3. Truyện 67 - 98

* 67 *
ĐÁNH CUỘC

Vợ chồng chung sống nơi kia
Làm ba cái bánh rồi chia nhau dùng
Mỗi người một cái ăn xong
Còn dư một cái đều cùng cá nhau:
“Giữ im lặng cho thật lâu
Ai mà nói trước một câu hôm này
Mất phần ăn cái bánh ngay.”
Vợ chồng đánh cuộc. Suốt ngày lặng thinh.
Một tên trộm bất thình lình
Vào nhà vơ vét tanh banh hết liền
Nữ trang, đồ đạc, bạc tiền
Và rồi sửa soạn im lìm chạy đi.
Vợ chồng đều chẳng nói chi
Sợ mình mở miệng thua thì mất ăn
Cho nên chỉ ngó trân trân
Lặng im theo rõi kẻ gian hoành hành.
Trộm hay rõ được tình hình
Càng thêm dạn dĩ, mặc tình sấn lên
Thấy người vợ cứ lặng yên
Muốn xâm phạm tiết hạnh liền, ngán đâu,
Người chồng chẳng nói một câu
Đứng yên gần đó quay đầu ngó lơ
Vợ bèn hoảng hốt kêu la:
“Anh không mở miệng, thật là ngu si
Chỉ ham một cái bánh kia
Mà không hành động cứu nguy vợ mình
Để quân ăn trộm lộng hành
Thấy tôi bị nhục mà đành im đây.”
Người chồng cười lớn vỗ tay:
“Em vừa mở miệng nói ngay trước rồi
Thế là em đã thua tôi
Bánh kia còn lại tôi thời hưởng thôi.”
*
Truyện này thí dụ lắm người
Vì ham danh lợi ở nơi cõi trần
Để trôi đi biết bao lần
Pháp lành, Phật Pháp vô ngần tối cao
Đọa “ba đường ác” thảm sầu
Mà không hãi sợ mau mau tu hành
Cứ ham chơi, cứ đắm mình
Chìm trong “ngũ dục”. Thật tình ngu sao!
Những ai có trí nhìn vào
Thấy người như vậy khác nào chồng kia
Cũng vô trí, cũng ngu si
Đáng thương cho kẻ sông mê đắm chìm!

* 68 *
HẠI NGƯỜI
THÀNH HẠI MÌNH

Anh chàng nọ ở trong vùng
Có người thù địch đã từng bao năm
Chàng uất ức, chàng hờn căm
Nghĩ suy tìm cách hại ngầm đối phương
Nghĩ hoài chẳng kiếm ra đường
Lòng chàng do đó mãi vương muộn sầu
Có người thấy vậy đón đầu
Hỏi thăm: “Anh mãi buồn rầu vì sao?”
Chàng bèn tâm sự đôi câu:
“Kẻ thù nói xấu tôi bao nhiêu lần
Khiến tôi tức giận vô ngần
Nghĩ không ra cách trừ sân hận này
Nên tôi phiền não bao ngày
Báo thù chưa được lâu nay đợi chờ.”
Người kia bèn nói bất ngờ:
“Tôi đây có cách để mà giúp anh
Chỉ cần đọc thật tâm thành
Một câu thần chú rất linh là rồi
‘Tỳ Đà La’ thật lạ đời
Câu thần chú đó giết người thù ngay
Nhưng câu thần chú hại thay
Tạo ra một triệu chứng đầy hiểm nguy
Ngay khi giết thù địch kia
Thời anh cũng lại tức thì chết theo,
Cách này quả thật hiểm nghèo
Vì dùng thần chú để gieo hại người
Thời mình cũng bị hại thôi
Cho nên tốt nhất theo tôi đừng dùng.”
Anh chàng nghe vậy coi thường
Không cần tính toán, vui mừng nói luôn:
“Xin làm phúc, xin làm ơn
Dạy cho tôi biết câu thần chú kia
Lòng tôi nôn nóng kể chi
Mối thù muốn báo tiếc gì thân tôi
Kẻ thù chết là được rồi
Dù tôi mất mạng lòng thời vẫn vui.”
*
Truyện này thí dụ ở đời
Lửa sân thiêu đốt tơi bời nhân gian
Gây thù kết oán ngập tràn
Hại người chưa được lại mang hại về
Chính mình bị hại não nề
Đọa “ba đường khổ” muôn bề hãi kinh
Địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh
Quả nhiên bi thảm, thật tình thương đau
Vô minh che lấp dài lâu
Trầm luân mãn kiếp còn đâu thấy đường.
Chỉ cần Đạo Pháp tìm nương
Xả đi phiền não, hết vương hận thù
Gắng công phát triển lòng từ
Thân tâm thanh lọc ghé bờ thơm hương
Gieo niềm an lạc muôn phương
Đạo mầu giải thoát chân thường sáng soi.

* 69 *
TỔ TRUYỀN ĂN MAU

Một người Bắc Ấn Độ xưa
Xuống miền Nam ở kể như lâu ngày
Rồi anh cưới vợ nơi này
An cư lạc nghiệp tại đây thanh nhàn.
Một hôm vợ dọn bữa ăn
Cơm canh nóng hổi trên bàn khói lên
Anh chàng há miệng ăn liền
Lùa mau, húp lẹ không thèm ngó ai
Như gần chết đói tới nơi
Giờ đây bất chợt được người cho ăn.
Vợ anh thấy lạ vô vàn
 Nhìn anh, thắc mắc, hỏi han ngọn ngành:
“Không ai tranh, chẳng ai giành
Chuyện chi gấp gáp quả tình cũng không
Sao anh ăn uống lạ lùng
Ăn nhanh quá độ không ngưng phút nào?”
Anh bèn đáp, nghe lạ sao:
“Đây là bí mật dễ đâu nói liền
Em đừng có hỏi gì thêm.”
Vợ anh nghe vậy nổi lên tò mò
Nghĩ thầm chắc có nguyên do
Rất là đặc biệt, hay ho vô cùng
Nên càng năn nỉ anh chồng
Nói ra cho biết chứ đừng lặng thinh.
Thoạt tiên anh chẳng thuận tình
Vợ kì kèo mãi anh đành nói ra:
“Tổ tiên anh thuở xưa xa
Bao đời ăn uống thường là rất mau
Đây là truyền thống từ lâu
Đến anh cũng vậy dám đâu cãi lời.”
*
Truyện này thí dụ ở đời
Lắm người thủ cựu giữ hoài thói quen
Dù mê lầm vẫn chẳng quên
Không phân thiện ác, không thèm đổi thay
Dương dương tự đắc ta đây
Không hề hổ thẹn mà quay đầu về
Cải tà, quy chánh mọi bề
Để mau thoát khỏi bờ mê đọa đày!

* 70 *
NẾM TRÁI CÂY

Chủ nhân thuở trước có ông
Muốn ăn trái nọ nên không ngại ngần
Sai người làm tới khu vườn
Mua cho bằng được không chần chờ chi
Ông căn dặn người làm kia:
“Trái cây ngon ngọt thì mi mua về
Nếu không đừng có mua nghe!”
Người làm tuân lệnh tức thì đi ngay
Mang tiền cầm sẵn trong tay
Chủ vườn tiếp đón tại đây nói liền:
“Vườn tôi trái ngọt nhất miền
Trái nào cũng ngọt lại thêm đậm đà
Nếm vào thì biết ngay mà.”
Người làm đáp lại thật là lạ tai:
“Nếm vào một trái mà thôi
Làm sao biết ngọt khắp nơi trong vườn
Nếm từng trái mới rõ hơn
Trái nào cũng nếm thời còn ngại sao,
Nếm xong mua, tiện biết bao.”
Nói xong hắn hái trái vào trong tay
Trái nào cũng nếm thử ngay
Chủ vườn im lặng cạnh đây đứng nhìn.
Trái nào cũng ngọt quả nhiên
Người làm mua hết rồi đem trái về.
Chủ nhìn đống trái cây kia
Trái nào cũng bị cắn đi một phần
Chủ nhân thấy gớm vô ngần
Thế là ông hết muốn ăn nữa rồi
Bao nhiêu trái vứt đi thôi,
Làm công khờ dại chủ thời vạ lây.
*
 Ai lo bố thí đời này
Lại thêm trì giới phước thay vô cùng
Tránh hoạn nạn, thoát tai ương
Giàu sang, an lạc ngát hương thơm lành,
Nhưng nhiều người thiếu lòng thành
Muốn rằng chứng nghiệm tự mình mới tin
Tu thân cơ hội lãng quên
Thế là gánh lấy não phiền trầm luân
Hay đâu mọi việc dương trần
Giàu nghèo, sướng khổ muôn phần tại ta
Đều do nghiệp trước mà ra
Kiếp này quả báo thật là công minh,
Luật nhân quả rõ rành rành
Chúng sinh tỉnh thức tu hành cho mau
Vì mai chết còn gì đâu
Ăn năn thời muộn, sang giàu trắng tay!

* 71 *
ĐUI MẮT

Gia đình kia có anh chồng
Cưới hai người vợ sống chung bình thường
Ba người nằm ngủ cùng giường
Nhưng chàng cảm thấy trăm đường khó thay
Muốn gần gũi vợ bên này
Chị kia ghen tức ra tay tức thì,
Muốn gần gũi vợ bên kia
Chị này nổi giận ghen thì ghê hơn
Anh chồng khổ não tâm can
Rồi sau quyết định mỗi lần nằm đây
Mỗi bên một vợ là hay
Chàng nằm ở giữa, không xoay bên nào.
Một hôm mưa gió ào ào
Nước trên mái dột chảy vào phía trong
Cuốn theo bụi đất xuống giường
Xuống ngay chỗ giữa chồng đương mơ màng
Lọt vào hai mắt của chàng
Nhưng chàng cương quyết không màng đổi thay
Nằm yên hứng chịu nước này
Hai bên phải trái chẳng xoay bên nào
Lại mong hai vợ giúp vào
Hai nàng che chở xiết bao an lành
Cuối cùng bất hạnh tới nhanh
Anh chồng hai mắt đều thành hư luôn.
*
Ở đời lắm kẻ không khôn
Giao du bè bạn chẳng còn nghĩ suy
Thói hư tật xấu kể gì
Theo đòi bắt chước những khi cận kề
Dần dần tạo nghiệp thảm thê
Theo “ba đường ác” có hề biết đâu
Xoay vòng sinh tử dài lâu
Khó mà thoát khỏi trước sau đọa đày.
Bạn tà thân cận tháng ngày
Thời con mắt tuệ mất ngay còn gì.

* 72 *
SƯNG MÔI

Vợ chồng chàng nọ xưa kia
Về thăm bên vợ cùng đi một ngày
Tới nơi nhằm lúc tại đây
Người ta đang giã gạo ngay trong nhà,
Vợ vào ra mắt mẹ cha
Chàng liền bốc nắm gạo và ngậm luôn
Gạo đang trong miệng thật thơm
Bất ngờ vợ lại bước chân ra ngoài
Tìm chồng vui nói đôi lời
Chồng e vợ biết, tức thời lặng thinh
Quả là xấu hổ thật tình
Dám đâu đáp lại vợ mình một câu
Mím môi ấp úng thật lâu
Vợ chàng thấy lạ có đâu chịu ngừng
Trong lòng thắc mắc vô cùng
Đưa tay sờ má của chồng mình thôi
Thấy hai bên má sưng rồi
Lại sưng thêm cả miệng môi quả tình
Chị vào thưa với cha mình: 
“Chồng con có bệnh phát sinh lạ kỳ
Sưng môi không nói được gì
Bệnh này mới phát từ khi về nhà.”
Ông cha nghe chuyện bất ngờ
Thế là đâu có chần chờ chút chi
Vội vàng đi thỉnh lương y
Ông thầy đến khám xong thì phán ngay:
“Bệnh này rất nặng lắm thay
Phải cần mổ gấp hôm nay mới lành.”
Thầy cầm dao mổ má anh
Gạo trong miệng ngậm đổ nhanh ra ngoài
Thế là không giấu được ai
Việc làm bại lộ, mọi người đều hay.
*
Người đời tội lỗi chót gây
Gian manh phạm giới lại đầy ác tâm
Còn ham che giấu lỗi lầm
Không cầu sám hối, chẳng cần ăn năn
Cuối cùng đọa lạc tấm thân
Vào “ba đường khổ” vô ngần hãi kinh
Địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh.
Việc chi bí mật giấu quanh trong đời
Trước sau cũng bại lộ thôi!

* 73 *
NGỰA ĐEN, ĐUÔI TRẮNG

Có chàng cưỡi ngựa màu đen
Dẫn đầu binh lính tiến lên truy tầm
Đuổi theo bọn trộm dữ dằn
Nhưng anh chàng lại nhát gan lạ lùng
Dám đâu chiến đấu hào hùng
Dám đâu xông xáo trong vùng hiểm nguy
Nên chàng nhanh trí nghĩ suy
Tìm ra biện pháp rất chi tinh đời
Anh chàng lấy chút máu người
Rồi thoa lên mặt nằm nơi chiến trường
Lẫn vào xác lính tử thương
Giả đò như chết tránh đường đánh nhau,
Ngựa đen kia cũng còn đâu
Bị quân trộm cướp bắt mau đi liền.
Đến khi cuộc chiến tạm yên
Thời anh trỗi dậy đứng lên đi về
Nhưng chàng khôn thời khỏi chê
Chặt đuôi ngựa chết nằm kề gần bên
Mang theo hờm sẵn làm tin.
Thấy chàng sống sót bình yên an lành
Người nhà xúm hỏi vây quanh:
“Sao không cưỡi ngựa? Ngựa anh đâu rồi?”
Anh chàng bèn đáp ngay thôi:
“Ngựa tôi đã bị chết nơi chiến trường
Hãy xem kỷ niệm thân thương
Cái đuôi ngựa quý tôi mang trở về.”
Mọi người nhìn, nói: “Lạ ghê!
Ngựa anh thường cưỡi mọi khi đen tuyền
Sao đuôi này trắng, hãy xem?”
Anh chàng ngó lại. Đứng yên. Lặng thầm. 
Vô tình đuôi ngựa lấy nhầm
Cái trò giả dối trăm phần lộ ra.
*
Truyện này thí dụ cho ta
Những trò lường gạt khó mà được lâu
Dối gian bại lộ trước sau
Hành vi hung ác che đâu mắt người.
Tu hành lắm kẻ ở đời
Bao nhiêu giới luật miệng thời đề cao
Nhưng rồi lén lút phạm vào
Tưởng mình mưu trí. Dễ nào giấu ai! 

* 74 *
MANG BÌNH NƯỚC TẮM

Nước kia có một ông vua
Nghĩ ra luật pháp rất ư lạ đời
Buộc rằng dù ở khắp nơi
“Bà La Môn phái” mọi người khi theo
Đều cần tắm rửa cho nhiều
Giữ thân sạch sẽ là điều ưu tiên
Ai vi phạm bị phạt liền
Phải làm công việc muộn phiền gớm ghê
Khổ đau, cực nhọc, nặng nề.
Sau khi pháp luật trên kia ban hành
“Bà La Môn phái” khôn lanh
Vác bình nước tắm theo mình mãi thôi
Mỗi khi đi khắp mọi nơi
Mọi người thấy vậy tức thời lầm ngay
Tưởng rằng họ tắm hàng ngày,
Nếu ai múc nước vào đây giúp giùm
Họ thường lén đổ đi luôn
Vào nơi khuất nẻo không còn ai hay.
“Bà La Môn phái” khéo thay
Dối vua, bày đặt trò này kỳ khôi
Nhắm vào mục đích rõ rồi
Tránh làm công việc khổ người, hại thân
Thật ra họ bẩn vô ngần
Mang bồn tắm có giúp phần sạch đâu.
*
Ở đời lắm kẻ từ lâu
Phô trương giả dối trước sau bề ngoài
Tự lừa mình, lại dối người
Không còn tốt đẹp, xa rời thật chân.
Nếu mà tăng chúng xa gần
Cạo đầu, khoác áo dấn thân cửa Thiền
Bên ngoài hình tướng uy nghiêm
Bề trong đức hạnh khó tìm được ra
Giới, Định, Tuệ mãi trôi xa
Tu hành như vậy quả là đáng chê!

* 75 *
GIẾT LẠC ĐÀ

Một người nuôi chú lạc đà
Một hôm đem lúa đổ qua trong ghè
Lạc đà ăn thật no nê
Đút đầu vào đó coi bề tiện thay
Ăn xong kẹt lại ghè này
Cái đầu không rút khỏi đây được nào
Lạc đà kinh hoảng xiết bao
Chủ nhìn sầu khổ, lòng đau xót thầm.
Cụ già nọ đứng ở gần
Vội lên tiếng nói: “Chẳng cần buồn đau
Ta đây có cách giúp mau
Khiến cho con vật rút đầu thoát ra
Nhưng mà anh phải nghe ta.”
Tuân lời cụ dặn chủ nhà hỏi ngay:
“Thưa theo phương pháp nào hay?”
Cụ già bèn dạy: “Ra tay tức thì
Chém vào đầu lạc đà kia
Thế là con vật thoát đi dễ mà.”
Chủ nhà theo lời cụ già
Quả nhiên đầu chú lạc đà chặt xong
Lạc đà khi chết vẫy vùng
Ghè sành đựng lúa vỡ tung theo liền.
Chủ nhà thật quả cuồng điên
Lạc đà bị chết, mất thêm cái ghè
Gánh phần thiệt hại nặng nề
Bà con lối xóm cười chê kể gì!
*
Người tu Phật pháp khác chi
Một khi cầu đạo Bồ Đề quyết tâm
Phải nghiêm trì Giới chuyên cần
Xa mồi “ngũ dục” vô ngần tanh hôi
Kẻo mà đều mất cả đôi
Mất phần tịnh giới của người chân tu
Mất luôn đạo quả tam thừa
Chỉ còn tội chướng kể như ngập đầu
Khiến thân đọa lạc khổ đau.

* 76 *
NÔNG PHU
MƠ TƯỞNG CÔNG CHÚA

Chàng nông phu tuổi xuân xanh
Một hôm lên chốn kinh thành dạo chơi
Tình cờ trông thấy một người
Đó là công chúa tuyệt vời đẹp xinh
Giai nhân trong chốn triều đình
Khiến chàng từ đó hương tình ngất ngây
Trở về mơ tưởng đêm ngày
Quẩn quanh tính toán, loay hoay tìm đường
Làm sao trò chuyện cùng nàng
Nghĩ hoài không được nên chàng khổ tâm
Tương tư sầu não vô ngần
Mặt mày phờ phạc, xác thân hao gầy
Trên giường nằm liệt đọa đày
Bệnh tình trầm trọng mỗi ngày một tăng
Mẹ cha, bạn hữu, lân bang
Tỏ ra lo sợ vội vàng hỏi thăm:
“Vì sao mắc bệnh bất thần
Lâm vào tình trạng thập phần hiểm nguy?”
Chàng bèn tâm sự tức thì
Đầu đuôi kể lại những gì xảy ra:
“Gặp nàng công chúa như hoa
Đẹp xinh, duyên dáng, mượt mà, dễ thương
Khiến lòng tưởng nhớ mơ màng
Ước mong trò chuyện cùng nàng một phen
Nếu không thoả được ước nguyền
Chắc là sẽ sớm quy tiên vì buồn.”
Mọi người xúm lại ân cần
Cùng nhau lên tiếng để an ủi chàng
Hứa tìm phương pháp dễ dàng
Khiến chàng mau được cùng nàng hàn huyên:
“Ngưng sầu muộn, chớ muộn phiền!”
Chàng nghe mừng rỡ bệnh liền giảm thôi
Hai ngày bệnh đã lành rồi
Mọi người lúc đó thốt lời dối quanh:
“Đã vào trong chốn kinh thành
Gặp cô công chúa triều đình dễ thương
Thay chàng trò chuyện cùng nàng
Nàng chưa ưng ý, tìm phương chối từ.”
Anh chàng chất phác nông phu
Nghe xong cười lớn rất ư hài lòng
Nói rằng: “Chắc chắn là xong
Chắc nàng thuận tiếp chuyện cùng ta thôi.”
*
Dại khờ lắm kẻ trên đời
Cùng nông dân nọ so thời khác đâu
Dễ gì phân biệt trước sau
Bốn mùa thời tiết tiếp nhau xoay vòng
Hết Xuân, Hạ tới Thu, Đông
Mùa Đông đem giống gieo trồng khắp nơi
Dù cho giá rét đầy trời
Vẫn hy vọng lúa tốt tươi ruộng đồng
Khó chăm sóc, chỉ tốn công
Mầm, thân, nhánh, lá lúa cùng hư hao.
Có người tu tập ít lâu
Hưởng phần phước báo có đâu nhiều gì
Tự cho là đủ mọi bề
Nói rằng đạo quả Bồ Đề vẻ vang
Chắc mau thành đạt dễ dàng,
Sai lầm như vậy đáng thương vô cùng!

* 77 *
TÌM SỮA

Ở biên thùy thuở xa xưa
Nhiều người chưa biết con lừa ra sao
Gặp lừa cũng chẳng biết nào
Chỉ nghe đồn đãi từ bao lâu rồi
Sữa lừa ngon thật tuyệt vời,
Rủ nhau họ tới khắp nơi lùng tìm
Cuối cùng cũng kiếm ra liền
Một con lừa đực. Họ đem trở về
Tranh nhau vắt sữa thoả thê
Để mong uống trước, không hề nhường nhau.
Mỗi người vắt kiểu lạ sao:
Có người bóp ở trên đầu lừa thôi
Có người cắn ở lỗ tai
Có người lại vặn khúc đuôi nhiều lần
Có người kiếm ở dưới chân
Loay hoay vất vả, vô ngần khổ thay
Nghĩ rằng chính ở chỗ này
Sữa lừa sẽ chảy ra ngay cho mình
Nhưng hy vọng đều bất thành
Sữa lừa một giọt quả tình thấy đâu.
*
Truyện này thí dụ từ lâu
Phàm phu ngoại đạo đồn nhau nghe rằng
Tu hành rốt ráo đạo vàng
Sẽ mau chứng quả dễ dàng kể chi
Họ không tìm hiểu thêm gì
Chạy theo vọng tưởng nghĩ suy sai lầm
Theo tà đạo, hành xác thân
Bụng thời nhịn đói, đưa chân lửa hừng
Lõa hình, ở núi, sống rừng
Tu theo khổ hạnh vô cùng tang thương
Quả vô ích vì lầm đường 
Gánh vào trăm nỗi đoạn trường đớn đau
Tự mình dấn bước lún sâu
Rơi vào ác đạo dễ nào thoát ra!

* 78 *
ĐI KHÔNG 
RỒI LẠI VỀ KHÔNG

Trong làng kia có một người
Vào hôm chiều tối thốt lời dặn con:
“Ngày mai dậy thật sớm luôn
Làng bên có chợ mình còn phải đi
Mua đồ dùng để đem về.”
Chàng con nghe vậy khắc ghi trong lòng
Sáng sau vừa rạng vừng hồng
Anh chàng dậy sớm và không đợi chờ
Không hề chờ hỏi ý cha
Một mình vội vã phóng ra chợ rồi
Tới làng bên chàng ngẩn người
Mua gì ở chợ chàng thời biết đâu
Lang thang qua lại trước sau
Rã rời mỏi bước, cồn cào đói ăn
Miệng thời khát nước, khô khan
Tiền nong đi vội quên mang theo người
Đường xa đành trở về thôi.
Người cha thấy mặt thốt lời mắng ngay:
“Mi vô trí, dại khờ thay
Sao không chịu đợi cha đây đi cùng
Một mình đi trước, thật khùng
Đi không rồi lại về không. Ích gì!
Tự mình chuốc khổ kể chi
Cha đâu sai chuyện ngu si bao giờ!”
*
Người may mắn được xuất gia
Tu trì cần phải thiết tha, tâm thành
Nương thầy tốt, kết bạn lành
Học điều giáo pháp tận tình chuyên tâm
Không nên ỷ lại bản thân
Có phần trí thức, có phần thông minh
Để rồi đơn độc một mình
Tu hành mù quáng cho đành uổng công.
Người mang hình thức Sa môn
Nhưng không phẩm hạnh đáng buồn biết bao!

* 79 *
GÁNH GHẾ CHO VUA

Nước kia có một ông vua
Ngồi trong cung cấm sớm trưa mỗi ngày
Tư nhiên cảm thấy buồn thay
Muốn đi du ngoạn gần ngay cung vàng
Vườn vô ưu đẹp rỡ ràng
Vua bèn sai một ông quan trong triều:
“Hãy tìm một ghế mang theo
Đặt trong vườn chỗ có nhiều bông hoa
Hôm nay ta muốn ghé qua
Ngắm phong cảnh đẹp để mà tìm vui.”
Vị quan thấy xấu hổ rồi
Nghĩ mình vác ghế coi thời chẳng nên
Tâu vua và thỉnh nguyện liền:
“Tôi không quen vác, chỉ chuyên gánh gồng.”
Vua nghe vậy cũng tán đồng
Kêu người mang ghế xếp chồng lên nhau
Ba mươi sáu ghế ít đâu
Sắp thành một gánh trước sau nặng nề
Để trên vai vị quan kia
Cho quan cố sức gánh đi ra vườn.
Quan vì sĩ diện bản thân 
Giờ đây chuốc lấy trăm lần khổ đau.
*
Học theo Phật, theo đạo mầu
Thời lòng nhẫn nhục hàng đầu phải theo
Tính tình ngã mạn, tự kiêu
Lại thêm cố chấp đủ điều lâu nay
Phải nên cố gắng đổi thay.
Người đời lắm kẻ hàng ngày tu thân
Mỗi khi thấy tóc nữ nhân
Rơi trên mặt đất ở gần một bên
Không hề dám đụng đến liền
Nghĩ mình thanh tịnh, giới nên giữ gìn,
Sau mê hoặc bởi não phiền
Dù cho bất tịnh cạnh bên sá gì
Ba mươi sáu thứ gớm ghê
Tóc, lông, phân, nước tiểu kề chẳng sao
Coi không dơ bẩn chút nào
Không sinh hổ thẹn, trước sau chẳng rời
Mãi cho đến chết không thôi,
So quan vác ghế, ngu thời giống nhau!

* 80 *
UỐNG THUỐC ĐỂ RỬA

Tại vùng kia có một người
Bị đau hạ bộ lâu đời khổ thay
Mời thầy thuốc khám bệnh ngay
Ông thầy nói phải rửa ngày, rửa đêm
Mới mong trị bệnh cho yên,
Thầy pha thuốc rửa xong liền bước ra
Kiếm thau đựng thuốc sau nhà.
Thấy chai thuốc nước chàng ta vội cầm
Uống luôn hết thuốc một lần
Uống xong bụng dạ bất thần bị đau
Như đâm, như xé, như cào.
Ông thầy trở lại nhìn sao bất thường
Không thấy thuốc, bèn hỏi chàng
Chàng đem câu chuyện vội vàng nói ra
Thầy kinh ngạc, miệng kêu la:
“Sao anh lại uống, quả là ngu thôi
Chỉ dùng thuốc rửa phía ngoài
Dại khờ mà uống vào người làm chi.”
Thầy cho chàng uống tức thì 
Vài viên thuốc giải, cứu nguy chuyến này
Kịp thời chàng mửa hết ngay
Nôn ra thuốc rửa vừa đây uống vào
Bảo toàn tính mạng may sao
Vượt cơn hoạn nạn, qua cầu hiểm nguy.
*
Ở đời làm một việc chi
Đừng gây đảo lộn hại thì tránh đâu
Người tu Phật, theo đạo mầu
Phải nên chọn lựa dài lâu cho rành
Pháp môn thích hợp với mình
Tu không đúng cách khó thành! Chẳng nên!
Người tu thiền quán trước tiên
Pháp “bất tịnh quán” tu liền phải theo
Tu tùy tiện không lợi nhiều
Nếu tu đảo lộn hiểm nghèo tới ngay.
Khi tu không chịu hỏi thầy
Tự thiền điên đảo có ngày tang thương.

* 81 *
KHÔNG NÊN VU OAN
CHO NGƯỜI HIỀN ĐỨC

Hai cha con của nhà kia
Một hôm cùng rủ nhau đi ra đồng
Núi rừng đồng ruộng mênh mông
Chàng con vui chạy vào vùng rừng xanh
Bỏ cha đứng lại một mình.
Trong rừng chàng bị gấu rình cắn đau
Vết thương răng gấu rất sâu
Lại thêm móng nhọn gấu cào tứ chi
Chàng con kinh sợ kể gì
Băng rừng vội thoát chạy về chỗ cha,
Cha nhìn thấy vậy xót xa
Hỏi: “Con gì cắn quả là gớm ghê
Khiến con thương tích nặng nề?”
Chàng con nhăn nhó thảm thê trả lời:
“Con gì chỉ thoáng qua thôi
Thân đầy lông, đến cắn rồi chạy đi
Khiến con có kịp thấy chi
Bị thương hoảng hốt vội lìa rừng luôn.”
Người cha lập tức nổi sân
Nhắm khu rừng rậm hầm hầm chạy ngay
Cung tên cầm sẵn trong tay
Vào rừng ông gặp tại đây một người
Râu rất rậm, tóc rất dài
Chỗ thời tua tủa, chỗ thời mọc thêm
Người cha suy đoán vội liền
Đó là dã thú cuồng điên trong rừng
Cắn con ông bị trọng thương
Ông bèn muốn bắn, cung giương sẵn sàng.
Có người thấy thế can rằng:
“Đây là một vị thuộc hàng chân tu
Oai nghiêm, đạo đức, hiền từ
Không hề hãm hại, oán thù con ông
Đừng vu oan, tội vô cùng
Ông tiên ẩn dật cả vùng đều hay!”
*
Nhiều người ở cõi đời này 
Không quan sát kỹ, lại đầy chủ quan 
Tự cho mình phải vô vàn
Họ thường gây họa vu oan người lành
Như khi thấy giới tu hành
Đôi người tu chẳng nghiêm minh trọn bề
Họ bất mãn, họ cười chê
Chê luôn tập thể tăng kia cả đoàn,
Hoặc nhìn vài bóng áo vàng
Oai nghi không đủ, nói năng bất toàn
Thêm hành động kém đàng hoàng
Họ không quan sát kỹ càng thêm chi
Cho rằng tập thể sư kia
Đều như vậy cả có gì khác đâu
Đều không đạo hạnh như nhau
Họ bèn khinh miệt xiết bao phũ phàng.
Họ ngu si, họ sỗ sàng
Giống người cha nọ trăm đường chẳng sai.

* 82 *
GIEO LÚA

Một người ở miệt thị thành
Về làng quê để theo ngành nghề nông
Kiếm sinh nhai chốn ruộng đồng.
Một ngày đi dạo xem vùng chung quanh
Thấy bao đồng ruộng tốt lành
Lúa tươi mơn mởn sắc xanh phi thường
Anh bèn ghé lại bên đường
Hỏi thăm chủ ruộng: “Dùng phương pháp gì
Mà gieo lúa tốt thế kia?”
Nông dân chủ ruộng tức thì đáp ngay:
“Khó chi đâu, giản dị thay
Ta cho đất xốp vào cày tới lui,
San cho bằng phẳng khắp nơi
Bỏ phân cào kỹ, rồi khơi nước vào
Dễ làm, tốn chút công lao
Tương lai lúa mọc lên cao tốt lành.”
Nghe lời chỉ dẫn ngọn ngành
Anh theo phương pháp thực hành ngay thôi
Sau khi cày đất xốp rồi 
Làm cho bằng phẳng, phân thời bỏ lên
Khơi nước vào tưới lên trên
Chỉ còn đem giống gieo liền là xong
Nhưng anh thầm nghĩ trong lòng:
“Nếu chân bước xuống ruộng đồng để gieo
Sợ gây hại biết bao nhiêu
Đất kia thô cứng lại theo chân người,
Khi mà đất hết xốp rồi
Lúa kia không mọc tốt tươi sau này.”
Anh liền nghĩ cách lạ thay:
“Ta nên ngồi sẵn ở ngay trên giường
Sai khiêng giường xuống ruộng nương
Ta ngồi gieo lúa dễ dàng biết bao
Đất kia ta khỏi dẵm vào
Đất luôn còn xốp há nào ngại chi.”
Bốn người được mướn tức thì
Bốn chân giường được phân chia bốn người
Khiêng anh xuống ruộng, tận nơi
Anh ngồi gieo giống thảnh thơi vô ngần.
Mình anh, đất chịu hai chân
Bốn người, đất chịu bốn lần hơn lên
Tám chân dẵm đất cứng liền
Thêm giường với kẻ ngồi thêm nặng nề
Thế là đất cứng khỏi chê
Vừa thô, vừa rắn có hề lợi đâu.
*
Truyện này thí dụ đạo mầu
Giữ gìn ruộng Giới tu mau đạt thành
Sẽ nhiều mầm thiện phát sinh
Ta nên học tập, thực hành cho chuyên
Theo lời thầy dạy chớ quên
Pháp lành hạt giống thuận duyên nảy mầm.
Nhiều người tu thoạt chuyên cần
Dù cho giới nhỏ cũng luôn giữ gìn
Không hề phạm, thật đáng khen
Dần dà Giới luật nhiều phen coi thường
Giới to, giới nhỏ đôi đường
Không hề kiêng giữ, chẳng màng tuân theo
Buông lung, hủy báng sớm chiều
Bồ Đề mầm mống hủy tiêu chẳng còn.

* 83 *
KHỈ BỊ ĐÁNH

Có con khỉ nọ một ngày
Bị người kia đánh thẳng tay bạo tàn
Tay người mạnh khoẻ vô vàn
Khỉ ta đau đớn xác thân não nề
Không hề chịu nổi thêm chi
Khỉ bèn tháo chạy thoát đi xa người
Hận thù tạm nuốt xuống thôi.
Trên đường khỉ chạy gần nơi xóm làng
Thấy em bé nọ đi ngang 
Hầm hầm khỉ đã vội vàng túm em
Đòn thù oán giận trút lên
Tội cho đứa trẻ lành hiền vô can.
*
Chúng sinh trong cõi nhân gian
Thường chồng chất mãi hờn căm oán thù
Từ tiền kiếp cứ dây dưa
Kéo dài ra mãi rất ư não phiền
Đời đời tiếp nối liên miên
Lửa sân, tâm ác luân phiên hoành hành
Chúng sinh đâu có biết rành
Cái vòng biến diệt xoay quanh kiếp người
Rời quá khứ, tới tương lai
“Có không, không có” mãi hoài đổi thay
Kiếp xưa khác với kiếp này
Lắm người ngu muội chẳng hay ngọn nguồn
So cùng khỉ thiếu trí khôn
Người ngu, khỉ dại có còn khác chi!

* 84 *
NGUYỆT THỰC

Nhà vua cõi A Tu La
Theo truyền thuyết tự xưa xa nói rằng
Một hôm vua thấy mặt trăng
Trên cao tỏa sáng chói chang khắp miền
Vua bèn dùng tay che liền
Mặt trăng biến mất. Dân bèn đặt tên
Gọi là “nguyệt thực” ban đêm,
Vậy thời loài chó chẳng liên quan gì.
Nhưng không biết lý do chi
Tới kỳ “nguyệt thực” tức thì dân gian
Cho rằng trăng bị chó ăn
Cho rằng chó nuốt mặt trăng mất rồi
Mọi người muốn đánh chó thôi
Mỗi khi chó chạy ngang nơi có người
Thật oan cho chó quá trời
Bị gieo tiếng ác bao đời. Khổ thay!
*
Chúng sinh trong kiếp sống này
Những điều phải trái, gian ngay, vui buồn
Nên tìm hiểu rõ cội nguồn
Biện minh mới tránh được luôn sai lầm
Chủ quan nguy hiểm vô ngần
Tự mình chuốc khổ vào thân còn gì.
Khổ vì tham với sân si
Muốn tìm cách diệt khổ đi cho rồi
Lại tìm cách ngủ trên gai
Mang lửa ngũ dục thiêu người, đốt thân,
So cùng những kẻ ngu đần
Nguyệt thực đánh chó muôn phần giống nhau.

* 85 *
ĐAU MẮT

Có người con gái bất ngờ
Mắt vương bệnh tật rất ư hiểm nghèo
Khiến cô nhức nhối thật nhiều
Ngày đêm rên rỉ, tiêu điều tấm thân.
Nàng con gái khác ở gần
Nhìn qua thấy vậy tần ngần lo âu
Nhủ thầm: “Bệnh mắt đớn đau
Nếu ta bị bệnh thoát đâu não phiền
Giờ ta mắt vẫn tốt nguyên
Nhưng rồi bệnh mắt luân phiên đến mình
Sẽ đau sẽ nhức thật tình
Muốn ngăn ngừa bệnh khỏi hành mắt ta
Chi bằng móc mắt trước ra
Mắt còn đâu nữa để mà bệnh đây.”
Thấy nàng định làm chuyện này
Có người nghe được khuyên ngay đôi lời:
“Có tròng mắt quý nhất đời
Đau hay không là chuyện thời mai sau
Nào ai hay rõ trước đâu
Giờ sao móc mắt đớn đau vô cùng
Mù loà tăm tối chập chùng
Suốt đời thống khổ cô không biết à?”
*
Truyện này thí dụ cho ta
Đang ăn có kẻ bất ngờ nghẹn cơm
Thế là quyết bỏ ăn luôn
Còn ai vô lý được hơn kẻ này!
Nhiều người tính toán loay hoay
Nghĩ giàu sang sẽ có ngày bại suy
Cho nên không bố thí chi
Nhủ rằng: “Bố thí ích gì mai sau
 Nếu mà quả báo nhiệm màu
Mình dù được hưởng sang giàu tương lai
Thời giàu sang cũng tàn phai
Chỉ thêm phiền não khổ đời mà thôi!”
Người khôn khuyên nhủ đôi lời:
“Hãy nên bố thí, mai thời tính sau
Khổ vui chưa biết ra sao,
Giờ không bố thí ta nào an vui
Kiếp này đã khổ ngay rồi!”

* 86 *
VÌ CỦA GIẾT CON

Hai cha con một nhà kia
Nhân vì công chuyện cùng đi một ngày
Tới vùng xa vất vả thay
Giữa đường vô phước gặp ngay cướp rồi
Bọn này lẩn quất khắp nơi
Cướp đi tài vật của người đi ngang,
Con đeo đôi bông tai vàng
Người cha thấy vậy hoang mang trong lòng
Sợ rằng cướp lấy đôi bông
Tai con cha xé mạnh không ngại ngần
Muốn lấy bông giấu đi luôn
Nhưng vì vội vã bồn chồn lòng cha
Cho nên xé rứt không ra
Cha bèn quyết định thật là kỳ khôi
Đầu con chặt đứt ngay thôi.
Đến khi bọn cướp đã rời đi xa
Và cơn khủng hoảng đã qua
Cha đem đầu ráp lại mà được đâu
Cổ nào có dính với đầu
Người con chết thảm, thương đau, ngậm ngùi.
*
Truyện này thí dụ ở đời
Chỉ vì việc nhỏ mà rồi bỏ đi
Bao nhiêu việc lớn kể chi
Gây thành tổn thất nặng nề xiết bao
Khó mà cứu vãn được nào.
Thế gian khờ dại thấy sao lắm người
Lợi danh quyến rũ chút thôi
Tà giáo, tà thuyết tức thời theo ngay
Trộm danh lừa dối kiếp này
Tạo thành tội ác đọa đày tai ương.

* 87 *
BỌN CƯỚP CHIA CỦA

Bọn ăn cướp nọ thuở xưa
Kết bè cướp bóc dân cư nhiều lần
Bạc tiền, hàng hóa, áo quần
Cướp xong cả bọn chia phần cùng nhau
Chiếu theo địa vị thấp cao
Chiếu theo bản lĩnh từ lâu trong nghề
Chia phần nhiều ít đề huề
Mọi người hoan hỷ không chê trách gì.
Nhưng rồi tới một lần kia
Có chàng cướp nọ rất chi buồn tình
Vì ngôi vị kém của mình
Phần chia tệ nhất để dành chàng ta
Áo chi xấu xí quá mà
Dệt bằng chất liệu xem ra rẻ tiền
Khiến chàng quả thật muộn phiền
Bất bình la lớn: “Khó tìm người mua
Áo này bán chẳng ai ưa
Phần tôi như vậy là thua thiệt rồi.”
Sau khi phản đối một hồi
Chàng đành cam chịu kém người. Buồn thay!
Và sau đó một vài ngày
Chàng đem vào bán áo ngay trong thành.
Kiếm tiền hy vọng mong manh
Ngờ đâu lại có người giành để mua
Một ông quan trong cung vua
Chịu mua cao giá rất ư lạ thường,
Số tiền cả bọn cướp đường
Chia nhau sau chuyến bất lương vừa rồi
Cộng chung của đủ mọi người
So cùng giá bán áo thời kém xa.
Bấy giờ chàng cướp nhà ta
Đột nhiên nhảy múa thật là mừng vui
Khoe rằng: “Ta đã đắc thời
Chuyến này ta kiếm được lời nhiều thay.”
*
Rút bài học từ truyện này
Dù ta thất bại chua cay trong đời
Không nên thất vọng buông lơi
Cố gieo giống tốt, tương lai gặt về
Hạt vàng từng chuỗi thoả thê;
Hoặc khi bố thí đừng nề hà chi
Phát tâm rộng rãi ngay đi
Quả lành đem lại muôn bề an vui
Kẻo khi được quả báo rồi
Được sinh lên ở cõi trời cao xa
Bấy giờ lòng mới tỏ ra
Hối rằng trước chẳng thiết tha tâm thành
Để làm thêm lắm điều lành
Gây nhiều lợi ích, nay mình khá hơn.

* 88 *
KHỈ MẤT ĐẬU

Khỉ kia nắm đậu trong tay
Bỗng đâu một hột lọt ngay ra ngoài
Chỉ rơi một hột đâu thôi
Nhưng mà khỉ cũng tức thời hoảng lên
Buông rơi cả nắm đậu liền
Để rồi vội vã chạy tìm hột rơi
Loanh quanh kiếm khắp mọi nơi
Nào đâu có thấy tăm hơi hột này,
Sau hồi lật đật loay hoay
Khỉ quay về chốn cũ đầy lo âu
Mong gom nắm đậu ban đầu
Ôi thôi mất hết còn đâu hột nào,
Bầy chim bay lượn trên cao
Đậu rơi quyến rũ chim nhào xuống ăn.
* 
Truyện này thí dụ người phàm
Xuất gia theo Phật chí tâm tu hành
Ban đầu phạm giới vô tình
Nhưng rồi không chịu chân thành ăn năn
Không lo sám hối bản thân
Con đường phạm giới trôi lăn thêm hoài
Pháp lành công đức than ôi
Tan tành theo với dòng đời buông lung.
Giống như khỉ dại vô cùng
Đậu rơi một hột, tiêu tùng hết luôn.

* 89 *
CHUỘT VÀNG
VÀ RẮN ĐỘC

Có chàng dạo bước trên đường
Bỗng nhiên bắt được chuột vàng một con
Mừng vui khấp khởi trong lòng
Chàng ôm chuột quý thong dong đi liền
Đến sông chàng lội qua bên
Sợ rằng áo ướt chàng bèn cởi ra
Chuột vàng kia thật bất ngờ
Biến thành rắn độc rất ư hãi hùng.
Ban đầu chàng sợ vô cùng
Nhưng rồi tự nghĩ: “Ta đừng quăng đi
Dù cho rắn độc sá chi
Thà cho rắn cắn chết đi là cùng.”
Chàng ôm rắn lội qua sông
Chẳng hề sợ hãi ung dung mọi đường,
Rắn đền ơn, biến thành vàng
Khối vàng to lớn phi thường, quý thay.
Có người chứng kiến cảnh này
Nghĩ ôm rắn độc trong tay lợi nhiều
Rắn thành vàng, quý bao nhiêu
Họ bèn bắt chước giống theo anh chàng
Tìm ôm rắn, nghĩ bình thường
Nào ngờ rắn cắn tử thương tội tình.
*
Truyện này thí dụ chúng sinh
Có người không thiết tu hành bản thân
Thấy người khác tu chuyên cần
Được phần lợi ích vô ngần lớn lao
Cho nên họ cũng hùa vào
Giả theo chánh pháp từ bao lâu rồi
Để cầu lợi dưỡng mà thôi
Tiếc thay kết quả cuộc đời thảm thê
Chết thời sa đọa não nề
Vào “ba đường ác” khó bề tránh qua.

* 90 *
LƯỢM ĐƯỢC TIỀN

Một người nghèo đang đi đường
Bỗng nhiên lượm được túi vàng đánh rơi
Lòng mừng không nói nên lời
Y bèn ngồi lại ngay nơi bên lề
Lấy vàng ra đếm thoả thê
Loay hoay đang đếm chưa hề xong xuôi
Thời người chủ túi vàng rơi
Đã quay lại kiếm và đòi vàng kia
Y đành trả hết còn chi
Để rồi buồn khổ nghĩ suy trong lòng:
“Nếu ta đếm cho mau xong
Rồi chuồn đi sớm đã không mất vàng
Chủ nhân đến thời muộn màng
Tiền vàng khá lớn dễ dàng phần ta.”
*
Nhiều người trong cõi ta bà 
Được gần Tam bảo vậy mà uổng sao
Nghiệp lành chẳng chịu tu nào
Để cầu giải thoát khỏi bao muộn phiền
Bụi đời lôi cuốn triền miên
Tháng ngày quanh quẩn trong miền khổ đau
Khi vô thường đến thật mau
Ăn năn hối hận còn đâu kịp thời.

* 91 *
NGƯỜI NGHÈO

Thuở xưa có một người nghèo
Làm ăn vất vả, bao nhiêu muộn phiền
Để dành được một ít tiền
Thấy người giàu khác chàng liền nghĩ suy:
“Tiền ta chẳng có nhiều gì
Đem ra so sánh ta thì thua xa
Người kia giàu có quá mà.”
Anh chàng thất vọng thở ra não nề
Muốn quăng chút tài sản kia:
“Giữ làm chi nữa, vứt đi cho rồi
Tới bờ sông ném xuống thôi.”
Chung quanh thấy thế nhiều người nhủ khuyên:
“Tuy anh có rất ít tiền
Tiền này nuôi sống được thêm bao ngày,
Nếu anh liệng hết đi ngay
Một xu chẳng có đọa đày khó qua.”
*
Truyện này thí dụ cho ta
Trong hàng Tăng chúng xuất gia lắm người
Thấy cao Tăng ở khắp nơi
Đa văn, tài đức, được đời suy tôn
Cúng dường nồng hậu luôn luôn
Còn mình lợi dưỡng thời không sánh bằng
Nhưng không chịu nghĩ kỹ càng
Để mà tu học đạo vàng gắng thêm
Lại làm hành động cuồng điên
Bỏ tu, rời đạo, qua miền khổ đau
Thật là trái ngược xiết bao.
Người nghèo vứt của so nào khác chi!

* 92 *
ĐỨA NHỎ 
ĐƯỢC ĐƯỜNG

Trên đường dài có một bà
Tay bồng đứa nhỏ đi xa mệt nhoài
Cho nên bà muốn xả hơi
Nghỉ chân dừng lại ngay nơi lề đường
Rồi bà ngủ thiếp mơ màng
Nào hay có kẻ lạ đương tới gần
Tay cầm đường ngọt trắng ngần
Đưa cho đứa nhỏ ham ăn vô cùng,
Trẻ con thấy vậy vui mừng
Ăn đường, không ngó ngàng chung quanh mình
Để cho kẻ lạ mặc tình
Lột đi báu vật bà dành lâu nay
Toàn đồ trang sức quý thay
Vòng vàng, kiềng bạc. Chẳng hay biết gì!
*
Truyện này thí dụ khác chi
Xuất gia Tăng chúng nhiều khi có người
Mải tham chút lợi ở đời
Ưa mồi trần tục, ưa nơi ồn ào
Đường tu Phật pháp thanh cao
Lơ là bỏ phế uổng bao công trình
Thế là công đức tu hành
Gió phiền não tới cướp nhanh mất rồi.

* 93 *
BÀ GIÀ ĐÁNH CỌP

Bà già ngủ dưới gốc cây
Bỗng nhiên cọp tới chốn đây bất ngờ
Muốn ăn luôn thịt lão bà
Hoảng kinh bà chồm dậy và chạy nhanh
Gốc cây bà cứ chạy quanh
Vòng vo chạy mãi, cọp đành rượt theo
Một chân cọp bám gốc cây
Một chân nắm để bà này đứng yên,
Bà già bèn quay lại liền
Hai tay dang rộng hai bên cây rừng
Nắm chân cọp khỏi vẫy vùng
Thế là cọp với người cùng đứng nguyên
Không hề nhúc nhích được thêm,
 Bà già sẽ gặp não phiền hiểm nguy
Nếu buông tay để chạy đi
Cọp kia chắc chắn tức thì rượt thôi.
Trong khi nguy cấp tới nơi
Chợt đâu lại có một người đi ngang
Bà già lớn tiếng nói rằng:
“Thật may mắn quá, ta đang đợi chờ
Mời anh tiếp sức với ta
Cùng nhau giết cọp chắc là thành công
Chúng ta chia thịt hưởng chung.”
Người kia nghe vậy nên không ngại ngần
Tin lời bà, vội tới gần
Giữ hai chân cọp muôn phần hăng say,
Bà già bỏ cọp ra ngay
Cắm đầu cao chạy xa bay tức thì
Bấy giờ kẻ lạ mặt kia
Mới hay mưu kế rất chi gian hùng
Ăn năn thời muộn vô cùng
Chỉ còn chiến đấu mới hòng thoát thân
Đánh nhau với cọp lâu dần
Sức tàn, lực kiệt tay chân rã rời
Lại mang thương tích đầy người
Không đường tẩu thoát khỏi nơi chốn này
Chẳng bao lâu, đáng thương thay
Thời y bỏ mạng tại đây mất rồi.
*
Phàm phu lắm kẻ ở đời
Không hề được liệt là người cao minh
Lại ưa tạo lập cho mình
Luận này, thuyết nọ quả tình khó nghe
Nào đâu có hay ho chi
Văn từ, ý nghĩa nhiều khi rất thường
Phần nhiều dang dở nửa chừng
Qua đời mà vẫn chưa xong công trình
Thế rồi đệ tử trung thành
Góp gom tài liệu tiến hành tiếp tay
Vì không hiểu ý của thầy
Cuối cùng tác phẩm chứa đầy lầm sai
Gieo thêm tai hại cho đời.

* 94 *
HIỂU LẦM

Xấu xa thay bà vợ kia
Ngoại tình trong lúc chồng đi vắng nhà
Trong phòng giở thói trăng hoa
Thình lình chồng ở phương xa trở về
Nhận ra tình trạng ê chề
Biết trong phòng vợ chuyện gì xảy ra
Chồng tuy giận, chẳng hét la
Đứng chờ bên cửa để mà ra tay
Đợi tình địch ra ngoài này
Là chồng lập tức giết ngay rửa hờn.
Vợ hay biết, dặn tình nhân:
“Chồng em trở lại, muôn phần hiểm nguy
Vậy anh nên trốn mau đi
Thoát thân theo với ‘ma ni’ ra ngoài.”
Ở trong nước đó lâu đời
“Ma ni” có nghĩa là nơi hông nhà
Chỗ đường hầm nước thoát ra,
Đồng thời cũng có nghĩa là bảo châu
Là viên ngọc quý hàng đầu
Vợ kia muốn nói: “Thoát mau đường hầm.”
Gã tình nhân lại hiểu lầm
Tưởng rằng ngọc quý phải cần lấy đi
Lấy theo viên ngọc “ma ni”
Khi chui thoát chốn hiểm nguy bữa này
Cho nên hắn cứ loay hoay
Chạy loanh quanh mãi trong này không ngưng
Tìm tòi, lục lọi lung tung
Mong tìm thấy ngọc, nhủ lòng quản chi:
“Nếu không tìm thấy ngọc kia
Thời ta quyết chẳng trốn đi khỏi phòng.”
Mối nguy khủng khiếp vô cùng
Hắn đâu nghĩ tới cái vòng bủa vây
Chỉ mười lăm phút sau đây
Than ôi hắn gục chết ngay bạo tàn
Mũi dao tình địch hờn căm
Người chồng rình rập đã đâm hắn rồi.
*
Truyện này thí dụ ở đời
Theo trong Phật pháp mọi người thuyết minh
Lý trung đạo phải thực hành
“Chấp thường”, “chấp đoạn” rành rành hai bên
Lìa mau, tu học cho chuyên
Mới mong giải thoát vững bền luôn luôn
Lý trung đạo bị hiểu lầm
Cho nên lắm kẻ sa chân phiền hà
Dần dà ngày tháng trôi qua
Vô thường giết hại khó mà thoát đây
Hiểu lầm Phật pháp nguy thay
“Ba đường ác” nọ sa ngay tức thì.

* 95 *
HAI CHIM
BỒ CÂU

Chim bồ câu trống trên cây
Cùng bồ câu mái sống đây êm đềm
Khi mùa thu đến trong miền
Trái cây chín đỏ thắm trên núi đồi
Đôi chim sát cánh tung trời
Bay đi lượm trái khắp nơi đem về
Chứa đầy một tổ thoả thê.
Vài ngày trời tựa như hè, nóng hanh
Trái cây khô lại, teo nhanh
Trái đầy ắp tổ nay thành ít đi
Xẹp chừng một nửa còn chi
Khiến bồ câu trống tức thì không vui
Trách bồ câu mái ngay thôi:
“Chúng ta lượm trái khắp nơi nhọc nhằn
Cùng nhau lao động khó khăn
Mà nay nàng lại lén ăn một mình
Nhìn trong tổ thấy quả tình
Trái còn phân nửa rành rành, hãy xem.”
Bồ câu mái phân trần liền:
“Em không hề lén ăn riêng bao giờ
Trái cây tự nó teo mà.”
Nhưng chàng chim lại ngù ngờ không tin
Đùng đùng nổi giận quát lên:
“Nếu nàng không lén ăn trên tổ này
Sao vơi đi một nửa đây,
Mất đi phân nửa trái cây rõ ràng.”
Nói xong chim trống phũ phàng
Dùng luôn mỏ nhọn mổ sang tơi bời
Khiến cho chim mái tàn đời
Chết ngay tức khắc thấy thời đớn đau.
Nhưng rồi chỉ ít ngày sau
Cơn mưa tầm tã giăng mau đầy trời
Toả hơi nước lạnh khắp nơi
Trái cây thấm ướt tức thời nở thêm
Nhiều như cũ, đầy y nguyên
Chàng bồ câu lúc đó liền nhận ra
Mình tồi tệ, mình xấu xa
Giết oan chim mái thật là tang thương
Ăn năn, hối hận, đau buồn
Lòng vang tiếng thảm, mắt tuôn giọt sầu
Gọi thầm nàng mái canh thâu:
“Em ơi! Em ở nơi đâu bây giờ!”
*
Người điên đảo, kẻ dại khờ
Lợi danh, dục lạc kể như tham hoài
Không phân đen trắng, đúng sai,
Vô thường cuộc sống muôn đời chẳng tin
Bồn chồn, nông nổi triền miên
Nghĩ suy như vậy tạo nên lỗi lầm
Chuốc bao thất bại bản thân
Rồi vì tội lỗi sa chân vào vòng
Ăn năn đâu kịp mà mong.

* 96 *
GIẢ MÙ

Vua sai nhiều thợ thuở xưa
Phải làm công dịch rất ư nhọc nhằn
Lại còn ngược đãi bạo tàn
Bao người do đó chết oan não nề
Vì đau khổ, vì thảm thê
Cho nên có gã thợ kia giả mù
Để mà trốn việc nhà vua
Quả nhiên mánh lới kể như vẹn toàn
Gã này thoát cảnh lầm than
Được vua cho phép bình an về nhà
Thế là chuyện đó đồn ra
Biết bao thợ khác nghe mà thấy ham
Muốn mù loà để không làm
Tính đường móc mắt mình. Lầm lẫn thay!
Có người trong đám thợ này 
Chợt đâu lên tiếng can ngay tức thì:
“Nếu ta mà móc mắt đi
Mù loà ta chẳng thấy chi mất rồi
Thế là đau khổ suốt đời
Chớ nên dại dột, bạn ơi hãy ngừng
Thiếu gì cách dối quốc vương
Lừa vua mà tránh con đường khổ sai
Đừng làm công việc nguy tai
Đừng nên móc mắt cho hoài tấm thân.”
*
Ngẫm ra trong cõi dương trần
Chút danh, chút lợi có ngần ấy thôi
Nhiều người ham muốn khôn nguôi
Cho nên phóng túng sống đời gian manh
Bao nhiêu giới luật tịnh thanh
Cứ luôn hủy phạm tạo thành khổ đau.

* 97 *
CƯỚP ÁO LÔNG DÊ

Có hai người bạn đi đường
Trải qua đồng rộng, núi rừng mênh mông
Gặp ngay bọn cướp thật đông
Một người chạy thoát nấp trong mé rừng
Vì chân lanh lẹ lạ thường,
Một người chậm chạp khó vùng thoát đi
Cho nên bị kẻ cướp kia
Cướp luôn cái áo rất chi đắt tiền
Áo lông dê quý vô biên
Ở trong gấu áo có tiền giấu đây
Một đồng vàng cũng quý thay
Người này vì vậy nói ngay điều đình:
“Tôi mong lấy lại áo mình
Một đồng vàng chắc đủ dành đổi trao?”
Cướp kia lớn giọng hỏi mau:
“Tiền vàng mi để nơi đâu bây giờ?”
Người này không đợi chẳng chờ 
Lấy vàng trong gấu áo ra đưa liền
Nói: “Vàng thật, nếu chẳng tin
Thời xin hãy hỏi người bên mé rừng
Thợ kim hoàn giỏi vô cùng.”
Cướp nghe nói vậy vui mừng chạy qua
Lôi người đang núp kia ra
Lột luôn y phục anh ta thêm liền
Thế là quần áo, bạc tiền
Hai người đều mất hết nguyên chuyến này.
Người ngu mất, dễ hiểu thay,
 Hại thêm người khác mất lây vì mình!
*
Nhiều người cố gắng tu hành
Và rồi công đức do mình tạo ra
Thường thường hay bị tiêu ma
Vì giặc phiền não rất là gớm ghê
Pháp lành, thanh tịnh còn chi
Chính mình bị hại tức thì thấy ngay 
Người đồng tu bị hại lây,
Chết sa đường ác đọa đày thảm thê.

* 98 *
ĐỨA NHỎ BẮT RÙA

Trẻ kia sống ở miền quê
Trên khu đất trống thoả thê chơi đùa
Bỗng đâu bắt được con rùa
Thật là to lớn, rất ư lạ thường
Ra tay muốn giết chẳng nương
Nhưng không biết cách, còn đương tìm tòi.
Có người bày cách cho thôi:
“Thả vào trong nước rùa thời chìm sâu
Thế là còn sống nổi đâu.”
Nghe xong đứa nhỏ gật đầu tin ngay
Nắm rùa bỏ xuống hồ này
Rùa kia gặp nước loay hoay bơi liền
Ngao du thoải mái vô biên
Rồi bơi đi mất, khuất miền xa xôi.
*
Truyện này thí dụ lắm người
Tu trì Phật pháp một thời siêng năng
Thuận thành theo ánh đạo vàng
Đang lo phòng hộ “sáu căn” của mình
Để mong giải thoát an bình
Bỗng đâu lạc nẻo vô minh mất rồi
Nghe lời ngoại đạo dụ mời
Quay đầu trở lại đường đời gian truân
Thả tâm ý vào “sáu trần”
Ham mồi “ngũ dục” dấn thân miệt mài
Thật ngu muội, quá lầm sai
Đến khi nhắm mắt, tới thời xuôi tay
Rơi vào đường ác thảm thay
Căn lành hủy mất. Đọa đày than ôi!
*
_____________________________________

KINH BÁCH DỤ
Tâm Minh NGÔ TẰNG GIAO chuyển thơ
* Soạn giả không giữ bản quyền.
* Hoan nghênh tái bản
hoặc phổ biến dưới bất kỳ hình thức nào khác.
__________

LIÊN LẠC: giaongo@msn.com