VI DIỆU PHÁP TOÁT YẾU
Nārada Mahā Thera - Phạm Kim Khánh dịch
Chương II: TÂM SỞ
Mahaggata-Cittāni
Tâm cao thượng
12. Mahaggatesu pana (a) tīsu Paṭhamajjhānikacittesu tāva aññasamānā terasa cetasikā Viratittayavajjitā dvāvīsati Sobhanacetasikā c'āti pañcatiṁsa dhammā saṅgahaṁ gacchanti. Karunā-Muditā pan'ettha paccekam-'eva yojetabbā. Tathā (b) Dutiyajjhānikacittesu Vitakka-vajjā, (c) Tatiyajjhānikacittesu Vitakka Vicāravajjā, (d) Catutthajjhānikacittesu Vitakka-Vicāra-Pītivajjā, (e) Pañcamajjhānikacittesu pana paṇṇarasasu Appamaññāyo na labbhantī'ti sabbathā'pi sattavisati-Mahaggata cittesu pañcakajjhānavasena pañcadhā'va saṅgaho hotī'ti. 13. Pañcatiṁsa catuttiṁsa -- tettiṁsa
ca yathākkamaṁ |
§12 (a) Trước tiên, trong ba loại tâm Sơ Thiền Cao Thượng có ba mươi lăm tâm sở phối hợp như sau: Mười ba Aññasamānā (bảy Phổ Thông và sáu Riêng Biệt) và hai mươi hai tâm sở Ðẹp, ngoại trừ ba Tiết Chế [1]. (13+22 = 35). Ở đây Bi và Hỷ phải được phối hợp riêng với nhau [2]. (b) Cùng thế ấy, trong tâm Nhị Thiền, Tầm được loại trừ. (c} Trong tâm Tam Thiền, Tầm và Sát được loại trừ. (d) Trong Tứ Thiền, Tầm, Sát, và Phỉ được loại trừ. (e) Trong mười lăm loại tâm của Ngũ Thiền [3] không có tâm Vô Lượng. Trong tất cả hai mươi bảy loại tâm Cao Thượng có năm phương cách phối hợp tương hợp với năm tầng Thiền (Jhāna). §13 Theo thứ tự, có ba mươi lăm, ba mươi bốn, ba mươi ba, ba mươi hai, và ba mươi. Những tâm sở Cao Thượng phối hợp với nhau bằng năm cách. |
Ghi chú:
[1] Vì ba tâm sở Tiết Chế nầy chỉ hiện diện trong các loại tâm Siêu Thế và các loại tâm Thiện thuộc Dục Giới.
[2] Bi và Hỷ không thể phối hợp chung với nhau vì đối tượng khác nhau.
[3] Tức là 3 Ngũ Thiền và 12 Thiền Vô Sắc. Các chi thiền của Thiền Vô Sắc (Arūpa Jhāna) giống nhau. Các tâm Vô Lượng không phát sanh trong các chi thiền nầy vì nó cùng phát sanh với thọ Xả (Upekkhā).