Chuyện Tiền Thân Năm Ngựa

Chuyện Tiền Thân Năm Ngựa:

NGỰA NÒI THÔNG MINH

Thành Ba-La-Nại thuở xưa

Ở miền bắc Ấn có vua trị vì

Quốc vương nhiều ngựa kể chi

Nhưng riêng một ngựa kia thì tuyệt luân

Ngựa nòi, giống tốt vô ngần

Lớn to, mạnh mẽ thêm phần thông minh

Ngựa từ nhỏ đã khôn lanh

Chưa cần nghe lệnh sai mình tới lui

Đoán ra ý đó ngay rồi

Quốc vương khen ngợi: "Ngựa nòi thông minh!"

Ngựa nòi nổi tiếng trong kinh

Quốc vương đặc biệt tận tình lo toan

Chuồng thời lộng lẫy trang hoàng

Thơm tho, sạch sẽ, khang trang vô cùng.

Trung thành với chủ hết lòng

Ngựa còn can đảm oai phong hàng đầu

Quốc vương quý ngựa từ lâu

Bao nhiêu tin tưởng đặt vào ngựa thôi.
*

Một ngày u ám đầy trời

Thành Ba-La-Nại rối bời tóc tang

Bảy vua các nước lân bang

Kết liên gây chiến dàn hàng tại đây

Họ mang lính tráng bủa vây

Quân hùng, tướng mạnh chuyến này phô trương

Nào voi, nào ngựa rộn ràng

Nào xe, nào lính vũ trang đầy mình

Vua Ba-La-Nại hoảng kinh

Vội vàng triệu tập triều đình lại ngay

Họp bàn tìm kế hoạch hay

Hầu mong chống đỡ với bầy xâm lăng,

Họ khuyên vua: "Chớ đầu hàng

Cùng nhau chống trả ngoại bang đến cùng

Ta cần bảo vệ hoàng cung

Giữ gìn ngôi vị quốc vương nước nhà,

Thoạt tiên mình hãy cử ra

Một viên võ tướng tài ba hơn người

Đã từng vô địch lâu đời

Thay vua chiến đấu tại nơi chiến trường

Nếu không thắng được đối phương

Thời ta mới để hoàng cung dự phần

Bấy giờ bệ hạ đích thân

Trổ tài ra trận cầm quân diệt thù"

Lời nghe hợp với ý vua

Nên ông quan võ từ xưa đứng đầu

Giữ ngôi vô địch đã lâu

Quốc vương triệu tới cùng nhau luận bàn

Quốc vương lên tiếng hỏi quan:

"Liệu rằng có thể phá tan giặc này?"

Ông quan võ trả lời ngay

Muốn rằng có được ngựa hay để dùng:

"Nếu mà bệ hạ đồng lòng

Hạ thần xin được cưỡi con ngựa nòi

Khôn ngoan can đảm lâu rồi

Chắc là sẽ thắng tại nơi trận tiền!"

Quốc vương đồng ý nói liền:

"Hỡi quan vô địch tôi hiền trung trinh

Ta luôn trông cậy vào khanh

Cùng là ngựa báu thông minh tốt nòi

Cứu nguy vương quốc này thôi

Tùy khanh định liệu chuyện nơi chiến trường!"

*

Ông quan nhận lệnh quốc vương

Vội vàng đi tới nơi chuồng hoàng cung

Ngựa nòi ăn uống vừa xong

Được mang đầy đủ yên cương trên người

Khoác thêm áo giáp bên ngoài

Cùng đồ trang sức rạng ngời châu thân

Ông quan kỵ mã tới gần

Cúi chào ngựa quý muôn phần nghiêm trang

Rồi leo lên cưỡi hiên ngang

Một người, một ngựa phóng sang phía thù

Ngựa nòi thông thái từ xưa

Hiểu ra tình thế rất ư hiểm nghèo

Nhủ lòng: "Quân địch quá nhiều

Lân bang bảy nước hò reo vây thành

Ngựa, voi, vũ khí, tinh binh

Nước mình cùng quốc vương mình nguy nan,

Quốc vương nhân ái vô ngần

Lại thêm tin tưởng trăm phần nơi ta

Ta đâu có thể lơ là

Để quân địch thắng trận mà đành tâm.

Nếu ta giúp đỡ ông quan

Để rồi tàn sát địch quân chuyến này

Bảy vua bị giết tại đây

Tức là ta đã tiếp tay hại người

Sát sinh phạm tội mất rồi

Xấu xa như vậy ta thời tránh xa,

Dịp này ta muốn đưa ra

Một lời giáo huấn cao xa tuyệt vời:

‘Không nên giết hại ở đời

Bảy vua bị bắt sống thời mới hay

Mới là chuyện vĩ đại thay

Mới là chiến thắng tràn đầy vinh quang!’"

Những suy tư đẹp vô vàn

Ngựa bèn thổ lộ với quan cưỡi mình.

Rồi xông ra trận nhiệt tình

Sau khi quan sát chung quanh chiến trường

Chồm lên dậm cẳng hí vang

Lao vào đột kích đối phương tưng bừng

Tự tin, mạnh mẽ, kiêu hùng

Địch quân hốt hoảng tìm đường tháo lui.

Đoàn quân thứ nhất thua rồi

Vua thời bị bắt, quân thời bị tan

Bất ngờ, nhanh chóng, dễ dàng

Tránh đường chém giết bạo tàn như xưa.

*

Thế rồi lần lượt các vua

Đều thua chiến trận cũng như người đầu

Sáu vua bị bắt giống nhau

Giải vào giam giữ trước sau trong thành

Tưởng như sắp dứt chiến tranh

Nào ngờ lính nọ nấp rình một nơi

Dùng gươm đâm lén ngựa nòi

Bên sườn máu đỏ tuôn rơi dầm dề

Hằn sâu thương tích nặng nề

Khiến quan kỵ mã nghĩ suy ngại ngần

Lòng can đảm chợt tiêu tan

Nghĩ rằng: "Ngựa yếu khó ngăn quân thù

Địch quân kia khó đánh thua

Đạo quân thứ bẩy có vua kiêu hùng,

Ta nên chọn một ngựa thường

Phủ ngoài áo giáp, yên cương sẵn sàng

Cũng to lớn, cũng hiên ngang

Để thay cho ngựa nòi đang thảm sầu!"

Nghĩ xong ông chẳng chờ lâu

Lệnh thay thế ngựa truyền mau ra rồi.

Tuy đang đau đớn thân người

Ngựa nòi thấy vậy mở lời can ngăn:

"Thưa ông, ông có biết chăng

Nếu ông xử dụng ngựa thường như xưa

Giết nhau mong chuyện hơn thua

Thì dù thắng cũng bằng thừa mà thôi

Sát sinh đã tạo nghiệp rồi

Vinh quang chốc lát, luân hồi dài lâu

Xin ông hãy xét lại mau

Ngựa nòi thuần chủng đứng đầu là tôi

Riêng tôi giúp được ông thôi

Xông vào trận tuyến đủ tài tấn công

Phá tan hàng ngũ địch quân

Mà không sát hại một nhân mạng nào

Bắt vua thứ bảy. Lành sao!

Chiến tranh chấm dứt biết bao an bình!"

Ông quan nghe ngựa khuyên mình

Nghe xong ông lại lên tinh thần rồi

Theo lời ngựa thi hành thôi.

Ngựa nòi gắng gượng vươn người đứng lên

Vết thương băng bó kỹ thêm,

Chở quan kỵ mã trên yên kiêu hùng

Với đà cố gắng phi thường

Ngựa lao trở lại chiến trường hăng say

Đạo quân thứ bảy phá ngay

Đồng thời bắt sống vua này êm xuôi

Hết xâm lăng! Hết nổi trôi!

Chiến tranh lắng đọng, khắp nơi thái bình.

*

Ngựa nòi trầm trọng bệnh tình

Quốc vương nhỏ lệ, thân hành đến thăm

Ngựa bèn trịnh trọng trối trăng:

"Tôi xin được một đặc ân cuối cùng

Hòa bình khi tái lập xong

Đừng thêm đổ máu mới mong lâu dài

Tôi xin trông cậy ở ngài

Ra tay phóng thích, triển khai tâm từ

Thả luôn tất cả bảy vua

Lân bang chung sống coi như một nhà!"

Nói xong ngựa duỗi mình ra

Từ từ nhắm mắt lìa xa cõi trần.

Quốc vương cùng với quan, quân

Xót xa nhỏ lệ muôn phần tiếc thương,

Thả vua bảy nước lân bang

Về sau chung sống trăm đường bình yên,

Cùng nhau hỏa táng ngựa hiền

 Khắp nơi vang vọng lời khuyên nhân từ.

 

(phỏng dịch theo bản văn xuôi

THE GREAT HORSE KNOWING-ONE

của Ven. Kurunegoda Piyatissa & Tod Anderson)

 

NHẬN DIỆN TIỀN THÂN:

Ngựa nòi giống tốt và thông minh là tiền thân Đức Phật.
Vị quốc vương là ngài Ananda. Người cưỡi ngựa là ngài Xá Lợi Phất

-------------

Chuyện Tiền Thân Năm Ngựa:

NƯỚC TẮM DƠ BẨN

 

Ở bên Ấn Độ thời xưa

Trong vương quốc nọ gió mưa thuận hoà

Ngựa vua quý báu, kiêu sa

Mỗi khi tắm táp hay ra phía ngoài

Nơi dòng sông chảy khoan thai

Có vùng nước cạn các nài thường quen

Thường mang ngựa tắm nhiều phen

Từ lâu vẫn ghé qua bên sông này.

Tuy nhiên đặc biệt bữa nay

Có con ngựa lạ tới đây dầm mình

Ngựa hoang tắm táp thoả tình

Trút bao dơ bẩn, hôi tanh lâu ngày

Tắm xong ngựa nọ đi ngay

Vùng sông nước cạn vơi đầy lao xao.
*

Khi nài dẫn ngựa vua vào

Ngựa hoàng cung đó ai nào sánh ngang

Vừa đẹp đẽ, vừa cao sang

Bước chân xuống chỗ sông thường tới lui

Ngựa vua bất chợt đánh hơi

Nhận ra thoang thoảng mùi hôi quanh vùng

Bến không sạch, nước hết trong

Biết ngay ngựa lạ tắm sông này rồi

Dính vào chỉ nhớp thêm thôi

Chỉ thêm dơ bẩn thân người ích chi

Ngựa vua ghê tởm tức thì

Không còn muốn tắm táp chi nơi này.

Các nài ngựa vất vả thay

Muốn đưa ngựa xuống, loay hoay đủ điều

Nhưng mà ngựa chẳng xuôi chiều

Không ưng xuống tắm y theo lệnh nài.

Một nài trở lại lâu đài

Tâu trình vua rõ: "Thưa ngoài bến sông

Ngựa nòi quý của hoàng cung

Đã từng huấn luyện vô cùng kỹ thay

Thế mà bướng bỉnh hôm nay

Ngựa không chịu tắm, đòi quay trở về!"

*

Nhà vua chú ý lắng nghe

Truyền cho mời vị quan kia tới liền

Ông quan nổi tiếng khắp miền

Rành về súc vật, đáng tin vô cùng,

Vua lên tiếng: "Thật lạ lùng

Ngựa yêu thuần tính trong cung triều đình

Tự nhiên trở chứng thình lình

Không còn muốn tắm! Quả tình lạ sao!"

Ông quan chẳng nghĩ ngợi lâu

Tìm ra nơi tắm ngựa đầu bến sông

Thấy rằng ngựa khoẻ vô cùng

Tuy nhiên lúc thở thời không bình thường

Hít vào ngần ngại, nhẹ nhàng

Ông quan vội đánh hơi vương quanh miền

Thấy mùi dơ bẩn bốc lên

Điều tra thêm nữa quan liền rõ ngay

Mùi hôi thoang thoảng xa bay

Từ nơi vũng tắm sông này mà thôi

Sông dơ, nước bẩn, mùi hôi

Chắc là ngựa lạ tắm nơi đây rồi

Ngựa vua sạch sẽ cả đời

Bến sông ô uế ngựa thời chẳng ưa

Ông bèn hỏi: "Có ngựa dơ

Tới đây tắm táp bên bờ sông chăng?"

Các nài ngựa vội thưa rằng:

"Vừa đây có một ngựa hoang ghé vào

Tắm nơi này, bẩn biết bao

Mùi hôi do đó dễ nào tan đi.”

Ông bèn dạy các nài kia:

"Ngựa hoàng cung đó còn gì quý hơn

Ngựa ưa sạch sẽ luôn luôn

Nào đâu muốn tắm trong nguồn nước dơ

Bây giờ hãy dắt ngựa ra

Ngược dòng đưa ngựa trở qua khúc đầu

Đầu sông nước sạch, xanh mầu

Tắm đây chắc ngựa còn đâu buồn phiền!"

Các nài vội thực hiện liền

Ngựa qua chỗ mới quả nhiên hài lòng

Tại nơi bến tắm đầu dòng

Nước sông xuôi chảy sạch trong vô cùng.

Ông quan về lại hoàng cung

Tường trình vua rõ. Vua mừng ngợi khen

Cho rằng quan giỏi vô biên

Đọc ra ý nghĩ ngựa hiền của vua.

 

(phỏng dịch theo bản văn xuôi

DIRTY BATH WATER

của Ven. Kurunegoda Piyatissa & Tod Anderson)

 

NHẬN DIỆN TIỀN THÂN

Ông quan giỏi về súc vật là tiền thân Đức Phật.
Vua là ngài Ananda.