30. Kỷ Niệm Chuyến Đi Phần Lan Với Thầy Minh Tâm

Kỷ Niệm Chuyến Đi Phần Lan Với Thầy Minh Tâm

Bích Xuân

Khoá Tu Học Phật Pháp Âu Châu, mỗi năm thay đổi mỗi quốc gia. Người đề xướng ra khóa tu học Phật pháp Âu châu, bắt đầu từ năm 1984 là Hòa thượng Thích Minh Tâm đương kim viện Chủ chùa Khánh Anh (Pháp quốc) cũng là Chủ Tịch Điều Hành Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất Âu Châu/Liên Châu Hoa Kỳ, Canada, Úc châu hơn bốn mươi năm nay. Những khóa tu học Âu Châu số học viên cao nhất trên một ngàn tại Áo quốc, thứ nhì ở Ý, hơn chín trăm, và Phần Lan năm nay, xấp xỉ gần 900 vị tham gia đến từ 18 quốc gia. Giáo Hội Phật Giáo ở Mỹ cũng theo trào lưu này, nhưng chỉ mới tổ chức được 3 khóa.

Người Việt tại Pháp, ngòai Phật tử, đạo hữu, không nhiều thì ít cũng biết và có cảm mến Hòa thượng Thích Minh Tâm (trong đó có tôi) biết Thầy, không phải nghe thanh danh chức vụ mà biết Thầy là bậc chân tu nhân đúc, người gầy nhỏ, bình dị hiền hòa, nói như cười, chưa ai thấy Thầy nhăn mặt bao giờ. Nhìn bề ngoài gầy yếu đó nhưng có một sức mạnh tinh thần tiềm ẩn bên trong. Ngoài một cây đại thụ của bậc chân tu, Thầy là chính trị gia, nhà ngoại giao, nhà chiến lược tài giỏi và đức độ vẹn toàn mà các Hòa thượng trong Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất Hải Ngoại đều ngợi khen tôn kính.

Tôi ít có dịp đến chùa, thỉnh thoảng đến trong đêm giao thừa để thưởng thức không khí của ngày đầu năm, và nghe tiếng chuông ngân đêm khuya để lắng đọng tâm tư, và cũng cố ý gặp Thầy. Gặp Thầy để làm gì ? cho đến bây giờ tôi cũng không biết, có lẽ, để nhìn được sự bình an đức hạnh của Thầy mà nghe lòng nhẹ nhàng sân si tham hận trong mình? Những lần đến chùa chẳng bao giờ tôi được hầu chuyện với Thầy, có chăng, chỉ chắp tay chào hoặc là những cuộc phỏng vấn mà thôi. Nhân đức đã gieo vào lòng những ai đã từng gặp Thầy mà họ không hay biết, chỉ biết âm thầm theo sau Thầy làm một việc gì đó để hiến dâng. Tôi được biết có những anh chị thời son trẻ, đến chùa Thầy bắt đầu manh nha mái ngói 1974, bây giờ đã là ông bà nội, ngoại mà vẫn luôn luôn để ý chăm sóc Thầy như một cha già, cho thấy rằng Phật tử, đạo hữu yêu mến kính trọng ngài biết dường nào !

Tôi được hai cái may mà người Phật giáo thường nói là « có duyên », thứ nhất, bài bút ký về ngài Đức Đạt Lai Lạt Ma thăm chùa Khánh Anh ở Evry, lúc đó chùa mới xây cất còn đơn sơ, được Đức Đạt Lai Lạt Ma ghé thăm thì phải biết nội lực công đức rất lớn của Thầy như thế nào. Bài Bút ký được đăng trong số báo đặc biệt Khánh Anh. Duyên nhì, Thầy biết tôi qua những phóng sự video Phật Đản, trong đó bà vợ cựu vua Bảo Đại đến viếng thăm Tháp Địa Tạng (nơi để hương linh của người quá vãng) sau chùa Khánh Anh, hay Bửa Cơm Xã Hội do chùa tổ chức.

Nghe tôi có ý đi Phần Lan, một anh Phật tử tên Nguyễn Khắc Trung thưa lại với Thầy, khi tôi đến chùa Thầy nói vào văn phòng ghi tên để đi « làm việc » Tôi nghĩ, như vậy là mình đã có cái thẻ « Presse » báo chí do Thầy cấp trong suốt khóa học tại Phần Lan, cũng như được quyền ưu tiên đi đứng, tới lui, phía trước,sau các nhân vật quan trọng như trong buổi họp tại Quốc Hội ở Paris hồi đầu năm 2013, lần đầu tiên Quốc Hội Paris mời một vị khách tu là Thầy làm Chủ Tọa Đoàn. Hôm đó bác sĩ Nguyễn Quốc Nam làm thông dịch. Tôi biết đi Phần Lan là sẽ làm việc rất nhiều mà chỉ có ba người biết đượcThầy, anh Nguyễn Khắc Trung và Thầy Đạo.

Thế nhưng, ngày đầu tiên, sau buổi Khai giảng của khóa học, tôi bị chỉ trích của Đạo hữu, Phật tử về việc quay phim trước mặt các Tôn Sư Tăng Ni là bất kính, tại sao không dùng máy zoom gần, mà phải đứng phía trước các Thầy. Sau đó tôi được phát cho một áo tràng màu lam để khoát vào mỗi khi làm phận sự. Công việc của tôi bị « khựng » lại, và cảm thấy mất tự nhiên, một khi biết mình không có ưu tiên gì để làm phận sự. Có anh ở chùa Khánh Anh vài lần lớn tiếng khua tay la lớn đuổi tôi tránh ra để anh chụp hình (không phải anh Chữ) Những lần như vậy, tôi tắt máy lặng lẽ lui ra, vì biết mình lần đầu tiên có mặt tại khóa học, còn anh là Phật tử lâu năm nồng cốt ở chùa nên tự được ưu tiên hơn.

Tôi tôn trọng lời chỉ trích nên những buổi lễ có đầy đủ các Thầy, tôi đứng xa, và hai bên dùng máy zoom lại gần. Sau khi chấm dứt khóa học 25, vài ngày sau Hòa Thượng Minh Tâm mất. Lục tìm kiếm lại những khúc phim để làm cuốn video cho Thầy, tôi vô cùng buồn tiếc, mắt rưng rưng. Xin lỗi Thầy, những đoạn phim có Thầy chỉ được nửa vời bên phải, và qúi Hòa thượng từ các quốc gia khác đến lúc máy zoom cũng lu mờ, vì đã bị vô minh ngăn chặn. Xin cảm ơn Hòa thượng Thích Như Điển đã giới thiệu tôi ngày đầu tiên trong buổi lễ Khai giảng với câu dí dỏm « Cô Bích Xuân là phóng viên báo Việt ở Mỹ, đến đây làm phóng sự, qúi vị nào lúc học ngủ gục sẽ được quay vào ống kính đó !»

Rõ ràng Thầy nói như thế, mà có nhiều người hôm đó nghe làm sao, hay nghe không rõ mà họ cho tôi là người...Mỹ ở Mỹ qua Phần Lan làm phóng sự. Ba ngày sau tôi vào bếp hỏi chuyện, mấy chị ngạc nhiên trố mắt khi biết tôi nói rành tiếng…Việt, chị hỏi tôi vô cùng ngạc nhiên : « A Chị nói tiếng Việt được à ? Chị có lai không, chị ở Mỹ qua, chị là người Việt Nam hả ? » Không phải một chị nhầm mà có nhiều người cũng nghĩ như chị vậy. Tại tôi kích thước khác hơn người Việt, cao lớn, 1m70, nặng 52 ký, vài nhúm tóc vàng, mũi cao, mắt sâu...

Trong khóa học kỳ 25, gần 900 học viên, riêng tại Pháp có 141 học viên tham gia, chia thành ba nhóm để đi Phần Lan. Nhóm thứ ba, có 37 người đi sau cùng, Sáu giờ sáng tất cả có mặt tại chùa Khánh Anh, xe tư nhân đạo hữu chia nhau chở học viên ra phi trường. Tôi có mặt trong nhóm 37 người, trong đó có TH Minh Tâm, Hòa thượng Thái Siêu, và hai Thượng Tọa. Trong số 37 người, chưa ai đến Phần Lan bao giờ, Thầy đã đi vài ba lần nên rành rẽ hơn. Lúc ở phi trường Thầy đếm đi đếm lại đủ số mới vào nơi cân hành lý. Khi đến phi trường Helsiski đổi máy bay đi Turki, hành khách phải đi bằng xe bus của phi trường đưa đến, Thầy cứ đưa ngón tay đếm đi đếm lại số học viên không biết bao nhiêu lần. Học viên đếm đủ nhưng chính Thầy đếm mới tin. Tôi đi máy bay một mình không biết bao nhiêu lần, mà lần này cảm giác tôi như đứa bé chẳng biết gì. Lúc ở phi trường quốc tế Charle de Gaulle, tôi muốn thâu hình Thầy làm « hướng dẫn viên » nhưng tại đây cấm không được phép quay phim chụp hình.

 Hai chuyến bay từ Paris đến Hilsinki, Turku tôi luôn luôn ngồi hàng ghế sau Thầy, thì ra có người đã sắp đặt sẵn, và tôi biết tôi phải làm gì và bất cứ ở đâu nếu có thể được những lúc kề cận Thầy. Không ngờ cuộc sắp xếp này như là một định mệnh biệt ly được báo trước, bởi căn bệnh âm ỉ từ lâu của Thầy! Ngài đã thật sự bỏ Phật tử, tăng Ni ra đi sau khi khóa học 10 ngày vừa chấm dứt tại Phần Lan, một quốc gia đất rộng người thưa, chỉ có năm triệu dân và vài trăm nguời Việt tại Turku. Những hình ảnh cuối cùng nói chuyện vui cười với Hòa thượng Thái Siêu, ở phi trường Hilsinki là hình ảnh vui tươi, hạnh phúc đẹp nhất trong chuyến phóng sự về khoá học Âu Châu kỳ thứ 25, lần đầu tiên và cũng là lần cuối của tôi. Điều kỳ lạ, trong những lúc quay phim, đoạn nào có « dính » Thượng Tọa Thích Quảng Đạo người đã gắn bó sống bên cạnh Thầy Minh Tâm mấy chục năm nay. Thầy Đạo trầm tư, mắt xa vắng, hồn tận đâu đâu. Phải chăng điện lực thần giao chia ly Thầy trò đã đến hồi báo hiệu ?

Trong suốt khóa học mười ngày, ngài chỉ hiện diện 4 lần, buổi lễ Khai mạc, Bế mạc, Hiệp Kỵ Tổ Sư 50 năm Bồ Tát Quảng Đức và Chư Thánh Tử Đạo, và trong một lớp học giáo lý theo thời khóa biểu là phiên Thầy. Hôm ấy, Thầy chỉ trả lời câu hỏi học viên, không giảng bài vì Thầy mệt. Sau buổi lễ chấm dứt khóa tu học, trên nguyên tắc của hãng máy bay Thầy sẽ về cùng nhóm 37 người là ngày 6-8. Trở về thiếu bóng Thầy, đám học trò bước đi lòng trĩu nặng, lúc đi háo hức bao nhiêu, ngày về ảm đạm như mây che lối, như đêm tối không sao. Thầy vào lại nhà thương lần thứ hai. Nhóm chúng tôi về lại Pháp được một ngày thì hay tin Thầy mất tại nhà thương Turku Phần Lan ngày 8-8-2013, lúc 9 giờ 20 phút.

Vài nét về Khóa học Âu châu kỳ 25 tại Phần Lan.

 Thầy Thích Hạnh Bảo, trưởng Ban Tổ Chức, khoá học Phật pháp Âu châu kỳ 25 tại Phần Lan, trong một ngôi trường trung học lớn nhất tại tỉnh Turku, tuy là trường trung học nhưng học Đại học và cấp bằng Đại học tại đây. Được sự giới thiệu của một học sinh từng học đây từ lúc nhỏ tên Xuân Minh, học giỏi và rất chăm chỉ, các giáo sư đều yêu mến, nên được ông hiệu trưởng đồng ý cho mượn ngôi trường để tổ chức khóa học. Tiền rác, tiền điện Ban tổ chức khóa học tự trả. Thầy Hạnh Bảo cho biết đa số sinh viên học sinh Việt Nam tại Phần Lan, ngoan và học giỏi, không có điều gì tai tiếng xẩy ra, nên người Việt được chính quyền mỗi địa phương rất có cảm tình.

Có học viên đi liên tục 5 khóa học, có người đi ba, bốn khóa, có người đi suốt 20 khóa, bây giờ lớn tuổi ngồi xe lăn cũng đi. Chung phòng với tôi gồm 13 người. 13 cái giường xếp, có mền, gối. Mấy chị từng đi những chuyến trước nói lần này có giường nằm, mấy lần trước nằm giường bằng xi măng (nằm đất) Thời khóa biểu ngày nào như ngày nấy, sáng 5 giờ có Thầy lắc chuông thức giấc, để 6 giờ thiền đến 7 giờ, sau đó là tụng niệm. Mỗi ngày có ba lần học giáo lý sáng, trưa, tối, chưa kể có ngày tụng niệm đi quanh suốt, ai mệt thì nghỉ, nghỉ rồi ra tụng tiếp. Ngày ăn năm lần, ngoài ba buổi ăn chính, có hai buổi ăn phụ lúc 4 giờ chiều và 9 giờ đêm. Hai buổi ăn này ngay tại phòng sinh hoạt, ai đói thì tự động đến lấy thức ăn đã để sẵn trên bàn. Ban tổ chức lo xa, hai buổi ăn thêm đa số thanh niên nam nữ, vì ăn chay nên các em đói bụng sớm, người lớn cũng có nhưng rất ít.

Tôi không phải là Phật tử, cũng không Đạo hữu, không học viên, nhưng tin có luân hồi, không làm điều ác, không nói lời ác, sẽ bị qủa báo ngay kiếp này không chờ kiếp sau. Ít đi chùa vì tôi không hiểu kinh Phật, đi chùa để nhìn Phật như đang mỉm cười và nghe chuông mõ, tiếng tụng niệm…Lần đâu tiên dự khóa học để làm phóng sự bằng video, nên đối với tôi việc gì cũng mới mẻ. Trong lúc học viên sau buổi ăn trưa, ngủ nghỉ một giấc, còn tôi đi loanh quanh tìm hiểu cho đề tài thêm phong phú. Tôi tò mò trong sự say mê đôi khi quên mình, quên cả sự mệt nhọc, để có những đoạn phim mới lạ, luôn luôn thay đổi để người xem không bị nhàm chán.

Xuống nhà bếp, tôi hỏi một anh, là những thức ăn thỉnh thoảng có xe chở tối, nấu ở đâu mà ngon quá vậy ? Anh cho biết thức ăn ngon này do một nhà hàng cúng dường trong suốt khóa học, ba lần trong tuần. Còn ly uống nước (loại ly trong) một doanh nhân tại Turku tặng mấy chục ngàn cái. Tôi cảm ơn anh, và tiếp tục lang thang trong hành lang trường đại học. Đến một góc, thấy nhiều học viên nữ ghi tên để cắt tóc. Từ khi nghe Ban Tổ Chức tuyên bố khóa học thâm thủng 33 ngàn euros, học viên vận động nhiều cách đề bù đắp vào con số thâm hụt đó. Nhà văn Trần Thị Nhật Hưng lập tức « mở tiệm » hớt tóc « dã chiến » học viên, tùy hỉ « cúng dường » 5, 10 đồng. Có nhóm khác khoe đã quyên góp1200 euros. Thầy Minh Tâm nói tóp lại số tiền do học viên gom góp, số thâm hụt này để Giáo Hội lo và sẽ bù đắp vào từ những khóa học trước. Có một chị nói, xin dấu tên « Thâm hụt lần này. Vô duyên ! »

Tôi vào phòng học của Oanh Vũ. Các Huynh Trưởng Gia Đình Phật Tử thay phiên nhau giữ và hướng dẫn trò chơi cho các em. Cha mẹ đưa các em tới phòng mỗi ngày lúc 7 giờ sáng, 5 giờ chiều đến đón về, (tại đây nhận trẻ em từ 4 tuổi trở lên, và phải biết tiểu tiện một mình). Các Huynh Trưởng giảng dạy tiếng Việt, các em hiểu và nói tiếng Việt rành rọt như các trẻ ở VN. Phục quá! Xin gởi lời khen ngợi và cúi đầu chào các gia đình Việt Nam tại Phần Lan.

Tôi đi vòng ra bên hông sân trường, dưới ánh nắng chói chang, Gia Đình Phật Tử với áo lam, đầu đội mũ. Từng nhóm tụ họp nhau, nhóm đàn ca, nhóm chụm đầu xầm xì điều gì đó. Đây là Anh Chị Huynh Trưởng của Gia Đình Phật Tử các chùa trong Âu Châu, tụ về mỗi lần có khóa khọc Phật pháp Âu Châu tổ chức, để tiếp tục học những khoá đặc biệt dành cho các Huynh Trưởng.

Những từ dùng trong khóa tu học, nghe lạ: Thức Chúng (sinh hoạt cá nhân) Chấp Tác (dọn dẹp) Tảo Thực (ăn sáng) Quá Đường (ăn cơm trưa) Vãn Phạm (ăn cơm chiều) Công Phu Khuya (thiền sáng). Giáo lý mỗi ngày 3 lần, 4 lớp : Lớp 1 Oanh Vũ, 2,3, và 4 (lớp 4 dành riêng các Tăng, Ni) Có tất cả 15 Thầy giảng dạy. Mỗi ngày, buổi sáng, mỗi chiều tôi xách máy đến lớp học để thâu hình các Thầy, trừ lớp 4 của Tăng, Ni (chỉ quay được một lần) đúng ra không được phép quay phim lớp học của Tăng Ni. Trong cuốn video thiếu sót vài Thầy trong lớp học, đem theo hơn 10 cuộn băng mà không đủ, nên phải ra phố tìm mua băng. Việc thiếu sót các Thầy tôi cũng bực.

Suốt khóa học có hai điều tôi thắc mắc ?

Trong 10 ngày, tôi không thấy ai ở chung phòng bỏ buổi tụng niệm hay lớp giáo lý. Vài chị sau khi ăn trưa xong về phòng lăn ra ngủ, khi nghe tiếng lắc chuông báo động đến giờ học (2 giờ chiều) là các chị bật dậy khoát áo tràng đi ngay. Tôi tự nghĩ học giáo lý khô khan có gì mà thích ? Tôi vào lớp giáo lý thâu hình các Hòa thượng giảng dạy, lúc đó tôi mới hiểu tại sao các chị không « cúp cua » buổi học. Lối giảng dạy của các thầy đưa đời vào đạo, và tùy câu chuyện các thầy ứng biến, làm cho lớp học dòn tan tiếng cười liên tục. Vừa học vừa cười suốt buổi, Hòa thượng Thái Siêu giảng học viên cười ngất, hết giờ, dạy thêm 10 phút nữa. Cá nhân tôi cũng rất thích những buổi học như thế này.

Chuyện các Thầy giảng dạy bây giờ không còn như xưa, vấn đề nào không rõ ràng là học viên mở Internet kiểm chứng, nên việc giảng để học viên yêu thích để đến lớp học là cả một nghệ thuật và tâm lý cao và cả một sự hiểu biết thâm hậu. Còn về thiền mỗi buổi sáng và tụng niệm mỗi ngày, học viên cũng không vắng mặt buổi nào. Tôi không thiền, không tụng niệm, nhưng cũng dậy cùng lúc và vào cùng chánh điện một lần với mấy chị, vào để nhìn cặp mắt nhắm nghiền, đôi môi mấp máy, lúc nhanh lúc chậm, thay đổi giọng theo theo qúy Thầy, tôi cố lắng nghe mà nghe không kịp, câu mất câu còn, chả hiểu, tụng nhanh hết cở, gì mà Nam Mô Đá Ra, Đá Dô, Đá Ra, Dạ Bồ Đề, Dạ Bà Dà…Cảm giác tôi ví học viên lúc tụng niệm như ca sĩ say sưa hát những bài ca ưa thích. Tôi hỏi chị Tú Hà ở phòng bên cạnh cảm giác khi tụng niệm, chị trả lời cụt ngủn « Thích lắm chứ ! » Tôi hỏi « Gì trong đó mà thích !» Chị tự tin «Tụng niệm, như thần chú, thấy mình khỏe mạnh ? » Những câu kinh Phật giáo, muôn ngàn năm trước không thay đổi, và muôn ngàn năm sau cũng không bao giờ đổi thay, nhưng ngày nay đã được các nhạc sĩ biến thành những nót nhạc tuyệt vời, với chỉ từng đó chữ Nam Mô A Di Đà Phật.

Về chuyện làm bếp, làm vệ sinh, rửa chén, dọn dẹp trong khóa học tất cả học viên đều tình nguyện. Mấy ngày liên tiếp tôi thấy một chị lau dọn phòng vệ sinh, hỏi sao không đổi người, chị nói mục này ít ai ghi tên nên chị phải làm. Vài ngày sau, tôi thấy hai người người đàn ông thay thế chị đến lau dọn phòng vệ sinh ở khu này.

Một phụ nữ hiền đằm thắm, nhìn là mến liền, lại thêm có mái tóc chấm vai đen mướt, khoảng 20 tuổi, ngày nào cô cũng ở dưới bếp, cô nói làm tôi ngạc nhiên: Cô 28 tuổi rồi, đã có chồng, 2 con, cư ngụ tại Anh quốc, khóa học này là chuyến thứ năm, lần này cô đi một mình. Cô chỉ có mặt trên chánh điện ngày khai giảng, rồi ở dưới bếp cho đến cuối khóa học, vì không ai thay thế. Tôi ngạc nhiên, đến đây không học, lo phụ bếp ? cô cười nói không sao, làm công quả cũng là tu học. Tôi không hiểu. Phục quá ! Thắc mắc này tôi hỏi vị Hòa Thượng. Vị Thầy này ví von để tôi dễ hiểu, chuyện cúng dường bất kỳ diều gì cho Phật pháp đều có công đức. Thầy tu được 10 điểm chỉ còn 3, 7 điểm dành cho người làm công đức đó.

« Ê kíp » rửa chén cũng hùng hậu, thanh niên nam nữ khỏe mạnh, trong số rửa chén tôi thấy có vài anh cũng tham gia vô mục lau chùi phòng vệ sinh của phái nữ, thế mới oai ! Với số học viên gần 900, sáng trưa chiều tối, cộng thêm hai buổi ăn lót lòng, rửa chén mệt nghỉ. Nhưng không ! Tôi thích xem các anh chị vừa rửa chém, tiếu lâm liên tục rất trật tự, rồi cùng ha hả cười, thoáng cái hết sạch đống chén dĩa. Bên Mỹ tiệc tùng là không có chuyện rửa chén, bát, nghĩa là xài sang hơn, ăn uống đông người, hội họp, hay thiết đãi tại tư gia, bày bàn lịch sự cho mấy họ cũng dùng chén dĩa giấy. Theo kiểu Âu tây làm họ mất tự nhiên và cảm thấy mệt. Nhiều chuyện bên trong khóa học thú vị lắm, không thể diễn tả, đến mới biết hết được.

Giờ nghỉ ngơi, học viên đều tụ họp tại phòng rộng lớn để cà phê, bánh ngọt, thời gian mười ngày riết rồi đều biết mặt nhau, mến nhau. Lúc chia tay, hẹn gặp lại năm sau, trong khóa học kế tiếp. Những ai đã chọn khóa tu học Phật pháp đa số là ngươì hiền lành, nhưng nói không có người khó chịu cũng không đúng, vì cái khó chịu đã thể hiện trên nét mặt, thoáng nhìn qua đã làm cho người đối diện cảm thấy « ngán » rồi.

Tôi viếng thăm ngôi chùa Liên Hoa do thầy Thích Hạnh Bảo trụ trì(Trưởng Ban Tổ Chức, khoá học) Thầy gốc ở Đức(đệ tử Hòa thượng Thích Như Điển). Chùa này có hơn từ 10 năm về trước, xây cất chưa xong, thầy đến Phần Lan tiếp tục công trình xây cất. Ngôi chùa nằm một mình trống trơn giữa hai đường xe hơi qua lại, nên chùa có cửa trước, cửa sau khách vào bên nào cũng được. Trước chùa có tượng Phật Quan Thế Âm, sau lưng tượng Quan Thế Âm khoảng đất dùng để trồng cây ăn trái, và đem bán để làm nguồn tài chính cho chùa do một số Phật tử tình nguyện chăm lo. Thầy chỉ về cánh rừng bên trái ngôi chùa, tương lai chính quyền sẽ xây cất một làng Phật giáo Việt Nam, trong đó có nhà thương, viện dưỡng lão v.v…

Thầy Hạnh Bảo đặt hơn 800 cái giường xếp, mền, gối, ly, chén, dĩa, đủa từ Việt Nam đưa sang, tôi quên hỏi thầy ly giấy dùng để uống cà phê, học viên uống xong vất mỗi ngày (5 bửa ăn là mỗi học viên vất 5 ly) thầy đặt mua mấy chục ngàn cái ? Khóa học gần 900 vị. Chi phí 90 ngàn Euros, số thâu chỉ 60 ngàn euros, số thâm hụt do Giáo Hội ÂC và các chùa chung nhau bù đáp vào. Chánh điện là một sân chơi thể thao basket-ball (bóng rổ) được Thầy Thiện Thuận trang trí bằng mái tranh, đơn sơ nhưng không thiếu trang nghiêm, uy nghi. Một Thượng tọa trong khóa học cho biết, được máy bay chính phủ Phần Lan cho free cước phí 7 kiện hàng, mỗi kiện 23 ký.

Tiêu biểu vài nét qúy thầy nồng cốt trong Khóa Học Âu Châu kỳ 25.

Hòa Thượng Thích Minh Tâm. Thầy được Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất cử Thầy sang Pháp thay thế cho Hòa Thượng Thích Nhất Hanh. Chưa bao giờ trở lại Việt Nam sau 45 năm xa quê hương; Thầy sang du học tại Nhật 1968 đến 1973, Thầy thành lập Niệm Phật Đường Khánh Anh và tờ báo Khánh Anh từ năm 1974 tại Arcceuil Paris, Pháp quốc. Năm 1979 chùa Khánh Anh dời về Bagneux. Năm 1995, xây cất chùa Khánh Anh mới tại vùng Evry, chi phí gần 20 triệu đô la Mỹ nhưng vẫn chưa hoàn thành. Xây cất chưa hoàn thành thì chưa được quyền ở, chính quyền địa phương có cảm thình với Hòa Thượng Thích Minh Tâm nên để cho tổ chức những ngày lễ, nhưng không được nấu nướng bên trong vì không hợp lệ. Thức ăn phải nấu ở chùa cũ đem đến. Khi Ban kiểm soát của thành phố đến xét, thấy trong phòng ăn có để bếp "dã chiến" với mấy bình gaz dưới sàn nhà. Đã nhiều lần như thế riết rồi chính quyền...lơ luôn, và làm lơ không biết là bao nhiêu lần hơn chục năm nay. Nhà văn, nhà biên khảo, dịch thuật Hòa Thượng Thích Như Điển, là Tổng Thư Ký cho Thầy Minh Tâm từ năm 1972 ghi trong cuốn sách thú 60. Hòa Thượng Thích Minh Tâm là đầu tàu của Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất tại Âu Châu từ những buổi sơ khai và vẫn tiếp tục cho đến ngày hôm nay. Thầy Minh Tâm là một người rất kiên tâm trì chí và phải nói rằng: Nếu Phật Giáo không có Ngài lãnh đạo, thì Phật giáo tại các Quốc gia Âu Châu không có được như ngày hôm nay .

Ngài đã nhận phần thưởng Danh dự cao qúi nhất của Quốc gia Tích Lan gởi đến Ngài, là người đã có công mang ánh sáng Phật pháp đến cho người Âu Mỹ. Đây là niềm hãnh diện riêng cho Ngài, và là một niềm hãnh diện chung cho tất cả Phật tử Việt Nam ở trong cũng như ở ngoài nước (hết lời dẫn).

2- Thầy Thắng Hoan (Mỹ Châu) 86 tuổi, nghe nói trước khi qua Phần Lan Thầy bị bệnh đi đứng khó khăn, nhưng trong suốt khóa học Thầy nói rất khỏe, nói nhanh lưu loát suốt buổi không mệt, không vấp "ngả" chữ nào, ngành của Thầy là Chuyên gia về Duy thức học.

3- Thầy Như Điển (Đức quốc), nhìn vị sư tu này là biết ngay người có qui tắc kỷ kuật và ngăn nắp. Những tác phẩm sáng tác, cũng như sách dịch tiếng Anh, tiếng Đức, tiếng Nhật của Thầy nhìn đến chóng mặt (60 tác phẩm) Tôi biết tên Thầy vì đọc sách Thầy, thích văn Thầy. Nghe nói thầy thuộc nhiều thơ từ hồi xửa hồi xưa, như mực đen in vào trí nhớ. Tôi gặp Thầy trong khóa học Âu châu 25 này là lần thứ hai. Là gốc Quảng Nam, lúc giảng Thầy pha vài tiếng Bắc làm học viên cười như ong vỡ, ví như :" ối gizời ơi ! "

5-Thầy Thái Siêu (Mỹ Châu), là nghành Luật, khi giảng dạy, lúc Thầy ngừng rồi từ từ mỉm cười, tức thì phía dưới học viên đã cười ầm lên, vì sao thế !vì Thầy ngưng giảng, nhẻm miệng cười y như là sắp có chuyện vui, dù chưa biết chuyện gì nhưng học viên cứ đồng lòng cười trước! Thật ra sư Thầy có tuổi này khi cười rất có duyên, gốc người Nam, hiền hòa dễ chịu, lại vui tính, nên được học viên ưa thích. Thầy giảng về đề tài nào cũng hay, tên của Thầy là Thái Siêu, được các Thầy đọc ngược là Thiếu Sai. Sư Thầy được học viên lớp 2 ái mộ. Thầy giảng ở lớp ba, học viên lớp hai "nhảy lớp",vào lớp ba lén nghe thầy giảng.

6- Thầy Quảng Ba (Úc Châu) Vị sư có tiếng hay nói thẳng, nói thật, không sợ mất lòng ai.Trong buổi học Thầy chỉ trích và nêu tên vị Pháp sư hiện đang có mặt trong khóa học về điều sai trái của vị sư trẻ tuổi đó. Đôi khi thầy ngồi giảng mắt không thấy mặt chữ. Thầy mệt. Thầy vì đạo pháp mà từ Úc Châu xa xôi, cũng cố gắng sang Phần Lan dự khóa học Âu Châu kỳ 25 này .

7 -Thầy Nguyên Siêu (Mỹ Châu) Thầy cao khoảng 1m90, nghe Thầy giảng Kinh Pháp Hoa, thấy các học viên chăm chú nghe một cách thích thú, còn tôi chẳng hiểu gì, khi bấm máy quay được Thầy một đoạn phim, tôi xách máy rón rén bước ra, trả lại sự yên lặng căn phòng cho Thầy .

8-Thầy Tâm Huệ (Thụy Điền) gốc Huế, giọng trầm bỗng, lúc lên cao, xuống thập, lúc chậm lúc nhanh, những câu ngắt chữ để diễn tả thêm câu chuyện đang kể, bài giảng hay làm cho học viên chăm chú nghe mà quên buồn ngủ. Nhìn Thầy là một vị sư rất có nhiều nguyên tắc.

Rất nhiều sư Thầy trẻ tuổi giảng dạy trong khóa tu học, mỗi Thầy có lối giảng giải riêng như: TT Quảng Hiền, Pháp Quang, Thông Trí, Giác Thanh, Đồng Văn, Hoằng Khai,Thiện Thuận, Hạnh Bảo, Nguyên Lộc, Đại Đức Minh Đăng…

Sau khóa học Âu Châu kỳ 25, đau thương lớn là sự ra đi của Hòa Thượng Thích Minh Tâm, tôi đã gặp lại các đạo hữu Phật tử trong khóa học ở Phần Lan sang Pháp để tiễn đưa ngài, tôi mệt ứ hư những ngày lễ tại chùa và một đêm không ngủ để thâu hình. Hôm lễ Trà Tỳ Thầy, vợ chồng bác sĩ Nguyễn Quốc Nam ngạc nhiên nói sao hốc hác qúa ! nghe nói tôi xùi lơ, ông liền bồi thêm câu thứ hai: Hốc hác…đẹp như như người mẫu! Câu này nghe vớt lại được câu đầu.

Ngồi viết bài này trong đêm khuya, nhớ khóa học vừa qua tại Phần Lan, nhớ một chị, rồi hai ba, bốn chị trong phòng café đã dành cho tôi những cảm tình đặc biêt. Nhớ căn phòng sinh viên với 13 học viên ngủ nghỉ tại đó chia nhau từng miếng bánh, và mỗi đêm nghe màn họp tấu tiếng ngấy ò o vang dội đêm khuya đủ kiểu, nhưng vẫn thương mến nhau. Nhớ lúc Thầy Minh Tâm chỉ tôi nói với Thầy Thái Siêu « Đây là đài truyền hình 24 trên 24, nhưng cầm cái máy quay phim nhỏ quá người ta không…nể, » rồi thầy nói tiếp : « Máy nhỏ nhưng mà làm được nhiều việc lắm đó! » Nhớ chị Caroline giúp tôi, cầm cái chân để máy quay phim, lẻo đẻo theo sau tôi suốt buổi. Nhớ đủ thứ, đủ thứ…Quay xong serie khóa học10 ngày, tiếp đến là đám tang của Thầy cái máy quay phim tôi cũng tiêu diêu theo Thầy luôn. Đành vất bỏ cái máy nhiều kỷ niệm, thử đem ra tiệm Fnac họ nói sửa được, đòi 172 euros.

Kim quan Thầy Minh Tâm về lại cố quận Pháp quốc ngày 13-8 cho đến ngày 21-8 mới làm lễ Trà Tỳ (hỏa thiêu ) (nhằm ngày Rằm Tháng Bảy) Ngày mà Phật tử Tăng Ni khắp nơi trên thế giới đang hướng mắt về phía trời Âu đang tắt lịm một vì sao, không dưới 3.000 có mặt tất cả đều lời kinh, nhằm chia xẻ những mất mát quá to lớn của GHPGVNTN Âu Châu . mời xem video tang lễ Ngài: (http:// bichxuanparis.online.fr)

Đoàn xe tang hôm đó vượt qua không biết bao nhiêu đèn đỏ, bị máy chớp lia lịa, nhưng không sao vì có hơn 20 xe cảnh sát đi trước hộ tống từ chùa Khánh Anh mới; cho đến nơi Trà Tỳ xa độ 50 cây số. Nhờ Thầy, lần đầu tiên tôi được trên xe VIP, được cảnh sát chắn xa lộ và các lối đi, tất cả xe hai bên đường dừng lại nhường đoàn xe tang đi qua, cảm giác tôi lúc này vui sướng gì đâu mà không diễn tả được, đầu óc như quay về tuổi thơ lúc quan Trạng về làng « Hai bên có lính hầu đi dẹp đường » Hỏi Thầy Bảo Lạc ở Úc, Thầy nói Thầy chỉ muốn chết liền thôi. Đòan xe Cảnh sát đi trước xe chở kim quan cũng như đòan tùy tùng gồm 18 chiếc xe Bus (mỗi xe 60 ghế) và rất nhiều xe nhỏ chạy theo, không bị gián đọan một quảng đường nào. Chỉ có những bậc quân vương hay Thủ Tướng, Tổng Thống của một quốc gia mới được như vậy.

Tôi trên chiếc xe bus chở các vị Hòa thượng đến nơi Trà Tỳ, Thầy Quảng Hiền ngồi trước chiếc ghế gần tài xế, xe hết chỗ tôi ngồi bệt dưới lối đi. Sau lưng tôi, anh phóng viên Nguyễn Văn Đông núp dưới hai tà áo tu vàng mấy thầy sợ cảnh sát nhìn thấy. Thầy Quảng Hiền mấy ngày làm lễ là mấy lần được vinh dự ôm bàn hương án tới lui, ra vào. Ôm mâm hương không quá cao, quá thấp, thẳng lưng như lính, bước đều không được rung. Mâm hương làm bằng đá nặng hơn hai ký lô, khi leo lên xe hai cánh tay thầy…tê luôn. Vinh đự đâu không thấy, chỉ thấy suốt cuộc xe Thầy cứ xoa bóp cánh tay vừa nhăn mặt hít hà, nhức qúa đau qúa…Tôi an ủi, nhớ về tập thể dục nghe Thầy.

Khi đến nơi Lễ Trà Tỳ. Nơi đây căn nhà rộng lớn trống trơn nhưng Thầy Nguyên Lộc trang trí như là một chánh điện, buổi lễ Trà Tỳ chỉ 1 tiếng 15 phút. Sau buổi lễ, tất cả Chư Tôn Tăng Ni, Phật tử ra bên cạnh nhà hỏa thiêu ngồi trên đám cỏ dùng bánh mì, cơm hộp ăn trưa. Tôi ăn miếng cơm, cơm khô cứng, nuốt không vô, vậy thì làm sao tôi tu cho được, trong khi qúy Thầy, qúy Ni cô ăn hết trơn. Qua những ngày nghi Lễ nghiêm túc, mỗi lần lễ tang Thầy sướt mướt khóc. Hình ảnh cơm trưa dưới rậm bóng mát Bồ đề này vui nhất, ai ai cũng cười, mà cười hết cở luôn.

TB. Tác giả viết bài này, với những từ rất đời thường, nếu có điều gì xin Chư Tôn Đức, Tăng Ni Phật tử niệm tình hoan hỉ mà bỏ qua cho, vì viết thật, nói thẳng qua cảm xúc, mà cảm xúc là linh hồn của bài viết như Hòa thượng Thích Tánh Thiệt đã nói « Người làm báo, một khi đã viết là phải viết cho đúng, cho thật…» trước Quốc Hội Âu Châu tại Strasbourg trong dịp Kỷ Niệm 50 Hòa Thượng Thích Quảng Đức và Chư Thánh Tử Đạo.

Paris 9-9-2013

Bích Xuân