Kinh Bát Đại Nhân Giác Dịch Việt Và Chú

PHẬT THUYẾT KINH BÁT ĐẠI NHÂN GIÁC[1]

佛說八大人覺經
********

Đời Hậu Hán nước An-tức Tam tạng Pháp sư An Thế Cao[2] soạn dịch

Phước Nguyên dịch Việt và chú thích.

Là đệ tử Phật, ngày cũng như đêm, thường xuyên chí thành, hết lòng trì tụng, quán niệm khắc ghi, tám điều giác ngộ, của bậc Đại nhân.

Điều thứ nhất giác ngộ[3]:

Thế gian vô thường[4], quốc độ nguy hiểm, mỏng manh không bền.

Bốn đại[5] chủng tự tánh vốn rỗng không[6] và gây ra khổ đau[7].

Năm ấm[8] vô ngã[9], sinh diệt biến đổi, không khi nào ngừng

Nó giả dối không có chủ thể cố định.

Tâm là cội nguồn của điều ác;

Thân là đầm lớn của tội lỗi

Quán sát như thế, thoát dần sinh tử.

Điều thứ hai giác ngộ[10] :

Tham muốn nhiều là khổ đau.

Sống chết cực nhọc,

Đều từ tham muốn mà sinh khởi

Ít muốn và dính mắc,

Thì không tạo tác[11].

Thân và tâm sẽ thành đạt sự tự tại[12].

Điều thứ ba giác ngộ[13]:

Tâm không biết vừa đủ và chán ngán[14]

Mà chỉ luôn tham cầu được nhiều

Nên làm phát sinh và gia tăng tội ác.

Bậc Bồ-tát[15] phải luôn luôn, không được giống như vậy.

Thường xuyên nhớ nghĩ đến sự biết đủ.

An nhàn, thanh bần, giữ gìn đạo hành

Chỉ lấy Tuệ giác, để làm sự nghiệp!

Điều thứ tư giác ngộ[16]:

Lười biếng lơ đễnh, tất sẽ đưa đến đọa - lạc.

Nên phải thường xuyên, hành trì tinh tấn.

Để phá tan phiền não ác nghiệt xấu xa

Bẽ gãy hàng phục bốn loại ác ma,

Để vượt thoát ra khỏi ngục tù của ấm[17] và giới.

Điều thứ năm giác ngộ[18]:

Mê lầm ngu si[19] chính là cội gốc sinh tử

Cho nên bậc Bồ-tát,

Phải thường xuyên, nhớ nghĩ khắc ghi:

Học rộng nghe nhiều, tăng trưởng Tuệ giác,

Thành tựu biện tài, ngõ hầu giáo hóa hết thảy

Đều đạt được an vui vĩ đại.

Điều thứ sáu giác ngộ[20]:

Khốn cùng nghèo khổ, thì nhiều oán giận

Và hay bị trói buộc bởi ác duyên ngang trái

Bồ-tát bố thí[21] suy nghĩ nhớ ghi

Kẻ oán người thân bình đẳng không khác

Không nhớ nghĩ điều ác cũ và không ghét người xấu ác.

Điều thứ bảy giác ngộ[22]:

Năm thứ dục lạc[23] là tội lỗi và tai họa.

Tuy làm người thế tục, nhưng không bị nhiễm dục lạc thế gian.

Thường nghĩ nhớ ba y[24], Bát đất[25] và các loại pháp khí

Theo đuổi chí nguyện xuất gia[26]

Giữ đạo trong sạch, Phạm hành cao xa

Bủa lòng từ bi ra khắp tất cả.

Điều thứ tám giác ngộ[27]:

Sanh tử bùng cháy, cho nên khổ não vô lượng.

Vì thế tâm cần phải khởi hành trên cỗ xe vĩ đại[28].

Hóa độ cùng khắp hết thảy.

Nguyện thay thế chúng sinh,

Nhận lãnh vô số khổ não cùng cực.

Làm cho vạn loại chúng sinh

Cuối cùng thành tựu an vui vĩ đại.

Tổng kết 

Tám điều cơ sở[29] kể trên,

Là điều giác ngộ của Chư Phật[30],

Các vị Bồ tát và bậc Đại Nhân[31],

Các ngài đã từng tinh tấn hành đạo,

Tu tập từ bi và tuệ giác.

Nương thuyền Pháp thân[32],

Mà lên bờ giác Niết-bàn[33],

Rồi trở lại cuộc sinh tử,

Hóa độ giải thoát chúng sinh;

Cũng lấy tám điều này,

Chỉ đường mở lối cho hết thảy,

Khiến cho mọi chúng sinh, giác ngộ được :

« Sinh tử là khổ đau»,

Mà buông bỏ năm thứ dục thứ dục lạc,

Tu tập tâm theo con đường Thánh[34].

Nếu là đệ tử Phật,

Thì phải trì tụng tám điều này,

Thì ở trong mỗi ý niệm,

Tiêu diệt được vô lượng tội tỗi,

Tiến thẳng tức khắc[35] đến Tuệ giác,

Mau chóng thành đạt sự giác ngộ trực tiếp[36],

Vĩnh viễn đoạn trừ sanh tử,

Thường trụ an vui tịch tĩnh[37].

PHẬT THUYẾT KINH BÁT ĐẠI NHÂN GIÁC

- HẾT-

*********

PL. 2559,

Thị Ngạn Am,

Dịch xong, đầu mùa Hạ An Cư năm Ất Mùi

Phước Nguyên.

 

 

THƯ MỤC THAM KHẢO ĐỐI CHIẾU

Các Tụng bản Hán ngữ trích dẫn theo Taishō Edition of Chinese Tripiṭaka 大正新脩大藏經 Đại chánh tân tu Đại tạng kinh, có đánh số trang, số tập ở phần cước chú. Dẫn: Đại/Đại chánh/ T (Taishō). Số trang ở phần cước chú theo đúng số trang Đại chánh.

*Hán bản:

Chánh bản:

Đại Tạng 17, No 0779, trang 0715b03, 佛說八大人覺經 Phật thuyết Bát Đại Nhân Giác Kinh, Hậu Hán, , Tam tạng An Thế Cao dịch.

Bản đối chiếu:

-                      Đại  Tạng 01, No 0026, trang 0540c19 八念經  Bát Niệm Kinh, thuộc Trung A-hàm, Phật-đà-da-xá dịch.

-                      Bản Việt, TT. Tuệ Sỹ dịch, Trung A-hàm, Kinh 74. Bát Niệm, Hương Tích ấn hành.

*Văn bản Pāli:

-                      Kinh Anuruddhamahāvitakkasuttaṃ, Thuộc bộ Aṅguttaranikāyo, Aṭṭhakanipātapāḷi, 3. Gahapativaggo.

-                      Kinh Anuruddhamahāvitakkasuttaṃ, Bản việt, TT. Minh Châu dịch, Tăng Chi Bộ Kinh, phẩm gia chủ, TT.ĐHVH ấn hành.

*Văn bản trích dẫn cước chú:

- Mahāsatipaṭṭhānasuttanta, No 9, p. 227,

- D 2 Satipaṭṭhānasūttaṃ, No 10, p. 76, M 1.

- Abhidharmakośabhāṣyam of Vasubandhu, Ed., A. Thakur, Jayasṣal Research Institut, Patna, 1975.

- Dīghanikāyo Mahāvaggapāḷi 1. (14.) Mahāpadānasuttaṃ.

- Bồ Tát Bản Sanh Man Luận, Đại 3, tr. 344.

- Tạp A-hàm quyển 48, Đại 02, No. 0099, tr. 0355b02.

- Kinh Thánh Cầu, Trung Bộ I, ĐHVH, 1973.

- Thích thị yếu lãm, q. trung, Đại 54, tr. 279

- Kinh Đại Bản, Trường III, ĐHVH, 1972, tr. 28.

 

_________________________________________

 PHỤ LỤC 1

 NGUYÊN VĂN CHỮ HÁN

PHẬT THUYẾT KINH BÁT ĐẠI NHÂN GIÁC

ĐẠI TẠNG KINH 17, SỐ 779

T17n0779_p0715b01(00)║
T17n0779_p0715b02(00)║ No. 779
T17n0779_p0715b03(00)║佛說八大人覺經
T17n0779_p0715b04(00)║
T17n0779_p0715b05(00)║ 後漢安息國三藏安世高譯
T17n0779_p0715b06(00)║為佛弟子，常於晝夜，至心誦念，八大人覺：
T17n0779_p0715b07(00)║第一覺悟：世間無常，國土危脆；四大苦空，
T17n0779_p0715b08(01)║五陰無我；生滅變異，虛偽無主；心是惡源，
T17n0779_p0715b09(02)║形為罪藪。如是觀察，漸離生死。
T17n0779_p0715b10(00)║第二覺知：多欲為苦，生死疲勞，從貪欲起；
T17n0779_p0715b11(01)║少欲無為，身心自在。
T17n0779_p0715b12(00)║第三覺知：心無厭足，唯得多求，增長罪惡；
T17n0779_p0715b13(01)║菩薩不爾，常念知足，安貧守道，唯慧是業。
T17n0779_p0715b14(00)║第四覺知：懈怠墜落；常行精進，破煩惱惡，
T17n0779_p0715b15(01)║摧伏四魔，出陰界獄。
T17n0779_p0715b16(00)║第五覺悟：愚癡生死。菩薩常念，廣學多聞，
T17n0779_p0715b17(01)║增長智慧，成就辯才，教化一切，悉以大樂。
T17n0779_p0715b18(00)║第六覺知：貧苦多怨，橫結惡緣。菩薩布施，
T17n0779_p0715b19(01)║等念冤親，不念舊惡，不憎惡人。
T17n0779_p0715b20(00)║第七覺悟：五欲過患。雖為俗人，不染世樂；
T17n0779_p0715b21(01)║念三衣，瓶缽法器；志願出家，守道清白；
T17n0779_p0715b22(03)║梵行高遠，慈悲一切。
T17n0779_p0715b23(00)║第八覺知：生死熾然，苦惱無量。發大乘心，
T17n0779_p0715b24(01)║普濟一切；願代眾生，受無量苦；令諸眾生，
T17n0779_p0715b25(02)║畢竟大樂。
T17n0779_p0715b26(00)║如此八事，乃是諸佛菩薩大人之所覺悟。
T17n0779_p0715b27(01)║精進行道，慈悲修慧，乘法身船，至涅槃岸；
T17n0779_p0715b28(02)║復還生死，度脫眾生。以前八事，開導一切，
T17n0779_p0715b29(03)║令諸眾生，覺生死苦，捨離五欲，修心聖道。 若佛弟子，
T17n0779_p0715c01(00)║誦此八事，於念念中，滅無量罪；進趣菩提，
T17n0779_p0715c02(01)║速登正覺；永斷生死，常住快樂。
T17n0779_p0715c03(00)║佛說八大人覺經

 

 

PHỤ LỤC 2

KINH VĂN TƯƠNG ĐƯƠNG ĐỐI CHIẾU

***

Kinh Anuruddhamahāvitakkasuttaṃ[38]

Thuộc bộ Aṅguttaranikāyo, Aṭṭhakanipātapāḷi, 3. Gahapativaggo.

30. Ekaṃ samayaṃ bhagavā bhaggesu viharati suṃsumāragire bhesakaḷāvane migadāye. Tena kho pana samayena āyasmā anuruddho cetīsu viharati pācīnavaṃsadāye. Atha kho āyasmato anuruddhassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘appicchassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo mahicchassa; santuṭṭhassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo asantuṭṭhassa; pavivittassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo saṅgaṇikārāmassa; āraddhavīriyassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo kusītassa; upaṭṭhitassatissāyaṃ[upaṭṭhitasatissāyaṃ (sī. syā. pī.)] dhammo, nāyaṃ dhammo muṭṭhassatissa [muṭṭhasatissa (sī. syā. pī.)]; samāhitassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo asamāhitassa; paññavato ayaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo duppaññassā’’ti.

Atha kho bhagavā āyasmato anuruddhassa cetasā cetoparivitakkamaññāya – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya; evamevaṃ – bhaggesu suṃsumāragire bhesakaḷāvane migadāye antarahito cetīsu pācīnavaṃsadāye āyasmato anuruddhassa sammukhe pāturahosi. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Āyasmāpi kho anuruddho bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

Nisinnaṃ kho āyasmantaṃ anuruddhaṃ bhagavā etadavoca –

‘‘Sādhu sādhu, anuruddha! Sādhu kho tvaṃ, anuruddha, (yaṃ taṃ mahāpurisavitakkaṃ) [satta mahāpurisavitakke (sī. pī.) dī. ni. 3.358] vitakkesi – ‘appicchassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo mahicchassa; santuṭṭhassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo asantuṭṭhassa; pavivittassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo saṅgaṇikārāmassa; āraddhavīriyassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo kusītassa; upaṭṭhitassatissāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo muṭṭhassatissa; samāhitassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo asamāhitassa; paññavato ayaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo duppaññassā’ti. Tena hi tvaṃ, anuruddha, imampi aṭṭhamaṃ mahāpurisavitakkaṃ vitakkehi – ‘nippapañcārāmassāyaṃ dhammo nippapañcaratino, nāyaṃ dhammo papañcārāmassa papañcaratino’’’ti.

‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, tato tvaṃ, anuruddha, yāvadeva [yāvade (saṃ. ni. 2.152)] ākaṅkhissasi, vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharissasi.

‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, tato tvaṃ, anuruddha, yāvadeva ākaṅkhissasi, vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharissasi.

‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, tato tvaṃ, anuruddha, yāvadeva ākaṅkhissasi, pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharissasi sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedissasi yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharissasi.

‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, tato tvaṃ, anuruddha, yāvadeva ākaṅkhissasi, sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharissasi.

‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime ca aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, imesañca catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī bhavissasi akicchalābhī akasiralābhī, tato tuyhaṃ, anuruddha, seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā nānārattānaṃ dussānaṃ dussakaraṇḍako pūro; evamevaṃ te paṃsukūlacīvaraṃ khāyissati santuṭṭhassa viharato ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa.

‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime ca aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, imesañca catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī bhavissasi akicchalābhī akasiralābhī, tato tuyhaṃ, anuruddha, seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā sālīnaṃ odano vicitakāḷako anekasūpo anekabyañjano; evamevaṃ te piṇḍiyālopabhojanaṃ khāyissati santuṭṭhassa viharato ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa.

‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime ca aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, imesañca catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī bhavissasi akicchalābhī akasiralābhī, tato tuyhaṃ, anuruddha, seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā kūṭāgāraṃ ullittāvalittaṃ nivātaṃ phusitaggaḷaṃ pihitavātapānaṃ; evamevaṃ te rukkhamūlasenāsanaṃ khāyissati santuṭṭhassa viharato ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa.

‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime ca aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, imesañca catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī bhavissasi akicchalābhī akasiralābhī, tato tuyhaṃ, anuruddha, seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā pallaṅko gonakatthato paṭikatthato paṭalikatthato kadalimigapavarapaccattharaṇo [kādali… paccattharaṇo (sī.)] sauttaracchado ubhatolohitakūpadhāno; evamevaṃ te tiṇasanthārakasayanāsanaṃ khāyissati santuṭṭhassa viharato ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa.

‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime ca aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, imesañca catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī bhavissasi akicchalābhī akasiralābhī, tato tuyhaṃ, anuruddha, seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā nānābhesajjāni, seyyathidaṃ – sappi navanītaṃ telaṃ madhu phāṇitaṃ; evamevaṃ te pūtimuttabhesajjaṃ khāyissati santuṭṭhassa viharato ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa. Tena hi tvaṃ, anuruddha, āyatikampi vassāvāsaṃ idheva cetīsu pācīnavaṃsadāye vihareyyāsī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā anuruddho bhagavato paccassosi.

Atha kho bhagavā āyasmantaṃ anuruddhaṃ iminā ovādena ovaditvā – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evamevaṃ – cetīsu pācīnavaṃsadāye antarahito bhaggesu suṃsumāragire bhesakaḷāvane migadāye pāturahosīti. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘aṭṭha kho, bhikkhave, mahāpurisavitakke desessāmi, taṃ suṇātha…pe… katame ca, bhikkhave, aṭṭha mahāpurisavitakkā? Appicchassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo mahicchassa; santuṭṭhassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo asantuṭṭhassa; pavivittassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo saṅgaṇikārāmassa; āraddhavīriyassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo kusītassa; upaṭṭhitassatissāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo muṭṭhassatissa; samāhitassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo asamāhitassa; paññavato ayaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo duppaññassa; nippapañcārāmassāyaṃ, bhikkhave, dhammo nippapañcaratino, nāyaṃ dhammo papañcārāmassa papañcaratino’’.

‘‘‘Appicchassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo mahicchassā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu appiccho samāno ‘appicchoti maṃ jāneyyu’nti na icchati, santuṭṭho samāno ‘santuṭṭhoti maṃ jāneyyu’nti na icchati, pavivitto samāno ‘pavivittoti maṃ jāneyyu’nti na icchati, āraddhavīriyo samāno ‘āraddhavīriyoti maṃ jāneyyu’nti na icchati, upaṭṭhitassati samāno ‘upaṭṭhitassatīti maṃ jāneyyu’nti na icchati, samāhito samāno ‘samāhitoti maṃ jāneyyu’nti na icchati, paññavā samāno ‘paññavāti maṃ jāneyyu’nti na icchati, nippapañcārāmo samāno ‘nippapañcārāmoti maṃ jāneyyu’nti na icchati. ‘Appicchassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo mahicchassā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

‘‘‘Santuṭṭhassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo asantuṭṭhassā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu santuṭṭho hoti itarītaracīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena. ‘Santuṭṭhassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo asantuṭṭhassā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

‘‘‘Pavivittassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo saṅgaṇikārāmassā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhuno pavivittassa viharato bhavanti upasaṅkamitāro bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo rājāno rājamahāmattā titthiyā titthiyasāvakā. Tatra bhikkhu vivekaninnena cittena vivekapoṇena vivekapabbhārena vivekaṭṭhena nekkhammābhiratena aññadatthu uyyojanikapaṭisaṃyuttaṃyeva kathaṃ kattā [pavattā (ka.)] hoti. ‘Pavivittassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo saṅgaṇikārāmassā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

‘‘‘Āraddhavīriyassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo kusītassā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu āraddhavīriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. ‘Āraddhavīriyassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo kusītassā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

‘‘‘Upaṭṭhitassatissāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo muṭṭhassatissā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato, cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā. ‘Upaṭṭhitassatissāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo, muṭṭhassatissā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

‘‘‘Samāhitassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo asamāhitassā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. ‘Samāhitassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo asamāhitassā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

‘‘‘Paññavato ayaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo duppaññassā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammā dukkhakkhayagāminiyā. ‘Paññavato ayaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo duppaññassā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

‘‘‘Nippapañcārāmassāyaṃ, bhikkhave, dhammo nippapañcaratino, nāyaṃ dhammo papañcārāmassa papañcaratino’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhuno papañcanirodhe cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati. ‘Nippapañcārāmassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nippapañcaratino, nāyaṃ dhammo papañcārāmassa papañcaratino’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vutta’’nti.

Atha kho āyasmā anuruddho āyatikampi vassāvāsaṃ tattheva cetīsu pācīnavaṃsadāye vihāsi. Atha kho āyasmā anuruddho eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti, tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi. ‘‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’’ti abbhaññāsi. Aññataro ca panāyasmā anuruddho arahataṃ ahosīti. Atha kho āyasmā anuruddho arahattappatto tāyaṃ velāyaṃ imā gāthāyo abhāsi –

[theragā. 901-903] ‘‘Mama saṅkappamaññāya, satthā loke anuttaro;

Manomayena kāyena, iddhiyā upasaṅkami.

‘‘Yathā me ahu saṅkappo, tato uttari desayi;

Nippapañcarato buddho, nippapañcaṃ adesayi.

‘‘Tassāhaṃ dhammamaññāya, vihāsiṃ sāsane rato;

Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti. dasamaṃ;

Gahapativaggo tatiyo.

Tassuddānaṃ –

Dve uggā dve ca hatthakā, mahānāmena jīvako;

Dve balā akkhaṇā vuttā, anuruddhena te dasāti.

****

 

BÁT NIỆM KINH, TRUNG A HÀM

ĐẠI TẠNG KINH 1, SỐ 0026[39].

T01n0026_p0540c18(00)║ （七四）中阿含長壽王品

T01n0026_p0540c19(08)║ 八念經第三(第二小土城誦)

T01n0026_p0540c20(00)║我聞如是： 一時，佛遊婆奇瘦，

T01n0026_p0540c21(04)║在鼉山怖林鹿野園中。 爾時，

T01n0026_p0540c22(09)║尊者阿那律陀在枝提瘦水渚林中。彼時，

T01n0026_p0540c23(09)║尊者阿那律陀在安靜處燕坐思惟，心作是念：「道從無欲，

T01n0026_p0540c24(03)║非有欲得。道從知足，非無厭得。道從遠離，

T01n0026_p0540c25(03)║非樂聚會，非住聚會，非合聚會得。道從精勤，

T01n0026_p0540c26(02)║非懈怠得。道從正念，非邪念得。道從定意，

T01n0026_p0540c27(02)║非亂意得。道從智慧，非愚癡得。」 於是，

T01n0026_p0540c28(04)║世尊以他心智知尊者阿那律陀心中所念、所思、所行。

T01n0026_p0540c29(00)║世尊知已，即入如其像定，

T01n0026_p0541a01(06)║以如其像定猶若力士屈申臂頃，

T01n0026_p0541a02(08)║如是世尊從婆奇瘦鼉山怖林鹿野園中忽沒不現，

T01n0026_p0541a03(05)║住枝提瘦水渚林中尊者阿那律陀前。是時，

T01n0026_p0541a04(05)║世尊便從定覺，歎尊者阿那律陀曰：「善哉，善哉！

T01n0026_p0541a05(03)║阿那律陀！謂汝在安靜處燕坐思惟，心作是念：

T01n0026_p0541a06(02)║『道從無欲，非有欲得。道從知足，非無厭得。

T01n0026_p0541a07(01)║道從遠離，非樂聚會，非住聚會，非合聚會得。

T01n0026_p0541a08(00)║道從精勤，非懈怠得。道從正念，非邪念得。

T01n0026_p0541a09(00)║道從定意，非亂意得。道從智慧，

T01n0026_p0541a10(03)║非愚癡得。』 「阿那律陀！

T01n0026_p0541a11(11)║汝從如來更受第八大人之念，受已，便思道從不戲、樂不戲、行不戲，

T01n0026_p0541a12(01)║非戲、非樂戲、非行戲得。阿那律陀！

T01n0026_p0541a13(04)║若汝成就此大人八念者，汝必能離欲、

T01n0026_p0541a14(05)║離惡不善之法，至得第四禪成就遊。阿那律陀！

T01n0026_p0541a15(03)║若汝成就大人八念，而復得此四增上心，現法樂居，

T01n0026_p0541a16(00)║易不難得者，如王、王臣有好緘簏，

T01n0026_p0541a17(02)║盛滿種種衣，中前欲著，便取著之，中時、

T01n0026_p0541a18(03)║中後若欲著衣，便取著之，隨意自在。阿那律陀！

T01n0026_p0541a19(01)║汝亦如是，得糞掃衣為第一服，汝心無欲，

T01n0026_p0541a20(01)║行此住止行。 「阿那律陀！若汝成就大人八念，

T01n0026_p0541a21(00)║而復得此四增上心，現法樂居，易不難得者，

T01n0026_p0541a22(00)║如王、王臣有好廚宰，種種淨妙甘美餚膳。

T01n0026_p0541a23(01)║阿那律陀！汝亦如是，常行乞食為第一饌，

T01n0026_p0541a24(00)║汝心無欲，行此住止行。 「阿那律陀！

T01n0026_p0541a25(03)║若汝成就大人八念，而復得此四增上心，現法樂居，

T01n0026_p0541a26(00)║易不難得者，如王、王臣有好屋舍，

T01n0026_p0541a27(03)║或樓閣宮殿。阿那律陀！汝亦如是，

T01n0026_p0541a28(05)║依樹下止為第一舍，汝心無欲，行此住止行。 「阿那律陀！

T01n0026_p0541a29(00)║若汝成就大人八念，而復得此四增上心，

T01n0026_p0541b01(01)║現法樂居，易不難得者，如王、王臣有好床座，

T01n0026_p0541b02(00)║敷以氍氀、毾[毯-炎+登]，覆以錦綺、羅縠，有襯體被，

T01n0026_p0541b03(00)║兩頭安枕，加陵伽波和邏、波遮悉哆羅那。

T01n0026_p0541b04(00)║阿那律陀！汝亦如是，草座葉座為第一座，

T01n0026_p0541b05(00)║汝心無欲，行此住止行。 「阿那律陀！

T01n0026_p0541b06(03)║若汝成就大人八念，而復得此四增上心，

T01n0026_p0541b07(03)║現法樂居，易不難得者，如是汝若遊東方，

T01n0026_p0541b08(03)║必得安樂，無眾苦患；若遊南方、西方、北方者，

T01n0026_p0541b09(02)║必得安樂，無眾苦患。 「阿那律陀！

T01n0026_p0541b10(06)║若汝成就大人八念，而復得此四增上心，現法樂居，

T01n0026_p0541b11(02)║易不難得者，我尚不說汝諸善法住，

T01n0026_p0541b12(03)║況說衰退？但當晝夜增長善法而不衰退。

T01n0026_p0541b13(04)║「阿那律陀！若汝成就大人八念，

T01n0026_p0541b14(07)║而復得此四增上心，現法樂居，易不難得者，

T01n0026_p0541b15(06)║汝於二果必得其一，或於現世得究竟智，

T01n0026_p0541b16(06)║或復有餘得阿那含。 「阿那律陀！汝當成就此大人八念，

T01n0026_p0541b17(01)║亦應得此四增上心，現法樂居，易不難得已，

T01n0026_p0541b18(00)║然後於枝提瘦水渚林中受夏坐也。」 爾時，

T01n0026_p0541b19(00)║世尊為尊者阿那律陀說法，勸發渴仰，

T01n0026_p0541b20(01)║成就歡喜，無量方便為彼說法，勸發渴仰。

T01n0026_p0541b21(01)║成就歡喜已，入如其像定，以如其像定，

T01n0026_p0541b22(02)║猶若力士屈申臂頃，

T01n0026_p0541b23(08)║如是世尊從枝提瘦水渚林中忽沒不見，

T01n0026_p0541b24(09)║住婆奇瘦鼉山怖林鹿野園中。 彼時，尊者阿難執拂侍佛。於是，

T01n0026_p0541b25(01)║世尊便從定覺，迴顧告曰：「阿難！

T01n0026_p0541b26(05)║若有比丘遊鼉山怖林鹿野園中者，

T01n0026_p0541b27(07)║令彼一切皆集講堂，集講堂已，還來白我。」

T01n0026_p0541b28(07)║ 尊者阿難受佛教已，稽首禮足，即行宣敕：

T01n0026_p0541b29(08)║「諸有比丘遊鼉山怖林鹿野園中者，令彼一切皆集講堂。」

T01n0026_p0541c01(01)║集講堂已，還詣佛所，頭面禮足，卻住一面，

T01n0026_p0541c02(01)║白曰：「世尊！

T01n0026_p0541c03(13)║諸有比丘遊鼉山怖林鹿野園中者，已令一切皆集講堂，

T01n0026_p0541c04(07)║唯願世尊自當知時。」 於是，世尊將尊者阿難往詣講堂，

T01n0026_p0541c05(02)║於比丘眾前敷座而坐，坐已，告曰：「諸比丘！

T01n0026_p0541c06(02)║我今為汝說大人八念，汝等諦聽，善思念之。」時，

T01n0026_p0541c07(00)║諸比丘受教而聽。 佛言：「大人八念者，

T01n0026_p0541c08(02)║謂道從無欲，非有欲得。道從知足，非無厭得。

T01n0026_p0541c09(01)║道從遠離，非樂聚會，非住聚會，

T01n0026_p0541c10(04)║非合聚會得。道從精勤，非懈怠得。道從正念，

T01n0026_p0541c11(03)║非邪念得。道從定意，非亂意得。道從智慧，

T01n0026_p0541c12(03)║非愚癡得。道從不戲、樂不戲、行不戲，非戲、非樂戲、

T01n0026_p0541c13(00)║非行戲得。 「云何道從無欲，

T01n0026_p0541c14(07)║非有欲得？謂比丘得無欲，自知得無欲，

T01n0026_p0541c15(07)║不令他人知我無欲，得知足、得遠離、得精勤、得正念、

T01n0026_p0541c16(02)║得定意、得智慧、得不戲；自知得不戲，

T01n0026_p0541c17(03)║不欲令他知我無欲，是謂道從無欲，非有欲得。

T01n0026_p0541c18(02)║「云何道從知足，非無厭得？謂比丘行知足，

T01n0026_p0541c19(01)║衣取覆形，食取充軀，是謂道從知足，

T01n0026_p0541c20(02)║非無厭得。 「云何道從遠離，非樂聚會，非住聚會，

T01n0026_p0541c21(00)║非合聚會得？謂比丘行遠離，成就二遠離，

T01n0026_p0541c22(00)║身及心俱遠離，是謂道從遠離，非樂聚會，

T01n0026_p0541c23(00)║非住聚會，非合聚會得。 「云何道從精勤，

T01n0026_p0541c24(01)║非懈怠得？謂比丘常行精進，斷惡不善，

T01n0026_p0541c25(02)║修諸善法，恒自起意，專一堅固，

T01n0026_p0541c26(06)║為諸善本不捨方便，是謂道從精勤，非懈怠得。

T01n0026_p0541c27(05)║「云何道從正念，非邪念得？謂比丘觀內身如身，

T01n0026_p0541c28(02)║觀內覺、心、法如法，是謂道從正念，非邪念得。

T01n0026_p0541c29(02)║「云何道從定意，非亂意得？謂比丘離欲、

T01n0026_p0542a01(02)║離惡不善之法，至得第四禪成就遊，

T01n0026_p0542a02(04)║是謂道從定意，非亂意得。 「云何道從智慧，

T01n0026_p0542a03(05)║非愚癡得？謂比丘修行智慧，觀興衰法，得如是智，

T01n0026_p0542a04(01)║聖慧明達，分別曉了，以正盡苦，

T01n0026_p0542a05(05)║是謂道從智慧，非愚癡得。 「云何道從不戲、樂不戲、

T01n0026_p0542a06(02)║行不戲，非戲、非樂戲、

T01n0026_p0542a07(11)║非行戲得？謂比丘意常滅戲，樂住無餘涅槃，心恒樂住，歡喜意解，

T01n0026_p0542a08(02)║是謂道從不戲、樂不戲、行不戲，非戲、非樂戲、

T01n0026_p0542a09(01)║非行戲得。 「諸比丘！

T01n0026_p0542a10(11)║阿那律陀比丘成就此大人八念已，然後枝提瘦水渚林中受夏坐也。

T01n0026_p0542a11(00)║我以此教彼在遠離獨住，心無放逸，

T01n0026_p0542a12(02)║修行精勤。彼在遠離獨住，心無放逸，

T01n0026_p0542a13(04)║修行精勤已，族姓子所為，剃除鬚髮，著袈裟衣，至信、

T01n0026_p0542a14(00)║捨家、無家、學道者，唯無上梵行訖，

T01n0026_p0542a15(04)║於現法中自知自覺，自作證成就遊，生已盡，梵行已立，

T01n0026_p0542a16(00)║所作已辦，不更受有，知如真。」 是時，

T01n0026_p0542a17(04)║尊者阿那律陀得阿羅呵，心正解脫，得長老上尊，

T01n0026_p0542a18(01)║則於爾時而說頌曰：

T01n0026_p0542a19(00)║「遙知我思念， 無上世間師，

T01n0026_p0542a20(00)║正身心入定， 乘虛忽來到。

T01n0026_p0542a21(00)║如我心所念， 為說而復過，

T01n0026_p0542a22(00)║諸佛樂不戲， 遠離一切戲。

T01n0026_p0542a23(00)║既從彼知法， 樂住正法中，

T01n0026_p0542a24(00)║逮得三昧達， 佛法作已辦。

T01n0026_p0542a25(00)║我不樂於死， 亦不願於生，

T01n0026_p0542a26(00)║隨時任所適， 立正念正智。

T01n0026_p0542a27(00)║鞞耶離竹林， 我壽在彼盡，

T01n0026_p0542a28(00)║當在竹林下， 無餘般涅槃。」

T01n0026_p0542a29(00)║佛說如是，尊者阿那律陀及諸比丘，

T01n0026_p0542b01(03)║聞佛所說，歡喜奉行。

T01n0026_p0542b02(00)║八念經第三竟(千九百五十四字)

---

[39] Cf. bản việt, TT.Tuệ Sỹ dịch, Trung A-hàm, Kinh 74. Bát Niệm, Hương Tích ấn hành.