Phật Giáo Con Đường Đến Giác Ngộ
Con Đường Vượt Qua Trí Tuệ
Buddhism: Path To Bodhi — Path Beyond Intelligence
Tác giả:Dzongsar Khyentse Rinpoche
Diễn văn chính tại Hội nghị Phật giáo Thanh niên Thế giới lần thứ 8
về Trí tuệ nhân tạo và Phật giáo, Chiang Rai, Thái Lan
Việt dịch: Quảng Cơ
Biên tập: Tuệ Uyển
Chúng ta ở đây để chia sẻ suy nghĩ của mình về những gì Phật giáo có thể mang lại trong thời đại Trí tuệ nhân tạo.
Nhưng để làm được điều đó, chúng ta cần thiết lập một ngôn ngữ chung, một cách để giao tiếp giữa thế giới khoa học và Phật giáo — nếu điều đó có thể. Nếu chúng ta không thể thống nhất về các định nghĩa cơ bản, thì chúng ta sẽ chỉ nói chuyện qua loa với nhau tại hội nghị này — dự định, ý nghĩa và hiểu những điều khác nhau, chứ đừng nói đến việc trả lờicác loại câu hỏi sâu sắc và tìm tòi mà hội nghị này đã đặt ra. Tôi sẽ chỉ lấy ba ví dụ cơ bản:
1. Khoa Học Và Phật Giáo Có Thể Giao Tiếp Được Không? — “Cuộc Sống”, “Tâm Trí”, “Nghịch Lý”
Tờ rơi hội nghị đặt câu hỏi: “Cuộc sống có phải chỉ là quá trình xử lý dữ liệu”? Nhưng chúng ta hiểu “cuộc sống” là gì? Từ điển tiếng Anh Oxford định nghĩa cuộc sống là hoạt động “diễn ra trước cái chết”. Nhưng Phật giáo không loại trừ tính liên tục của ý thức sau khi chết. Vì vậy, với tư cách là Phật tử, chúng ta có thể hỏi:
• Trí tuệ nhân tạo có là đối tượng của sự liên tục không?
• Nó có chịu sự chi phối của ảo tưởng về thời gian không?
• Và nói một cách thô thiển — liệu A.I. có tái sinh không?
Về vấn đề đó, chúng ta thậm chí có ý nói gì về “trí thông minh”? Nếu tâm con người không là gì ngoài hoạt động của não bộ và chức năng sinh học, thì không có điểm chung nào giữa khoa học và Phật giáo, bởi vì đối với Phật tử, tâm là một cái gì đó hoàn toàn khác: Đó là thứ nhận thức, trở nên quen thuộc, đau khổ vì hy vọng và sợ hãi, và trở nên buồn khổ và mất kiểm soát đến mức nó bị mắc kẹt trong ảo tưởng của chính nó. Nhưng tâm đó cũng là thứ có thể được rèn luyện và thuần hóa để nó học cách xóa bỏ ảo tưởng của chính mình như thế nào. Nó không chỉ là trí tuệ mà còn là trực giác, và nó có khả năng vị tha cũng như ích kỷ.
Phật giáo và khoa học có thể có những khái niệm hoàn toàn khác nhau về “sự hiểu biết”. Trên thực tế, khoa học hiện đại được cho là dựa trên nguyên tắc ignoramus — tiếng Latin có nghĩa là “chúng ta không biết”. Nó cho rằng chúng ta không biết mọi thứ và tất cả những gì chúng ta nghĩ mình biết đều có thể bị chứng minh là sai khi chúng ta có thêm kiến thức. Tôi ngưỡng mộ tín điều đó.
Đồng thời, chúng ta, những người theo đạo Phật, đã kết luận rằng một số chân lý nhất định— chẳng hạn như tất cả những thứ duyên hợp đều vô thường, tất cả cảm xúc đều là đau khổ và không có gì thật sự tồn tại bản chất (vô tự tính)— không thể bị bác bỏ. Vì vậy, trong khi điểm khởi đầu của các nhà khoa học là “chúng ta không biết”, thì điểm khởi đầu của những người theo đạo Phật là “chúng ta có những chân lý cao quý không thể bị chứng minhlà sai”.
Tờ rơi hội nghị lo ngại về khái niệm 'điểm kỳ dị' - rằng công nghệ sẽ leo thang ngoài tầm kiểm soát đến mức con người sẽ bị máy móc A.I. qua mặt và vượt mặt. Nhưng có gì mới? Con người chúng ta vốn đã rất giỏi trong việc tạo ra những thứ hoàn toàn nằm ngoài tầm kiểm soát của mình: chúng ta đã tạo ra một vị Thượng đế trở nên không thể kiểm soát được, và một cuộc Cách mạng Công nghiệp cũng tạo ra nhựa hiện đang làm nghẹt đại dương của chúng ta.
Trên thực tế, chính vì chúng ta không muốn đau khổ ngoài tầm kiểm soát như thế này và vì chúng ta muốn chấm dứt nhận thức nhị nguyên ẩn chứa bên dưới nỗi đau khổ của mình, nên những lời dạy của Đức Phật về sự vô ngã, duyên khởi và tính không (shunyata) vẫn mạnh mẽ và phù hợp như mọi khi.
Tất nhiên Phật giáo không phủ nhận ảnh hưởng của bộ não — hay của ngón chân hay thời tiết cho vấn đề đó. Nhưng sự bao la, tinh tế và phức tạp của quan điểm Phật giáo về “tâm” vượt xa bất kỳ nguyên nhân và điều kiện nào trong số đó. Trên thực tế, chúng ta có thể nói rằng toàn bộ Phật giáo là nghiên cứu về tâm này.
Đối với Phật tử, ngay cả việc tìm kiếm cơ bản nhất về một điểm tham chiếu hoặc một “người biết” cũng là thói quen mà chúng ta muốn xóa bỏ. Bây giờ nếu A.I. có thể xử lý được điều đó và tạo ra sự nhận thức phi nhị nguyên, thì A.I. là giáo lý và Phật giáo đã lỗi thời.
Nhưng với kiến thức rất hạn chế của tôi về A.I., tôi nghi ngờ nó chia sẻ quan điểm về tâm đó, và do đó tôi thấy không cần thiết phải thay đổi bản chất của Phật giáo chút nào. Tôi không biết cuộc cách mạng A.I. sẽ ảnh hưởng đến các tôn giáo độc thần như Cơ đốc giáovà Hồi giáo như thế nào, nhưng tôi tin rằng chúng ta, những người theo đạo Phật, không có lý do gì để lo lắng. Trên thực tế, tôi thấy bốn chân lý cao quý thậm chí còn hấp dẫn và phù hợp hơn sau một trăm năm nữa khi chúng ta ngày càng xa rời bản thể thật sự của mình.
Tôi tự hỏi: liệu A.I. có thể tạo ra một thế giới hoàn hảo mà trong đó chúng ta không bao giờ bị xa lánh và vượt qua cả khuynh hướng xa lánh của con người không? Liệu nó có thể giải quyết được những điều tinh tế như các khái niệm về chủ nghĩa cá nhân và quyền cá nhânđược tôn vinh trong các nền dân chủ phương Tây ngày nay không, nhưng dường như lại biểu thị cho sở thích xa lánh đó?
Về vấn đề đó, tôi tự hỏi liệu trí tuệ nhân tạo có sức mạnh của “niềm tin” không — cả niềm tincó giáo dục và đặc biệt là niềm tin mù quáng — là động lực thúc đẩy cái gọi là “cuộc sống” và “hạnh phúc” của chúng ta hay không.
Ngoài những khác biệt trong cách chúng ta định nghĩa và sử dụng các từ như “cuộc sống” và “tâm”, còn có những chướng ngại khác đối với cuộc đối thoại đầy ý nghĩa giữa khoa học và Phật giáo. Ví dụ, trong khi khoa học có vẻ không thoải mái với nghịch lý và tìm cách giải quyết nó, thì bản chất của Phật giáo là sự trân trọng sâu sắc đối với nghịch lý của mọi thứ và do đó hoàn toàn thoải mái với nó.
Vì vậy, ngay khi một tâm Phật tử được rèn luyện nhìn thấy hình tướng, lý tưởng nhất là nó cũng nhìn thấy sự trống rỗng và do đó được giải thoát khỏi hy vọng mù quáng, và ngay khi nó nhìn thấy bản chất trống rỗng của thực tại, nó cũng nhìn thấy hình tướng và do đó được giải thoát khỏi nỗi sợ hãi.
Đó là lý do tại sao chúng ta, những người theo đạo Phật, sẽ không kết luận rằng những hiện tượng không hiển nhiên như Thượng đế, sự tái sinh hay may mắn không tồn tại. Chúng tacũng không xác nhận rằng có một cái đầu trên cổ tôi, một sàn nhà dưới chân tôi và một trần nhà trên đầu tôi. Vì vậy, chúng ta không xác nhận bất cứ điều gì là thật sự không tồn tạihoặc thật sự tồn tại.
Đó cũng là lý do tại sao người Thái có thể học được chân lý của vô ngã — sự không tồn tạicủa bản ngã — và đồng thời không ngần ngại thực hiện các hành động phước đức như viếng thăm chùa chiền, dâng hoa hoặc cúng dường cho một nhà sư khất thực.
Và vì thế, đối với những người theo đạo Phật, nỗi đau và sự đau khổ phát sinh khi hình tướng và sự trống rỗng bị tách rời, khi sự tồn tại và sự không tồn tại bị tách rời, khi cách mọi thứ tồn tại và cách chúng xuất hiện bị tách rời. Về cơ bản, chúng ta đau khổ khi chúng takhông đánh giá cao những nghịch lý này.
Vì vậy, có lẽ thay vì hỏi Phật giáo có thể cung cấp những gì trong thời đại A.I., có thể khôngkhác gì so với những gì nó vẫn luôn cung cấp, chúng ta có thể lật ngược câu hỏi và hỏi liệu A.I. có quan tâm đến các vấn đề cơ bản mà Phật tử quan tâm hay không. Có thể Phật giáokhông nhất thiết phải tuân theo khoa học, như chúng ta thường ngầm cho rằng thế, nhưng có lẽ đã đến lúc các nhà khoa học phải vật lộn với những chân lý mà Đức Phật đã dạy cách đây 2.600 năm.
Tôi không biết liệu chúng ta có bao giờ giải quyết được những khác biệt về định nghĩa và quan điểm giữa khoa học và Phật giáo một cách đầy đủ để tạo ra một cuộc đối thoại thật sự hay không. Trên thực tế, tôi thậm chí còn không biết liệu một cuộc đối thoại như vậy có liên quan hơn ngày nay so với cuộc đối thoại giữa Phật giáo và kinh tế, khoa học chính trị hay thơ ca hay không. Riêng tôi sẽ không phân loại cái sau là kém quan trọng hay đáng giá.
Nhưng tôi chắc chắn rằng trừ khi chúng ta bắt đầu bằng việc thừa nhận và khám phá những khác biệt cơ bản như vậy về quan điểm và định nghĩa, chúng ta sẽ không thể trả lời những câu hỏi sâu sắc mà hội nghị này đặt ra.
2. Những Câu Hỏi Vô Lý?
Để mở rộng trí tưởng tượng của chúng ta đủ để vật lộn với những khác biệt này giữa khoa học và Phật giáo về cả quan điểm và định nghĩa, chúng ta không nên né tránh những câu hỏi có vẻ vô lý:
Ví dụ, giả sử tôi có một con robot làm học trò. Y được lập trình để bình tĩnh và không tức giận, ghen tị và cảm xúc. Tôi có thể hơi ấn tượng và không kê đơn thiền chỉ (shamatha) cho một học trò như vậy. Nhưng nếu tôi là một vị thầy khá tử tế, điều tôi thật sự muốn là học trò này ngừng có mục tiêu là bình tĩnh và thanh thản, hoặc thậm chí là người đang làm bình tĩnh. Suy cho cùng, một người theo Phật pháp không cố gắng giành huy chương vì là người được bình tĩnh nhất hoặc tĩnh lặng nhất, mà muốn lờ đi tất cả những lời ám chỉ về việc bình tĩnh, trở nên bình tĩnh hơn hoặc đang trên con đường bình tĩnh.
Tôi không phải là chuyên gia về A.I., và thông tin rất hạn chế của tôi chỉ đến từ một vài bài báo và tin đồn. Ví dụ, tôi đã được cho biết rằng 50 năm nữa, tôi sẽ có thể hạ tải bản thânmình vào một máy tính có thể suy nghĩ, nói chuyện và phản ứng giống như tôi. Nhưng nếu thiết bị đó sau đó có tất cả các khuôn mẫu thói quen chung của chúng ta như lo lắng, không chắc chắn và bất an, thì nó chỉ trở thành một sinh vật có tri giác si mê khác và là đối tượng của lòng từ bi cần được giác ngộ. Trong trường hợp đó, sự khác biệt duy nhất giữa người ấy và tôi là tôi được sinh ra từ bụng mẹ trong khi người ấy được sinh ra trong phòng thí nghiệm với sự trợ giúp của một số robot khác.
Còn nghiệp chướng thì sao? Đập vỡ máy tính hay không sạc pin là nghiệp chướng xấu chứ? Nếu máy tính có thể tự lập trình thông qua các hệ thống chuyên môn và vòng phản hồi, và nếu do đó có thể suy nghĩ và hành động như một con người, thì nó có nghiệp chướng tốt hay xấu nếu nó cứu mạng người hoặc giết người?
Trên thực tế, những câu hỏi 'Phật giáo' như vậy có vẻ vô lý. Nhưng hãy nhớ rằng Google đã phát minh ra các hệ thống chuyên môn phát triển một ngôn ngữ trao đổi mới mà chính những người phát minh ra nó không thể hiểu được, khiến Google phải đóng cửa nó. Vì vậy, các chuyên gia và nhà hoạch định chính sách về A.I có thể hưởng lợi từ những tuệ giác sâu sắc của Phật giáo về bản chất của thực tế trước khi họ để hệ thống của họ điều hành nền kinh tế, chăm sóc sức khỏe và quân đội dựa trên hoạt động nội tại mà không ai trong chúng ta có thể hiểu được. Thật vậy, không phô trương khi nói rằng họ phớt lờ trí tuệ Phật giáo là tự chuốc lấy nguy hiểm cho chính họ và cho chúng ta!
Ở mức độ đời thường hơn, tôi có thích một cô bạn gái A.I. nói và làm chính xác những gì tôi muốn và cần không? Và nếu vậy, tôi có muốn biết cô ấy có phải là sản phẩm của trí tuệ nhân tạo hay không? Một lần nữa, rõ ràng là nhiều câu hỏi hiện hữu mà những người A.I. quan tâm không mấy thú vị đối với những người theo đạo Phật, những người thích đắm chìm trong thực tế của sự phát sinh nhân duyên và sự bất định của con người.
Nói cách khác, với tôi, có vẻ như những người ủng hộ trí tuệ nhân tạo đang khoe khoang rằng hệ thống của họ sẽ khiến mọi thứ trở nên dễ đoán hơn. Nhưng nếu đúng như vậy, thì sẽ chẳng còn niềm vui nào nữa ngay cả trong thế giới con người bình thường của chúng ta. Rốt cuộc, mặc dù con người chúng ta nghĩ rằng chúng ta ghét sự không chắc chắn, nhưng chính sự không chắc chắn lại thúc đẩy nền kinh tế, quản lý, quản trị và mọi thứ khác trong cuộc sống của chúng ta. Lợi nhuận bắt nguồn từ sự không chắc chắn, và chính sự không thể đoán trước này, ở cấp độ cá nhân, chúng ta trân trọng như sự lãng mạn, tình yêu và mối quan hệ.
Tôi cũng được cho biết rằng trí tuệ nhân tạo có thể kéo dài tuổi thọ của chúng ta. Nhưng điều đó vẫn không thay đổi được trí tuệ Phật giáo khi biết rằng mọi thứ duyên hợp đều vô thường. Và tôi đã được cho biết rằng các hệ thống y tế sẽ có thể chẩn đoán bệnh tốt hơn, tất nhiên là tuyệt vời. Tuy nhiên, như tôi đã nói, sự thật về vô thường vẫn là có thật, và chính trong sự vô thường, bất định và không thể đoán trước này mà chúng ta tìm thấy sự sống.
Vậy có lẽ đã đến lúc phải hỏi mục đích của trí tuệ nhân tạo là gì. Nếu nó là để làm cho các hệ thống như chẩn đoán y khoa và dự báo thời tiết chính xác hơn và do đó có thể dự đoánđược, thì tất nhiên là tuyệt vời và thúc đẩy những gì con người luôn cố gắng làm.
Nhưng mục đích của trí tuệ nhân tạo có phải là chinh phục thời gian và không gian bằng cách làm cho mọi thứ trở nên vĩnh cửu và không thay đổi không? Nếu A.I. thật sự có thể làm được điều đó, thì có lẽ giáo lý nhà Phật đã lỗi thời, bởi vì vượt qua thời gian và không gian là điều mà chúng ta, những người theo đạo Phật, gọi là niết bàn. Nhưng tôi nghi ngờ đó không phải là động cơ của những người sáng tạo ra trí tuệ nhân tạo với tư cách là con người, đơn giản vì mục tiêu của mọi tiến bộ khoa học chắc chắn chỉ là cải thiện cuộc sống con ngườicủa chúng ta, điều này không liên quan gì đến sự giác ngộ.
3. Thời Thế Thay Đổi - Hạnh Phúc Hơn Hay Không?
Chúng ta quá hào hứng trước công nghệ mới nhất, và liệu nó có thể "cứu vớt hay diệt vongnhân loại" như tờ rơi hội nghị của bạn hỏi, đến nỗi chúng ta quên mất những cuộc cách mạng công nghệ trong quá khứ đã thay đổi cuộc sống một cách không thể tin được như thế nào.
Cuộc cách mạng nông nghiệp đầu tiên, đã chuyển đổi xã hội loài người từ săn bắn và hái lượm sang làm nông nghiệp, đã xảy ra hàng nghìn năm trước Đức Phật. Mặc dù cải thiện an toàn lương thực, cuộc cách mạng đó cũng dẫn đến tất cả các vấn đề về chính trị, quân đội, giao thông và nhiều vấn đề khác đang gây phiền toái cho chúng ta ngày nay.
Sau đó, Cách mạng Công nghiệp đã mang đến cho chúng ta radio, tivi, xe hơi, máy bay và nhiều tiện nghi khác mà chỉ 150 năm trước chúng ta không thể tưởng tượng ra, và nó cũng mang đến cho chúng ta bom nguyên tử và sự nóng lên toàn cầu có thể hủy diệt thế giới. Nếu nhiệt độ và mực nước biển tiếp tục tăng như hiện nay, Bangkok sẽ chìm dưới nước trong vòng 20 năm nữa và con cháu chúng ta sẽ thấy London bị ngập lụt. Nếu A.I. có thể ngăn chặn điều đó, thì thật tuyệt.
Nhưng liệu tất cả những thay đổi lớn trong cuộc sống và lối sống của chúng ta có khiến chúng ta hạnh phúc hơn không? Tôi có được những gì mình muốn nhanh hơn rất nhiều. Nhưng tốc độ đó có thể làm tăng sự lo lắng vì chỉ mất một giây thay vì một tháng để nhận được tin xấu. Có lẽ chúng ta có thể hạnh phúc nhanh hơn và cũng buồn bã nhanh hơn.
Vì vậy, qua tất cả những thay đổi này, và trước khi chúng ta quá hào hứng với các cuộc cách mạng kỹ thuật số và A.I. mới, hãy thừa nhận rằng có một điều không thay đổi — nỗi lo lắng cơ bản, sự bất an, sự thiếu hiểu biết và hành trình tìm kiếm hạnh phúc của chúng ta.
Và chừng nào điều đó còn tồn tại, Phật giáo vẫn có nhiều điều để cống hiến cho hiện tại như 2.600 năm trước. Trên thực tế, vì Phật giáo không bị ràng buộc bởi thời gian, nơi chốn, văn hóa hay địa lý, nên nó có thể kết hợp, thích nghi và đáp ứng bất kỳ nhu cầu nào của bất kỳ con người và thời đại nào — bao gồm cả những người ở thời đại A.I. của chúng ta.
12.000 năm trước, khi có chưa đến một triệu con người trên hành tinh này, họ sống trong nỗi sợ hãi liên tục bị ăn thịt. Nhưng miễn là còn hy vọng và sợ hãi — cho dù chúng ta có nguy cơ bị cọp ăn thịt hay cuộc sống của chúng ta hoàn toàn bị A.I. thống trị. 500 năm nữa — thì từng lời trong 84.000 lời dạy của Đức Phật sẽ có liên quan.
4. Vậy Phật Giáo Có Thể Mang Lại Điều Gì Trong Thời Đại Trí Tuệ Nhân Tạo Này?
Nếu chúng ta chấp nhận thực tế của sự lo lắng và đau khổ, bất kể thời gian và điều kiện, thì một điều Phật giáo có thể mang lại là sự không thể tách rời của trí tuệ và phương tiện khéoléo — trí tuệ của quan điểm đúng đắn và phương tiện khéo léo để nhận ra quan điểm đó và duy trì trí tuệ.
Quan điểm đúng đắn là gì? Rằng trong khi mọi thứ xuất hiện, hoạt động và có vẻ như tiếp tục, không có một thứ nào thật sự tồn tại. Mọi thứ giống như một giấc mơ, một ảo ảnh hoặc một cầu vồng, và chúng ta đau khổ khi không có quan điểm này. Trên thực tế, đây là lý do tại sao Phật giáo coi trí tuệ cao hơn đạo đức và luân lý, và đó là lý do tại sao Phật giáo có thể trả lời những thách thức của công nghệ trong thời đại trí tuệ nhân tạo của chúng ta hiệu quảhơn nhiều so với các hệ thống dựa trên đạo đức.
Là Phật tử, điều chúng ta muốn là biết được chân lý và thoát khỏi những thói quen chướng ngại và ngăn cản chúng ta nhìn thấy chân lý. Nếu một thiết bị trí tuệ nhân tạo có thể giúp chúng ta làm điều đó và cung cấp thông tin hỗ trợ chúng ta theo đuổi chân lý, thì thật tuyệt vời và tôi sẽ vui vẻ sử dụng nó.
Ví dụ, nếu A.I. có thể đưa ra một thiết bị theo dõi các kênh thần kinh mà thói quen hoạt độngvà đào bới chúng lên rồi làm ngắn mạch chúng, thì thật tuyệt vời. Tôi sẽ mua nó. Nhưng trừ khi trí tuệ nhân tạo có thể giải quyết được nỗi lo lắng cơ bản đã đeo bám sự tồn tại của con người từ thời thượng cổ xa xưa, và thật sự định nghĩa và hiện thân cho những gì chúng tagọi là cuộc sống con người, thế thì những gì Phật giáo có thể cung cấp sẽ không thay đổi chút nào về bản chất của nó. Tuy nhiên, cách mà Phật tử cung cấp trí tuệ cổ xưa không thay đổi đó sẽ thay đổi đáng kể:
5. Phật Giáo Sẽ Không Thay Đổi. Phật Tử Phải Thay Đổi Rất Nhiều!
Vì vậy, một mặt, A.I. sẽ không thay đổi Phật giáo và tính hợp lệ cũng như giá trị của nó đối với thế giới của chúng ta. Mặt khác, Phật tử — đặc biệt là Phật tử truyền thống — sẽ phải thay đổi rất nhiều. Và nếu chúng ta muốn hữu ích và phù hợp với mọi người, thế giới Phật tửcủa chúng ta sẽ phải nhận thức đầy đủ về sự khác biệt này.
Hãy quên ngay cả cuộc cách mạng A.I.: chúng ta nên bắt đầu bằng cách thừa nhận rằng chúng ta, những người theo đạo Phật, đã không giỏi trong việc thay đổi cách chúng ta làm mọi việc — của việc truyền tải thông điệp của Đức Phật đến mọi người theo đúng cách, đúng lúc và đúng nơi để họ có thể hiểu và thực hành.
Từ Nhật Bản đến Sri Lanka đến Trung Hoa đến Thái Lan đến Hàn Quốc, những người theo đạo Phật quá gắn bó với nền văn hóa truyền thống cũ của họ, không liên quan gì đến bản chất của Phật giáo, đến mức họ có nguy cơ trở nên không liên quan đến mọi người trong thế giới hiện đại của chúng ta.
Về vấn đề đó, ngay cả khái niệm về văn hóa cũng phải thay đổi. Trong thời đại toàn cầu hóa của chúng ta — với quần jean, nhạc pop, Hollywood và Bollywood thâm nhập vào mọi ngõ ngách trên thế giới — thì chính những khái niệm về chủ nghĩa dân tộc và văn hóa dân tộc có thể phải biến mất.
Vì vậy, nếu chúng ta là những người theo đạo Phật muốn có ích cho thế giới và giúp đỡ những chúng sinh đau khổ, chúng ta phải thoát khỏi những thói quen văn hóa chặt chẽ của chính mình và truyền tải thông điệp của Đức Phật theo cách hoàn toàn phù hợp với thời đại, độ tuổi, điều kiện và con người mà chúng ta đang hướng đến.
Tuy nhiên, không có thay đổi nào trong số những thay đổi đó — bao gồm cả A.I. — sẽ thay đổi cách Phật giáo hoạt động theo bản chất của nó. Miễn là chúng sinh có cái mà Phật tử gọi là tâm — nhưng những người khác có thể gọi là não hoặc dữ liệu hoặc bất cứ thứ gì bạn muốn gọi — miễn là tâm này có sự lo lắng, thói quen, nhận thức, thích và không thích, và chịu sự chi phối của thời gian, và miễn là sự tồn tại là đau khổ, thế thì Phật giáo sẽ có liên quan đến thời đại của A.I. như vào thời Đức Phật.
Vì vậy, Phật giáo sẽ trở nên lỗi thời chỉ khi tính nhị nguyên, sự si mê, sự lo lắng, hy vọng và sợ hãi không còn tồn tại nữa — tất nhiên đó là toàn bộ mục đích của Phật giáo. Thật vậy, vì lý do cơ bản này mà Phật tử không bao giờ cầu nguyện: "Nguyện tất cả trở thành Phật tử". Chúng ta chỉ cầu nguyện: "Nguyện tất cả trở thành Phật".
Nguyện đem công đức này
Hướng về khắp tất cả
Đệ tử và chúng sinh
Đều trọn thành Phật đạo
***
While the starting point for scientists is “we don’t know” - ignoramus, the starting point for Buddhists is that “we have noble truths that can’t be proven wrong.”
Send comment
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D979352953.-%3B)