Subscribe HoaVoUu Youtube
Kính mời Subscribe kênh
YouTube Hoa Vô Ưu
Sitemap Hoavouu.com
Điền Email để nhận bài mới

Tâm...?

13 Tháng Mười Một 202120:19(Xem: 2684)
Tâm...?

TÂM...?

Nhuận Hùng

Nguyên Cẩn

 

Nói đến “Tâm” ai ai cũng hiểu được liền liền, nhưng đi sâu vào vấn đề là việc khác. Theo tôi được biết có nhiều người thường nói “Tâm” là (trái tim) có gì đâu mà diễn bày. Thật là, thiển cận vô cùng…!

 

Xin thưa, các bạn trẻ yêu quý! Nói như thế dưới con mắt phàm phu của chúng ta. Chớ mà giải phẩu ra thì (trái tim) ấy chỉ là cục thịt mà thôi. “Không trong-không ngoài – không trên- không dưới - không hình thức- không nắm bắt…” Vậy “tâm” là cái gì đây? Một câu hỏi ai giải thích cặn kẻ được? Tâm vẫn là Tâm ai ai cũng hiểu cả. Có nhiều người hiểu chút ít giáo lý Phật đà còn nói rằng: “Phật tức tâm hay tâm tức Phật” trong tâm có Phật vậy nghĩa là gì? Hiểu như thế là chưa đủ nghĩa. Nghĩa là, ai ai cũng có thể thành Phật nếu tu hành đúng chánh pháp để đạt đến sự giải thoát, thoát ly sanh tử luân hồi...! Trong kinh có ghi lại rằng: “Ta là Phật đã thành, chúng sanh là Phật sẽ thành” nói như thế ai ai cũng có thể thành Phật cả nhưng tu được hay không là việc khác…! Còn một vấn đề nữa mà nhiều học giả thường hay nhắc đến: “Phật tánh, ai cũng có nhưng phải làm sao cho hiển lộ mới được. Bản tánh có Phật nhưng không tu tập công phu bái sám hằng ngày, cộng thêm phải trau dồi học hỏi giáo lý Phật đà hành thiện tích đức thì lấy đâu ra “Phật tánh” ở trong “tâm” hay ngược lại chỉ chuyên làm việc bất thiện thì là sao đây mà có Phật tánh, hỡi các bạn trẻ ạ! “Tâm dẫn đầu các pháp” “Tâm làm chủ…”….!

 

Đúng vậy! Như chẽ cọng tóc làm tám…đi vào chi tiết cặn kẽ, không dễ như mình tưởng, thời gian vô cùng - không gian vô tận…! Bao nhiêu thử thách, khó khăn chung quanh chúng ta đã lìa hẳn hay chưa? Cơm áo gạo tiền hằng ngày là việc chính chúng ta chưa giải quyết ổn thỏa được. Những việc khác tình – tài – danh vọngsự nghiệp thì sao đây? Hỷ - nộ - ái- ố dẫy đầy. Thiết tưởng, một ngày 24 giờ chia chẽ ra còn bao nhiêu giờ để tu tập. Vậy chúng ta, gặm nhấm ngay bản thân luôn luôn trói chặt không lối thoát. Thì phải làm sao đây???

 

Đơn giản nhất mà chúng ta chưa thực hiện rốt ráo được: (tham – sân – si –mạn- nghi- ác – kiến) nhiều người vẫn còn vấp phải, ngay cả những vị xuất gia ra khỏi nhà thế tục, vẫn còn bị lôi cuốn vào con đường tham vọng ấy…! Thật đáng buồn, có phải không quý vị! Huống hồ việc khác, trên giảng đường sự lý luận thao thao bất tuyệt đưa ra nhiều vấn đề cao thượng từ bi -hỷ xả -thương yêu –lo lắng hay giúp đỡ mọi người...Nói thì dễ, nhưng có mấy ai làm trọn vẹn điều đó, riêng chỉ có một số ít người thể hiện được. Hầu như lời nói đi ngược với việc làm chúng ta ai cũng đều thấy rõ. Cội nguồn gốc rễ do đâu mà ra nhất là điều gì?

 

Chúng ta cứ thử nhìn lại và quan sát cho thật tường tận thì sẽ thấy và hiểu ngay. Ví dụ: Đứa trẻ ở Việt Nam khi xưa đất nước nghèo nàn vào những năm tháng chiến tranh loạn lạc…Khi có một ai đó cho đứa bé kia vài viên kẹo nhưng lại cho đứa khác ngồi bên cạnh nhiều hơn số kẹo của nó, thì đứa bé kia sẽ nghĩ ra sao? Lúc bấy giờ nó sẽ khởi “tâm tham” lên ngay. Tại sao và tại sao như thế…! Từ sự so đo phân biệt đưa vào “tâm thức” sự phân biệt ngay lúc đó, dù là còn nhỏ chưa hiểu biết gì cả.

 

Bởi vậy, cho chúng ta thấy “tâm” con người rất phức tạp, chủng tử đã huân tập nhiều đời – nhiều kiếp. Sự phân biệt hơn thua, cao thấp, giàu nghèo, tài danh-  thực - thùy…! Đã có sẵn trong bản tánh của con người rồi, cộng thêm sự chấp ngã “cái tôi-cái ta” như thế thì xã hội này có đại đồng hay không? Hay là luôn luôn tranh đấu để dành quyền lợi về mình? Tâm chúng ta chưa (bình) thì làm sao thế giới (bình yên) được. Một ví dụ nho nhỏ cho chúng ta thấy “tham” khởi lên từ thời cổ hủ xa xưa, từ khi con người có mặt trên trái đất này.Thì làm sao có thể diệt trừ cho hết cội nguồn thâm sâu cố đế.

 

 Hỡi các bạn trẻ! Đó là đời sống nhân sinh thường tình của con người trên cõi ta bà. Đứng trên bình diện khách quan mà nhìn thế giới cao siêu chúng ta không thể nghĩ bàn. Vì con mắt phàm phu tục tử không thể thấy được, ngoại trừ, những bậc Thượng căn – Thượng trí, Chư Phật- Chư Đại Bồ Tát –Thanh Văn – Duyên Giác…! Đó chỉ là những sự kiện nho nhỏ được nêu ra, chúng ta không cần phải nhọc tâm lưu ý sự kiện nhân sinh quan bên ngoài. Bài viết này xin tóm gọn về chữ “Tâm”.

 

Đứng trên góc cạnh khách quan khác mà nhìn, xin chia xẻ cùng các bạn trẻ một phần nho nhỏ về chữ “Tâm” qua lăng kính giáo lý Phật đà trong Duy Thức Học có thể giải rộng ra nhiều vấn đề nữa chữ “Tâm” nói nôm na là “Tâm Thức”  Tâm còn được phân ra và chia chẽ rất nhiều. Đại loại, được phân ra làm hai: “Tâm Vương” và “Tâm Sở”

 

Vậy Tâm Vương là gì?

-       Tâm Vương là tâm chủ thể, nói cách khác là “Vương” có nghĩa là vua. duyên lấy tổng tướng chớ không duyên lấy biệt tướng.

-       Ví dụ như bên ngoài cửa có một người khách lạ đang đứng đó, khi mắt của mình nhìn thấy liền đưa vào bên trong tâm thức để phân biệt, lúc bấy giờ Tâm Vương nhận định biết được tướng mạo tổng thể của người đó một cách nhanh lẹ rồi phân biệt nam hay nữ lạ hay quen, chứ không thể biết được tỷ mỹ, kỹ lưỡng về tánh tình người kia tốt hay xấu để khởi lên ý niệm phân biệt sâu sắc v.v…

-       Như thế thông thường thì Tâm Vương có ba danh từ khác nhau để gọi “nó” Đó là Tâm - Ý- Thức. Đây chỉ vắn gọn mà thôi, nếu phân tích còn nhiều chi tiết nữa quý vị ạ!

 

Trong Duy Thức học “Tâm” có nghĩa là tập khởi. Tập khởi nôm na là tập trung chứa nhóm để rồi phát khởi ra tất cả tạo tác và hậu quả của sự việc đã làm tốt hay xấu tùy theo “Tâm Vương” chủ động, tùy theo căn tánh của từng con người, không ai giống ai cả…!

 

Trong Duy thức học thì “Tâm” chỉ cho thức thứ Tám, “Ý” chỉ cho thức thứ bảy, “Thức” chỉ cho thức sáu. Thức là một lối gọi khác của “Tâm”  hay duyên ngoại cảnh cho nên người ta thường hay gọi “Tâm Thức”  hay “Ý Thức”

 

Nói cho đầy đủ và dễ hiểu: Lục thức bao gồm:

-Nhãn nhĩ –Nhĩ thức – Tỷ thức – Thiệt thức- Thân thứcÝ thức. Nói tóm lại, đây chỉ là sơ lược mà thôi nếu quý bạn trẻ muốn tường tận phải tìm học giáo lý Phật đà về Duy Thức Học lúc bấy giờ quý Chư Tăng – Chư Ni sẽ giảng giải tường tận. Vì giới hạn trên trang giấy nên không thể trình bày chi tiết – tỷ mỹ.

 

Tiếp theo “Tâm Sở” có nghĩa là “sở hữu” quyền lợi của mình chấp giữ…là sự hiện tác dụng của tâm lý nên gọi là “Tâm Sở” Nói cho đủ là Tâm Sở Hữu Pháp có nghĩa là tâm lý tác dụng này tùy Tâm Vương mà khởi lên, nó là phần phụ của Tâm Vương cũng như quân lính của nhà vua. Bởi vì Tâm Sở không thể tách rời Tâm Vương đơn độc hoạt động một mình được mà phải nương vào Tâm Vương nhờ Tâm Vương duyên lấy trần cảnh để rồi biền biệt vi tế. Thế nên gọi là Tâm Pháp Tương Ứng. Tương ưng có năm loại:

-Sở y bình đẳngSở duyên bình đẳng – Hành tương bình đẳng -Thời gian bình đẳng – Thể sự bình đẳng. Năm bình đẳng của pháp tương ưng thuộc về Tâm VươngTâm Sở.

 

Nói tóm lại, bài viết này chỉ sơ lượt giáo đầu về Tâm. Còn đi sâu vào phần chi tiết cặn kẽ, các bạn trẻ nên tìm hiểu giáo lý Phật đà. Nếu có lý thú về Duy Thức Học trong Phật Giáo thì hãy tìm đến các chùa để thọ giáo, Chư Tôn Thiền Đức trưởng thượng quý ngài hoặc quý thầy- quý sư cô trong chùa sẽ giảng giải thêm. Để có cơ hội mở rộng trí tuệ bước đến chân trời mới trên con đường đi đến chân – thiện – mỹ…! Noi theo con đường giải thoát của Đức Phật. Mong lắm thay!!!

 

Một lần nữa xin chúc quý vị độc giả cùng các bạn trẻ! Thân tâm thường lạc, cát tường như ý. Con đường đạo đi vào tuệ giác cũng có nhiều lý thú lắm các bạn ạ!

 

CA, Santa Ana ngày 15/5/ 2021

 

           T. Nhuận Hùng

Gửi ý kiến của bạn
Tắt
Telex
VNI
Tên của bạn
Email của bạn
(Xem: 2089)
Nếu một người có nghị lực, tâm trí, trong sáng trong suy nghĩ, lời nóiviệc làm một cách cẩn trọngcân nhắc, kiềm chế các giác quan của mình, kiếm sống theo Luật (Dhamma) và không vô tâm, thì danh vọng và tài lộc của người có tâm đó đều đặn tăng lên.
(Xem: 2151)
"Một thời Đức Phật du hóa tại nước Xá-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp Cô Độc. Bấy giờ Đức Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:
(Xem: 1864)
Hạnh “bố thí” là một trong sáu hạnh của Bồ-tát làm phương tiện đưa đạo vào đời, đem lại niềm vui và xoa dịu nỗi đau của chúng sanh.
(Xem: 1692)
Từ nơi cao rộng mới thấy bao quát toàn cảnh bên dưới. Nào là núi, nào là rừng. Núi xa thì màu nhạt đi, núi gần thì sậm màu đất đá. Rừng thưa thì thấy cả những đường mòn quanh co xuyên qua các thảm lá mục và những tảng đá phong rêu; rừng sâu thì chỉ xanh một màu lá.
(Xem: 1601)
Trong kinh Thừa tự pháp, đức Phật dạy hàng đệ tử nên thừa tự giáo pháp của Ngài chứ không nên thừa tự tài vật của Ngài.
(Xem: 1771)
Người xưa thường nói: “Chúng ta chỉ có thể kiểm soát được hành động, nhưng không thể kiểm soát được kết quả” Xin Hãy Buông Gánh Nặng Xuống.
(Xem: 1523)
Dù những vật hữu tình hay vô tình đều có cội nguồn hình thành, lá rụng về cội, nước chảy về nguồn.
(Xem: 2465)
Khi bàn về cái tôi, người ta thường nói hóm hỉnh rằng: trong cuộc sống, cái tôi mà thệm dấu nặng thì thành TỘI; cái tôi huyền thì thành TỒI; và cái tôi sắc thì thành.. TỐI.
(Xem: 1655)
Muốn đi vào con đường giải thoát an vui thì phải đi qua con đường vô ngã, phải giải trừ, phải giảm nhẹ tình chấp ngã, không đường nào khác.
(Xem: 1991)
Tôi chưa từng chứng kiến sự ra đi của bất cứ ai. Trước khi mẹ tôi trở nên quá yếu, tôi chưa từng thấy ai bệnh nặng cả.
(Xem: 1950)
xuất gia hay tại gia, giàu hay nghèo, nam hay nữ, trẻ hay già cũng đều phải biết điều tiết, chế ngự tâm mình.
(Xem: 2288)
Có người nói tu không cần học Phật Pháp cũng được, chỉ cần học một pháp môn nào đó rồi chuyên tu pháp môn đó thì kết quả còn tốt hơn học nhiều pháp môn mà không chuyên tu.
(Xem: 1611)
Phật tử, chúng ta phải hằng ngày tự thân tu tập, tụng kinh, niệm Phật, ngồi thiền để tự cải tạo tâm mình theo hướng chân, thiện, mỹ.
(Xem: 1797)
Đừng đặt nặng vấn đề sống, chết. Đừng nghĩ đến điều đó. Chỉ cần thanh lọc tâm trí của bạn, thì điều đó sẽ an bài tất cả mọi thứ.
(Xem: 1687)
Trụ là ở chùa; Trì là gìn giữ trông nom chùa. Nghĩa là đối với sự uỷ thác của thập phương tín thí, nhân dân sở tại phải hết tâm, hết sức.
(Xem: 1858)
Đã xuất gia thì không ai là người ác cả, ác Tỷ kheo dùng để chỉ cho những người xuất gia tiến bộ chậm, chưa chuyển hóa các tập khí xấu ác của chính mình.
(Xem: 2410)
Quốc gia nào cũng vậy, bên cạnh những cái đẹp vẫn có cái xấu. Nếu cái tốt nhiều, cái xấu ít thì không đáng lo ngại.
(Xem: 3376)
Trong cuộc sống thường ngày có nhiều người rất dễ rơi vào tình trạng đau khổ, bởi vì có quá nhiều áp lực, nhiều gánh nặng, nhiều ưu tư, nỗi buồn trong lòng.
(Xem: 2102)
Những thành bại, được mất, hơn thua, tranh đoạt, tham vọng và thù hận v.v… sẽ chẳng có giá trị gì nếu như gần kề với cái chết.
(Xem: 2111)
Theo Thế Tôn, người tu mà không có lòng tin thiện pháp là một biểu hiện của bần cùng.
(Xem: 1569)
Cây phong đầu ngõ đã dần dần chuyển sắc lá. Lá vàng chen lá xanh. Lác đác vài chiếc lá phong chỉ mới úa vàng đã rơi quanh gốc, không theo tiến trình sinh trụ hoại diệt của thiên nhiên.
(Xem: 1838)
Các vị thiền sư tu tập theo pháp Phật khẳng định rằng tuy tâm khônghình dáng nhưng chúng ta có thể phân biệt được lúc nào tâm khỏe mạnh và lúc nào tâm bệnh hoạn.
(Xem: 2180)
Hôm trước, tôi có chia sẻ một phương cách để đối trị vọng tưởng, tâm chạy đi lang thang chỗ này chỗ kia bằng cách...
(Xem: 2118)
Khi có một điều không may mắn, bất như ý xảy đến thì đa phần chúng ta đều nghĩ và thậm chí đổ lỗi là do nghiệp.
(Xem: 1987)
Buông bỏ tất cả để tu hành vốn không bị xem là ích kỷ, thậm chí đó là cao thượng nhưng rũ bỏ trách nhiệm trước một thực trạng gia đình ngổn ngang là không thể chấp nhận, đáng bị phê phán.
(Xem: 2890)
Pháp luân nghĩa là bánh xe Phật pháp. Dhamma trong tiếng Pali (Nam Phạn) có nghĩa là Pháp Bảo, lời dạy từ Đức Phật.
(Xem: 2005)
Nghiệp nói cho đủ là nghiệp quả báo ứng, tức đã gây nhân thì có kết quả tương xứng, và quả đến sớm hay muộn khi hội đủ nhân duyên, hội đủ điều kiện.
(Xem: 2353)
Đây là một lời dạy phù hợp với cái nhìn sâu sắc cốt lõi của Phật giáo: rằng chúng ta đau khổ bởi vì chúng ta tin rằng chúng ta có một cái tôi.
(Xem: 1878)
Một nhóm sinh viên đến chùa để tìm hiểu về đạo Phật và kiến trúc chùa nhằm phục vụ cho chương trình học. Có một em tự giới thiệu mình là tín đồ của đạo Thiên Chúa.
(Xem: 1806)
Duyên khởi cho bài viết này là từ một bản tin BBC News có nhan đề “Thiền định chánh niệm có thể khiến con người xấu tính đi?”
(Xem: 2023)
Đời người như một giấc chiêm bao, sinh-lão-bệnh-tử là điều hiển nhiên không ai tránh khỏi, cuối con đường bóng xế ngả chiều ta rời bỏ nơi đây với bàn tay không.
(Xem: 2266)
Đức Phật không phải là một vị Thượng đế, vậy thì tại sao giáo huấn của Ngài là một tôn giáo và tại sao Phật tử tôn thờ Ngài như Thượng đế?
(Xem: 1853)
Xưa nay, nhân loại vẫn mơ ước một thứ ngôn ngữ chung, một thứ ngôn ngữ trực tiếp phản chiếu và thông diễn mọi sắc thái của thực tại sống động
(Xem: 2213)
Giáo pháp tứ y trong đạo Phậtgiáo pháp nói về bốn phương pháp thực tập sự nương tựa (y cứ) dẫn đến giác ngộ giải thoát.
(Xem: 2177)
Giáo pháp của Đức Phật tuyên thuyết là một sự trải nghiệm sinh động mang tính ứng dụng rất thiết thực chứ không phải là những giáo thuyết
(Xem: 2715)
Duyên khởi cho bài viết này là từ một bản tin BBC News có nhan đề “Thiền định chánh niệm có thể khiến con người xấu tính đi?”— và từ một số cuộc nghiên cứu khác đã giúp chúng ta có cái nhìn đa diện hơn về Thiền chánh niệm, một pháp môn nhà Phật đang thịnh hành khắp thế giới.
(Xem: 1867)
Mặt trời khi xuất hiệnrạng rỡ, bừng sáng, dứt khoát xóa tan bóng tối để chiếm lĩnh cả không gian của thiên địa càn khôn. Mặt trăng thì không như vậy.
(Xem: 1779)
Từ cạnh tranh sinh tồn giữa các loài sinh vật, cho đến mâu thuẫn xã hội, hận thù tranh chấp, là những nét đặc trưng trong lịch sử tiến hóa, không chỉ riêng loài người.
(Xem: 2079)
Phật tử chúng ta được biết rằng, đã quy y Tam bảothọ trì năm giới ...
(Xem: 1875)
Hơn nửa đời người, hay cả cuộc đời, nếm đủ đắng cay buồn tủi, niềm vui thì khiêm tốn, nỗi buồn quá mênh mông. Chòng chành theo con thuyền thân phận, lúc tàn khoảnh khắc theo cổ máy thời gian, nhìn lại trong rêu phong tĩnh lặng, trên khuôn mặt nhiều nếp chập chùng của ưu phiền, mới hiểu rằng “Ta có đại hoạn do ta có thân. Nếu ta không thân sao có đại hoạn”.
(Xem: 1948)
Khi mà vật chất chi phối cuộc sống, khi mà kinh tế làm chủ đạo nồng cốt kiến trúc xã hội, đạo đức truyền thống dân tộc và nhân cách con người trở thành thứ yếu.
(Xem: 2150)
Đạo Phật nói cuộc đời là biển khổ mênh mông không có ngày thôi dứt, vì nhân loại lúc nào cũng...
(Xem: 2023)
Gần đây một báo cáo Trung tâm nghiên cứu Pew, bể tư duy lớn thứ ba ở Washington, DC, dự đoán rằng một số tôn giáo lớn trên thế giới sẽ mở rộng...
(Xem: 2119)
Sống trong tư duy phân biệt đối đãi ở đời không chuyện gì không phải thị phi (đúng sai).
(Xem: 2163)
Hằng năm vào ngày 28 tháng 6 lần lượt mỗi chùa tại Đức tổ chức sinh nhật cho Hòa Thượng Phương Trượng Tổ đình Viên Giác.
(Xem: 1901)
Từ lâu, trong đời sống an tịnh, mỗi hành giả đều tự biết làm đẹp mình bằng hạnh đầu đà giữ giới.
(Xem: 2011)
Thế giới quan Phật giáo chỉ ra mối quan hệ cơ bản của mọi sự vật hiện tượng là quan hệ nhân quả.
(Xem: 2146)
Ngày nay, thiền định không những được biết đến qua tên tuổi các vị Thiền sư, qua những công án thiền, mà còn thực sự đi sâu vào đời sống tu tập nội tâm của mỗi người.
(Xem: 2096)
Rốt cuộc một mình. Một mình thôi. «Trời cao đất rộng, một mình tôi đi, một mình tôi đi... Đời như vô tận. một mình tôi về, một mình tôi về... với tôi!»
(Xem: 1632)
Bao tao nhân, mặc khách; bao ngôn ngữ của con người đã không tiếc lời ca tụng về Mẹ. Mẹ của tôi. Mẹ của anh. Mẹ của con và Mẹ của tất cả mọi người.
Quảng Cáo Bảo Trợ
Gủi hàng từ MỸ về VIỆT NAM
Get a FREE Online Menu and Front Door: Stand Banner Menu Display for Your Restaurant