Subscribe HoaVoUu Youtube
Kính mời Subscribe kênh
YouTube Hoa Vô Ưu
Sitemap Hoavouu.com
Bài Mới Nhất trang Văn Học
Điền Email để nhận bài mới

Tỉnh Giác Với Tham Ái

Tuesday, July 1, 202518:36(View: 593)
Tỉnh Giác Với Tham Ái
Tỉnh Giác Với Tham Ái

Thích Đạt Ma Nghiêm Đạo
hinhphat 58

Trong vòng
 luân hồi sinh tử vô tận, ái được xem là sợi dây vô hình trói buộc chúng sanh vào đau khổYêu thương vốn dĩ là điều tốt đẹp, nhưng nếu không có trí tuệ soi đường, nó lại dễ dàng biến thành ái nhiễm, gây ra muôn vàn khổ lụy khi đối diện với hiện thực biến hoạivô thường.

“Một thời Phật du hóa tại nước Xá-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp Cô Độc.

Bấy giờ có một người Phạm chí, độc nhất chỉcó một đứa con, trong lòng hết sức ái niệm, tâm ý khắng khít, chiều chuộng, nhìn hoài không chán. Bỗng nhiên đứa con mạng chung. Sau khi đứa con mạng chung, người Phạm chí ấy ưu sầu, không thể ăn uống được, không mặc áo xiêm, cũng không bôi hương; chỉ biết đi ra bãi tha ma mà khóc, nhớ tưởng chỗ con nằm.

Rồi Phạm chí lang thang khắp nơi, đi đến chỗ Phật, chào hỏi xong, ngồi xuống một bên. Thế Tôn hỏi:

- Ông nay vì sao các căn không trụ nơi tâm mình?

Phạm chí đáp rằng:

- Tôi làm sao các căn có thể an trụ nơi tâm mình được? Vì sao vậy? Chỉ có một đứa con độc nhất, trong lòng hết sức ái niệm, tâm ý khắng khít, chiều chuộng, nhìn hoài không chán. Bỗng nhiên nó mạng chung. Sau khi mạng chung, tôi ưu sầu không thể ăn uống được, không mặc áo xiêm, cũng không bôi hương; chỉ biết đi ra bãi tha ma mà khóc, nhớ tưởng chỗ con nằm.

Thế Tôn nói:

- Thật vậy, Phạm chí! Thật vậy, Phạm chí! Nếu khi ái sanh thì phát sanh những sầu bi, khóc than, ưu khổ, phiền muộnảo não.

Phạm chí nói:

- Cù-đàm, sao lại nói khi ái sanh thì cũng phát sanh những sầu bi, khóc than, ưu khổ, phiền muộn, ảo não? Cù-đàm nên biết, khi ái sanh thì hỷ cũng sanh, tâm hoan lạc.

Thế Tôn đến ba lần nói như vậy:

- Thật vậy, Phạm chí! Thật vậy, Phạm chí! Khi ái sanh thì phát sanh những sầu bi, khóc than, ưu khổ, phiền muộnảo não.

Phạm chí cũng ba lần hỏi rằng:

- Cù-đàm, sao lại nói khi ái sanh thì cũng phát sanh những sầu bi, khóc than, ưu khổ, phiền muộn, ảo não? Cù-đàm nên biết, khi ái sanh thì hỷ cũng sanh, tâm hoan lạc.

Lúc bấy giờ Phạm chí nghe những lời Phật nói không cho là phải, mà chỉ bác bỏ, rồi rời chỗ ngồi đứng dậy, lắc đầu bỏ đi” (Kinh Trung A-hàm, phẩm Lệ, kinh Ái sinh, số 216).

Ái, tiếng Phạn là Kama, tức là sự tham áikhát ái. Ái chính là một chi phần, móc xích quan trọng nắm giữ cơ cấu vận hành của vòng tròn mười hai nhân duyênTừ ái sanh ra thủ, từ thủ sanh ra hữu,… cứ lặp đi lặp lại như thế cho đến khi chúng ta phá hủy được mắt xích ái thì chấm dứt khỏi sanh tử luân hồi.

Đức Phật đã dạy khi ái sanh thì sầu bikhổ nãophiền muộn cũng theo đó mà sanh. Nhưng chúng sanh lại thấy ái mang đến niềm vui, hân hoan và sung sướng. Điều này chúng ta đã thấy rõ ở đoạn hội thoại giữa Đức Phật với Phạm chí. Mặc dù nhiều lần khuyên răn, nhắc nhở nhưng Phạm chí vẫn một mực bác bỏ. Vì sao? Bởi vì khi chúng ta đạt được những thứ mình mong muốn thì tâm trạng vui mừnghạnh phúc và chỉ muốn giữ mãi bên cạnh. Nhưng đó chỉ là niềm vui, hạnh phúc bị giới hạn trong cảm xúc của con ngườiBản chất của các pháp là vô thườngsanh diệt, thế nên không có gì là tồn tại mãi. Vì vậy, khi các pháp hoại diệt thì phiền muộn, khổ đau cũng theo đó mà sanh ra. Cũng như tình cảnh của Phạm chí, tình phụ tử thiêng liêng (ái) vô tình đã trở thành sợi xích trói buộc tâm hồn người cha khi mất đi người con yêu quý.

Trong giáo pháp Tứ đếĐức Phật cũng dạy: “Ái biệt ly khổ”. Đây là một trong tám nỗi khổ ở đời mà ai cũng phải chịu. Bởi vì ai trong chúng ta cũng có gia đình, người thân và người mình yêu quý mà phải xa lìa họ là chuyện hiển nhiên. Các pháp trên cuộc đời này tồn tại do nhân duyên, đủ duyên thì tụ hết duyên thì tan. “Cái này có vì cái kia có, cái này không vì cái kia không, cái này sanh vì cái kia sanh, cái này diệt vì cái kia diệt”, một bài kệ tưởng chừng rất đơn giản và được nghe rất nhiều lần nhưng để thấy được như vậy thì phải là người có trí tuệ như Đức Phật mới thấu rõ được mối nhân duyên tụ - tan của các pháp.

Ái là hạt giống sanh tử, là sợi dây trói buộc chúng sanh trong biển khổ trầm luân. Cái mà người đời tham ái đó chính là năm dục, gồm tiền tài, sắc đẹp, danh vọngăn uống và ngủ nghỉ. Sâu xa hơn là luyến áichấp thủ tự ngã. Bất cứ thứ gì nếu chúng ta tham đắm, vướng mắc liền bị sợi dây ái trói buộcTuy nhiên năm dục cũng có vị ngọt của nó, nếu không có những vị ngọt này, có lẽ chúng ta sẽ không say đắm, bị cám dỗ như thế. Nhưng đằng sau những vị ngọt ấy là lưỡi dao sắc bén chờ đợi để trừng phạt những kẻ đắm chìm vào tham ái, phải gánh lấy những hậu quả cay đắng, tang thương.

Đối chiếu sang góc nhìn của khoa học, khi con người tham muốn một điều gì đó (ái), trong não bộ tiết ra một chất gọi là Dopamine - một chất dẫn truyền thần kinh tạo ra cảm giáchưng phấn, kích thích chúng ta hành động theo sự mong muốn của mình. Nhưng khi đạt được mục tiêu rồi thì Dopamine tự động giảm xuống, khiến cho chúng ta cảm thấy nhàm chán và vô vị.

Hiện tượng này đã lý giải vì sao những thứ mới mẻ luôn hấp dẫn, như việc mong muốn mua được một chiếc xe đẹp, nhưng sau một thời gian lại thích chiếc xe khác đẹp hơn. Vòng xoay ham muốn cứ thế lặp đi lặp lại, và chúng ta đã trở thành nạn nhân của ái dục và người bạn trung tính Dopamine. Vô hình trung, Dopamine đã giúp cho tham ái trói buộc chúng ta vào năm dục dễ dàng và nhanh hơn.

Mặt khác, nếu như đối tượng tham ái không phải là năm dục, mà là mong muốn thâm nhậpgiáo pháp hay sự an lạc của thiền định thì Dopamine chính là người bạn giúp đỡ cho chúng ta rất tốt trên con đường tu tập. Vậy điều quan trọng ở đây chính là chúng ta cần phải khéo giác sáng để tham ái không thể len lỏi vào trong tâm.

Tuy nhiênchúng ta có thể chuyển hóa tâm ái thành yêu thương rộng lớn. Thay vì tham luyến năm dụcchúng ta có thể chuyển hóa năng lượng ái nhiễm sang lòng từ bi vô nhiễm(vô duyên từ). Từ bi cũng là tình thương nhưng đặt trên nền tảng trí tuệsáng suốt, không có sự đối đãi giữa ta và người thì tình thương ấy không còn hạn cuộc trong các mối quan hệ nữa, mà rộng khắp với một tâm nguyện mong muốn cho chúng sanh được an vui, giải thoátkhỏi biển khổ sanh tử. Và điều kiện tiên quyết để thực hiện được điều này là phải sáng lại tự tâm. Chỉ có tâm trí sáng suốt với vô ngã hiện tiền thì nhiễm ái tự tiêu tantừ tâm vô lượngVí như hình ảnh mặt trời lên cao thì sương mù tự tan biến.

Đức Phật cũng dạy chúng ta phải thường xuyên tỉnh giác khi sáu căn tiếp xúc với sáu trần, thấy biết rõ ràng nhưng không dính mắc thì chúng ta không bị lôi kéo bởi sự hấp dẫn của dục lạc thế gian.

Ngài Trần Thái Tông, một vị vua thiền sư cũng thấy sự nguy hại của việc bất giác, lao theo sáu trần:

“Trời đất nấu nung vạn tượng thành

Xưa nay không mống cũng không manh

Chỉ sai hữu niệm quên vô niệm

Liền trái không sanh nhận có sanh.

Mũi đắm các hương, lưỡi tham vị

Mắt mờ chúng sắc, tiếng mê tai

Lang thang làm khách phong trần mãi

Ngày cách quê hương muôn dặm trình.

(Khóa hư lục giảng giải, Bốn núi, Núi thứ nhất, HT.Thích Thanh Từ dịch)

Xưa nay tất cả chúng sanh đều từ thể vô niệm, không chút manh mối nhưng chợt thoáng quên, bất giác liền vịn theo sáu trần đuổi bắt các âm thanhsắc tướng, hương vị. Từ đó mà chúng ta lang thang trong cõi trần thế, cất bước tha phương, đùa vui với những hình ảnh ảo mộng như việc liếm mật ngọt trên lưỡi dao. Cứ rảo bước chân theo những trò vui như thế, cho đến một khi ngoái lại thì không thấy quê nhà ở đâu. Phải chăng chúng ta đã đi rất xa, không còn biết đường về? Đến lúc này thì mắt mờ, chân yếu, tay run làm sao có thể trở vềquê nhà được nữa.

Hình ảnh quê nhà chính là Niết-bàn mà Đức Phật hằng mong hàng đệ tử trở về. Chỉ cần giữa đây, trong mớ hỗn độn đầy rẫy dục lạc này, chúng ta giác sáng trở lại, không để cho các vọng niệmtham ái chi phối là đã làm chủ được các căn, không còn chạy theo sáu trầnvà năm dục nữa.

Tóm lạitình thương là một thứ rất quý giá trên cuộc đời này. Nhưng để cho tình thương ấy có giá trị và mang lại lợi ích cho mình và người thì chúng ta phải có nhận thức đúng đắntrí tuệ sáng suốtyêu thương khắp tất cả với tâm thái tỉnh sáng mới không bị nhấn chìm trong biển ái thương đau.

Thích Đạt Ma Nghiêm Đạo/Báo Giác Ngộ

Send comment
Off
Telex
VNI
Your Name
Your email address
(View: 97)
Bài viết này sẽ phân tích lời dạy của sách Trúc LâmTông Chỉ Nguyên Thanh về ý chỉ Thiền Tông
(View: 359)
Mới đọc qua, tựa đề trên của bài viết, chúng tathấy ngay đề tài hơi ngộ ngộ….Nhưng càng đọc – càng thấy rõ thế giới, đang nằm gọn trong lòng chảo lửa mà dầu sôi sùng sụt
(View: 452)
Nhà văn cư sĩ Huỳnh Trung Chánh, còn có bút danh là Hư Thân, sanh năm 1939 tại Trà Vinh, quê nội của ông.
(View: 459)
Đạo đức là hệ thống những quy tắc, các chuẩn mực xã hộiđể mọi người nương theo, điều chỉnh hành vi của mình sao cho phù hợp với lợi ích
(View: 543)
Trong cuộc sống thế tục, con người luôn khát khao tìm cầu hạnh phúc qua tiền tài, địa vị, sắc đẹp, danh vọng hay ái ân.
(View: 512)
Cuộc sống đàn ong, bầy kiến nhìn chúng lăng xăng, tưởng chừng chen đạp nhau lộn xộn, thật ra chúng rất có kỷ luật, ngay cả rơi vào nước
(View: 454)
Trong cái nhìn của thế gian, cái chết là điểm kết thúc. Nhưng dưới ánh sáng Phật pháp, cái chết chỉ là một bước chuyển
(View: 557)
Đạo Phật có cả một kho tàng giáo lý đa dạng và thực hành phong phú đáng kinh ngạc để phát triển tình yêu thương và từ bi tâm
(View: 681)
Cụm tháp Bạc sừng sững trên đồi cao lộng gió, dưới chân có khúc quanh của dòng sông Côn.
(View: 720)
Đức Phật có dạy pháp phóng sinh hay không? Trong rất nhiều kinh, Đức Phật đã dạy là hãy yêu thươngvà đừng hại bất kỳ sinh mạng chúng sinh nào.
(View: 1155)
Hàng ngày tôi có thói quen ngồi tọa thiền và sau đó đi kinh hành. Địa điểm đi kinh hành tuyệt vời và may mắn nhất
(View: 1840)
Xa xa tận chân trời, mãi mãi nhìn theo mây trắng bay. Lá vàng rơi lác đác, cuồng cuộn về đến núi rừng. Vào Thu có nhiều, lá vàng, gió Thu thổi ra biển cả.
(View: 690)
Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng các chương trình chánh niệm tại trường học có thể giúp ích, đặc biệt là ở các cộng đồng nghèo, nơi học sinh phải đối mặt với mức độ căng thẳng cao hơn.
(View: 739)
Trong giáo lý của Đức Thế Tôn, nghiệp (kamma) là một trong những pháp vận hành căn bản chi phối sự tái sinhvà đời sống của chúng sanh trong luân hồi.
(View: 565)
Phra Ajaan Lee Dhammadharo (1907-1961), là một trong những vị thiền sư theo truyền thống tu khổ hạnh trong rừng.
(View: 603)
Con Tàu sầm sập lao trong màn đêm đen đặc, thỉnh thoảng vụt qua những thị trấn hay phố xá nhỏ ven đường le lói chút ánh sáng nhạt nhòa.
(View: 710)
Mùa An cư kiết hạ Phật lịch 2569 - Dương lịch 2025 lại trở về, là cơ hội quý báu để hàng hậu học chúng ta ôn lại lời Phật dạy
(View: 601)
Hầu như không có ai nghĩ xa hơn thế, nghĩ xa hơn cái chết. Đây là lý do tại sao chúng ta thiển cận và không nghĩ đến việc
(View: 790)
“Nhân thân nan đắc, Phật pháp nan văn, Thiện duyên nan ngộ, Phật quốc nan sanh” là gì ?
(View: 752)
Thờ Phật không phải là cầu xin ban phúc hay tha tội, vì Ngài không phải thần linh mà là người thầy dạy cách thoát khỏi khổ đau mà chính ngài tìm kiếm, chứng nghiệm.
(View: 706)
Dòng đời xưa nay vẫn thế, từng đời từng đời nối tiếp nhau, thịnh suy bất định, tụ tán vô kỳ.
(View: 577)
Minh trong đạo Phậttuệ giác, thấy biết như thật về vạn pháp. Khi thành đạo, Đức Phật chứng Tam minh(Túc mạng minh, Thiên nhãn minh, Lậu tận minh).
(View: 964)
Vesak theo truyền thống gắn liền với sự ra đời, giác ngộnhập Niết bàn của Đức Phật,
(View: 1001)
Bồ Tát Đạocon đường mà vị Bồ Tát phải đi qua. Đây là những giai đoạn mà một vị Bồ Tát kinh qua trên đường giác ngộ.
(View: 1215)
Trong triết lý sống của ông cha ta, có một câu nói nghe qua tưởng nghịch lý nhưng lại ẩn chứa sự minh triết sâu sắc
(View: 1327)
Hiện nay đang ở vào thời mạt thế, xuất hiện nhiều tà sư hướng dẫn Phật tử vào con đường sai lạc. Điều này không phải bây giờ mới có.
(View: 1321)
Bài này được viết với chủ đề ghi lời Đức Phật dạy rằng hãy giữ thân không bệnh, để có thể học và tu pháp giải thoát.
(View: 1354)
Cách đây hơn 2500 năm trước, Đức Phật Thích Ca Mâu Ni đã từng dự ngôn, sau khi Ngài ly thế, cũng chính là vào thời kỳ Mạt pháp thì
(View: 1064)
Đạo đức không còn là một khái niệm, một lời kêu gọi ‘hãy sống thiện’, một giá trị lý tưởng cao xa, mà là một thực thể cụ thể, ăn được, uống được, thu nạp được, và ăn uống được nên mới “say”.
(View: 1345)
Quan điểm cho rằng tâm trí của chúng ta có chiều sâu vô thức đã trở nên phổ biến do sự phổ biến của phân tâm học và các kỹ thuật trị liệu liên quan.
(View: 1471)
Trong kinh điển Phật giáo, từ Hán tạng cho đến Nikāya nói chung, thật sự không quá khó để tìm thấy những cụm từ liên quan đến một phương tiện
(View: 1370)
Người học Phật, chẳng những phải tham cứu chơn lý, mà lại cần phải y như chơn-lý mà thiệt thành cho đến khi chứng đặng chơn-lý;
(View: 1474)
Phật tánhchủ đề chính của Kinh Đại Bát Niết Bàn do ngài Đàm Vô Sấm (385 – 433) mang qua Trung Hoa và dịch.
(View: 1710)
Đôi khi bạn rơi vào một diễn đàn Phật pháp trên Internet, bất ngờ lại thấy tranh cãi bộ phái, rằng chuyện Nam Tông thế này và Bắc Tông thế kia
(View: 1590)
Trong giáo lý nhà Phật, "kham nhẫn" và "nhẫn nhục" là hai phạm trù rất quan trọng trong việc tu tập.
(View: 1517)
Phật giáo cũng như vận mệnh của người dân, luôn thăng trầm theo thời cuộc.
(View: 1401)
Hãy buông xả và cuộc sống của bạn sẽ tốt hơn. Một kỹ năng sống không thể thiếu.
(View: 1186)
Từ thời học tiểu học, trong mỗi cuốn vở đều thấy có in dòng chữ “Ngày nay học tập, ngày mai giúp đời”.
(View: 2235)
Tôi không dám so sánh vì ai cũng có cuộc du hành cuối đời, tôi đã khá xúc động mạnh khi đọc kinh Đại Bát Niết Bàn hồi còn trẻ, nhưng hiện tại tôi đang tưởng niệm và cảm xúc đến Thầy tôi nên xin viết ra đây để kỷ niệm.
(View: 1184)
Phra Ajaan Lee Dhammadharo (1907-1961), là một trong những vị thiền sư theo truyền thống tu khổ hạnh trong rừng.
(View: 1148)
Năm ấy Bồ Đề Đạt Ma đến Trung Nguyên hoằng pháp. Ngài gặp Lương Võ Đế, một ông vua có tiếng sùng đạo, mến mộ Phật pháp.
(View: 2031)
Có khi nào bạn hỏi: “Tại sao khi càng lớn tuổi, người ta càng thích sống một mình và bớt đi nhiều mối quan hệ?”
(View: 1940)
Sâu thẳm bên trong tất cả chúng sinh là một loại tia lửa thắp sáng và sưởi ấm cuộc sống của chúng ta. Nó được gọi bằng nhiều tên trong nhiều truyền thống khác nhau.
(View: 1668)
Chúng con trân trọng kính mời quý vị tham gia một Ngày Quán Niệm với chủ đề “Tháng Tư Nuôi Dưỡng và Trị Liệu” dành cho các tăng thân người Việt do quý thầy và sư cô của Tu Viện Lộc Uyểnhướng dẫn tại Quận Cam.
(View: 2246)
Có khi nào bạn hỏi: “Tại sao khi càng lớn tuổi, người ta càng thích sống một mình và bớt đi nhiều mối quan hệ?”
(View: 2102)
Sâu thẳm bên trong tất cả chúng sinh là một loại tia lửa thắp sáng và sưởi ấm cuộc sống của chúng ta.
(View: 1306)
Bản kinh dưới đây là “Bahiya Sutta,” trong Tiểu Bộ Kinh (Khuddhaka Nikaya) trong Tam Tạng Pali,
(View: 2370)
Tứ Như Ý Túc, là pháp hành thứ ba, đứng sau Tứ Niệm XứTứ Chánh Cần. Sau Tứ Như Ý TúcNgũ Căn, Ngũ Lực,
(View: 1866)
Sự kiện Đức Phật nhập Niết-bàn thường được các giới Phật giáo tổ chức thành một lễ hội thiêng liêng.
(View: 1273)
Chúng ta hành thiền để tìm hạnh phúc, nhưng trước hết chúng ta phải mang chút hạnh phúc đến với thiền nếu ta muốn có kết quả.
Quảng Cáo Bảo Trợ
AZCMENU Cloudbase: Giải pháp TV Menu thông minh, tiện lợi, chuyên nghiệp!
Get a FREE Online Menu and Front Door: Stand Banner Menu Display for Your Restaurant
Gủi hàng từ MỸ về VIỆT NAM