Subscribe HoaVoUu Youtube
Kính mời Subscribe kênh
YouTube Hoa Vô Ưu
Sitemap Hoavouu.com
Điền Email để nhận bài mới

Thích Tâm Nhãn: Ngã và Ngã sở

29 Tháng Tám 202221:26(Xem: 1877)
Thích Tâm Nhãn: Ngã và Ngã sở
Thích Tâm Nhãn: Ngã và Ngã sở

blank


Cái gì thuộc tôi và thân tôi – ngã và ngã sở, một vòng luẩn quẩn khổ đau của một kiếp người, làm sao hết khổ?!

Buổi trưa hè nắng đổ, đi làm về, thấy con mình đang chơi với đứa trẻ hàng xóm ngoài nắng. Hầm hầm đến quất con mình một roi, bảo nó vô nhà. Nóng giận bởi nó là con mình. Tình yêu thế nhân chỉ đóng khung trong một gia đình, tầm nhìn chỉ chừng trong “lũy tre làng”. Biết mình và yêu cái gì của mình. Người theo đạo Phật chỉ yêu ông Phật chứ không thể yêu ông Chúa. Người theo đạo Hồi không chấp nhận Jesus bị đóng đinh trên cây thập tự để cứu giúp loài người chuộc tội. Tín đồ đạo Hồi khi chết tin có thánh Allah và Đấng tiên tri Muhammad là được yên nghỉ. Một Phật tử sau trải nghiệm cận tử, sống lại kể rằng thấy đức Phật A-di-đà đến đón. Chưa nghe ai kể thấy mình đi lên cửa ngọc trai, được thánh Peter rước vào theo văn hóa Cơ-đốc giáo. Giả thuyết, nếu các tín đồ này khi chết mà đi nhầm chỗ chắc sẽ có một cuộc giằng xé trong tâm nơi thiên giới. Khí oxy được thực vật tạo ra thông qua quá trình quang hợp, kết cục sẽ làm nhiễm độc toàn bộ bầu khí quyển và giết sạch thực vật cần thán khí nếu không có sự tiến hóa của các động vật tiêu thụ khí oxy và trả thán khí lại cho thực vật. Một vòng tuần hoàn, Phật giáo tin thuyết luân hồi, chết sẽ đầu thai, chết sẽ tái sanh theo nghiệp thiện, bất thiện. Thế nhưng trong thần học Cơ-đốc giáo, ai tin luân hồi đầu thai sẽ bị kết ándị giáo. Người Phật tử theo Phật giáo Bắc phương tại Việt Nam, đến chùa tụng kinh học Phật đều mặc áo tràng lam, nhưng đối với người Phật tử Phật giáo Nam tông lại mặc y trắng khi tham thiền học đạo. Màu trắng đối với người này là tang tóc, đối với người kia là tinh khiết thanh tịnh. Ngã và ngã sở – kẻ khuyết tật trong căn, luôn tạo lằn ranh ta và người, của mình và của họ. Nước sông không phạm nước giếng. Thế giới đảo điên, con người hỗn loạn khổ đau. Chiến tranh triền miên.

Tôi viết tùy bút theo tự ngã, không hệ thống không bố cục. Tôi nói tiếp. Tự ngã là cái tôi, tôi nói, tôi thấy, tôi nghe, tôi ngửi, tôi nếm… “Cái tôi”, tự ngã, lúc chào đời nó đã đi theo, gọi là “câu sanh ngã chấp” (俱生我執: sahaja-ātmagrāha). Một thứ tự ngã như di truyền bẩm sinh, do tập khí huân tập (impregnations, 熏習: vāsanā) từ quá khứ xa xưa, vừa hiện hữu chúng đã đóng một lớp phù sa màu mỡ trên tàng thức (a-lại-da, 阿賴耶: ālaya) của mỗi cá thể. Khi đứa trẻ bắt đầu nhận thức đây là đồ chơi của mình, đây là mẹ, đây là bố, từ đó lớn khôn, ngã sở định hình là gia đình mình, nhà mình, xe cộ vườn tược, quê hương, tổ quốc mình… Cái gì thuộc về ta, thân ta, của ta đều gọi ngã sở. Nội hàm của ngã, ngã sở, chồng chất thêm một thứ ngã chấp bám dính gọi là “ngã chấp phân biệt” (construction, phân biệt 分別: vikalpita). Loại ngã chấp phân biệt này do ý thức cấu trúc xử lý tiếp thu thông tin từ giáo dục thầy tổ, học đường, tôn giáo, tín ngưỡng, văn hóa, chính trị, các loại chủ nghĩa v.v. Từ đây, học để trưởng thành, đôi khi học thành thánh, thành thần, nhưng có khi học xong người không ra người, ngợm không ra ngợm.

Bàn đến ngã và ngã sở, mạn đàm không thể cùng tận biên tế của nó, chỉ trà dư tửu hậu một vài vấn đề nhức nhối nhất. Thảo luận đến tôn giáo của chúng ta, không có tôn giáo nào là của mình, của người, không có ngã và ngã sở ở đây. Khi đức Phật giáo hóa, không áp đặt ai để trở thành đệ tử của Ngài mà chỉ muốn tất cả trở thành đệ tử của điều thiện.

Nói về chuyện đạo Hồi (Islam). Người Hồi giáo coi kinh Qur’an và giáo thuyết Sunnah là quy tắc đạo đức chuẩn mực… Cụm từ “Allahu Akbar” mà người Hồi thường dùng chính là lời ca ngợi đức thánh Allah… Người Hồi tránh nói từ này ở nhà vệ sinh, bãi rác…, cũng không sử dụng câu nói này để pha trò với người khác, vì cho rằng nếu làm vậy là xúc phạm đến Đấng chí tôn của mình. Từ ngữ này rất được các phần tử Hồi giáo cực đoan ưa thích, khi bước vào những cuộc tàn sát đẫm máu: xả súng hay dùng dao đâm ai, họ hét lớn “Allahu Akbar” (Thượng đế Allah vĩ đại). Lúc này trong tâm của họ nghĩ rằng, họ đang thực hiện theo lời của đức thánh Allah và coi đó là một cái chết vĩ đại. Như vậy cũng một thuật ngữ, qua cấu trúc xử lý của “ngã chấp phân biệt” mà thiện ác sai khác, nơi này Chúa ban phúc lành, nơi kia Thượng đế trừng phạt.

Chuyện Thiên chúa giáo phương xa. Phía đông nam Nigeria, vùng Calabar, nơi đây về đêm hàng trăm nhà truyền đạo xuống đường rao giảng và nhân danh Chúa (au nom de Dieu) giáng một lời nguyền đến một số trẻ em, buộc tội chúng là phù thủy (des enfants d’être des sorciers)… Miệng cứ cầm loa oang oang: “Ôi Cha toàn năng! Tôi cầu nguyện nhân danh Chúa Giê-su Ky-tô! Xin cho sự vinh hiển của đức Chúa trời được thể hiện trong đời sống của tôi! Xin cho sự vinh hiển của đức Chúa trời được thể hiện trong đời sống của con cái chúng ta! (Oh Père tout puissant! Je prie au nom de Jésus Christ! Que la gloire de Dieu se manifeste dans ma vie! Que la gloire de Dieu se manifeste dans la vie de nos enfants!). Họ tự xưng là các nhà tiên tri Phúc âm (des prophètes évangélistes), gán cho các em bị linh hồn ma quỷ ám, rồi thao túng từ nỗi sợ hãi của người dân, kiếm tiền bằng các buổi trừ tà. Các em này không được đến lớp, bị gia đình ném ra đường, bị bỏ đói, ngược đãi, bóc lột và đôi khi còn bị tra tấn… Tất cả sống sót trong nỗi khốn cùng nhất, họ sống nhờ trộm cắp, nhặt rác…, các em gái làm điếm… Những đứa trai, cư dân thành phố Nigeria gọi là “Skolombo Boys”, Skolo có nghĩa là “để có được”. Nơi nghèo nàn, lạc hậu không phải cái tội. Tội lỗi là ở những người nhân danh tôn giáo mang tư tưởng tà đạo, mê tín, kiến chấp, kiến thủ, cố ý, vô tình, tất cả đều là quyến thuộc của ngã và ngã sở tạo ra.

Chuyện đời nói đến cái tự ngã là kiếp phù sinh đáng sợ, cát bụi mệt mỏi, buồn, phi lý, bi đát. Nhìn lại quá khứ, trong Phật giáo cũng có những trường hợp mượn hình ảnh đức Thế Tôn để tham chiến, bị các học giả phương Tây nhìn nhận đã đi ngược với tinh thần “bất hại”, “bất bạo động” của đạo Phật… Năm 900 sau Tây lịch, bạo chúa Tây Tạng tên Langdarma ngược đãi Phật giáo, một nhà sư đã ám sát bạo chúa đó. Cũng như thiền sư Harada Daiun Sōgaku ủng hộ quân phiệt Nhật Bản đánh với lực lượng Đồng minh trong Đệ nhị thế chiến, ông nói, “Tham gia chiến tranh là biểu hiện cao nhất của trí tuệ giác ngộ.”…

Tóm lại, ngã và ngã sở cũng từ tâm tư ích kỷ, chỉ biết yêu thương bản thân và những gì thuộc về mình, để tiêu diệt điều đó đức Phật dạy rất đơn giản trong kinh Kim cang, muốn phá bỏ tự ngã, cầu Bồ-tát đạo đầu tiên phải bố thí. Càng nghèo càng bố thí, nửa tô cơm, nửa lon gạo đều phải biết chia sẻ. Chưa phải dừng ở đó, đức Phật dạy tiếp, khi hành bố thí không được dính mắc (an trụ, pratiṣṭhitena) vào sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp. Sắc (色, rūpa) tạm hiểu ở đây là vật thí. Chúng ta cho tô cơm, ký gạo, thùng mì…, giá trị vật thí không là bao, tâm của chúng ta không dính mắc nhiều, dễ buông bỏ. Vật chấtgiá trị càng lớn chúng ta khó cho, khó buông bỏ. Tu tập từng bước, dần dần tình yêu thương sẽ lớn mạnh, rồi một ngày khi thấy nỗi đau của người khác như nỗi đau của chính mình thì lúc đó các quốc gia, các sắc tộc, văn hóa dị thù đều có thể ngồi với nhau chung một nhà.

Long sơn thân cận thiện xứ – Phật lịch 2565.
Tâm Nhãn

Gửi ý kiến của bạn
Tắt
Telex
VNI
Tên của bạn
Email của bạn
(Xem: 780)
Qua lịch sử, người ta đã vạch ra, lên án những hành vi, những con người hung ác nhưng chưa định nghĩa thế nào là hung ác.
(Xem: 737)
Trong vài thập niên gần đây, thuật ngữ “tâm linh” trở nên rất thời thượng, tràn ngập khắp trên mặt báo chí, truyền thông, mạng xã hội,
(Xem: 734)
Trong kiếp Đức Thích Ca thành PhậtẤn Độ, người đối nghịch, thậm chí phá hoại đưa đến âm mưu sát hại Ngài là Đề Bà Đạt Đa.
(Xem: 681)
Không áo mão cân đai. Không y hồng hiệp chưởng. Một bộ y hậu thường nhật mà thôi. Nơi khám thờ hậu Tổ, một di ảnh đơn sơ, bình dị, vậy mà bao nhiêu bài viết đã xưng tánThiền Sư.
(Xem: 786)
Con người được mô tả gồm hai phần: Thể xác và tinh thần. Theo thuật ngữ Phật học thì thể xác tức thân thể con người gọi là “Sắc”, còn tinh thần là “Danh” tức là tâm.
(Xem: 752)
Tâm từ bi, lòng trắc ẩn và không làm tổn hại là những những giá trị phổ quát trong Phật giáo, cho nên đối với người dân Bhutan
(Xem: 688)
Trong đời mỗi chúng sinh, đặc biệtcon người, sinh tử vẫn là điều làm cho chúng ta bất an, lo sợ nhất, dẫu biết rằng không ai thoát khỏi quy luật này
(Xem: 799)
Tham ái với thân, tập trung lo cho thân tứ đại một cách thái quá, đó là trói buộc.
(Xem: 719)
Không hiểu con người biết thương-ghét tự bao giờ? Chắc chắnkhi còn nằm trong bụng mẹ thì không có thương-ghét.
(Xem: 712)
Từ lâu chúng ta nghe nói nhiều về xá lợi, trong đó xá lợi Phật và chư thánh Tăng với lòng sùng tín.
(Xem: 768)
Tôi không biết. Nhưng tôi biết có kiếp trước. Làm sao biết? Bởi vì nếu khôngkiếp trước, làm sao có tôi ở kiếp này?
(Xem: 705)
Doanh nhân hiện nay không riêng gì ở Việt Nam đang đối đầu với nhiều khó khăn: tình trạng mất đơn hàng do ảnh hưởng suy thoái toàn cầu,
(Xem: 959)
Dùng bè để qua sông, qua sông rồi thì bỏ bè là thí dụ nổi tiếng về pháp phương tiện trong kinh Phật.
(Xem: 744)
Ông cha ta có câu “gieo nhân nào gặt quả ấy” hay “thiện có thiện báo, ác có ác báo”.
(Xem: 797)
Các anh chị GĐPT đồng phục áo lam, hoa sen trắng đã nhất tề cung nghinh kim quan Đạo Sư, mà bao lần Đạo Sư đã khuyến thỉnh, sách tấn để giữ trọn phương chăm Bi, Trí, Dũng GĐPT Việt Nam, thể hiện một chút tình, gánh kim quan trên vai để đền ơn đáp nghĩa.
(Xem: 939)
Đạo Phật do đức Phật Thích Ca mâu Ni (Sakya Muni Buddha) khai sáng ở Ấn Độ. Căn bản của giáo phápTứ Diệu Đế, Bát Chánh Đạo
(Xem: 1409)
Hình ảnh, âm thanh đi vào cõi vô tung, đồng vọng ngàn sau, bặt tích, hay lưu lộ hình ảnh đôi bạn chân tình nơi chốn hiu hắt bụi đường mà đôi chân không hề mỏi.
(Xem: 957)
Con đường giải thoát, tức là Bát Chánh Đạo. Có thể gói trọn vào một câu, hay hai câu, hay vài câu được không?
(Xem: 1001)
Nhĩ căn viên thông là khả năng mà Bồ-tát Quán Thế Âmthành tựu được nhờ vào sự tu tập ba phương pháp lắng nghe, tư duy và hành động (Văn, Tư, Tu).
(Xem: 927)
Người xưa nói “Lưỡi không xương nhiều đường lắt léo”. Dù cho miệng lưỡi thế gian có thế nào chúng ta vẫn an nhiên, “tâm không bị biến đổi, miệng không phát ra lời nói cộc cằn”
(Xem: 795)
Immanuel Kant (1724-1804) là triết gia vĩ đại, người sáng lập ra nền triết học cổ điển Đức.
(Xem: 751)
Tu tập hằng ngày chúng ta thường được các vị Thầy hướng dẫn, nhắc nhở nếu muốn giác ngộ, thoát khổ,
(Xem: 764)
Ven. Pannyavaro là một tu sĩ Phật giáo người Úc, Ngài đã cống hiếncả đời mình tu tập thiền định theo giáo lý Đức Phật.
(Xem: 628)
Kinh, Luật, Luận của Phật Giáo cả Nam Truyền lẫn Bắc Truyền đọc tụng suốt cả đời cũng không hết. Bởi lẽ lời Phật, lời Tổ quá sâu sắc nhiệm mầu
(Xem: 1293)
“Để được làm người, sinh mệnh đó thực sự may mắn”.
(Xem: 1171)
Quan điểm của Phật giáo nói chung, mọi biến động của đời sống tự nhiênxã hội đều là biểu hiện của nghiệp, do nghiệp lực của nhân loại hiện hành chi phối.
(Xem: 1135)
Trong Phật giáo Đại thừa, bản chất của sự giác ngộ được gọi là bồ đề tâm, có nghĩa là tâm thức tỉnh.
(Xem: 1087)
Vào thế kỷ trước khi Đức Phật đản sinh, vùng đông bắc Ấn Độ đã trải qua những biến đổi sâu rộng làm định hình lại địa chính trị của khu vực một cách sâu sắc.
(Xem: 1198)
Tâm trí của Đức Phật được gọi là bồ đề tâm, nghĩa đen là “tâm giác ngộ”. Bồ đề tâm có hai khía cạnh
(Xem: 1144)
Hệ thống kinh điển trí huệ (bát nhã) tánh Không thường được xếp thành ba phạm trù: Văn tự Bát nhã, Quán chiếu Bát nhã, và Thật tướng Bát nhã.
(Xem: 1233)
Tăng đoàn thời Đức Phật còn tại thế không những có hai giai cấp quyền quý tại Ấn ĐộBà La Môn như: Xá Lợi Phất, Mục Kiền Liên, Đại Ca Diếp,…
(Xem: 1159)
Lịch sử truyền thừa của Ni giới ở một số bộ phái Phật giáo nói chung mãi đến hôm nay vẫn còn nhiều vấn đề chưa thể lý giải trọn vẹn.
(Xem: 1035)
Thiện ngữ là nói lời lành, chân thật, nhẹ nhàng, xây dựng, đoàn kết, yêu thương.
(Xem: 1070)
Cuộc sống rất ngắn ngủi, vì thế hãy phá bỏ cái tôi ngớ ngẩn của mình, nhanh chóng tha thứ, tin tưởng yêu thương thật lòng
(Xem: 1156)
Một thời, Thế Tôn trú ở giữa dân chúng Sakka, tại Kapilavatthu, ở khu vườn Nigrodha.
(Xem: 1126)
Bốn pháp giới Sự, Lý, Lý Sự vô ngạiSự Sự vô ngại là những từ ngữ của tông Hoa Nghiêm.
(Xem: 1244)
Sống trên đời, có ai không mang ít nhiều âu lo? Người nghèo thì lo làm thế nào để mọi người trong gia đình mình đủ ăn đủ mặc.
(Xem: 1134)
Trong những chúng đệ tử Phật, thì chúng cư sĩ tại gia chiếm số lượng đông đảo và có những ảnh hưởng nhất định đối với diện mạo của Phật giáo nói chung.
(Xem: 1207)
Hạnh phúc chính là sự bình an của thân thể và sự yên tĩnh của tâm hồn.
(Xem: 1196)
Cái vòng tròn vô hình lại quay trọn môt vòng, mùa thu lại về với đất trời Bắc Mỹ.
(Xem: 1105)
Trong Trung luận của Bồ tát Long Thọ luận giảng về tánh Không, phần nhiều là những câu phủ định.
(Xem: 1174)
Trong năm bộ Nikaya của hệ Pali, Đức Phật thường nói đến sự “không có lõi cứng” của các hiện tượng, từ thân tâm, cho đến thế giớichúng sanh.
(Xem: 1157)
Mỗi người trong cuộc sống này luôn có một thử thách để chinh phụcvượt qua, đó là gì?
(Xem: 1752)
Một trong những hình thức ta nuôi dưỡng phiền giận về chính mình là mặc cảm tội lỗi.
(Xem: 1148)
Thế gian không có cái gì khổ cả, khổ chỉ là những ảo giác của con người.
(Xem: 1178)
Thực tập nhằm tăng cường khả năng tập trung hoặc chú ý đóng một vai trò quan trọng trong hầu hết các truyền thống tôn giáo lớn.
(Xem: 1087)
Trong phẩm Thế Chủ Diệu Nghiêm thứ nhất của Kinh Hoa Nghiêm, các thiên vương, các thần vương cho đến các Đại Bồ tát nói kệ tán thán Phật
(Xem: 1289)
Về pháp thiền quán vô thường tôi chia sẻ hôm nay, tôi sẽ không bàn đến đại vô thường như là cái chết, sự hủy diệt, sụp đổ hay sự chia ly.
(Xem: 1174)
Sau khi quy y Tam bảo, vì muốn tìm cầu tri thức, tôi đã nỗ lực nghiên cứu kinh điển. Kinh Phật mênh mông như biển cả,
Quảng Cáo Bảo Trợ
Gủi hàng từ MỸ về VIỆT NAM
Get a FREE Online Menu and Front Door: Stand Banner Menu Display for Your Restaurant