Subscribe HoaVoUu Youtube
Kính mời Subscribe kênh
YouTube Hoa Vô Ưu
Sitemap Hoavouu.com
Điền Email để nhận bài mới

Dòng Thiền Trúc Lâm và Núi Bạch Mã

Tuesday, November 26, 201912:45(View: 3006)
Dòng Thiền Trúc Lâm và Núi Bạch Mã

DÒNG THIỀN TRÚC LÂM và NÚI BẠCH MÃ

(THIỀN VIỆN TRÚC LÂM BẠCH MÃ)

Nguyễn Thúy Loan, Ph.D.


Như có một cái gì sống lại khi ngồi viết bài này về dòng Thiền Trúc Lâm và núi Bạch Mã. Sự kết hợp giữa tâm linhthiên nhiên đưa ta vào một khoảnh khoắc tuyệt vời huyền bí khi cảm nhận. Một dòng thiền Việt Nam do ông vua tài giỏi sáng lậpđắc đạo, một núi cao 1450 mét có mây trắng quanh năm trên đỉnh, dưới chân dòng nước lững lờ trôi của hồ Truồi trứ danh yên tịnh. Hai cảnh trí tạo ra cho người đến đây tự hỏi:  

Ngàn năm mưa gió vẫn bay

Trăm năm có đứng chỗ này hay chưa?!

Muốn đến Trúc Lâm Bạch Mã phải đi thuyền qua hồ Truồi. Trên núi cao Bạch Mãtượng Phật sừng sửng như chờ đợi khách lãng du quay về. Sự may mắn được viếng cảnh thiền việntịnh tâm trong vài giờ, vài ngày cũng là một duyên lớn đối với người Phật Tử. Chữ Duyên trong đạo Phật  sẽ giải thích sự hiện hữu của Đất Trời, của cảnh vật và của chúng ta nơi đó. Duyên là điều khó hiểu và khó giải thích trong đạo Phật, nhưng có những điều chúng ta cũng không thể nghĩ bàn. Nên duyên cho ai về đây để tận hưởng những giờ phút yên lành trong hiện tại.

 Truc Lam Bach Ma 1Truc Lam Bach Ma 2

Dòng Thiền Trúc Lâm

Là một người Việt Nam, nhất là một Phật Tử, phần lớn ai cũng biết đến dòng thiền Trúc Lâm, do vua Trần Nhân Tông khai sáng. Ở đây, chỉ nói tổng quát, sơ lược cho những ai chưa đọc về những điểm nổi bật trong lịch sử Việt Nam, nhất là về Phật Giáo. Trước sự thành công đánh bại được Trung Hoa, hay nói cách khác là đánh bại được hoàng đế nhà Nguyên Hốt Tất Liệt, cháu nội của Thành Cát Tư Hản, những danh tướng của Trung Hoa một thời, để giành một sự độc lập cho nước nhà. Vua Trần Nhân Tông đứng trước một đất nước tan hoang sau nhiều năm chiến tranh với phương Bắc, trong ý định thôn tính Việt Nam, ông đã phân vân tự hỏi mình phải làm gì để xây dựng, và làm thế nào để bảo vệ sự độc lập này. Vốn sinh ra được giáo dục kỹ về cả Nho GiáoPhật Giáo, như học giả nổi tiếng Keith Taylor trong quyển A History of the Vietnamese (Lịch Sử Việt Nam) đã viết về Nhà Trần, “Những ông Vua nhà Trần và các hoàng tử đều được giáo dục kỹ, không chỉ về Nho Giáo, mà còn được dạy dỗ cả về Phật Giáo và họ đã xây dựng cho đất nước những chùa chiền và bảo tháp tuyệt vời” (The Trần kings and princes were exceptionally well educated, and not only in Confucian classics. They were also trained in Buddhism, and they were great builders of temples and stupas.)(1) Nguyễn Duy Hinh  trong quyển Triết Học Phật Giáo Việt Nam cũng cho rằng, “Phật giáo Việt Nam đã đào tạo nên một tầng lớp trí thức dân tộc đóng góp vào sự hình thành nước Đại Việt độc lập.”(2) Và mái chùa cũng là nơi gần gủi nhất với mọi thành phần dân tộc, như bài thơ tuyệt bút Nhớ Chùa của Hòa Thượng Mãn Giác:

Trầm đốt hương thơm bay ngạt ngào 

Thôn trên xóm dưới dạ nao nao 

Dân làng tắm gội lên chùa lễ 

Mười bốn, ba mươi mỗi tối nào (3)


Truc Lam Bach MaVua Trần Nhân Tông đã đưa Nho Giáo thời bấy giờ đến gần Phật Giáo để thêm nhân sĩ giúp nước như George Dutton của quyển Source of Vietnamese Tradition (Nguồn gốc truyền thống Việt Nam) viết, “Không ai cảm thấy xung đột nào trong việc các vị vua Trần đã pha trộn tư tưởng Phật giáoNho giáo với nhau.”(Tran’s kings blended elements of Buddhist and Confucian (the sage’s) thought, which were not seen to be in conflict with each other.) (4)

Sự lèo lái đất nước của vua Trần Nhân Tông sau cơn bão chiến tranh, nếu ông không phải là một nhân tài thì phải là một thiền sư ngộ đạo. Hay nói đúng ông mang cả hai tính chất ấy.  Mới đây tháng 10, 2019,  tác giả có dịp đàm đạo về vua Trần Nhân Tông với Tiến Sĩ Lê Mạnh Thát, ông cho rằng thái độ ung dung, miệt mài đánh giặc để bảo vệ non sông, cho đến quá trình thưởng phạt sau chiến tranh là của một Thiền Sư. Chỉ có Thiền Sư mới thắng nỗi trận chiến đầy cam go và vứt bỏ mọi sự thù hận dễ dàng để xây dựng đất nước.

Trong lúc đó Thiền Sư Thích Thanh Từ  giảng trong Trọn Một Đời Tôi về sự độc lập của nước nhà, “Cho nên ở trên đất nước Việt Nam, mà tôi chỉ có mặt trong lãnh vực Phật giáo, chớ tôi không có mặt trong những lãnh vực khác. Vì thế ở trong lãnh vực Phật giáo, tôi phải làm thế nào cho Phật giáo Việt Nam đóng góp một phần lớn cho dân tộc, cho đất nước.”(5) Chẳng những thế, Taylor còn viết thêm rằng: “Vào thế Kỷ 13, phần lớn nhà Trần đều biết cả 2 ngôn ngữ Hán và Nôm” (Some, if not all, Tran family members were bilingual in the thirteenth century.(6)) Vua Trần Nhân Tông đã cố gắng chuyển Hán qua Nôm, để dân tộc độc lập cả về ngôn ngữ. Khuynh hướng này được Thiền Sư Thích Thanh Từ miệt mài dịch kinh điển và giáo lý Phật giáo ra Quốc Ngữ để Việt Nam hóa hơn 40 năm, mong hậu bối chúng ta được nhiều thuận lợi trong việc nghiên cứu về Phật Giáo

Truc Lam Bach Ma 4Nhưng điều bàn luận ở đây là vua Trần Nhân Tông tu hành ra sao và đắc đạo như thế nào? Trước Nhất là ông khai sáng dòng Thiền Trúc Lâm, và Trúc Lâm đã mang đến cho Thiền Tông nói riêng và Phật Giáo Việt Nam nói chung một dòng thiền Phật Giáo Việt Nam, Thiền Sư Thích Thanh Từ diễn tả: “Chỉ có phái thiền Trúc Lâm Yên Tử, ông Tổ đầu là Trúc Lâm Đại Đầu Đà chính thực là người Việt Nam. Ông Tổ Việt Nam mới thông cảm tâm tư nguyện vọng phong tục tập quán của người Việt Nam, giáo hóa mới thích ứng nhu cầu người Phật tử Việt Nam.”(7) Phật giáo đời Trần là một điểm sáng chói của lịch sử Phật Giáo Việt Nam, mà không ai có thể phủ nhận. Nhưng Trần Nhân Tông ảnh hưởnghọc hỏi sự tu hành này từ đâu? Những học giả trong nước cũng như ngoài nước đều nhận định rằng Trần Nhân Tông ảnh hưởng nhiều từ ông nội Trần Thái Tông và thầy là Tuệ Trung Thượng Sĩ. Taylor viết, “Trần Khâm đã ảnh hưởng sâu sắc tư tưởngthực hành Phật giáo của ông nội Trần Thái Tông.” (His grandson, Trần Khâm, followed his deep engagement with Buddhist thought and practice.)(8)  Trong lúc đó Nguyễn Duy Hinh viết về dòng Thiền Trúc Lâm Yên Tử, “Thực tế tư tưởng sơn môn Yên Tử phải kể từ Trần Thái Tông, Tuệ Trung thượng sĩ, hai tiền bối của Trần Nhân Tông. Cho nên nghiên cứu tư tưởng triết học sơn môn Yên Tử không thể không đề cập đến hai vị tiền bối đó.”(9) Hai kiệt tác của vua Trần Thái Tông được nhiều người biết đến và đang phổ biến đó là Khóa Hư Lục và Lục Thời Sám Hối Khoa Nghi. Cả 2 tác phẩm này đều được làm đề tài nghiên cứu cho Luận án Tiến Sĩ Phật Học ở Hoa Kỳ.  Khóa Hư Lục được trình ở Boston University và Lục Thời Sám Hối Khoa Nghi đang làm ở University of the West. Hãy nghiệm câu nói của vị Hòa Thượng trong núi nói với Trần Thái Tông đã làm cho ông thức tỉnh khi ông định lên núi tu, được ông nhắc nhở trong tác phẩm Thiền Tông Chỉ Nam Tự: “Trong núi vốn không có Phật, Phật chỉ ở trong tâm. Tâm lặng mà biết gọi là Chân Phật.”(10)  Điều này đã ảnh hưởng tư tưởng Trần Nhân Tông trong Cư Trần Lạc Đạo:

Mình ngồi thành thị, 

Nết dùng sơn lâm, 

Muôn nghiệp lặng, an nhàn thể tính,

Nửa ngày rồi tự tại thân tâm. (11)

Một lối sống đăc biệt của vua Trần Nhân Tông trong mấy câu kệ trên cho ta thấy được định lựctrí tuệ của ngài, nó siêu xuất như thế nào. Nói giống như thầy Thích Tâm Hạnh, “Một sự vượt thoát, thoát ra thực sự, vì sống ở nơi thành thị, nhưng phong cách, tinh thần và tâm ngài vẫn an nhàn tự tại như đang ở chốn núi rừng thanh vắng.”(12)

Tiến Sĩ Lê Mạnh Thát trong Toàn Tập Trần Nhân Tông giải thích,“Điểm quan trọng không phải là sống ở rừng núi hay thị thành. Vấn đề là làm sao giác ngộ được sự thật. Đấy là mấu chốt của vấn đề. Ta đã thấy sự giác ngộ có thể tìm thấy ở bất cứ nơi đâu, đặc biệt là chính giữa cuộc đời trần tục đầy những hệ lụy thế sự.”(13) Theo Nguyễn Duy Hinh, Cư Trần Lạc Đạo là một tác phẩm đậm chất triết học nhất (14)

Truc Lam Bach Ma 5Về Tuệ Trung Thượng Sĩ thì Trần Nhân Tông viết trong “Tuệ Trung Thượng Sĩ Ngữ Lục” và Pháp Loa (Nhị Tổ) khắc bản in, để tỏ lòng kính phục thầy mình: 

“Càng nhắm càng cao, 

Càng dùi càng cứng, 

Bổng nhiên vừa phía hậu, 

Nhìn lại đã mặt tiền

Ôi đó mới thật là, 

Thiền của Thượng sĩ!”(15)

Khi nói đến Tuệ Trung Thượng Sĩ của Việt Nam, Thiền Sư Thích Thanh Từ viết, “Tuệ Trung Thượng Sĩ Ngữ Lụclà một tác phẩm trác tuyệt, triết lý uyên thâm, văn chương thanh thoát.”(16) Sự đặc biệt ở đây vì Tuệ Trung là một cư sĩ, mà Thích Thanh Từ đã điểm rằng: “Thời Đức PhậtDuy Ma Cật, Trung Hoa có Bàng Long UẩnViệt NamTuệ Trung Thượng Sĩ.”(17) Nhưng khi giảng pháp, phần lớn người ta ít đề cập đến Tuệ Trung. Có nhiều người Phật Tử Việt Nam còn không biết đến Tuệ Trung Thượng Sĩ là ai. Họ không ngờ Phật Giáo Việt Nam mình càng đào sâu thì càng thấy gần gủidễ hiểu. Thích Thanh Từ cho rằng: “nói đến đạo Phật là nói đến giác ngộ, không giác ngộ là không phải đạo Phật.”(18)Vậy mục đích chính là giác ngộ, nếu dòng thiền Trúc Lâm nói rõ sự giác ngộ, chỉ ra phương pháp tu hành giúp mình hiểu và tu dễ hơn thì thật là một điều quí hóa và hãnh diện cho người Việt Nam có được một kho tàng quí giá để nghiên cứuhọc hỏi. Sự ảnh hưởng của vua Trần Nhân Tông từ Tuệ Trung Thượng Sĩ được diễn tả qua bài kệ nổi tiếng trong Cư Trần Lạc Đạo:

Cư Trần Lạc Đạo hảy tùy duyên,

Đói đến thì ăn mệt ngủ liền.

Trong nhà có báu thôi tìm kiếm

Đối Cảnh Vô Tâm chớ hỏi thiền.(19)

Phân tích về Phật Giáo của Trần Nhân Tông đòi hỏi sự nghiên cứu tỉ mỉ và công phu mới có thể nhận biết về khái niệm kho tàng tâm linh truyền dạy của ông đã để lại cho người học Phật hậu lai chúng ta, trong đó có Việt Hóa Phật Giáo, Phản Quan Tự Kỷ, Bất Nhị và Mở Toang Cánh Cửa Thiền Tông… Giống như tác giả Nguyễn Lang (Thích Nhất Hạnh) diễn tả sự dạy dỗ của Trần Nhân Tông “Thiền ngày xưa chú trọng đến thiền tọatham cứu những thoại đầu, có tính cách đố kỵ cái học chương cú, bắt đầu lấy sự học hỏi kinh điển làm trọng. Không những thiền sinh học kinh Kim Cương và các bộ ngữ lục, họ còn học nhiều kinh khác, và học theo kiểu phân tích, chú giảibình luận. Điều này là một hiện tượng mới trong thiền môn, và được thúc đẩy bởi một khuynh hướng tổng hợp giữa giáo tông và thiền tông, gọi là khuynh hướng ‘thiền giáo nhất trí’”(20)  Đó là lý do Thiền Sư Thích Thanh Từ làm sống lại Trúc Lâm Yên Tử, “Khi chọn lựa, tôi chấm ngay cái điểm Phật giáo đời Trần. Tôi cho đó là một điểm son. Đó là thời gian xứng đáng để cho chúng ta nương theo mà tu, nương theo mà truyền bá và cũng nương theo mà thể hiện được tinh thần lợi dân ích nước.”(21) Và Nguyễn Lang nhận xét: “Bí quyết của Trúc Lâm là làm cho tâm hồn không vướng bận. Lòng không vướng bận nghĩa là không bị ràng buộc bởi thành bại đắc thất và bởi sự dồn chứa kiến thức. Đạt tới được tâm trạng tự do ấy là đạt tới sự an ổn thật sự; nhân ngã và tham sân không còn lay chuyển được tự thân, và thực tính Kim Cương bắt đầu hiển lộ.”(22) 

Giống như nói ở trên, chúng ta dành phần nghiên cứu này cho một bài viết khác. Chẳng những nghiên cứu về dòng thiền Trúc Lâm Thế Kỷ thứ 13 của vua Trần Nhân Tông mà luôn cả dòng thiền Trúc Lâm tiếp nối của Thiền Sư Thích Thanh Từ vào thế kỷ 20, để tìm hiểu những hữu ích cho Phật Tử ta nói riêng và cho Phật Giáo Việt Nam nói chung. Tuy rằng dùng lý luận của nhị nguyên để diễn tả Thiền trong thế giới bất nhị là một điều càng nói càng sai. Giống như Thích Thanh Từ đã nói, “Nay giải thích về Yếu Chỉ Thiền Tông thật là một điều khó khăn vô kể, vì chỗ không được giải thích mà đem ra giải thích... Song với thời đại lý giải này, không cho phép chúng tôi làm theo người xưa, mà buộc lòng phải giải thích.”(23)  Đúng như Phật Giáo đương đại ở Tây Phương đòi hỏi, phải được giải thích rõ ràng, được Agnes Heller lập luận trong quyển A Theory of History (Một Lý Thuyết Về Lịch Sử), “Tất cả mọi thứ đều mở để truy vấn và kiểm tra; mọi thứ đều phải chịu sự giám sát hợp lýbác bỏ bằng lập luận.” (Everything is open to query and to testing; everything is subject to rational scrutiny and refuted by argument.) (24)

Nhưng rất tiếc Trung Hoa lại đô hộ Việt Nam lần nữa vào thế kỷ 15 (1407-1427), bao nhiêu kinh sách quí báu đã bị chở đi Trung Hoa hoặc cho đốt hết giống như Nguyễn Lang viết, “Tướng nhà Minh là Trương Phụ cho thu lượm hết các trước tác cũ mới của Đại Việt chở về Kim Lăng. Sợ những sách này còn sót lại, năm 1418 lại cho hai nhà trí thức nhà Minh là Hạ Thanh và Hạ Thì sang Đại Việt để thu lượm cho kỳ hết những tác phẩm Đại Việt. Đại Tạng Kinh thực hiệnấn loát nhiều lần dưới triều Trần, mỗi lần in hàng ngàn cuốn, vậy mà ngày nay sách Thiền Tông Chỉ Nam, Bình Đẳng Sám Hối Khoa Văn của Trần Thái Tông, Thạch Thất Mỵ Ngữ, Thiền Lâm Thiết Chủy Ngữ Lục, Đại Hương Hải Ấn Thi Tập, Trúc Lâm Hậu Lục và Tăng Già Toái Sự của Trúc Lâm Điều Ngự và tám tác phẩm của Pháp Loa không tác phẩm nào còn lại.”(25)

 

Núi Bạch MãThiền Viện Trúc Lâm Bạch Mã

Trước nhất chúng ta nói đến dãy núi Trường Sơn nằm dọc theo đất nước Việt Nam kéo dài từ thượng nguồn sông Cả tới tận cực nam Trung Bộ. Nếu huyền thoại một chút về Hòn Vọng Phu, thì dãy núi kéo nhau về thăm người đàn bà ngồi trông chồng hóa đá như lời của Lê Thương trong bài hát,

Nên núi non thương tình / kéo nhau đi thăm nàng. 

Nằm thành Trường Sơn vạn lý xuyên nước Nam… 

Trường Sơn được chia thành Trường Sơn Bắc và Trường Sơn Nam, ngăn cách bởi đèo Hải Vân và núi Bạch Mã. Núi Bạch Mã nằm ở độ cao 1,450 mét so với mực nước biển, khí hậu lý tưởng quanh năm với nhiệt độ từ 19-21°C (66-70°F), Bạch Mã được xem là trung tâm của dãy Trường Sơn, giao hòa giữa hai miền Nam - Bắc. Năm 1932, Một kỷ sư người Pháp tên Girard chọn để trở thành một đồi cho căn cứ của chính quyền Pháp. Trong những năm tiếp theo, họ thành lập một ngôi làng bao gồm 139 biệt thự và khách sạn. Để tránh đi lại trên con đường dốc dài 19 km (12 miles) đến thị trấn lớn để mua sắm, một con đường được thành lập song song với một bưu điện, chợ và bệnh viện. Đến 1945, Pháp mất quyền cai trị ở Đông Dương, Bạch Mã cũng bị lãng quên và các biệt thự bị bỏ hoang, và hoàn toàn bị hủy hoại chỉ còn lại một vài bức tường đá. 1962 được chính phủ miền Nam Việt Nam tuyên bố là khu vực được bảo vệ. Năm 1986, khu vực này được thành lập như một công viên quốc gia

Truc Lam Bach Ma 6

Truc Lam Bach Ma 7Bạch Mã nằm giữa tỉnh Thừa Thiên-Huế và thành phố Đà Nẵng, (nơi đây có đèo Hải Vân nổi tiếng nằm cách Huế khoảng 60km (37miles) về phía Nam), cách biển 18km (11miles) đã tạo ra một khí hậu ôn hòa, và mát như cao nguyên Đà Lạt. Thiền viện Trúc Lâm Bạch Mã tọa lạc giữa lòng Hồ Truồi và gối đầu vào núi rừng Bạch Mã tạo ra một bức tranh thủy mạc thiên nhiên giữa núi và hồ. Thầy trụ trì Thích Tâm Hạnh diễn tả: “Ngày ngày mây trắng phủ đầu non; khi thì trầm mặc, lúc lại bồng bềnh, có khi lại thong dong, tự tại. Nếu đứng từ độn Trì Giang, hay từ cầu Lương Điền (Truồi), hoặc nhìn từ Ngự Bình (Huế), ta trông thấy những áng mây trắng lửng lờ có hình dáng như con ngựa. Vì thế, người ta gọi vùng núi này là Bạch Mã.”.

Sau khi qua đò, muốn lên thiền viện Bạch Mã, chúng ta phải đi 174 bậc tam cấp (*). Đứng trước cổng tam quan thiền viện, ta bắt đầu cảm thấy không khí và cảnh trí khác lạ. Cái cảnh thiên nhiên không thể đem so sánh với những cảnh vun trồng chải chuốt của nhiều nơi khác hay nhiều nước khác. Cây cối của rừng pha lẫn sự cấu trúc cây cối của chùa làm cho mình:

"Bận lòng chi nắm bắt

Trăm năm nữa còn không

Xin được làm mây trắng

Nhẹ nhàng trôi thong dong" (25)

 Rồi nhìn thấy Hồ Truồi phẳng lặng giữa thiên nhiên, không làm lòng náo nhiệt như tiếng sóng biển, nhưng gió biển bay về pha trộn gió vi vút của rừng tạo ra một không khí nhẹ nhàng dễ chịu. Từng bước đi vào thiền viện, như tổ đường, chánh điện, lầu chuông, tăng viện, ni viện ... và xa xa có Phật Đài trên đồi cao làm ta có cảm tưởng đang về đất Phật. Rồi nghe tiếng chim hót giữa đất trời thênh thang, mình thấy thật bé nhỏ giửa cõi không gian vô tận.

Truc Lam Bach Ma 8Cái cảnh đẹp thiên nhiên trời cho, cũng làm cho chương trình truyền hình “Huế Và Những Điểm Đến” giới thiệu đến khán giả cả nước về những cái đẹp của Bạch Mã thuộc cố đô Huế. Buổi tối, tiếng tụng kinh sám hối vang vang trong tĩnh mịch, lúc đó chỉ còn lại mình trong không gian yên tịnh để tự nghiệm lại, để nhận ra và thấy lại chính mình; như Tuệ Trung nói “Phản quan tự kỷ bổn phận sự, bất tùng tha đắc”, một câu châm ngôn của dòng thiền Trúc Lâm, và cũng để nghiên cứu chính cái ngũ uẩn đã tạo ra vóc dáng này. Tác giả đến ở lại 3 ngày, mỗi ngày vẫn hành thiền 4 tiếng, khuya 2 tiếng và tối 2 tiếng, Tụng Sám Hối Lục Căn khoảng 1 tiếng. Về Bạch Mã mới thấy lòng thanh thoát, mới yêu sự yên tịnh của núi rừng. Rất tiếc là khi đi chỉ nghĩ để viếng thăm, nếu lần sau đến nhất định sẽ ở lâu hơn để tu tập

Để kết thúc cho một bài viết theo cảm xúc về Thiền Viện Trúc Lâm Bạch Mã, một thiền viện  trang nghiêm hòa với thiên nhiên, đứng sừng sững giữa núi rừng Bạch Mã, có mây trắng bay bay trên đỉnh, và bay cả dưới lòng hồ Truồi trắng xóa. Một dòng thiền Trúc Lâm như đang sống dậy giữa thế kỷ 21 trong Thiền Viện Trúc Lâm Bạch Mã mang cả hồn thiêng Yên Tử về, hòa quyện trong chốn núi rừng linh thiêng tạo ra một cảnh vật thực thực hư hư. Cảm giác ấy, nếu về đêm thì thật là: 

Chừng như thực thực hư hư

Chừng như gió lặng, chừng như trăng ngừng! (**)

 

California Tháng 11/2019

----------------------------

Tài Liệu Tham Khảo:

(1)  K.W. Taylor, A History of the Vietnamese, 117.

(2, 9) Nguyễn Duy Hinh, Triết Học Phật Giáo Việt Nam, 212, 188

(3)  Thích Mãn Giác, Nhớ Chùa - https://phatgiao.org.vn/nho-chua-thich-man-giac-d12241.html

(4)  George Dutton and Jayne Werner, John K. Witmore, Source of Vietnamese Tradition 53.

(5, 21)Thích Thanh Từ Trọn Một Đời Tôi, 30–31

(6)  K W. Taylor, A History of the Vietnamese, 120

(7)  Thích Thanh Từ, Ba Vấn Đề Trọng Đại Trong Đời Tu Của Tôi, 30

(8)  Taylor, A History of the Vietnamese, 117.

(10)Trần Thái Tông, “Thiền Tông Chỉ Nam Tự  trong Thơ Văn Lý-Trần, 28: 

(11, 19) Trần Nhân Tông, Cư Trần Lạc Đạo (Thơ Văn Lý-Trần  Nguyễn Huệ Chi, dịch tập 2)

(12)Thích Tâm Hạnh, Chân Lý Thoát Ra Với Sơ Tổ Trần Nhân Tông 

http://www.truclambachma.net/thien-tong/phap-thoai/480-chan-ly-thoat-ra-voi-so-to-tran-nhan-tong.html

(13) Lê Mạnh Thát, Toàn Tập Trần Nhân Tông, 77

(14) Nguyễn Duy Hinh, Triết Học Phật Giáo Việt Nam, 188

(15) Pháp Loa Đồng Kiên Cương, Tuệ Trung Thượng Sĩ Ngữ Lục, Lý Việt Dũng dịch, 534: 

(16-17-18) Thích Thanh Từ, Tuệ Trung Thượng Sĩ Ngữ Lục Giảng Giãi

(20, 22) Nguyễn Lang, Việt Nam Phật Giáo Sử Luận

(23) Thích Thanh Từ, Thiền Tông Việt Nam Cuối Thế Kỷ 20

(24) Agnes Heller, A Theory of History (Oxford: Blackwell Publishing, 1999), 41.

(25) Nguyễn Lang, Việt Nam Phật Giáo Sử Luận, 360-361

(26) Minh Niệm, Buông Xả -  https://thuvienhoasen.org/a19409/buong-xa

 

https://vi.wikipedia.org/wiki/Núi_Bạch_Mã

      http://wikimapia.org/13269337/Hồ-Truồi

http://yentutunglam.com.vn/diem-tham-quan/chua-suoi-tam-22.html  (Hình Yên Tử)

https://thuvienhoasen.org/p113a14910/2/thien-vien-truc-lam-bach-ma-thich-tam-hanh (Hình Thiền Viện)

Tất cả hình hồ Truồi là do tác giả chụp

(*) Nếu có nhiều người già đi thì nên liên lạc thiền viện, có xe giúp đỡ. 

(**) Không nhớ tác giả

 

Send comment
Off
Telex
VNI
Your Name
Your email address
(View: 6212)
Chùa Phước Hải Charlotte. Địa chỉ cũ: 1818 Little Rock Road, Charlotte, NC 28214. Điện thoại: (704) 394-6869
(View: 6947)
Tu viện Đại Bi. Địa chỉ cũ: 3210 West 15th Street, Santa Ana, CA 92703. Điện thoại: (714) 360-5355
(View: 5759)
Chùa Thanh Lương. Địa chỉ: 3261 Trentwood Way, Sacramento, CA 95822. Điện thoại: (916) 428-4871
(View: 6574)
Chùa Diệu Quang. Địa chỉ: 9229 Elder Creek Road, Sacramento, CA 95829. Điện thoại: (916) 381-4360
(View: 7461)
Chùa Liên Hoa - Địa chỉ: 3301 McKee Road, San Jose, CA 95127. Điện thoại: (408) 272-2654
(View: 4698)
Trung tâm Phật giáo cho Hòa Bình. Địa chỉ: 2064 Old Piedmont Road, San Jose, CA 95132. Điện thoại: (408) 295-2436
(View: 5858)
Chùa Phước Sơn tọa lạc tại số 1623 Saint Francis Avenue, thành phố Modesto, tiểu bang California.
(View: 5648)
Tu viện Bồ Đề. Địa chỉ: 2001 S. K Street, Bakersfield, CA 93304. Điện thoại: (661) 397-0470
(View: 5354)
Tịnh xá Ngọc Minh 3776 46th Street, San Diego, CA 92105 Tel: (619) 282-1673
(View: 6114)
Chùa Thiện Ân tọa lạc tại số 4354 W. Mckinley Avenue, thành phố Fresno, miền Trung tiểu bang California, Hoa Kỳ.
(View: 4625)
Chùa Phổ Hiền Địa chỉ: 96 Dewey Street, Worcester, MA 01610 Điện thoại: (508) 755-7817
(View: 5375)
Chùa Từ Liên Địa chỉ: 3465 Lenora Church Road, Snellville, GA 30039 Điện thoại: (770) 736-5425
(View: 3921)
Chùa Diệu Đế 9603 Nims Lane, Pensacola, FL 32534 Tel: (850) 477-8291
(View: 5421)
Chùa Phổ Hiền. Địa chỉ: 10222 Larson Avenue, Garden Grove, CA 92843. Tel: (714) 537-2234
(View: 6072)
Chùa Ưu Đàm. Địa chỉ: 7255 W. Meranto Avenue, Las Vegas, NV 89178. Tel: (702) 260-0479
(View: 4244)
Thiền Tịnh đạo tràng. Địa chỉ: 11502 Daniel Avenue, Garden Grove, CA 92840. Tel: (714) 638-0989, (714) 266-4171 Email: dieutanhthich@yahoo.com
(View: 5485)
Tu viện Pháp Vương. Địa chỉ: 715 Vista Avenue, Escondido, CA 92126. Tel: (760) 739-8063
(View: 4533)
Chùa Hương Sen - Địa chỉ: 19865 Seaton Avenue, Perris, CA 92570. Tel: (951) 657-7272; (951) 616-8620
(View: 5165)
Chùa An Lạc Địa chỉ: 1647 E. San Fernando Street, San Jose, CA 95116. Điện thoại: (408) 254-1710, (408) 594-8717
(View: 5211)
Thiền viện Diệu Nhân 4187 Duncan Hill Road, Rescue, CA 95672. Tel: (530) 676-7108; (916) 222-8784
(View: 4294)
Chùa An Lạc 5249 E. 30th Street, Indianapolis, IN 46218 Tel: 317-545-1234, 408-329-3199 Website: www.anlactemple.org
(View: 5197)
Chùa Dược Sư 11111 Magnolia Street, Garden Grove, CA 92841. Tel: (714) 638-4128
(View: 5119)
Chùa Linh Sơn P.O. & Distt Kushinagar 274403 U.P, India. Tel: +91- 9936- 837-270; +91-9936-178-621
(View: 6137)
Chùa Bảo Lâm, Địa chỉ: 6025 St. George Street, Vancouver, BC, Canada V5W-2Y5. Điện thoại: (604) 327-5546
(View: 6821)
Chùa Đức Viên, Địa chỉ: 2420 McLaughlin Avenue, San Jose, CA 95121. Điện thoại: (408) 993 - 9158
(View: 5404)
Chùa Phật Quang - Địa chỉ: 801 N 15th Street, San Jose, CA 95112 Điện thoại: (408) 295-8391
(View: 5522)
Pháp Duyên tịnh xá tọa lạc tại số 1760 W. Jensen Avenue, thành phố Fresno, tiểu bang California, Hoa Kỳ.
(View: 4952)
Chùa Hoa Nghiêm tọa lạc tại số 20 rue J.J. Rousseau 94290 Villeneuve Le Roi, Paris, Pháp
(View: 5293)
Tự viện Linh Sơn tọa lạc tại số 9 Avenue, Jean Jaurès, 94340 Joinville-le-Pont, France.
(View: 4788)
Trúc Lâm thiền viện tọa lạc tại số 9 Rue de Neuchâtel 91140 Villebon-sur-Yvette, ngoại ô thành phố Paris, Pháp. Thiền viện cách trung tâm Paris khoảng 20 km.
(View: 4601)
Tổ đình Khánh Anh tọa lạc tại số 14 Avenue Henri Barbusse, Bagneux. Bagneux là một xã trong vùng đô thị Paris, thuộc tỉnh Hauts-de-Seine, vùng hành chánh lle-de-France, Pháp
(View: 8669)
Chùa Khánh Anh tọa lạc tại số 8 Rue Francois Mauriac (Parc aux Lièvres) 91000 Evry, Pháp.
(View: 5888)
Chùa Thiện Minh tọa lạc tại số 51 Rue de Cuzieu 69110 Sainte-Foy-lès-Lyon, Pháp.
(View: 3051)
Nằm trên một cao nguyên nhỏ ngay bên bờ Thái Bình Dương, thuộc quận hạt Sonoma, bang California, Odiyan Buddhist Center - mà người Việt chúng ta đã gọi một cách giản dị là chùa Tây Tạng
(View: 7298)
Pháp là quốc gia theo thế tục và đa tôn giáo. Có nhiều Phật tử sống ở Pháp hơn bất kỳ quốc gia nào khác trong khối Liên Âu. Các ngôi chùa do các tín đồ tự tài trợ
(View: 7390)
Thành phố Hamburg là thủ đô Phật giáo của nước Đức. Trong một khu công nghiệp, trên mái nhà lấp lánh một bánh xe pháp luân màu vàng, hai con rồng đứng hai bên cạnh, đó là một tu viện. Lúc đầu, các Phật tử gặp nhau trong các căn hộ để thiền tập, sau đó họ bắt đầu xây chùa.
(View: 8027)
Trụ Trì: TT Thích Hạnh Tri. Địa chỉ: 564 The Horsley Drive, Smithfield, NSW 2164. Tel: (02) 9726 1030 - Email: hanhtriminhgiac2007@yahoo.com
(View: 6779)
Kính mời chư vị thiện tri thức, quý Phật tử, quý đồng hương cùng chúng tôi hành hương viếng chùa, lễ Phật cầu an trong mùa Xuân mới.
(View: 7956)
Thuyết trình: HT Thích Bảo Lạc - Hội Chủ Giáo Hội PGVNTN Hải Ngoại Úc Đại Lợi - Tân Tây Lan và HT Thích Như Điển - Đệ Nhị Chủ Tịch PGVNTN Âu Châu
(View: 8830)
Thuyết trình: HT Thích Bảo Lạc - Hội Chủ Giáo Hội PGVNTN Hải Ngoại Úc Đại Lợi - Tân Tây Lan và HT Thích Như Điển - Đệ Nhị Chủ Tịch PGVNTN Âu Châu
(View: 8292)
Thăm Viếng Thiền Viện Vĩnh Đức, Nước Úc ngày 07/01/2019 do Do TT Thích Hạnh Hiếu làm trụ trì - Nhiếp ảnh: Thích Hạnh Tuệ
(View: 7567)
Thăm Viếng Chùa Tây Lai, California ngày 11/01/2019 - Nhiếp ảnh: Thích Hạnh Tuệ
(View: 6346)
Thăm Viếng Thiền Viện Minh Quang, Sydney, Nước Úc ngày 07/01/2019 do Do HT Thích Minh Hiếu làm viện chủ - Nhiếp ảnh: Thích Hạnh Tuệ
(View: 6566)
Thăm Viếng Chùa Phước Huệ, Sydney, Nước Úc ngày 07/01/2019 - Nhiếp ảnh: Thích Hạnh Tuệ
(View: 5077)
Thăm Viếng Chùa Long Quang, Sydney, Nước Úc ngày 07/01/2019 do Do TT Thích Phổ Hương trụ trì - Nhiếp ảnh: Thích Hạnh Tuệ
(View: 5732)
Thăm Viếng Chùa Thiên Ấn, Sydney, Nước Úc ngày 07/01/2019 do Do TT Thích Như Định trụ trì - Nhiếp ảnh: Thích Hạnh Tuệ
(View: 5360)
Thăm Viếng Chùa Trúc Lâm, Sydney, Nước Úc ngày 07/01/2019 do Do TT Thích Tâm Minh trụ trì - Nhiếp ảnh: Thích Hạnh Tuệ
(View: 5692)
Thăm Viếng Chùa Huyền Quang, Sydney, Nước Úc ngày 07/01/2019 do Do HT Thích Bổn Điền làm trụ trì - Nhiếp ảnh: Thích Hạnh Tuệ
(View: 5856)
Thăm Viếng Chùa Minh Giác, Sydney, Nước Úc do TT Thích Hạnh Tri làm trụ trì ngày 07/01/2019 - Nhiếp ảnh: Thích Hạnh Tuệ
(View: 4359)
Thăm Viếng Chùa Lăng Nghiêm Bảo Vương, Nước Úc ngày 02/01/2019 - Nhiếp ảnh: Thích Hạnh Tuệ
(View: 5591)
Thăm Viếng Chùa Linh Sơn, Nước Úc ngày 02/01/2019 do HT Thích Tịnh Đạo trụ trì - Nhiếp ảnh: Thích Hạnh Tuệ
(View: 4646)
Thăm Viếng Chùa Bảo Minh, Nước Úc ngày 02/01/2019 do TT Thích Viên Tịnh trụ trì - Nhiếp ảnh: Thích Hạnh Tuệ
(View: 5462)
Thăm Viếng Chùa Từ Ân, Nước Úc ngày 01/01/2019 do TT Thích Hạnh Phẩm trụ trì - Nhiếp ảnh: Thích Hạnh Tuệ
(View: 5059)
Thăm Viếng Chùa Giác Hoàng, Nước Úc ngày 01/01/2019 do TT Thích Giác Tín trụ trì - Nhiếp ảnh: Thích Hạnh Tuệ
(View: 5761)
Thăm Viếng Chùa Hoa Nghiêm, Nước Úc do TT Thích Thiện Tâm trụ trì ngày 01/01/2019 - Nhiếp ảnh: Thích Hạnh Tuệ
(View: 5573)
Thăm Viếng Chùa Quang Minh, Nước Úc ngày 01/01/2019 - Nhiếp ảnh: Thích Hạnh Tuệ
(View: 4493)
Thăm Viếng Chùa Bắc Linh, Miền Nam Nước Úc - Do TT Thích Viên Trí trụ trì - Nhiếp ảnh: Thích Hạnh Tuệ
(View: 4865)
Thăm Viếng Chùa Pháp Hoa, Miền Nam Nước Úc - Do TT Thích Viên Trí trụ trì - Nhiếp ảnh: Thích Hạnh Tuệ
(View: 8674)
Thuyết trình: TT Thích Nguyên Tạng. Tổ chức và thực hiện: Thầy Thích Hạnh Tuệ. Kỷ niệm chuyến viếng thăm Úc châu đầu năm 2019
(View: 7725)
Ni viện do Ni sư Thích Nữ Tâm Vân cùng một số Phật tử tại địa phương thành lập vào năm 2016 trên diện tích 1 mẫu tây. Ni viện có nhiều cây xanh, không khí trong lành, cảnh quan thanh tịnh.
(View: 10148)
Video này do Thầy Thích Hạnh Tuệ thực hiện để Giới thiệu Chùa Phổ Hiền, Strasbourg, Pháp Quốc do Sư Bà Thích Nữ Như Tuấn làm viện chủ và Sư Cô Thích Nữ Như Quang làm trụ trì.
(View: 6206)
Viếng Thăm Đông Đại Tự - Nhật Bản - Ngày 27/4/2017 - Nhiếp ảnh: Diệu Hạnh
(View: 8858)
Viếng Thăm Chùa Địa Tạng Không Đầu - Nhật Bản - Ngày 28/4/2017 - Nhiếp ảnh: Diệu Hạnh
(View: 6235)
Thăm Viếng Nam Thiên Tự - Nhật Bản - Nhiếp ảnh: Hạnh Tuệ, Diệu Hạnh
(View: 5803)
Thăm Viếng Kim Các Tự - Nhật Bản - Nhiếp ảnh: Hạnh Tuệ, Diệu Hạnh
(View: 5628)
Thăm Viếng Thanh Thuỷ Tự - Nhật Bản - Nhiếp ảnh: Hạnh Tuệ, Diệu Hạnh
(View: 5549)
Thăm Viếng Đông Bổn Nguyện Tự - Nhật Bản - Nhiếp ảnh: Hạnh Tuệ, Diệu Hạnh
(View: 6065)
Thăm Viếng Bình Đẳng Viện - Nhật Bản - Nhiếp ảnh: Hạnh Tuệ, Diệu Hạnh
(View: 5761)
Thăm Viếng Trường Cốc Tự - Nhật Bản - Nhiếp ảnh: Hạnh Tuệ, Diệu Hạnh
(View: 5539)
Thăm Viếng Quốc Thiên Tự - Nhật Bản - Nhiếp ảnh: Hạnh Tuệ, Diệu Hạnh
(View: 6560)
Thăm Viếng Kamakura Đại Phật - Nhật Bản - Nhiếp ảnh: Hạnh Tuệ, Diệu Hạnh
(View: 6039)
Chùa Hải Ấn được xây dựng năm 802. Ngôi chùa này có hơn 81,352 mộc bản in 2 mặt của Đại tạng kinh Cao Ly.
(View: 6624)
Mỗi năm chùa tổ chức lễ hội lồng đèn trong dịp lễ Phật Đản với hàng triệu cái lồng đèn lung linh.
(View: 11396)
Nét đẹp kiến trúc uy nghiêm và hiện đại - Nhiếp ảnh gia: Võ Văn Tường
(View: 8518)
Do HT Thích Như Điển Hướng dẫn vào tháng 10 năm 2016
(View: 14614)
Chùa Thiện Ân được thầy Thích Trung Tịnh thành lập vào đầu năm 2013 trên mảnh đất có diện tích hơn 2,5 mẫu tây ở Fresno
(View: 13344)
Nhân Lễ Vu Lan, Chủ nhật 13/9/2015, Nhiếp ảnh gia Võ Văn Tường đã triển lãm các bộ tranh ảnh Phật giáo
(View: 16614)
do TT Thích Hạnh Nguyện tổ chức và HT Phương Trượng Thích Như Điển hướng dẫn
(View: 40245)
Tọa lạc trên những dãy núi trùng điệp, lọt thõm trong thung lũng Larung Gar, hàng ngàn ngôi "già lam nhỏ" đã làm nên một trong những tu viện Phật giáo lớn nhất thế giới.
(View: 13981)
Được xây dựng vào năm Hằng Linh đời Đông Hán cách đây đã hơn 1.800 năm, được xưng là “Quan Trung Tháp Miếu Thủy Tổ”
(View: 23547)
30 năm qua được coi là quá đủ cho một thế hệ tiếp nối. Nếu không được ghi lại, kể lại thì lớp người sau chắc chắn sẽ đi vào quên lãng hay hiểu một cách lờ mờ hoặc qua trung gian một người khác kể...
(View: 11632)
Ngôi chùa không lớn lắm, nhưng nhìn từ bên ngoài vào trong, người tham quan mới cảm nhận ra được sức sống nội tâm đang vươn lên một cách mãnh liệt...
(View: 18816)
Tọa lạc tại: 715 Vista Ave. Escondido, California, Hoa Kỳ; Do HT Thích Nguyên Siêu làm Viện chủ và TT Thích Tâm Tường làm Trụ trì
(View: 16774)
Chùa Phật Đà được Hòa thượng Thích Nguyên Siêu mua lại từ ngôi nhà thờ vào năm 1995...
(View: 12854)
Lục tổ điện được xây lại vào năm Minh Hoàng Trì thứ 3, Canh Tuất (1490), Nam Hoa Thiền Tự trùng tu lần cuối vào năm Quý Dậu (1933).
(View: 17452)
Nhật Bản nổi tiếng với những công trình kiến trúc chùa cổ bằng gỗ uy nghiêm và cổ kính những tòa bảo tháp bậc nhất của nghệ thuật kiến trúc.
(View: 15171)
Nhớ lại ngày tôi mới đến định cư tại thành phố Reutlingen miền Nam nước Đức, một quốc gia rất xa lạ mà tôi chưa từng nghe tên.
(View: 14397)
Đảo Jeju, Hàn Quốc; vịnh Hạ Long, Việt Nam; Thác Iguazu (Bra-xin và Ác-hen-ti-na), Đảo Komodo (Indonesia), Rừng mưa Amazon và Sông Amazon
(View: 7158)
Đây là lần thứ 9 ngôi chùa Linh tại Berlin, thủ đô của nước Đức, có tên một ngọn núi Thứu, nơi Đức Phật hay thuyết pháp... Hoa Lan Thiện Giới
(View: 11298)
Nhà Lí đã xây dựng một quốc gia tiến bộ khác hẳn Đinh, Lê trước đó, và chùa Một-cột đã xuất hiện một cách độc đáo trong cái tinh thần tiến bộ toàn diện đó... Hạnh Cơ
(View: 15830)
Với sự giúp đỡ của vị vua thời bấy giờ của Myanmar là Okkalapa, hai anh em Taphussa và Bhallika đã xây ngôi chùa Shwedagon để lưu giữ những sợi tóc của Đức Phật...
(View: 14477)
Theo tính toán của các nhà khảo cổ thì ngôi đền tháp Phật giáo vĩ đại này phải mất 100 năm để xây dựng hoàn thành.
(View: 12396)
Một cấu trúc đá cao nhất châu Á mọc lên uy nghi giữa nền trời xanh của Biển Ả Rập... Văn Công Hưng
(View: 15374)
Chùa Vô Lượng Thọ, Nhật Bản - The Head Temple of Nenbutsushu Buddhist Sect of Japan
(View: 14091)
Cách vùng ngoại ô thành phố Đôn Hoàng khoảng 6km, ốc đảo hồ trăng lưỡi liềm tọa lạc giữa sa mạc Gobi, tựa như một tấm lụa mềm mại xua tan cái nóng cực độ của mảnh đất khắc nghiệt miền Tây xứ Trung Hoa.
(View: 13764)
Ngày nay, dấu ấn Phật giáo ở Nagarjunakonda là những gì được khai quật và trưng bày ở viện bảo tàng tọa lạc trên Đồi Long Thọ... Nguyễn Đăng
(View: 18731)
Thành phố Nara (Nara-shi) thuộc tỉnh Nara ở vùng Kinki của Nhật Bản. Nara hiện tại nằm trên khu vực của kinh đô Heijo-kyo được thành lập vào năm 710.
(View: 12664)
Trung tâm Văn hóa Phật giáo Liễu Quán tọa lạc tại số 1425 Clayton Road, San Jose, California, Hoa Kỳ được Tỳ kheo Thích Pháp Chơn và một số Phật tử thành lập tại San Jose vào năm 2000
(View: 11353)
Ngắm Bảo Vật Quốc Gia Của Phật Giáo Việt Nam, những tượng Phật, Bồ Tát, trống đồng của thời Lý Trần Lê - Hoavouu sưu tầm
(View: 14918)
Hình ảnh Cổng Tam Quan các tự viện theo phong cách và văn hóa Nhật Bản... Thích Tâm Mãn; Thích Minh Thông
Quảng Cáo Bảo Trợ
Get a FREE Online Menu and Front Door: Stand Banner Menu Display for Your Restaurant
Gủi hàng từ MỸ về VIỆT NAM