Ojai,
ngày 21 tháng 8 năm 1955 – Nói chuyện
Một
sự thật rõ ràng rằng những con người cần một cái gì
đó để thờ phụng. Bạn và tôi và nhiều người khác ham
muốn có cái gì đó thiêng liêng trong cuộc sống của chúng
ta, và hoặc chúng ta đến đền chùa, đến những thánh đường,
đến những nhà thờ, hoặc chúng ta có những biểu tượng,
những hình ảnh và những ý tưởng khác mà chúng ta thờ phụng.
Sự cần thiết phải thờ phụng một cái gì đó dường như
rất cấp bách bởi vì chúng ta muốn được đưa vào cái gì
đó to tát hơn, rộng rãi hơn, thâm sâu hơn, bền vững hơn.
Vì vậy chúng ta bắt đầu sáng chế những vị thầy, những
đạo sư, những con người thần thánh, trong thiên đàng hay
trên quả đất; chúng ta sáng chế những biểu tượng khác
nhau, thánh giá, lưỡi liềm, và vân vân. Nếu không có cái
nào như trên gây thỏa mãn, chúng ta phỏng đoán cái gì đó
vượt khỏi cái trí, bám chặt vào cái gì đó được gọi
là thiêng liêng, cái gì đó phải được thờ phụng. Đó là
điều gì xảy ra trong sự tồn tại hàng ngày của chúng ta,
như tôi nghĩ hầu hết chúng ta đều nhận thức rõ. Luôn luôn
có nỗ lực này ở bên trong lãnh vực của cái đã được
biết, bên trong lãnh vực của cái trí, của ký ức, và dường
như chúng ta không bao giờ có thể phá vỡ và tìm ra cái gì
đó thiêng liêng mà không bị sáng chế bởi cái trí.
Tôi
muốn, nếu tôi được phép, tìm hiểu nghi vấn của liệu
có cái gì đó thực sự thiêng liêng, cái gì đó vô hạn mà
không thể được đo lường bởi cái trí. Muốn làm việc
đó, rõ ràng phải có một cách mạng trong suy nghĩ của chúng
ta, trong những giá trị của chúng ta. Tôi không có ý nói một
cách mạng xã hội hay kinh tế, mà chỉ là không chín chắn;
nó có lẽ gây ảnh hưởng trên bề mặt cuộc sống chúng
ta, nhưng theo căn bản nó không là một cách mạng gì cả.
Tôi đang nói về cách mạng được tạo ra qua hiểu rõ về
chính mình, không phải hiểu biết hời hợt về chính mình
mà được thành tựu bởi một tìm hiểu của tư tưởng trên
bề mặt của cái trí, nhưng những chiều sâu thăm thẳm của
hiểu rõ về chính mình.
Chắc
chắn, một trong những khó khăn lớn nhất của chúng ta là
sự thật rằng tất cả nỗ lực của chúng ta đều trong lãnh
vực của công nhận. Dường như chúng ta vận hành chỉ trong
những giới hạn của những sự việc chúng ta có thể công
nhận, đó là, trong lãnh vực của ký ức; liệu cái trí có
thể vượt khỏi lãnh vực đó hay không?
Làm
ơn, nếu tôi được phép đề nghị, hãy quan sát cái trí riêng
của bạn khi tôi đang nói; bởi vì tôi muốn tìm hiểu điều
này khá sâu sắc, và nếu bạn chỉ theo sau sự giải thích
bằng từ ngữ mà không áp dụng nó ngay tức khắc, sự giải
thích chẳng có ý nghĩa gì cả. Nếu bạn lắng nghe và nói
rằng, “Ngày mai tôi sẽ suy nghĩ nó”, vậy thì nó đã qua
rồi, nó không có giá trị gì cả; nhưng nếu bạn chú ý tổng
thể vào điều gì đang được nói và có thể áp dụng nó,
mà có nghĩa tỉnh thức được những qui trình cảm xúc và
trí năng riêng của bạn, vậy thì bạn sẽ thấy rằng điều
gì tôi đang nói có ý nghĩa ngay tức khắc.
Bạn
thấy không, chúng ta nghĩ rằng chúng ta hiểu rõ những sự
việc bằng cách tích lũy hiểu biết, bằng cách so sánh. Chắc
chắn chúng ta không hiểu rõ trong lối đó. Nếu bạn so sánh
một sự việc với một sự việc khác, bạn chỉ lạc lõng
trong sự so sánh. Bạn có thể hiểu rõ cái gì đó chỉ khi
nào bạn trao cho nó chú ý tổng thể của bạn, và mọi hình
thức so sánh hay đánh giá đều là một xao lãng.
Vậy
thì hiểu rõ về chính mình không là tích lũy, và tôi nghĩ
hiểu rõ việc đó rất quan trọng. Nếu hiểu rõ về chính
mình là tích lũy, nó chỉ thuần túy máy móc. Nó giống như
sự hiểu biết của một bác sĩ đã học một phương pháp
kỹ thuật, luôn luôn chuyên biệt trong một bộ phận nào đó
của thân thể. Một bác sĩ giải phẫu có lẽ là một người
xuất sắc trong ngành giải phẫu của anh ấy bởi vì anh ấy
đã học phương pháp kỹ thuật, anh ấy có hiểu biết và
tài năng về nó, và có trải nghiệm tích lũy mà giúp đỡ
anh ấy. Nhưng chúng ta không đang nói về trải nghiệm tích
lũy như thế. Trái lại, bất kỳ hình thức nào của hiểu
biết tích lũy đều hủy hoại sự khám phá thêm nữa; nhưng
khi người ta khám phá, lúc đó có lẽ người ta có thể sử
dụng phương pháp kỹ thuật tích lũy.
Chắc
chắn điều gì tôi đang nói hoàn toàn đơn giản. Nếu người
ta có thể tìm hiểu, quan sát chính mình, người ta bắt đầu
phát giác cách ký ức tích lũy đang hành động vào mọi thứ
người ta thấy như thế nào; người ta luôn luôn đang đánh
giá, đang loại bỏ hay đang chấp nhận, đang chỉ trích hay
đang bênh vực, vì vậy trải nghiệm của người ta luôn luôn
trong lãnh vực của cái đã được biết, của tình trạng
bị quy định. Nhưng nếu không có ký ức tích lũy như một
hướng dẫn, hầu hết chúng ta cảm thấy lạc lõng, chúng
ta cảm thấy sợ hãi và vì vậy chúng ta không thể quan sát
chính chúng ta như chúng ta là. Khi có qui trình tích lũy, mà
là sự vun quén của ký ức, sự quan sát của chính chúng ta
trở nên quá hời hợt. Ký ức có hữu ích trong hướng dẫn,
tự cải thiện chính người ta, nhưng trong tự cải thiện
không bao giờ có thể có một cách mạng, một thay đổi cơ
bản. Chỉ khi nào ý thức của tự cải thiện hoàn toàn kết
thúc, nhưng không phải bởi ý chí, mới có thể có một cái
gì đó thăng hoa, một cái gì đó hoàn toàn mới mẻ hiện
diện.
Nếu
một người nào đó vạch rõ sự vô ích của lặp lại điều
gì người khác nói, lệ thuộc vào chứng cớ của những người
khác, mà có lẽ là vô lý, vậy thì chắc chắn bạn phải
nói rằng, “Tôi không biết.” Bây giờ, nếu người ta có
thể thực sự đến trạng thái nói rằng, “Tôi không biết”,
nó thể hiện một ý thức lạ thường của khiêm tốn; không
có sự kiêu căng của hiểu biết, không có câu trả lời tự
khẳng định để tạo nên một ấn tượng. Khi bạn có thể
thực sự nói rằng, “Tôi không biết”, mà chẳng có bao
nhiêu người có thể nói như thế, vậy thì trong trạng thái
đó tất cả sợ hãi kết thúc, bởi vì tất cả ý thức của
công nhận, sự tìm kiếm vào ký ức, đã kết thúc; không
còn tìm hiểu vào lãnh vực của cái đã được biết. Vậy thì sự việc lạ thường đó xuất hiện. Nếu bạn đã
theo sát điều gì tôi đang nói, không chỉ bằng từ ngữ,
nhưng nếu bạn đang thực sự trải nghiệm nó, bạn sẽ phát
giác rằng khi bạn có thể nói, “Tôi không biết”, tất
cả tình trạng bị quy định đã kết thúc. Và lúc đó trạng
thái của cái trí là gì? Bạn hiểu rõ điều gì tôi đang
nói không? Tôi đang trình bày rõ ràng chứ? Tôi nghĩ rằng
rất quan trọng cho bạn phải chú ý một chút đến điều
này, nếu bạn quan tâm đến nó.
Bạn
thấy không, chúng ta đang tìm kiếm một cái gì đó vĩnh cửu,
vĩnh cửu trong ý thức của thời gian, một cái gì đó kéo
dài, mãi mãi. Chúng ta thấy rằng mọi thứ quanh chúng ta là
ngắn ngủi, trong thay đổi liên tục – được sinh ra, già
nua và chết – và tìm kiếm của chúng ta là luôn luôn để
thiết lập một cái gì đó mà sẽ vĩnh cửu trong cái đã
được biết. Nhưng cái thực sự thiêng liêng vượt khỏi
sự đo lường của thời gian, nó phải không được tìm thấy
trong lãnh vực của thời gian. Cái đã được biết vận hành
chỉ qua tư tưởng, mà là sự phản hồi của ký ức đến
thách thức. Nếu tôi thấy điều đó và tôi muốn tìm ra làm
thế nào để kết thúc suy nghĩ, tôi phải làm gì đây? Chắc
chắn tôi phải qua hiểu rõ về chính mình, tỉnh thức được
toàn qui trình suy nghĩ của tôi. Tôi phải thấy rằng mỗi
tư tưởng, dù tinh tế, dù cao thượng, hay dù xấu xa, đều
có gốc rễ của nó trong cái đã được biết, trong ký ức.
Nếu tôi thấy điều đó rất rõ ràng, vậy thì cái trí, khi
bị đối diện với một vấn đề to lớn, có thể nói rằng,
“Tôi không biết”, bởi vì nó không có câu trả lời. Vậy
thì tất cả những câu trả lời – của Phật, của Chúa,
của những vị thầy, những bậc thầy, những đạo sư –
đều không có ý nghĩa; bởi vì nếu chúng có một ý nghĩa,
ý nghĩa đó được sinh ra từ sự thâu lượm của ký ức
mà là tình trạng bị quy định của tôi.
Nếu
tôi thấy sự thật của tất cả việc đó và thực sự gạt
đi tất cả những câu trả lời, mà tôi có thể làm được
chỉ khi nào có sự khiêm tốn vô cùng này của không biết,
lúc đó trạng thái của cái trí là gì? Trạng thái của cái
trí mà nói rằng, “Tôi không biết liệu có Thượng đế,
liệu có tình yêu” – đó là, khi không có sự phản hồi
của ký ức là gì? Làm ơn đừng trả lời tức khắc câu
hỏi cho chính bạn bởi vì nếu bạn làm như thế, câu trả
lời của bạn chỉ là sự công nhận của điều gì bạn suy
nghĩ nó nên là hay không nên là. Nếu bạn nói rằng, “Nó
là một trạng thái phủ nhận”, bạn đang so sánh nó với
một cái gì đó bạn đã biết rồi; vì vậy trạng thái đó
khi bạn nói, “Tôi không biết”, không hiện diện.
Tôi
đang cố gắng tìm hiểu vấn đề này bằng lời nói để
cho bạn cũng có thể theo sát nó qua sự quan sát cái trí riêng
của bạn. Trạng thái trong đó cái trí nói rằng, “Tôi không
biết”, không là phủ nhận. Cái trí đã hoàn toàn ngừng
tìm kiếm, nó đã ngừng tạo nên bất kỳ chuyển động nào,
vì nó thấy rằng bất kỳ chuyển động nào từ cái đã được
biết đối với cái sự việc nó gọi là không biết được
chỉ là một chiếu rọi của cái đã được biết. Cái trí
mà có thể nói rằng, “Tôi không biết”, ở trong trạng
thái duy nhất mà bất kỳ điều gì đều có thể được khám
phá. Nhưng con người nói rằng, “Tôi biết” con người đã
học vô số loại trải nghiệm khác nhau của con người và
cái trí của anh ấy bị nhét đầy thông tin, nhét đầy hiểu
biết bách khoa, liệu anh ấy có khi nào trải nghiệm cái gì
đó mà không dành cho sự tích lũy? Anh ấy sẽ thấy rằng
việc đó khó khăn cực kỳ. Khi cái trí hoàn toàn gạt đi
tất cả hiểu biết mà nó đã thâu lượm, khi đối với nó
không còn những vị Phật, không còn những vị Chúa, không
còn những bậc thầy, không còn những vị thầy, không còn
những tôn giáo, không còn những trích dẫn, khi cái trí hoàn
toàn một mình, không bị vấy bẩn – mà có nghĩa rằng chuyển
động của cái đã được biết đã kết thúc – chỉ đến
lúc đó mới có khả năng có được một cách mạng kinh ngạc,
một thay đổi cơ bản. Một thay đổi như thế rõ ràng là
cần thiết; nhưng chỉ một ít người, bạn và tôi, hay X,
mà đã tạo ra trong chính họ sự cách mạng này, mà có khả
năng sáng tạo một thế giới mới mẻ, không phải những
người lý tưởng, không phải những người trí năng, không
phải những người có vô số hiểu biết, hay những người
làm những công việc từ thiện. Họ không là những người
đó; tất cả họ là những người đổi mới. Con người tôn
giáo là con người không lệ thuộc bất kỳ tôn giáo nào,
bất kỳ quốc gia nào, bất kỳ chủng tộc nào, người hoàn
toàn cô đơn bên trong, trong một trạng thái không biết. Và
phước lành của thiêng liêng hiện diện cho anh ấy.