- 01-Chức năng của giáo dục
- 02-Vấn đề của tự do
- 03-Tự do và tình yêu
- 04-Lắng nghe
- 05-Bất mãn có tính sáng tạo
- 06-Tổng thể của cuộc sống
- 07-Tham vọng
- 08-Suy nghĩ có trật tự
- 09-Cái trí khoáng đạt
- 10-Vẻ đẹp bên trong
- 11-Tuân phục và phản kháng
- 12-Sự tự tin của hồn nhiên
- 13-Bình đẳng và tự do
- 14-Kỷ luật tự tạo
- 15-Cộng tác và chia sẻ
- 16-Làm mới mẻ cái trí
- 17-Con sông của cuộc sống
- 18-Cái trí chú ý
- 19-Hiểu biết và truyền thống
- 20-Sống đời sống tôn giáo là nhạy cảm đến thực tại
- 21-Mục đích của học hỏi
- 22-Tánh đơn giản của tình yêu
- 23-Sự cần thiết ở một mình
- 24-Năng lượng của sự sống
- 25-Sống không nỗ lực
- 26-Cái trí không là mọi thứ
- 27-Tìm Chúa
Nguyên tác: Think on These Things by Jiddu Krishnamurti
Lời dịch: ÔNG KHÔNG Bản dịch 2006 – Hiệu đính 7- 2008
Kỷ luật tự tạo
Bạn
có khi nào suy nghĩ tại sao chúng ta lại bị kỷ luật, hay
tại sao chúng ta lại kỷ luật chính mình? Những đảng phái
chính trị khắp thế giới quả quyết rằng kỷ luật của
đảng phái phải được tuân theo. Cha mẹ của bạn, những
giáo viên của bạn, xã hội quanh bạn – tất cả đều bảo
rằng bạn phải được kỷ luật, được kiểm soát. Tại
sao vậy? Và kỷ luật có thực sự cần thiết hay không? Tôi
biết chúng ta quen suy nghĩ rằng kỷ luật là cần thiết –
kỷ luật được áp đặt hoặc bởi xã hội, hoặc bởi một
vị thầy tôn giáo, hoặc bởi một luật lệ luân lý đặc
biệt, hoặc bởi trải nghiệm riêng của chúng ta. Cái con người
tham vọng muốn thành tựu, muốn kiếm nhiều tiền, muốn là
một nhà chính trị vĩ đại – chính tham vọng của anh ấy
trở thành phương tiện cho kỷ luật riêng của anh ấy. Vì
vậy mọi người quanh bạn đều nói rằng kỷ luật là cần
thiết: bạn phải đi ngủ và thức dậy vào một giờ nào
đó, bạn phải học, đậu những kỳ thi, vâng lời cha mẹ,
và vân vân.
Bây
giờ, tại sao bạn phải được kỷ luật? Kỷ luật có nghĩa
gì? Nó có nghĩa là điều chỉnh chính bạn vào một điều
gì đó, phải vậy không? Điều chỉnh suy nghĩ của bạn vào
điều gì những người khác nói, kháng cự một hình thức
ham muốn nào đó và chấp nhận những hình thức khác, thỏa
hiệp với phương pháp thực hành này và không thỏa hiệp
với phương pháp kia, qui phục, đè nén, tuân theo, không chỉ
trên bề mặt của cái trí, mà còn sâu thẳm bên trong – tất
cả điều này được hàm ý trong từ ngữ kỷ luật. Và trong
hàng thế kỷ, thời đại này tiếp nối thời đại khác,
chúng ta đã được chỉ bảo bởi những giáo viên, những
vị đạo sư, những vị giáo sĩ, những nhà chính trị, những
vị vua, những luật sư, bởi cái xã hội trong đó chúng ta
sống, rằng phải có kỷ luật.
Vì
vậy tôi đang hỏi chính mình – và tôi hy vọng bạn cũng
đang hỏi chính bạn nữa – liệu rằng kỷ luật có cần
thiết hay không, và liệu rằng có một sự tiếp cận hoàn
toàn khác hẳn đến vấn đề này hay không? Tôi nghĩ rằng
có một cách tiếp cận khác hẳn, và đây là vấn đề thực
sự mà không chỉ những trường học nhưng toàn thế giới
đang phải đương đầu. Bạn thấy không, với mục đích đạt
được hiệu quả, thông thường người ta đã chấp nhận
rằng, bạn phải được kỷ luật, hoặc bởi một luật lệ
luân lý, một niềm tin chính trị, hoặc bởi được huấn
luyện để làm việc giống như một cái máy trong một cơ
xưởng; nhưng qui trình kỷ luật này đang làm cho cái trí đờ
đẫn qua sự tuân phục.
Bây
giờ, kỷ luật có làm cho bạn được tự do, hay nó làm cho
bạn tuân phục đến một khuôn mẫu học thuyết, dù rằng
nó là khuôn mẫu không tưởng của chủ nghĩa cộng sản, hay
một loại khuôn mẫu thuộc tôn giáo và luân lý nào đó? Kỷ
luật có cho bạn tự do hay không? Đã trói buộc bạn, đã
làm cho bạn trở thành một tù nhân, như tất cả những hình
thức kỷ luật đã áp dụng, vậy thì nó có thể buông trôi
cho bạn đi hay sao? Làm thế nào có thể được? Hay có một
cách tiếp cận hoàn toàn khác hẳn – mà là đánh thức một
thấu triệt sâu thẳm bên trong vào toàn thể vấn đề kỷ
luật? Đó là, liệu rằng bạn, cái cá thể, chỉ có một
ham muốn chứ không phải là hai hay nhiều ham muốn đang mâu
thuẫn lẫn nhau? Bạn có hiểu điều gì tôi nói hay không?
Khoảnh khắc bạn có hai, ba, hay nhiều ham muốn, bạn có vấn
đề của kỷ luật, phải vậy không? Bạn muốn giàu sang,
có những chiếc xe hơi, những ngôi nhà, và cùng lúc bạn lại
muốn từ bỏ những sự việc này bởi vì bạn nhận thấy
rằng khi sở hữu rất ít hay không sở hữu gì cả là có
luân lý, đạo đức, tôn giáo. Và liệu có thể được giáo
dục một cách đúng đắn để toàn thân tâm của bạn được
hòa đồng, không còn mâu thuẫn, và vì vậy không còn nhu cầu
của kỷ luật nữa? Được hòa đồng ám chỉ một ý thức
tự do và khi hòa đồng này đang xảy ra chắc chắn không có
nhu cầu kỷ luật. Hòa đồng có nghĩa là nguyên vẹn trong
một sự việc ở mọi mức độ tại cùng thời điểm.
Bạn
thấy không, nếu chúng ta có thể có giáo dục đúng đắn
từ cái tuổi mỏng manh nhất, nó sẽ tạo ra một trạng thái
không còn mâu thuẫn, cả bên trong lẫn bên ngoài; và rồi
thì không còn nhu cầu của kỷ luật hay cưỡng bách bởi vì
bạn đang làm một việc gì đó một cách trọn vẹn, tự do,
cùng toàn thân tâm của bạn. Kỷ luật nảy sinh chỉ khi nào
có một mâu thuẫn. Những chính trị gia, những chính phủ,
những tôn giáo có tổ chức muốn bạn chỉ có một hướng
suy nghĩ, bởi vì nếu họ có thể làm cho bạn trở thành một
người cộng sản hoàn toàn, một người Thiên chúa giáo hoàn
toàn, hay bất kỳ người gì chăng nữa, lúc đó bạn không
còn là một vấn đề, bạn chỉ tin tưởng và làm việc như
một cái máy; vậy thì không còn mâu thuẫn bởi vì bạn chỉ
tuân theo. Nhưng tất cả những tuân theo đều hủy hoại bởi
vì nó là máy móc, nó chỉ là tuân phục trong đó không còn
tánh giải thoát đầy sáng tạo.
Bây
giờ, từ cái tuổi mỏng manh nhất, liệu chúng ta có thể
tạo ra một ý thức an toàn hoàn toàn, một cảm thấy ở nhà,
để cho trong bạn không còn đấu tranh để là cái này và không là cái kia? Bởi vì khoảnh khắc có một đấu tranh
bên trong liền có xung đột, và muốn dập tắt xung đột đó
phải có kỷ luật. Trái lại, nếu bạn được giáo dục đúng
đắn, vậy thì mọi thứ bạn làm là một hành động hòa
đồng; không có mâu thuẫn và vì vậy không có hành động
cưỡng bách. Chừng nào còn không có hòa đồng phải cần
kỷ luật, nhưng kỷ luật là hủy diệt bởi vì nó không dẫn
đến tự do.
Muốn
hòa đồng không đòi hỏi bất kỳ hình thức nào. Đó là,
nếu tôi đang làm điều gì tốt lành, điều gì xác thực,
điều gì thực sự đẹp đẽ, đang làm nó bằng toàn thân
tâm của tôi, vậy thì không có mâu thuẫn trong tôi và tôi
không đang tuân phục một điều gì đó. Nếu điều gì tôi
đang làm hoàn toàn tốt lành, đúng đắn trong chính nó –
không phải đúng đắn theo một truyền thống Ấn độ giáo
hay lý thuyết cộng sản nào đó, nhưng đúng đắn không có
thời gian trong mọi tình huống – vậy thì tôi là một con
người hòa đồng và không còn nhu cầu kỷ luật. Và bộ không
phải chức năng của một ngôi trường là tạo ra trong bạn
ý thức tự tin hòa đồng này để cho điều gì bạn đang
làm không chỉ là ao ước của bạn, mà còn hoàn toàn đúng
đắn, tốt lành, và trung thực mãi mãi, hay sao?
Bạn
biết rồi, nếu bạn yêu thích thì không còn nhu cầu kỷ luật
nữa, phải vậy không? Tình yêu mang lại hiểu rõ sáng tạo
riêng của nó, vì vậy không có chống đối, không có xung
đột; nhưng thưong yêu bằng một hòa đồng tron vẹn
như thế chỉ xảy ra được khi nào bạn cảm thấy rất an
toàn, hoàn toàn như ở nhà, đặc biệt khi bạn còn bé. Thật
ra, điều này có nghĩa rằng người giáo dục và em học sinh
phải có niềm tin gấp bội trong lẫn nhau, nếu không chúng
ta sẽ tạo ra một xã hội xấu xa và hủy hoại giống như
xã hội hiện nay. Nếu chúng ta có thể hiểu rõ sự quan trọng
của hành động hòa đồng trọn vẹn trong đó không còn xung
đột, và vì vậy không còn nhu cầu kỷ luật, vậy thì tôi
nghĩ rằng chúng ta sẽ tạo ra một loại văn hoá hoàn toàn
khác hẳn, một văn minh mới mẻ. Nhưng nếu chúng ta chỉ kháng
cự, đè nén, vậy thì điều gì bị kháng cự, đè nén hiển
nhiên sẽ tác động lại trong những phương hướng khác và
khởi sự vô số những hoạt động ma mãnh lẫn những tình
huống hủy hoại.
Vì
vậy rất quan trọng phải hiểu rõ toàn vấn đề kỷ luật.
Đối với tôi kỷ luật là một điều gì đó rất xấu xa;
nó không là sáng tạo, nó là hủy diệt. Nhưng chỉ ngừng
ở đó, với một câu phát biểu như thế, dường như ám chỉ
rằng bạn có thể làm bất kỳ việc gì bạn thích. Trái lại,
một người thương yêu không làm bất kỳ việc gì anh ta thích.
Chính tình yêu tự nó dẫn đến hành động đúng đắn. Điều
gì mang lại trật tự trong thế giới là thương yêu và hãy
để cho tình yêu làm việc gì nó muốn.
Người hỏi: Tại sao chúng ta lại ghét những người nghèo khổ?
Krishnamurti:
Bạn có thực sự ghét những người nghèo khổ hay không? Tôi
không đang chỉ trích bạn; tôi chỉ đang hỏi, bạn có thật
sự ghét những người nghèo khổ hay không? Và nếu bạn ghét
họ, tại sao vậy? Đó có phải bởi vì bạn có lẽ cũng nghèo
khổ một ngày nào đó, và tưởng tượng cái thảm hoạ riêng
của bạn lúc đó, bạn chối bỏ nó? Hay chính bởi vì bạn
không thích sự hiện hữu lôi thôi bẩn thỉu hèn hạ của
những người nghèo khổ? Không thích sự bề bộn, vô trật
tự, dơ dáy, nghèo túng, bạn nói rằng, “Tôi không muốn
liên quan gì với những người nghèo khổ.” Đó là như vậy
phải không? Nhưng ai đã tạo ra sự nghèo khổ, sự đói khát
và vô trật tự trong thế giới? Bạn, cha mẹ của bạn, chính
phủ của bạn – toàn xã hội của chúng ta đã tạo ra chúng;
bởi vì, bạn thấy không, chúng ta không có tình yêu trong tâm
hồn của chúng ta. Chúng ta không yêu quý con cái của chúng
ta hay những người hàng xóm của chúng ta, chúng ta cũng không
yêu quý những người còn sống lẫn những người đã chết.
Chúng ta không có tình yêu cho bất kỳ cái gì cả. Những chính
trị gia sẽ không thể xóa bỏ mọi đau khổ và xấu xa này
trong thế giới, và những người tôn giáo lẫn những người
đổi mới sẽ như vậy, bởi vì họ chỉ quan tâm đến những
công việc nhỏ nhoi đó đây; nhưng nếu có tình yêu, vậy
thì tất cả những sự việc xấu xa này sẽ biến mất vào
ngày mai.
Bạn
có thương yêu cái gì không? Bạn biết thương yêu có nghĩa
gì hay không? Bạn biết không, khi bạn thương yêu một cái
gì đó trọn vẹn, bằng toàn thân tâm, tình yêu đó không
là cảm xúc, nó không là bổn phận, nó không bị phân chia
thành dục vọng hay thiêng liêng. Bạn có thương yêu bất kỳ
ai hay bất kỳ việc gì bằng toàn thân tâm của bạn – cha
mẹ bạn, một người bạn, con chó của bạn, một cái cây,
hay không? Bạn thương yêu à? Tôi nghĩ rằng bạn chẳng
thương yêu gì cả. Đó là lý do tại sao bạn có những khoảng
không gian rộng lớn trong tâm hồn của bạn để chứa đựng
những xấu xa, hận thù, ganh tị. Bạn thấy không, con người
thương yêu không có chỗ cho bất kỳ điều gì khác cả. Chúng
ta thực sự nên dành chút ít thời gian thảo luận tất cả
việc này và tìm ra phương cách xóa sạch những sự việc
xấu xa đang chồng chất trong cái trí của chúng ta đến độ
chúng ta không thể thương yêu; bởi vì chỉ khi nào chúng ta
thương yêu chúng ta mới có thể có tự do và hạnh phúc. Chỉ
có những người đang thương yêu, sinh động, vui vẻ, mới
có thể tạo ra một thế giới mới – không phải những chính
trị gia, không phải những người đổi mới hay một vài vị
thánh học thuyết nào đó.
Người hỏi: Ông nói về sự thật, tốt lành và hòa đồng, mà ngụ ý rằng ở mặt khác không có sự thật, không có hòa đồng và rất xấu xa. Vậy thì làm thế nào người ta có thể chân thật, tốt lành và hòa đồng mà không cần kỷ luật.
Krishnamurti:
Nói một cách khác, ganh tị, làm thế nào người ta được
tự do khỏi ganh tị mà không cần kỷ luật? Tôi nghĩ rất
quan trọng phải hiểu rõ chính câu hỏi đó; bởi vì câu trả
lời ở trong câu hỏi, nó không tách rời câu hỏi.
Bạn
biết ganh tị có nghĩa là gì hay không? Bạn trông xinh xắn,
bạn ăn mặc đẹp đẽ, có một cái khăn đội đầu hay một
cái sari đẹp, và tôi cũng muốn ăn mặc giống như thế đó;
nhưng tôi không thực hiện được, vì vậy tôi ganh tị. Tôi
ganh tị bởi vì tôi muốn cái gì bạn có; tôi muốn khác hẳn
cái gì tôi là.
Tôi
ganh tị bởi vì tôi muốn xinh đẹp như bạn; tôi muốn có
những bộ quần áo thanh lịch, ngôi nhà đẹp đẽ, một địa
vị cao mà bạn có. Không thỏa mãn với cái gì tôi là, tôi
muốn giống như bạn; nhưng, nếu tôi hiểu rõ sự bất mãn
của tôi và nguyên nhân của nó, vậy thì tôi sẽ không muốn
giống như bạn hay ao ước những thứ mà bạn có. Nói khác
đi, nếu ngay khi tôi bắt đầu hiểu rõ tôi là gì, vậy thì
tôi sẽ không bao giờ so sánh với người khác hay ganh
tị với bất cứ ai. Ganh tị nảy sinh bởi vì tôi muốn thay
đổi chính tôi và giống một người nào đó. Nhưng nếu tôi
nói rằng, “Dù tôi là gì chăng nữa, tôi muốn hiểu rõ nó,”
vậy thì ganh tị biến mất; vậy thì không có nhu cầu kỷ
luật, và từ hiểu rõ tôi là gì, hòa đồng xuất hiện.
Giáo
dục của chúng ta, môi trường sống của chúng ta, toàn nền
văn hóa của chúng ta quả quyết rằng chúng ta phải trở thành
một điều gì đó. Những triết thuyết của chúng ta, những
tôn giáo và những quyển sách thiêng liêng của chúng ta, tất
cả đều nói như vậy. Nhưng bây giờ tôi hiểu rằng chính
qui trình trở thành một cái gì đó ám chỉ sự ganh tị, mà
có nghĩa rằng tôi không thỏa mãn với cái gì tôi là; và
tôi muốn hiểu rõ tôi là gì, tôi muốn tìm được tại sao
tôi luôn luôn so sánh mình với người khác, cố gắng trở
thành một cái gì đó; và trong hiểu rõ tôi là gì không còn
nhu cầu kỷ luật nữa. Trong tiến hành hiểu rõ đó, hòa đồng
hiện hữu. Mâu thuẫn trong tôi nhường lối cho hiểu rõ về
chính tôi, và đáp lại việc này mang lại một hành động
mà là hòa đồng, nguyên vẹn, tổng thể.
Người hỏi: Năng lượng là gì? 133
Krishnamurti:
Có năng lượng thuộc máy móc, năng lượng được sinh ra bởi
những động cơ đốt cháy bên trong, bởi hơi nước hay bởi
điện lực. Có năng lượng ở trong một cái cây, tạo ra nhựa
chảy toàn cái cây, sinh ra chiếc lá. Có năng lượng dùng suy
nghĩ rất rõ ràng, năng lượng dành cho thương yêu, năng lượng
để căm hận, năng lượng của một nhà độc tài, năng lượng
để trục lợi con người nhân danh Chúa, nhân danh những vị
Thầy, nhân danh một quốc gia. Đây là mọi hình thái của
năng lượng.
Bây
giờ, năng lượng như năng lượng điện, ánh sáng, hạt nhân
và vân vân – tất cả những hình thức của năng lượng
đều tốt trong chính chúng nó, phải vậy không? Nhưng năng
lượng của cái trí mà sử dụng chúng cho những mục đích
hung hăng và tàn bạo, để thu được một cái gì đó cho chính
nó – năng lượng như thế đó luôn luôn xấu xa trong mọi
hoàn cảnh. Người đứng đầu của bất kỳ xã hội, nhà
thờ hay tổ chức tôn giáo nào sử dụng năng lượng để
gây áp lực vào những người khác là một con người xấu
xa, bởi vì anh ấy đang kiểm soát, đang định hình, đang hướng
dẫn những người khác mà không biết chính anh ấy đang đi
đâu. Điều này không chỉ đúng cho những tổ chức to lớn,
nhưng còn cho những tổ chức nhỏ bé khắp thế giới. Khoảnh
khắc một con người được rõ ràng, không rối loạn, anh
ấy ngừng là người lãnh đạo và vì vậy anh ấy không có
năng lượng, quyền hành.
Vì
vậy rất quan trọng phải hiểu rõ tại sao cái trí con người
cần năng lượng để áp đặt quyền hành vào những người
khác. Cha mẹ có quyền hành với con cái của họ, người vợ
với người chồng, hay người chồng với người vợ. Bắt
đầu trong một gia đình nhỏ, điều xấu xa lan rộng cho đến
khi nó trở thành sự độc tài của những chính phủ, của
những người lãnh đạo chính trị và những người trung gian
tôn giáo. Và liệu người ta có thể sống mà không còn thèm
khát tìm kiếm cái năng lượng này, mà không muốn gây ảnh
hưởng hay bóc lột người khác, mà không muốn có quyền hành
cho chính mình, cho một nhóm người hay một quốc gia, hay cho
một vị thầy, một vị thánh? Tất cả những hình thức như
thế của năng lượng đều hủy diệt, chúng mang lại đau
khổ cho con người. Trái lại, khi hoàn toàn tốt lành, khi ân
cần, khi thương yêu – đó là một sự việc lạ lùng, nó
có ảnh hưởng không thời gian riêng của nó. Tình yêu là
sự vĩnh hằng riêng của nó, và nơi nào có tình yêu không
còn năng lượng xấu xa.
Người hỏi: Tại sao chúng ta tìm kiếm sự nổi tiếng?
Krishnamurti: Bạn không bao giờ nghĩ về điều đó hay sao? Chúng ta muốn nổi tiếng như một văn sĩ, như một thi sĩ, như một họa sĩ, như một chính trị gia, như một ca sĩ, hay người nào bạn thích. Tại sao vậy? Bởi vì chúng ta không thực sự thương yêu cái gì chúng ta đang làm. Nếu bạn yêu ca hát, yêu vẽ, hay viết những bài thơ – nếu bạn thực sự yêu nó – bạn không bận tâm với việc bạn có nổi tiếng hay không? Muốn nổi tiếng là giả tạo, hời hợt, tầm thường, ngu xuẩn, nó không có ý nghĩa gì cả; nhưng bởi vì chúng ta không thương yêu cái gì chúng ta đang làm, chúng ta muốn làm phong phú chính mình bằng sự nổi tiếng. Giáo dục hiện nay của chúng ta bị hư hỏng bởi vì nó dạy chúng ta thương yêu sự thành công nhưng không thương yêu cái gì chúng ta đang làm. Kết quả đã trở nên quan trọng hơn hành động.Bạn biết không, che giấu tài năng, thông minh của bạn vì khiêm tốn, sống không là ai cả, yêu quí cái gì bạn đang làm và không phô trương nó, là rất tốt lành. Sống tử tế, rộng lượng mà không một danh tính là rất tốt lành. Việc đó không làm cho bạn nổi tiếng, hình ảnh của bạn không được đăng trên báo chí. Những chính trị gia không gõ cửa nhà bạn. Bạn chỉ là một con người sáng tạo đang sống và không là ai cả, và trong đó có cả phong phú lẫn vẻ đẹp lớn lao.