Subscribe HoaVoUu Youtube
Kính mời Subscribe kênh
YouTube Hoa Vô Ưu
Sitemap Hoavouu.com
Điền Email để nhận bài mới

Hiểu Đúng Về Nghiệp

30 Tháng Chín 202215:32(Xem: 2119)
Hiểu Đúng Về Nghiệp
Hiểu Đúng Về Nghiệp

Thích Hạnh Hoằng

Hiểu Đúng Về Nghiệp

Khi có một điều không may mắnbất như ý xảy đến thì đa phần chúng ta đều nghĩ và thậm chí đổ lỗi là do nghiệp. Nói về nghiệp, mọi người đều cho đó là chủ trương của đạo Phật.

Thực chấtĐức Phật tuy có dạy về nhân quả - nghiệp báo nhưng Ngài không hề nói rằng tất cả những gì chúng ta gặp phải trong đời sống hiện tại đều do tác động hay ảnh hưởng của nghiệp kiếp trước. Nếu ai nói vậy thì đã rơi vào thuyết định mệnh hay thuyết nghiệp của đạo Jain (Kỳ-na giáo).

Chủ trương nghiệp của đạo Jain

Phàm cảm giác gì con người này lãnh thọlạc thọkhổ thọ hay bất khổ bất lạc thọ, tất cả đều do nhân các nghiệp quá khứ”1.

Dựa theo lời Đức Phật dạy về nghiệp, ta có thể nói rằng quan điểm trên của đạo Jain là không chính xác. Vì sao? Vì nếu đúng thật tất cả các cảm thọ ở hiện tại đều do nhân của quá khứ đời trước thì ta đã rơi vào thuyết định mệnh, tức mọi việc đã được an bài, được sắp xếp và đã sinh ra ở đời thì ta chỉ có gánh chịu, chấp nhận mà thôi. Nếu mọi chuyện đã được an bài thì ta học, làm việc, nỗ lực có ích gì? Bởi tất cả đã được định sẵn rồi thì ta có làm gì cũng vô ích nên phải chấp nhận, đây là quan điểm về nghiệp của đạo Jain.

Phản biện lại quan điểm nghiệp của đạo Jain, Đức Phật nói rằng: “Như vậy, thời theo các Tôn giả, do nhân nghiệp quá khứ, sẽ trở thành người sát sanh; (...); do nhân nghiệp quá khứ, sẽ trở thành người tà kiến”2.

Ngài dạy thêm rằng những ai chỉ dựa vào nghiệp quá khứ thì sẽ không có ước muốn, không có sự tinh tấn và không xác quyết được rằng “Đây là việc phải làm” hay “Đây là việc không nên làm”3.

Đạo Jain chủ trương “thân tội”họ quy tất cả là do thân tác thành, vì chỉ nhìn thấy thân tạo tội nên họ thực hành khổ hạnh một cách tinh cầntinh tấn nhưng điều này không đem lại kết quả giải thoát nào cả. Đây cũng chính là điều mà Đức Phật đã nhận ra khi thực hành pháp khổ hạnh, đó là tư tưởng sai lầm, là điều nên từ bỏ. Và trí tuệ sẽ không thể phát sinh trong một thân thể không có sức sống, ốm yếu, sắp ngã quỵ và càng khổ hạnh một cách tinh cầntinh tấn sẽ chỉ đem lại các khổ thọ cho thân và tâm mà thôi, hoàn toàn không có lợi ích.

Nghiệp theo quan điểm của đạo Phật

“Ta chủ trương ý nghiệp là tối trọng, để tác thành ác ý, để diễn tiến ác nghiệpthân nghiệp không bằng được, khẩu nghiệp không bằng được”4.

Sau khi khổ hạnh suốt 6 năm mà vẫn không thành tựu đạo quảĐạo sĩ Gotama đã tìm ra con đường giữa (trung đạo-tránh xa hai cực đoan), vừa không khổ hạnh ép xác một cách vô ích lại không hưởng thụ dục lạc xa hoa sinh đắm nhiễm. Ngài phát hiện ra tất cả nghiệp đều phát xuất từ nơi suy nghĩ, tâm ý của chúng ta chứ không phải do thân và miệng, thân miệng cũng tạo nghiệp nhưng chủ đạo, dẫn dắt vẫn là ý nghiệp.

Ý nghiệp chính là “cetana” nghĩa là tác ý, hay còn gọi là tư tâm sở, tức những hành động có chủ ý, có tác động dẫn đến nghiệp.

Đức Phật không chủ trương khổ ở hiện tại để hưởng vui ở tương lai (như đạo Jain) mà Ngài dạy chúng ta nên làm các việc thiện lành ở hiện tại để được một tương lai tươi sáng tốt đẹp hơn. Bởi quá khứ thì đã trôi quachúng ta có tìm cầu cũng không ích lợi. Không những thế, chúng ta cũng không rõ biết về quá khứ, vậy mãi nhìn về quá khứ để làm gì?

Đạo Phật cũng hướng con người đến tương lai nhưng tương lai không hoàn toàn mang ý nghĩa là đời sau mà ngay trong đời sống hiện tại. Như hiện tại nghèo khóchúng ta hoàn toàn có thể cố gắng, phấn đấu học tập và làm việc thì tương lai sẽ no ấm. Còn nếu không mong thoát nghèo mà chỉ biết an phậnxem như số phận mình phải chấp nhận thì hiện tại và tương lai của ta sẽ chẳng bao giờ thoát khỏi nghèo khổ. Đó cũng chính là hoạt dụng của “cetana”, có chức năng chuyển nghiệp và người chuyển nghiệp chính là tự thân chúng ta chứ không một ai khác cả.

Đức Phật không những dạy chúng ta nên tránh xa điều dữ mà Ngài còn dạy cố gắng nỗ lực làm các việc thiện lành trong khả năng của mình. Vì không làm việc ác là lợi ích cho bản thân, còn làm lành sẽ đem lại ích lợi cho nhiều người, cho cuộc đời và tất cả chúng sinh.

Những nhầm lẫn về nghiệp của đạo Jain và đạo Phật

Nếu không tìm hiểu kỹ về những lời dạy của Đức Phậtchúng ta có thể nhầm lẫn những quan điểm về nghiệp của đạo Jain rồi cho là của đạo Phật.

Thực tế là mỗi khi có điều không may xảy đến, chúng ta thường nói rằng do “đổ nghiệp” hay “do nghiệp kiếp trước”, nếu nói như vậy ta rất dễ bị rơi vào quan điểm nghiệp của đạo Jain. Cứ đổ hết cho nghiệp kiếp trước, dù là bị bệnh, bị trộm, thất nghiệp, bị lừa gạt, thi rớt, học yếu, v.v... bất cứ thứ gì xảy ra mà ta không muốn, không thích hoặc không tốt thì ta đều phán cho nó một từ đó là nghiệp, mặc dù không hiểu nhiều về nghiệp.

Đức Phật xác định rằng, có nghiệp quá khứ (đời trước) và nó có tác động nhất định đến đời sống hiện tại của ta một phần hay một phương diện nào đó. Tuy nhiênĐức Phật đã thấy rõ, biết rõ mọi việcmọi vật nên mới có thể nói như vậy. Hiện thời ai có thể thấy được như Đức Phật chăng? Nếu có thì họ được quyền nói như vậy. Còn chính bản thân người viết chưa có được cái thấy như vậy nên sẽ không bao giờ dám nói đó có phải do nghiệp quá khứ (đời trước) hay không vì rất nhiều vấn đề chỉ do nghiệp của đời này.

Thật ra, đó có phải là nghiệp kiếp trước hay không thì có gì quan trọng? Điều quan trọng và thiết thực là ta đã và đang làm gì ở hiện tại, tạo nghiệp mới thiện lành để chuyển hóa thực tiễn hay không. Vì nghiệp thì có thể chuyển được, đó mới là cái hay của cuộc sống, là điều thú vị trong giáo lý nghiệp của đạo Phật. Nếu Đức Phật cũng nói nghiệp như các vị ngoại đạo kia thì ta học theo Ngài để làm gì, vì nghiệp đâu có thay đổi được. Chính vì thế mỗi người học Phật, nên tìm hiểu và chiêm nghiệm sâu về những lời Đức Phật dạy để tránh những nhầm lẫn hay ngộ nhận đáng tiếc.

Đạo Jain tuy có những điểm giống Phật giáo như không chấp nhận thẩm quyền của Veda, không chấp nhận việc tế lễ, không làm các việc bất thiện, có giáo lý nhân quả, có chủ trương về nghiệp. Nhưng quan điểm về nghiệp không tương đồng khi nói nghiệplà hoàn toàn do nhân quá khứ đời trước, với chủ trương “thân tội”nên họ nỗ lực khổ hạnh ép xác.

Tuy cả hai đều có chủ trương về nghiệp nhưng chúng ta có thể thấy rất rõ rằng chủ trương nghiệp của đạo Jain rất phiến diện, chủ trương “thân tội” vốn không phù hợp và nếu ta thực hànhtư duy theo sẽ không có lợi íchPhật giáo chủ trương nhân quả-nghiệp báo rất rõ ràngminh bạchphù hợp với chân lý nếu ta tư duy và thực hành theo đúng như những gì Đức Phật đã dạy sẽ có nhiều lợi ích.

Quan trọng là tạo nghiệp mới thiện lành

Mong rằng mỗi khi gặp việc không may xảy đến, chúng ta đừng vội kết luận và đổ tất cả đó là do nghiệp đời trước bởi rất nhiều điều là nghiệp của đời này. Nghiệp theo Phật giáo có nghiệp cũ và nghiệp mới. Nghiệp cũ được tạo ra từ đời trước hay quá khứ của đời này. Nghiệp mới là những tạo tác xảy ra gần đây. Điều quan trọng là chúng ta có thể chủ động tạo nghiệp mới thiện lành, nhất là năng lực của nghiệp mới có thể tác động lên nghiệp cũ khiến cho chuyển hóa, thay đổi thực tiễn, khiến chuyện lớn hóa nhỏ, việc nhỏ hóa không.

Kinh Tăng chi bộ (phẩm Hạt muối) Đức Phật dạy: “Này các Tỳ-kheo, ví như có người bỏ nắm muối vào trong một chén nước nhỏ, nước trong chén ấy vì nắm muối trở thành mặn và không uống được. Nhưng có người bỏ nắm muối vào nước sông Hằng, khối nước ấy rất lớn không vì nắm muối này mà trở thành mặn và không uống được”. Nắm muối là nghiệp cũ, nước trong chén hay nước sông Hằng là nghiệp mới. Vì thế, nếu chúng ta nỗ lực tạo ra nghiệp mới thiện lành như nước sông Hằng thì ngại gì nghiệp cũ.

Mục đích của người học Phật là an lạcgiác ngộ và giải thoát, muốn được như thế thì ngay trong hiện tại ta phải hiểu rõ về nghiệp mà Đức Phật đã dạy để tích cực tạo ra nghiệp mới thiện lành, chuyển xấu thành tốt, hóa khổ thành vui.

__________________

1- Kinh Trung bộ, 101. Kinh Devadaha (Devadaha sutta), HT.Thích Minh Châu dịch, (2012), Nxb Tôn Giáo - Hà Nội, trang 271.

2 - Kinh Tăng chi bộ, chương Ba pháp, VII. Phẩm Lớn, 61. Sở y xứ (Titthayatana), HT.Thích Minh Châu dịch, (1996), Nxb Tôn Giáo - Hà Nội, trang 311-312.

3 - Sđd, trang 313.

4 - Kinh Trung bộ, 56. Kinh Ưu-ba-ly (Upali sutta), HT.Thích Minh Châu dịch, (2012), Nxb Tôn Giáo - Hà Nội, trang 456.

Gửi ý kiến của bạn
Tắt
Telex
VNI
Tên của bạn
Email của bạn
(Xem: 14052)
Một chàng trai bị lạc giữa sa mạc rộng lớn. Anh mệt lả và khát khô cổ, sẵn sàng đánh đổi bất cứ cái gì chỉ để lấy một ngụm nước mát.
(Xem: 12328)
Thuyết pháp độ sinh suốt 49 năm, bỗng một ngày nhìn lại, thấy mình chưa nói một lời. Bất thuyết thị Phật thuyết! Chung thân ngôn, vị thường ngôn!
(Xem: 12897)
Nhiều năm thăng trầm trong cuộc đời, phần lớn chúng ta đều ý thức rằng những hấp dẫn lực bên ngoài sớm muộn gì cũng sẽ vỡ tan, chỉ có một cõi lòng bình anhạnh phúc...
(Xem: 16553)
Một người thanh niên đang ngồi trên một tảng đá gần nhà vào một ngày nọ. Một nhóm những người thông tuệ từ ngôi làng của anh ta đi ngang qua...
(Xem: 28587)
Một con cá nhỏ bơi lội tung tăng, thả nổi và ngoi lên mặt nước ngắm bầu trời xanh. Một lượn sóng ùa tới, nó đùa giỡn ngụp lặn với sóng...
(Xem: 19251)
Có một vị nam cư sĩ mỗi ngày thường hái hoa tươi trong vườn nhà mình đem đến chùa chí thành dâng cúng Phật. Một hôm, khi đem hoa đến điện Phật...
(Xem: 14870)
Con tin có Phật trên đời Phật luôn hiện hữu không rời chúng sanh Nhìn vào sự việc chung quanh Thật là kỳ diệu phải nhanh tu hành
(Xem: 11273)
Có một sự nhất quán, xuyên suốt trong lời dạy hướng dẫn kỹ năng thiền định của đức Phật, dù là Tứ niệm xứ (Satipatthàna) và Thân hành niệm (Kàyagatàsati)...
(Xem: 13540)
Mỗi buổi sáng ngày Tết nguyên đán, có một vị khách viễn xứ về thăm quê nhà. Vị khách đã đến chùa Kim Liên (Nghi Tàm, Hà Nội) lễ Phật, vãn cảnh chùa.
(Xem: 13693)
Có một người trung niên sau khi xuất gia trở thành một vị cao tăng, trụ trì một tu viện cách rất xa gia đình. Rất nhiều người ngưỡng mộ danh đức của ngài...
(Xem: 12785)
Thuở xa xưa có một chàng trai con của một vị Bà la môn (giai cấp "tu sĩ" cao nhất ở Ấn Độ) sống dưới triều đại vua Pasenadi, thuộc vương quốc Kosala.
(Xem: 19737)
Hạnh phúc chân chính liên quan đến tình cảm và trí huệ nhiều hơn. Hạnh phúc lệ thuộc vào lạc thú vật chất không vững bền, nay có mai không.
(Xem: 14772)
Ba chú tiểu dáo dác nhìn bốn bề xao động trong cặp mắt nai ngơ ngác. Dọc theo lề đường, ánh đèn xanh đỏ lập lòe về đêm...
(Xem: 13165)
Bóng con bé chạy dài theo bóng nắng. Thoắt cái nó đã mất hút sau đám ô môi rậm rạp. Vị thầy chỉ đi theo một đoạn. Nhìn những dấu chân nhỏ nhắn...
(Xem: 13799)
Rõ ràng, ở đời không có cái gì là toàn thiện, hoàn mỹ tuyệt đối cả. Được cái này thì mất cái kia là đặc tính chung nhất của vạn sự vạn vật.
(Xem: 11866)
Một người phạm hạnh thì giống như một viên bảo ngọc, như một tấm pha lê sáng trong, dù có đem bùn đen bôi lên cũng không thể nào làm dơ uế được.
(Xem: 14307)
Khi gặp mình mua 1000 đồng, trong bụng bà ấy được vui một chút, đó cũng là cách mình làm phước. Mình đem vui lại cho người khác, mình cũng sẽ được vui lây...
(Xem: 26771)
Ngày nay, tình yêu đã được hằng kho, hằng kho sách vở, báo chí, phim ảnh ca tụng như là một thứ “linh thiêng, thần thánh”, một nguồn hạnh phúc, hoan lạc đẹp nhất của kiếp người.
(Xem: 14025)
Nắng mùa hè ấm áp, giúp cho vườn hoa ở Canada cảnh sắc rực rỡ. Một hồ sen điểm vài cánh hoa hiếm quí tươi nhuần thanh khiết, làm ấm lòng người thưởng ngoạn.
(Xem: 18510)
Tùy duyên trong cuộc sống là sống mà không câu nệchấp trước bất cứ một sự việc nào dù đó là thuận hay nghịch trong cuộc sống.
(Xem: 13621)
Trong thời gian yên tu, một hôm bỗng dưng chúng tôi cảm thông được nụ cười nhẹ nhàng hiện trên môi Đức Phật và nụ cười tạm biệt của các thiền sư...
(Xem: 15587)
Bạn sẽ làm gì khi cuộc sống trao cho bạn những phiền toái không thể ngờ? Khi những dự tính không theo ý muốn? Bạn có chấp nhận nó...
(Xem: 16271)
Có phải là chúng ta cảm thấy sung sướng hạnh phúc khi ngày nay dù trên đất Mỹ, con cái chúng ta sống gần gũi trong một tiểu bang...
(Xem: 13549)
Ngày nay những gì chúng ta cần là sự chuyển hóa một cách căn bản trong nhận thức của chúng ta về con người là gì. Chúng ta phải từ bỏ ách nặng...
(Xem: 13422)
Trời đã về khuya. Trăng lên cao sáng vằng vặc trên bầu trời đen thẳm. Triều lẳng lặng bước vào bên trong phòng vẽ chưa đóng cửa...
(Xem: 18188)
Hắn cúp máy rồi, tôi cứ nằm yên đó ngó lên bức tranh mực Tàu trên vách. Ở đó có con thuyền hờ hững trên sông, chẳng biết sắp vào bờ...
(Xem: 12743)
Tịnh thất nằm bên triền núi, quanh năm vắng lặng, ít người lui tới. Cái quang cảnh vắng vẻ heo hút tạo cảm giác rờn rợn khi tôi đặt chân đến.
(Xem: 12435)
Năm đầu tiên đặt chân đến Mỹ, Lễ Tạ Ơn hoàn toàn không có một chút ý nghĩa gì với tôi cả, tôi chỉ vui vì ngày hôm đó được nghỉ làm...
(Xem: 12069)
Đã có người hỏi tôi câu hỏi này mà tôi không trả lời được: "Nói dân tộc Việt Nam có bốn nghìn năm văn hiến. Nhưng có thấy cái gì đâu!"
(Xem: 13277)
Sài gòn không có mùa thu để nhuộm thêm sắc vàng cho những chiếc lá còn lay lắt trên cành. SàiGòn cũng đâu có bầu trời thu trong và mát...
(Xem: 14133)
Sài gòn không có mùa thu để nhuộm thêm sắc vàng cho những chiếc lá còn lay lắt trên cành. SàiGòn cũng đâu có bầu trời thu trong và mát...
(Xem: 15452)
Mấy hôm nay, trời bắt đầu sang thu, thời tiết đã dần dần dịu lại, không khí mỗi lúc trở nên mát mẻ. Chỉ còn độ mươi ngày nữa thôi là đến ngày Lễ Vu Lan rồi.
(Xem: 17582)
Thử hình dung vào một ngày giữa năm Canh Dần 1920, Người đau nặng và trời nổi gió. Bên ngoài sấm rền, còn bên gối thì Người lấy ngón tay gõ nhịp...
(Xem: 13108)
Muốn hạnh phúc, mục tiêu chính của chúng ta là phải chiến đấu với những cảm xúc khổ đau này. Chúng ta chỉ có thể đạt được hạnh phúc khi chúng ta quyết tâmnỗ lực tu tập...
(Xem: 11983)
Trên con phố đìu hiu, buông rơi tình, mỏi mòn thả dài xuống làn sợi tóc sương ngon ngọt, thấm da buốt thịt, vì áo xanh tơ trời đã mòn mỏng theo năm tháng, không đủ để chở qua cơn giá lạnh...
(Xem: 13978)
Hành tung của chư vị Bồ Tát, mang nhục thân thị hiện cõi Ta bà, hóa độ chúng sanh, bằng cái nhìn bình thường của con người không thể nào biết được.
(Xem: 13626)
Vanga sinh ngày 31/1/1911, mất ngày 11/8/1996. Bà sống ẩn dật cả đời ở vùng hẻo lánh Kozhuth thuộc Petrich, Bungary. Vanga mất thị lực năm 12 tuổi...
(Xem: 13520)
Một ngày mùa đông năm Dân quốc thứ 25, trên tòa giảng trong chùa Cổ Lâm tại Nam Kinh, Hòa thượng Tuệ Học đang giảng kinh “Bát Đại Nhân Giác”.
(Xem: 14253)
Trên bàn thờ Phật hương tàn đã lâu. Hai cây nến đỏ cháy cũng gần hết. Ánh sáng lung linh mờ ảo trên mặt tượng Phật. Ẩn hiện nét cười hiền, siêu thoát.
(Xem: 16066)
Bố mẹ đi làm về. Bé gái miệng rất tươi: "Con chào bố mẹ ạ. Bố mẹ chào ông đi chứ?" Bố mẹ của bé lẳng lặng đi lên lầu.
(Xem: 20721)
Ngày còn nhỏ, tôi thường nghe dì dượng kể về chuyện tình của họ. Một tình yêu thật đẹp được tô điểm bằng những tình khúc của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn...
(Xem: 21912)
Tiến trình lịch nghiệm của con người được trải dài theo từng tiếng khóc, tiếng cười tự thủa nằm nôi. Ai trong chúng ta không có tiếng khóc đầu đời, nụ cười măng sữa?
(Xem: 12612)
MỤC NGƯU ĐỔ là tranh chăn trâu. Tranh ra đời tự triều đại nào, dưới ngọn bút lông nào, khó mà tra cứu cho đích xác được.
(Xem: 13403)
Tôi sinh ra dưới một mái chùa. Nghe kể rằng sư phụ tôi khi ấy còn trẻ, một hôm đi ngang bỗng động tâm hỏi: "Mô Phật, sao sau chùa lại phơi tã lót?"
(Xem: 22825)
Thơ thiền là một bộ phận của thơ nói chung. Thơ, dù là thơ thiền, thì cũng không thể đi ra ngoài nguyên lý của nó. Ở Trung Quốc, nguyên lý tối cổ của thơ...
(Xem: 13000)
Tôi sinh ra thì thế chiến II đang hồi kết thúc. Lớn lên chút nữa, khi biết nghe và hiểu, những chuyện vãn người lớn về việc đánh nhau đâu đó...
(Xem: 29777)
Văn hóa học là một ngành khoa học nghiên cứu về văn hóa còn khá non trẻ so với các ngành khoa học khác như triết học, toán học, xã hội học, nhân chủng học...
(Xem: 13191)
Ngày xửa ngày xưa có một cây táo rất to. Một cậu bé rất thích đến chơi với cây táo hàng ngày. Cậu bé rất yêu cây táo...
(Xem: 12962)
Tiếng sẻ gọi nhau trong nắng mai thật quá hiếm giữa những âm thanh rộn ràng khác. Trước mặt nhà của nhà thơ Quách Tấn chúng ta...
(Xem: 12708)
Những ngọn sóng cứ đập vào vách đá, hôm kia, hôm qua, rồi hôm nay cũng vậy. Mà hình như chưa bao giờ ngừng nghỉ, những con sóng cứ lô xô...
Quảng Cáo Bảo Trợ
Gủi hàng từ MỸ về VIỆT NAM
Get a FREE Online Menu and Front Door: Stand Banner Menu Display for Your Restaurant