Một bản thâu gọn quyển "Milinda Panha"
Bản Anh ngữ: Tỳ Kheo Pesala - Bản Việt ngữ: Cư sĩ Liễu Pháp
1.
“Phải chăng ngũ căn được tạo tác từ nhiều hành nghiệp
khác nhau hay tất cả ngũ căn đều do một hành nghiệp tạo
nên?”
“Thưa
Đức
Vua, từ nhiều hành nghiệp khác nhau.”
“Xin
ngài
cho một ví dụ.”
“Nếu
ngài
gieo xuống ruộng năm loại hạt giống khác nhau thì mùa
màng gặt hái được sẽ là năm loại khác nhau.”
2.
“Bạch ngài Nāgasena, tại sao mọi người sinh ra lại không
giống nhau; người chết trẻ và người thì sống lâu; người
bệnh hoạn và người thì khỏe mạnh; có người xấu và có
người đẹp; người có nhiều quyền hạn, kẻ lại không
có quyền; người được giàu có, kẻ thì nghèo khó; có người
sinh ra nơi cao quý và có kẻ sinh ra nơi hạ tiện; người thì
khôn ngoan, kẻ thì ngu dại?”
“Tại
sao
mọi loại rau cỏ lại không giống nhau?”
“Tại
vì
chúng do các loại hạt giống khác nhau mà có.”
“Vậy
thì,
thưa Đức Vua, tại vì các hành nghiệp khác nhau mà chúng
sinh không giống nhau. Về điều này, Đức Thế Tôn có nói:
‘ Tất cả mọi chúng sinh đều có hành nghiệp như là của
cải của mình, như gia tài để lại cho mình, họ được sinh
ra từ hành nghiệp, là họ hàng của hành nghiệp, coi hành
nghiệp như nơi nương tựa, những hành nghiệp gì mà họ đã
làm phân chia họ thuộc vào bậc cao hay thấp’.”
3.
Ngài đã nói là ngài tiến tu để đau khổ được dập tắt
và để cho không còn đau khổ nào nữa sẽ sinh khởi. Phải
chăng điều đó có được là do các cố gắng đã có từ
trước hay là do cố gắng từ nay về sau?”
“Những
cố
gắng bây giờ thì quan tâm đến những gì sẽ phải làm,
những cố gắng đã qua để hoàn tất những gì đã phải
làm.”
“Xin
ngài
cho một ví dụ.”
“Phải
chăng
ngài chờ đến khi quân thù dàn trận chống mình thì
lúc đó ngài mới sắp đặt việc đào mương, đắp đê, dựng
chòi canh gác, xây đồn lũy và thâu góp dự trữ?”
“Bạch
Đại
Đức, chắc chắn là không.”
“Thì
cũng
như vậy, những cố gắng bây giờ quan tâm tới những
gì sẽ còn phải làm, những cố gắng đã qua thì hoàn tất
những gì đã phải làm.”
4.”Ngài
nói rằng lửa địa ngục có thể tức thì hủy hoại một
tảng đá lớn như ngôi nhà; nhưng ngài lại nói bất cứ chúng
sanh nào tái sanh vào địa ngục, dầu có đốt cháy hằng trăm
ngàn năm thì họ cũng không tiêu hủy được. Làm sao mà có
thể tin được điều này?”
“Mặc
dù
rằng thức ăn, xương và ngay cả đá sỏi được
ăn vào trong bụng mẹ cũng bị hủy hoại, nhưng bào thai trong
bụng mẹ lại không bị tiêu hủy. Cũng giống như vậy, những
chúng sinh trong địa ngục không bị tiêu hủy vì lửa là do
ảnh hưởng của nghiệp.” (*V4.4)
5.
“Ngài nói rằng thế giới đặt nền tảng trên nước, nước
đặt nền tảng trên gió và gió đặt nền tảng trên không
gian. Điều này cũng không thể tin được.”
Rồi
vị
Đại Đức chỉ cho Nhà Vua nước trong một bình lọc nước
được giữ nhờ áp lực không khí và Nhà Vua được thuyết
phục.
6.
“ Phải chăng sự ngưng nghỉ là Niết Bàn ?” (*V4.6)
“
Thưa Đức Vua, đúng vậy. Mọi lạc thú ngu dại trong trần
gian đều do từ ngũ căn và ngũ trần; chúng sinh tìm thấy
thỏa thích trong đó và dính mắc vào đó. Từ đó chúng sinh
bị trôi lăn theo thác lũ dục vọng và không thoát khỏi vòng
sanh tử và đau khổ. Người đệ tử khôn ngoan của các bậc
cao thượng không thỏa thích trong dục lạc. Và trong người
đó, tham ái ngưng nghỉ, dính mắc dứt bỏ, hữu không còn,
sanh chấm dứt, lão, tử, thương tiếc, ân hận, đau khổ,
buồn rầu và thất vọng không còn tồn tại. Như vậy, sự
ngưng nghỉ đó chính là Niết Bàn.”
7.
“Phải chăng mọi người đều đạt được Niết Bàn?”
“Thưa
Đức
Vua, không phải tất cả đều đạt được; tuy nhiên
bất cứ ai cư xử đúng đắn, biết những gì nên biết, nhận
biết những gì nên nhận biết, dứt bỏ những gì nên dứt
bỏ, phát triễn nhũng gì đáng phát triễn và thực hiện những
gì đáng thực hiện thì người đó sẽ đạt được Niết
Bàn.”
8.
“Phải chăng người chưa đạt được Niết Bàn có thể biết
được quả thực Niết Bàn là hạnh phúc trọn vẹn?”
“Thưa
Đức
Vua, quả đúng vậy. Những ai mà chưa bị cắt cụt tay
và chân có thể biết đau đớn đến thế nào khi nghe tiếng
khóc là của người bị cắt tay chân; cũng giống như vậy,
những ai chưa đạt được Niết Bàn có thể biết Niết Bàn
là hạnh phúc khi nghe tiếng vui mừng của người đã đạt
được.”
*V4.6: Nibbāna còn gọi là parinibbāna, có nghĩa là tịch diệt.Theo chú giải, Niết bàn có nghĩa là “giải thoát khỏi tham ái”; đó là mục đích tối hậu của sự tu tập theo Phật Pháp, nghĩa là dứt hẳn đời sống với tham, sân và si và mọi sự dính mắc, với sự giải thoát rốt ráo không còn sanh, lão, tử và đau khổ.