Tha Thứ: Món Quà Quý Nhất Bạn Có Thể Tặng Cho Bản Thân Và Người Khác

Tha Thứ: Món Quà Quý Nhất Bạn Có Thể
Tặng Cho Bản Thân Và Người Khác

Tác giả Stan Goldberg, Tiến sĩ*
Được xuất bản lần đầu bởi Verywell.com, ngày 19 tháng 12 năm 2016

Chúng ta thường đấu tranh với việc chọn món quà nào là hoàn hảo. Chúng ta tập trung sự chú ý của mình chủ yếu vào các đối tượng và sự kiện. “Dì Sarah có thể sử dụng cái gì nhiều nhất trong nhà bếp của mình?” Mẹ có muốn đi du thuyền không?” Trong khi các đồ vật và hoạt động mang lại hạnh phúc tạm thời, có hai món quà có thể tồn tại suốt đời: dâng hiến và cầu xin sự tha thứ vô điều kiện.

Mặc dù chúng ta cảm thấy thoải mái khi gặm nhấm các khía cạnh của cả hai (ví dụ: xin lỗi vì điều gì đó không quan trọng), chúng ta miễn cưỡng giải quyết các vấn đề quan trọng hơn (ví dụ: làm tổn thương cảm xúc của ai đó). Mặc dù cách tiếp cận này—chủ nghĩa dần dần, tiệm tiến—có thể ít đau đớn hơn và bảo vệ tính dễ bị tổn thương của chúng ta, nhưng nó cũng có ý nghĩa như việc điều trị cơn đau dần dần.

Cầu xin sự tha thứ

Chúng ta hy vọng bằng cách phớt lờ điều gì đó không khéo léo mà chúng ta đã làm và những bất công đã gây ra cho chúng ta, chúng sẽ dịu đi theo thời gian. Theo kinh nghiệm của tôi với tư cách là một tình nguyện viên chăm sóc cuối đời bên giường bệnh, tôi thấy điều ngược lại mới đúng. Khi chúng ta nhìn lại cuộc sống của mình, những hành động bất thiện và những bất công có ảnh hưởng mạnh mẽ đến suy nghĩ của chúng ta. Nó không chỉ là sự hối tiếc; những suy nghĩ về những vấn đề chưa được giải quyết này xuất hiện trước mắt và làm gián đoạn cuộc sống của chúng ta. Trong tám năm tôi phục vụ nhiều người trong viện tế bần, tôi nhận thấy một trong những điều hối tiếc lớn nhất mà mọi người mắc phải là không được tha thứ. Đối với nhiều người, không còn có thể xin tha thứ cho những người mà họ đã xúc phạm: họ không còn sống, không nói chuyện với họ, hoặc không thể tìm thấy họ. Bệnh nhân của tôi cảm thấy họ đã mất cơ hội được tha thứ. Hãy tưởng tượng bạn biết bạn đã làm điều gì đó gây ra nỗi đau lớn cho ai đó. Một cái gì đó đã ám ảnh bạn cả đời. Với nỗ lực, bạn có thể kìm nén nó, đôi khi trong nhiều năm. Có thể bạn chưa nghĩ đến ảnh hưởng của nó khi bạn già đi và gần cuối đời. Hai mươi năm trước khi tôi gặp bệnh nhân Jean của mình, bà ấy đã bỏ rơi chồng và các con gái tuổi teen của mình. Giờ sắp chết vì khí thũng (emphysema)**, điều duy nhất bà muốn là sự tha thứ của các con gái. Nhưng ngay cả khi họ biết bà ấy sắp chết, họ vẫn từ chối gặp hay nói chuyện với bà ấy. Tôi đề nghị chúng tôi cùng viết một lá thư tha thứ. Jean đồng ý với điều kiện “họ sẽ nhận được nó sau khi tôi chết.” Trong ba tuần, bà ấy đọc chính tả lá thư định viết, và tôi viết. Sau nhiều lần bắt đầu và dừng lại, cùng vô số tờ giấy nhàu nát, cuối cùng chúng tôi cũng có được thứ mà bà ấy cảm thấy hài lòng. Tất cả sự vất vả của bà đều gói gọn trong hai câu: “Xin thứ lỗi cho mẹ. Mẹ luôn luôn yêu các con." Nó đủ để cho bà ấy một chút bình yên trước khi chết. Mặc dù sẽ tốt hơn nếu các con gái của bà ấy đến bên cạnh để tha thứ cho bà, nhưng điều lý tưởng không phải lúc nào cũng có thể thực hiện được. Hãy nghĩ lại những điều bất thiện bạn đã làm. Hãy chọn cái cũ nhất, đau đớn nhất đối với bạn hoặc cái mà bạn tin rằng đã gây ra tác hại lớn nhất cho người khác. Nếu có thể hãy trực tiếp cầu xin người ấy tha thứ. Đưa ra lời xin lỗi trực tiếp. Nếu không thể, hãy để lại tin nhắn cho họ, viết thư, gửi email hoặc ghi âm hoặc băng video. Trong Merchant of Venice, Shakespeare có Portia nói về “lòng thương xót” như một thứ có thể chữa lành vết thương cho cả người cho đi cũng như người nhận được nó. Điều này cũng đúng đối với việc cầu xin sự tha thứ.

Bài học rút ra: Bạn càng chờ đợi lâu thì càng khó xin sự tha thứ và khó tha thứ cho người mà bạn đã xúc phạm. Chúng ta thường dành cả đời để cố gắng kìm nén những điều mà chúng ta không tự hào hoặc ước rằng chúng chưa bao giờ xảy ra. Nhiều người có thể bóp méo thành công ký ức về những hành vi bất thiện trong quá khứ. Điều gì đã xảy ra chưa bao giờ xảy ra, hoặc cách họ nhớ về chúng trở nên ít tiêu cực hơn. Nhưng giống như con chuột chũi trong trò chơi lễ hội cứ nhảy ra sau khi bạn đã ném nó trở lại lỗ của nó, những gì chúng ta đã làm sẽ quay trở lại và chúng ta bị bỏ lại với một sự hối tiếc ám ảnh.

Chiến lược tốt nhất là cầu xin sự tha thứ khi bạn không khéo léo, gây xúc phạm cho ai. Ngay cả khi lời đề nghị của bạn không được chấp nhận, bạn sẽ cảm thấy ít hối tiếc hơn nếu bạn không bao giờ đưa ra lời đề nghị. Nếu không thể nhận được sự tha thứ vì không thể tìm thấy người bị xúc phạm hoặc không tương tác với bạn, hãy sử dụng một chiến lược tương tự như chiến lược đã giúp Jean.

Quên sự phẫn nộ chính đáng

Rất dễ cảm thấy phẫn nộ chính đáng khi bạn bị xúc phạm “một cách bất công”. Mệnh lệnh đạo đức luôn hướng dẫn bạn cách hành động. Bây giờ, ai đó đang phớt lờ những tiêu chuẩn đó và xúc phạm bạn theo cách mà bạn tin là không thể tha thứ. Thật không may, việc từ chối sự tha thứ của bạn thường gây đau đớn cho bạn hơn là cho người không được tha thứ. Người Tây Tạng có câu: “Bạn có thể ném than nóng vào kẻ thù nhưng bạn sẽ bị bỏng tay”. Sự phẫn nộ chính đáng hiếm khi dẫn đến cảm giác rằng công lý đã được thực thi. Kết quả phổ biến nhất là cảm giác tức giận lan tỏa.

Tôi đã đến thăm Vince hàng tuần trong vòng năm tháng, và tuần nào anh ấy cũng bắt đầu bằng việc kể cho tôi nghe về sự chán ghét của anh ấy đối với người anh trai mà anh ấy đã không nói chuyện trong suốt hai mươi năm. Sự thù địch của anh ấy liên quan đến bữa tiệc sinh nhật mà anh trai anh ấy đã quyết định không tham dự. Đó là sinh nhật lần thứ 50 của Vince, và cả gia đình đã quyết định tổ chức một bữa tiệc lớn. Một hội trường đã được chọn, một ban nhạc đã được thuê và một người cung cấp thực phẩm đắt tiền đã được chọn. Theo Vince, mọi người đều đến ngoại trừ anh trai của Vince, người đã đưa ra một lý do "khập khiễng, không vững chắc". Trong nhiều năm, anh trai của Vince đã nhiều lần cố gắng hòa giải, nhưng Vince vẫn kiên quyết rằng sự xúc phạm quá lớn không thể tha thứ. Cuối cùng, anh trai của Vince ngừng đưa ra lời xin lỗi, vì những lời từ chối luôn khiến anh ấy đau đớn. Khi Vince cận kề cái chết, anh nhận ra rằng mình đã đánh mất tình bạn suốt 20 năm với anh trai mình vì một “sự xúc phạm không thể tha thứ” mà giờ đây dường như vô nghĩa.

Bài học rút ra: Chúng ta thường nghĩ về những hành vi của mình liên quan đến hậu quả tức thời như Vince đã làm: anh trai của anh ấy đã làm điều gì đó quá xúc phạm, anh ấy không thể tha thứ được. Điều Vince không tính đến quyết định của mình là hậu quả lâu dài của việc không tha thứ. Sự phẫn nộ chính đáng hiếm khi dẫn đến hạnh phúc.

Tầm quan trọng của sự hiểu biết

Đành rằng có một số hành vi xúc phạm được bạn xem là không thể tha thứ. Nhưng ngay cả những trường hợp nghiêm trọng nhất cũng có thể tha thứ. Clarence đã ngoài tám mươi và đã sống phần lớn cuộc đời ở Alabama. Anh miễn cưỡng chuyển đến San Francisco để ở với con gái khi anh không thể tự chăm sóc bản thân được nữa. Với quan điểm của mình về người da đen, người Do Thái, người Công giáo và “bọn chúng là những kẻ kích động đáng nguyền rủa”, ông cũng giống như những người phản đối phong trào dân quyền vào những năm 1960. Là một người tham gia vào phong trào, có cha mẹ là người Do Thái, và là một “kẻ kích động chết tiệt” suốt đời, tôi ủng hộ mọi thứ mà anh ấy ghét. Tôi đã cố gắng trở thành một tình nguyện viên chăm sóc cuối đời nhân ái bao nhiêu thì các giá trị và niềm tin của Clarence lại khiến điều đó trở nên khó khăn bấy nhiêu. Đây là một người có thể đã từng là một trong những người ném đá tôi khi xe buýt của chúng tôi đến Montgomery vào năm 1965. Hoặc anh ta có thể là viên cảnh sát cưỡi ngựa đang có ý định khiến con ngựa của anh ta dẫm lên tôi khi tôi thu mình lại trên các bậc thang của thủ đô của tiểu bang. Hoặc có thể là viên quản ngục đã ra lệnh cho các tù nhân da đen kéo tôi và những người tuần hành da trắng khác từ phòng giam chung sang phòng biệt giam. Mặc dù anh ấy không phải là bất kỳ ai trong số họ, nhưng trong tâm trí tôi, anh ấy đại diện cho tất cả bọn họ. Anh đang hấp hối và tìm đến tôi với lòng trắc ẩn. Và niềm tin của tôi nói, “Hãy cho đi,” nhưng tôi không thể.

Có những lúc, dù cố gắng hết sức, chúng ta vẫn không thể trở thành người mà mình muốn trở thành. Tôi khao khát được từ bi với Clarence, được kết nối với anh ấy như một con người. Tôi muốn phục vụ anh ấy, nhưng tôi không thể. Tôi nhận ra rằng, khi không thể khai thác lòng trắc ẩn, thì có thể có sự thấu hiểu. Tôi sẽ trở thành người như thế nào nếu tôi được sinh ra ở Selma trong một gia đình có cha mẹ theo chủ nghĩa phân biệt chủng tộc, những người mà ông bà cố của họ sở hữu nô lệ, và tôn giáo chính thống của họ tán thành ưu thế của người da trắng, người theo đạo Tin lành và chính nghĩa của Liên minh miền Nam? Tôi sẽ khác biệt như thế nào? Thật tình cờ khi tôi được sinh ra ở miền Bắc với cha mẹ là người Do Thái và những người mà họ đã trải qua cuộc đàn áp ở Châu Âu và Hoa Kỳ đã dạy tôi tầm quan trọng của lòng khoan dung. Clarence, mặt khác, được sinh ra ở một nơi có lịch sử cố chấp. Hoàn cảnh sống đã khiến chúng tôi khác biệt.

Bài học rút ra: Bạn có thể gặp khó khăn trong việc tha thứ cho người mà bạn tin rằng họ đã phạm một hành động khủng khiếp đến mức bạn không thể tha thứ. Trong tâm trí của bạn, những gì người đó đã làm với bạn thật tàn ác không những không thể tha thứ được mà những cảm xúc đau đớn liên quan đến nó vẫn còn dai dẳng. Cố gắng hiểu những động cơ đằng sau những điều bất thiện đã làm với bạn. Mặc dù “sự thấu hiểu” không có sức mạnh bằng “sự tha thứ”, nhưng nó sẽ làm giảm khả năng kiểm soát của hành vi xúc phạm đối với tình cảm của bạn.

Không ai muốn tham gia vào những hành vi gây đau đớn, nhưng chúng lại xuất hiện trong lịch sử của chúng ta. Khi chúng ta là thủ phạm hoặc nạn nhân, chúng ta hy vọng những ký ức sẽ biến mất hoặc ít nhất là tắt tiếng, phai dần theo thời gian. Mặc dù điều đó có thể đúng đối với một số hành vi xúc phạm, nhưng đối với những hành vi xúc phạm nghiêm trọng khác, điều ngược lại có thể đúng. Và cũng như những chiếc phao được thả từ đáy đại dương, chúng bật lên khiến chúng ta xót xa vô tận. Trong mùa lễ này, một trong những món quà tuyệt vời nhất mà bạn có thể tặng cho người khác và cho chính mình là dâng hiến và cầu xin sự tha thứ.

Ghi chú của người dịch:

* STAN GOLDBERG là giáo sư danh dự về rối loạn truyền thông giao tiếp tại Đại học San Francisco State. Ông tư vấn và dẫn dắt các hội thảo về sự thay đổi thái độ, cách nhìn, và đã là tình nguyện viên chăm sóc cuối đời bên giường bệnh trong tám năm.

** khí thũng: một tình trạng bất thường của phổi được đánh dấu bằng việc giảm chức năng hô hấp thường liên quan đến hút thuốc hoặc viêm phế quản mãn tính hoặc tuổi già.