Subscribe HoaVoUu Youtube
Kính mời Subscribe kênh
YouTube Hoa Vô Ưu
Sitemap Hoavouu.com
Điền Email để nhận bài mới

Bệnh Đổ Thừa

09 Tháng Chín 201509:02(Xem: 11693)
Bệnh Đổ Thừa

BỆNH ĐỔ THỪA

Thiện Ý

Benh Do Thua


Có bao nhiêu người trong chúng ta, khi gặp chuyện gì xảy ra không như ý muốn, thì điều đầu tiên nhất, là kiếm cớ đổ tội cho người khác, cho hoàn cảnh! Đây là một mẩu truyện ngắn xảy ra cho một bà nội trợ, có bệnh hay đổ thừa: Bà ta đang đứng trong nhà bếp, mặc chiếc áo hồng nhạt, và cái quần trắng tươm tất, đắt tiền.  Trong tay bà là tách cà phê đầy, vừa mới pha xong, còn nóng hổi. Đây là tách thứ hai của bà. Bỗng dưng, bà hụt tay làm rơi cái ly cà phê xuống sàn nhà bếp, mảnh vỡ văng tứ tung, và nước cà phê đen đậm tung tóe lên bộ quần áo đắt tiền.  Và câu nói đầu tiên phát ra từ miệng bà là: “Đúng là tại thằng chồng mắc dịch!”

Bạn hãy thử xem cách bà ta giải thích như thế nào về cái lỗi của anh chồng khiến bà ta làm đổ ly cà phê và làm lấm lem bộ đồ đắt tiền, mà bà yêu thích:  Ông chồng bà thích chơi tennis và ngày hôm trước ông ta đi chơi đánh tennis với một số bạn. Và bà ta có dặn chồng nhớ về sớm, khoảng 10 giờ tối, vì bà ta không thể đi ngủ trước khi chồng bà về nhà. Ông chồng, vì lý do nào đó, đến 11 giờ tối mới về tới nhà.  Do đó mà bà bị đi ngủ trễ mất 1 tiếng.  Chính vì vậy, mà bà cần tách cà phê thứ hai để được tỉnh ngủ.  Nếu như mà ông chồng bà về đúng giờ (10 giờ) thì bà đâu có uống tách cà phê thứ hai, nên làm gì có chuyện bà làm đổ tách cà phê, làm lấm lem bộ đồ đẹp! 

Trong lúc bà đang lau dọn nhà bếp vì tách cà phê bị đổ thì ông chồng của bà gọi điện thoại về, hỏi rằng: “Ở nhà vui vẻ chứ hả, bà xã?” Bà ta liền trả lời: “ Tôi sẽ nói cho ông nghe chuyện gì vừa xảy ra!” Và bà bắt đầu kể lể với cái giọng rất hậm hực, hờn giận.  Bà mới nói tới câu tách cà phê bị đổ thì ông chồng cúp máy điện thoại vì ông ta biết chuyện gì đã xảy ra. 

Như vậy, bệnh đổ thừa là bệnh gì? Chúng ta đều biết chuyện đổ thừa cho thời tiết, cho chính phủ, cho cha mẹ, hay cho cái máy vi tính mắc dịch, hay trở chứng của mình!  Đây là những ví dụ điển hình.  Đã bao nhiêu lần chúng ta đi đến kết luận như vậy khi có chuyện gì xấu xảy ra; và việc đầu tiên bạn muốn biết là lỗi tại ai đây (chớ không phải tại tui!)? Thậm chí còn có bài hát đổ thừa cho trời đất: “Không phải tại anh, cũng không phải tại em. Tại Trời xui khiến nên chúng mình chia tay…”  Nói cho vui vậy thôi chớ căn bệnh đổ thừa này đang càng ngày càng tràn lan trong giới trẻ, và tất nhiên là luôn cả giới già vì dễ quá! Cứ đổ thừa đại cho ai đó là mình phủi tay, vô trách nhiệm! 

Đây là những nghiên cứu gần đây về bệnh hay đổ thừa:  Đổ lỗi cho người, hay cho cái gì đó là một hình thức giải phóng những sự khó chịu và đau đớn trong lòng.  Nó có một mối liên hệ trái ngược với tinh thần trách nhiệm.  Có trách nhiệm là một tiến trình dễ bị tổn thương, hay dễ bị chỉ trích.  Ví dụ, khi mình muốn nói chuyện với ai đó vì cảm giác bị đau khổ do trách nhiệm chưa tròn, hay làm sai quấy một điều gì đó mà mình đang chịu trách nhiệm. Mình thường chỉ nói chuyện này với người nào dễ thông cảm cho mình.

Người nào có tật hay đổ thừa thường ít có tính kiên trì bền bỉ, và thiếu can đảm để nói người khác phải chịu trách nhiệm cho việc chính người đó đã làm, bởi vì mình cứ lo phí sức vào việc sân giận người khác và đổ lỗi cho họ; và chính mình cũng ít khi nhận lỗi.  Bệnh đổ thừa thường làm cho các mối liên hệ tình cảm bị bào mòn và nó cũng chính là tác nhân khiến chúng ta đánh mất cơ hội để cảm thông với người.  Bởi vì khi có chuyện gì đó xảy ra, chúng ta không dành thời gian lắng nghe hết câu chuyện mà lo tìm kiếm càng nhanh càng tốt, những đầu mối nào đã khiến người khác làm mình làm sai.

Khi mình đổ thừa lỗi lầm của mình cho ai đó, mình đang che dấu sự thật về bản thân mình.  Phật thường dạy chúng ta phải nói sự thật, dù đôi lúc, sự thật có thể làm tổn thương chính mình.  Đổ thừa là một dạng nói dối, giới thứ tư.  Mình sợ bị liên lụy, hay sợ bị gánh trách nhiệm, hay vì sợ bị xấu hổ nên mới đổ thừa lỗi cho người khác.  Cách hành xử này chỉ mang đến tai họa cho mình về sau vì mình không học được gì từ những sai lầm do mình gây ra.  Thay vì rút kinh nghiệm cho lần sau, chúng ta lo đổ hết công sức tìm cách bào chữa cho mình, và trút hết lỗi lầm lên người khác.  Nên chi, mình không ăn năn, hối quá về những điều sai phạm do chính mình gây ra thì làm sao mà tu tập, sửa sai được! Đức Phật có dạy rằng: trên đời có 2 hạng người tốt nhất.  Một là hạng người không bao giờ lầm lỗi.  Còn hạng thứ hai là, hạng người biết mình lầm lỗi mà lo ăn năn, sám hối, tránh không tái phạm.

Bệnh đổ thừa còn khiến mình sống vô trách nhiệm.  Vì sợ bị chê cười nên mình cứ luôn viện cớ đổ lỗi cho người khác.  Tệ hại hơn nữa, kể cả khi mình biết chắc tự đáy lòng, đó là lỗi do chính mình gây ra!  Chúng ta sống dối trá, bề ngoài.  Trong gia đình, thậm chí còn đổ lỗi lẫn nhau.  Người này đổ lỗi người kia; người kia lại đổ lỗi người này.  Cái trò đổ lỗi cho nhau là rất thông thường, nếu bản thân họ không bị bắt quả tang, đang làm sai.  Phong cách sống ‘tốt khoe, xấu che’ đã trở thành thói quen nguy hại, thường tìm cách trốn tránh, không dám đối diện với những cái dở, cái xấu của bản thân.

 Kinh Pháp cú, phẩm Cấu Uế:

Dễ thay thấy lỗi người,
Lỗi mình thấy mới khó.
Lỗi người ta phanh tìm,
Như sàng trấu trong gạo.
Còn lỗi mình, che đậy,
Như kẻ gian dấu bài. (H.T. Minh Châu dịch)

Ngoài ra, đổ thừa cũng là một hình thức đưa mình lên và hạ người khác xuống.  Khi mình nhanh chóng đổ thừa cho ai vì họ làm cẩu thả, bừa bãi mình cũng cảm thấy một thoáng hả hê vì mình ‘ngon lành’ hơn họ.  Hoặc dĩ mình có làm sai thì cũng tại họ mà ra nông nỗi này.  Nói chung, người hay có căn bệnh đổ thừa, ngay trong tâm ý, họ đã không có thói quen nhận lỗi về mình.  Họ luôn tìm một lý do nào đó để chạy tội. Thậm chí có lúc mình làm như mình là ‘nạn nhân’ của người kia. Sở dĩcớ sự như vầy vì người kia, người nọ ghét bỏ mình.  Cho nên, mọi chuyện sai trái xảy ra là do người khác cố tình gài bẫy cho mình làm sai!

Cho nên Phật dạy chúng ta phải ý thức những khổ đau, phiền não do mình gây ra qua những lời nói thiếu chánh niệm từ việc đổ thừa lỗi lầm của mình cho người khác.  Chúng ta phải quay trở về thực tập, học thấy lỗi của mình để chuyển hóa bản thân.  Có thể căn bệnh đổ thừa này phát nguồn từ đời sống thiếu trách nhiệm, và thiếu ý thức mà mình học được từ những người khác, hay trong hoàn cảnh sống.  Hãy học sống chân thật, dẹp bỏ những dối gian, lừa đảo, đổ lỗi cho người vì tự ái, vì muốn khoe khoang, hay vì bất cứ lý do gì!  Chúng ta ý thức rằng cái lối sống hay đổ lỗi cho người này đã không mang lại an lạc, hạnh phúc gì cho mình; ngược lại, nó còn làm cho chúng ta luôn âu lo, sợ hãi người khác khám phá ra sự thật về bản thân mình.  Cho nên Phật còn dạy thêm bốn điều cần thiết để tự vấn lương tâm trước khi nói:

  1. Tại sao mình nói điều này?
  2. Lời nói này có hoàn toàn đúng như sự thật?
  3. Bây giờ có phải là đúng thời, đúng lúc để nói ra hay không?
  4. Lời nói này mang lại lợi lạc hay tai hại?

Nếu động lực khiến mình nói ra lúc này là vì lợi ích cho bản thân, hay vì giận hờn; nếu nó hoàn toàn không đúng sự thật; nếu nó không phải lúc để nói ra; hay nó có thể đem lại đau khổ nhiều hơn là an lạc, vậy tốt hơn hết là đừng nên nói, đừng nên đổ thừa.  Chỉ đơn giản vậy thôi!  Trong nhiều kinh tạng, chúng ta thấy đức Phật thường trì hoãn trả lời những điều có thể khiến người hỏi không thích, hay không vui cho đến khi họ lập lại câu hỏi đến 3 lần.

Trong Kinh Pháp Cú, phẩm Song Yếu có đoạn viết:

Ý dẫn đầu các pháp
Ý chủ trì, tạo tác
Nếu ngôn từ, hành động
Với tâm ý nhiễm ác
Khổ theo tựa bánh xe
Đi sau dấu chân bò.       (Việt dịch TK Giác Đẳng)

Như vậy, căn bệnh đổ thừa, suy cho cùng, chẳng mang lại lợi lạc gì cho mình cả; ngược lại, nó còn mang đến khổ đau, tuyệt vọng.  Nếu chúng ta muốn tu thân mà cứ tiếp tục đổ thừa cho cái này, cái kia, người kia, người nọ thì mình sẽ chẳng bao giờ tu học được gì!

                                                                             Thiện Ý
                                                                       (tháng 8, 2015)
Gửi ý kiến của bạn
Tắt
Telex
VNI
Tên của bạn
Email của bạn
(Xem: 56)
Là một công dân, bạn có thể trở nên dễ phục tùng các mệnh lệnh, sẵn sàng nhượng bộ các quyền của bạn hơn vì những lời hứa mơ hồ về sự an toàn.
(Xem: 49)
Chánh kiến là thấy biết đúng sự thật. Thấy biết về thiện và bất thiện, căn bản của thiện và bất thiện;
(Xem: 66)
Đã xuất gia thì không ai là người ác cả, ác Tỷ kheo dùng để chỉ cho những người xuất gia tiến bộ chậm, chưa chuyển hóa các tập khí xấu ác của chính mình.
(Xem: 89)
Con người khổ đau vì không biết và không thể sống đời sống chân thực (real life). Đời sống chân thựctrong bài này được gọi là “thực tại của đời sống”.
(Xem: 173)
Hiện tại chính là thời kỳ mạt pháp, pháp đã đến đoạn cuối của nó. Phần đông không chú trọng vào sự tu hành,
(Xem: 203)
Hôm nọ lúc Đức Thế Tôn đang giảng dạy ở tu viện Kỳ Viên, có một ông say rượu loạng quạng đi vô và nói "Thế Tôn, Con muốn xuất gia đi tu".
(Xem: 215)
Bốn mươi lăm năm thuyết pháp, Đức Phật đã dày công thiết lập nên lộ trình TU CHỨNG duy nhất, là VĂN - TƯ - TU.
(Xem: 195)
Con đường giải thoát, tức là Bát Chánh Đạo. Có thể gói trọn vào một câu, hay hai câu, hay vài câu được không?
(Xem: 223)
Chữ “tu” có nghĩa là “sửa đổi” hay “thay đổi”. Sửa chữa những hành vi bất thiện sai lầm để bản thân trở nên tốt đẹp và lương thiện hơn.
(Xem: 262)
Đức Phật đến với cuộc đời không gì khác ngoài chỉ bày cho con người một nếp sống hạnh phúc an lạc.
(Xem: 234)
Chết an lành là mong mỏi to lớn và sau cùng của một kiếp nhân sinh. Ngoài đời hằng mong sinh thuận tử an.
(Xem: 230)
Pháp giới là vũ trụ được các bậc giác ngộ chứng ngộ.
(Xem: 431)
Một số bài pháp hay nhất mà tôi từng nghe là những bài pháp của Đức Phật.
(Xem: 257)
Huyền thoại truyền thống về cuộc đơi Đức Phật kể lại rằng trong suốt thời niên thiếu và vào tuổi trưởng thành, thái tử Siddhattha
(Xem: 368)
Xã hội ngày nay, đời sống hiện đại phần nào làm con người bị cuốn vào guồng xoay vật chất như “thiêu thân”.
(Xem: 300)
Con đường giải thoát, tức là Bát Chánh Đạo. Có thể gói trọn vào một câu, hay hai câu, hay vài câu được không?
(Xem: 287)
Ái là tâm yêu thích. Người đời thì yêu thích nhiều thứ nên biển ái mênh mông.
(Xem: 266)
Chánh kiến là thấy biết đúng sự thật. Thấy biết về thiện và bất thiện, căn bản của thiện và bất thiện;
(Xem: 376)
Thiền sư Sawaki luôn nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc hành thiền hơn là học kinh sách hay tham công án.
(Xem: 376)
Cách đây hơn 2500 năm trước, Đức Phật Thích Ca Mâu Ni đã từng dự ngôn
(Xem: 491)
“Sinh ra, tồn tại, suy biến và hoại diệt trong từng thoáng chốc. Thế gian được thấy như thế...”
(Xem: 360)
Một trong những giả định đằng sau Phật giáo đương đại (Contemporary Buddhism) là 'thông điệp' của Phật giáo có thể truyền đến...
(Xem: 626)
Con đường Bồ tát gồm hai sự tích tập trí huệ và tích tập công đức. Hai sự tích tập này đầy đủ thì được gọi là Lưỡng Túc Tôn, bậc hai sự đầy đủ, tức là một vị Phật.
(Xem: 393)
Có người nói thế giới này hư hoại, thật ra thế giới không có hư hoại. Vậy thì cái gì hư hoại?
(Xem: 424)
Buông bỏ là một hạnh lành, không phải người nào cũng làm được. Xả bỏ được bao nhiêu thì nhẹ nhàng và thong dong bấy nhiêu.
(Xem: 585)
Nhân dịp Năm Mới, tôi xin cảm ơn tất cả những người đã gửi cho tôi những lời chúc tốt đẹp, và tôi xin gửi lời chào đến tất cả chư Huynh Đệ trên khắp thế giới.
(Xem: 492)
Trong lịch sử dân tộc Việt Nam, vị thủy tổ đầu tiên về nguồn gốc của dân tộc Việt Nam là...
(Xem: 414)
Theo truyền thuyết, rồng là loài vật linh thiêng, có thần thông, có khả năng làm mưa, phun ra khói, lửa, thăng, giáng, ẩn, hiện, biến hóa lớn nhỏ một cách tự tại.
(Xem: 720)
Trí tuệ giống như ánh sáng, và có ba cấp độ:
(Xem: 459)
Chúng ta thường nghe dặn dò rằng, hãy tu đi, đừng nói nhiều, đừng lý luận nhiều, đừng dựa vào chữ nghĩa biện biệt sẽ dễ loạn tâm
(Xem: 521)
Trước khi tìm hiểu chủ đề “Nương thuyền Bát nhã là gì? ”, chúng ta cùng nhau tìm hiểu ý nghĩa của từ Bát nhã.
(Xem: 462)
Từ “Phật” (Buddha) đã được biết đến và lưu truyền trước khi Đức Phật xuất hiệnẤn Độ.
(Xem: 461)
Đức Phật, Ngài là con người, bằng xương bằng thịt, như bao nhiêu con người khác...nhưng Ngài là một con người giác ngộ, tỉnh thức...
(Xem: 479)
Tham ái với thân, tập trung lo cho thân tứ đại một cách thái quá, đó là trói buộc.
(Xem: 482)
Trời có lúc nắng lúc mưa, người có lúc may mắn hoặc xui xẻo. Nhưng không có cái gì tự dưng sinh ra hay mất đi, tất cả đều có lý do của do của nó.
(Xem: 412)
Ajaan Dune Atulo (1888-1983) sinh ngày 4 tháng 10/1888 tại làng Praasaat, huyện Muang, tỉnh Surin. Năm 22 tuổi ngài xuất gia ở tỉnh lỵ.
(Xem: 536)
Đức Phật là đấng Toàn giác, bậc trí tuệ siêu việt. Càng hiểu Phật phápcuộc đời, ta càng thấy những gì Đức Phật dạy là vô cùng đúng đắn.
(Xem: 874)
Một cá nhân hay đoàn thể đệ tử Phật thực sự có tu tập giới-định-tuệ thì được mọi người kính trọng; sống hòa hợp, nhẫn nhịn, không tranh chấp đấu đá lẫn nhau chắc chắn được mọi người thương mến.
(Xem: 900)
"Một thời Đức Phật du hóa tại nước Xá-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp Cô Độc. Bấy giờ, khi đêm đã qua, vào lúc trời vừa sáng, Đức Thế Tôn đắp y mang bát vào nước Xá-vệ. …
(Xem: 736)
Thánh hiệu của Bồ-tát Quán Thế Âm, tại Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc là Thánh hiệu mà không ai chẳng biết.
(Xem: 1084)
Việc nâng cao các tiện nghi vật chấtphương tiện hỗ trợ phát triển bản thânnhững tưởng giúp ta cởi bỏ phiền lụy để sống an vui,
(Xem: 550)
Con người khổ đau vì không biết và không thể sống đời sống chân thực (real life). Đời sống chân thựctrong bài này được gọi là “thực tại của đời sống”.
(Xem: 517)
Duy Thức Tam Thập Tụng, tác giả: tổ Thế Thân (316-396), dịch giả Phạn - Hán: Tam Tạng Pháp Sư Huyền Trang (602-664), có tất cả 30 bài tụng
(Xem: 596)
Đầu Xuân năm Tân Sửu, tôi có dịp sang chùa Khánh Anh ở Pháp, đã gặp Đạo hữu Seng Souvanh Khamdeng Pháp Danh Quảng Chơn, là chồng của Cô Trung Diệp Phạm Thị Hợi, vốn là em gái của cố Hòa Thượng Thích Tuệ Sỹ.
(Xem: 618)
Việc nâng cao các tiện nghi vật chấtphương tiện hỗ trợ phát triển bản thân những tưởng giúp ta cởi bỏ phiền lụy để sống an vui, nhưng thực tế, ta vẫn còn tiếp tục loay hoay giữa rối ren.
(Xem: 593)
Nước chảy mây bay có khoảnh khắc nào ngưng, hoa rơi lá rụng bốn mùa luân chuyển, người đến rồi đi cũng chưa từng gián đoạn bao giờ.
(Xem: 588)
Khi bạn giữ hơi thở trong tâm, bạn gom bốn niệm xứ vào một. Hơi thở là thân, các cảm giác (thọ) nằm trong thân, tâm (tưởng) nằm trong thân, phẩm chất tinh thần (pháp) nằm trong tâm.
(Xem: 755)
Đêm dần tàn và ngày i đang lên Băng tuyết lạnh mần thủy tiên đã nhú Mùa đông trắng cành đào hồng đơm nụ Xuân rạng ngời hoan hỷ đợi muôn hoa
(Xem: 653)
Khi thân yên, ta có thể hiểu biết về thân. Khi tâm tĩnh lặng, ta có hiểu biết về tâm. Khi hơi thở tĩnh lặng, ta có hiểu b
(Xem: 797)
Phật rời khỏi thế gian này rồi, lưu lại một số kỉ niệm cho chúng ta, chúng ta chiêm ngưỡng lễ lạy như Phật còn tại thế.
Quảng Cáo Bảo Trợ
Gủi hàng từ MỸ về VIỆT NAM
Get a FREE Online Menu and Front Door: Stand Banner Menu Display for Your Restaurant