Subscribe HoaVoUu Youtube
Kính mời Subscribe kênh
YouTube Hoa Vô Ưu
Sitemap Hoavouu.com
Điền Email để nhận bài mới

Tiền

Tuesday, September 28, 201000:00(View: 19264)
Tiền
Tiền  
David R. Loy
Thị Giới lược dịch
Midas là một vị vua xứ Lydia. Nhờ phục vụ cho thần Dionysus, ông được thần ban cho bất cứ điều gì ông muốn. Mặc dù rất giàu có, lòng tham của ông vẫn không thỏa mãn, ông xin thần ban cho khả năng biến bất cứ vật gì ông chạm đến đều trở thành vàng, và Midas vui sướng biến mọi thứ thành vàng... 
Rồi đến bữa ăn tối. Ông gắp một miếng thức ăn, thức ăn biến thành vàng. Ông nhắp một hớp rượu, hớp rượu biến thành vàng. Ông nựng người con gái, người con biến thành một tượng vàng... Quá thất vọng, Midas xin Dionysus cho ông được giải lời nguyền và trở lại với cuộc sống bình thường.

So với xã hội Hy Lạp ngày xưa, câu chuyện đơn giản nhưng sâu sắc đó còn thích hợp hơn trong thế giới ngày nay. Thế giới chúng ta đang sống là thế giới hướng về tiền. Trong thế giới này, Midas được cả xã hội chấp nhận. Và sự thật, trong mỗi chúng ta đều có ít nhiều Midas. Sống trong một thế giới mà khả năng biến đổi liên tụctính chất nổi bật, chúng ta đã nhận chìm những cảm quan, làm tê liệt khả năng thưởng thức cuộc sống của chúng ta, tập trung vào những con số lên xuống trong tài khoản ngân hàng. Thay vì đánh giá phẩm chất mùi vị của một ly rượu vang, chúng ta chú trọng hơn đến giá tiền của nó và tìm cách chứng tỏ rằng chúng ta là một người uống rượu cầu kỳ. Vì sống trong một xã hội coi những con số ma lực kia là quan trọng nhất, hầu hết chúng ta lo lắng cho việc có đủ tiền, và cho rằng sự lo lắng đó là điều thích đáng. Nhưng thế nào là đủ, và đến khi nào thì việc hoạch định tài chánh và sự mưu cầu chân thật về hạnh phúc gặp nhau? Tập trung vào một thứ trừu tượng không có giá trị tự thân, chúng ta coi thường đời sống cụ thể, coi thường sự xúc chạm trực tiếp của chúng ta với thế gian. Chúng ta không còn biết giá trị chân thật của sự vật và ý nghĩa của cái không. 

Phật giáo có thể giúp chúng ta hiểu vì sao chiếc bẫy đó lại quá quyến rũ đối với chúng ta.

Ngày nay, tiền có ít nhất bốn chức năng trong việc phục vụ con người. Dù tốt hay xấu, nó là một phương tiện trao đổi không thể thiếu trong xã hội hiện tại. Điều này làm cho tiền trở nên có giá trị hơn bất cứ thứ gì khác vì nó có thể tạo ra hầu hết những thứ khác. Và vì cách xã hội đồng thuận trong việc định nghĩa thế nào là giá trị, tiền trở thành biểu tượng của giá trị thuần túy.

Là một phương tiện trao đổi, tiền trở thành kho chứa giá trị. Đó là chức năng thứ hai của tiền. Nhiều thế kỷ trước, khi tiền chưa được sử dụng rộng rãi, sự giàu có của một người được đánh giá trên số lượng trâu bò, lúa thóc, người làm và con cái. Ưu thế của vàng và bạc - và ngày nay là tài khoản ngân hàng - là không bị hư hại, ít nhất là trên nguyên lý, và không bị hủy hoại do chuột, mối, lửa… Đặc biệt với vàng, con người say mê nó vì dưới mắt họ, vàng không bị xỉn rỉ và không bị hủy hoại. Và điều này thật sự hấp dẫn đối với một thế giới luôn bị ám ảnh bởi tính chất vô thườngbiến hoại

Chủ nghĩa tư bản còn đem đến cho tiền một chức năng thứ ba. Đó là thứ mà chúng ta được hưởng ngày nay, nhưng đối với nhiều người trong quá khứ thì không đáng tin cậy. Chủ nghĩa tư bản đặt nền tảng trên tư bản, là tiền được sử dụng để tạo ra nhiều tiền hơn. Đầu tư số tiền thặng dư và nhìn nó tăng trưởng. Điều đó khuyến khích sự năng độngtăng trưởng của kinh tế. Nó đã dẫn đường cho nhiều phát triển hữu ích. Nhưng đồng thời nó cũng đem đến sự tiêu cực khi chúng ta tiếp tục tái đầu tư bất cứ thứ gì chúng ta có được, cho rằng chúng ta không bao giờ có quá nhiều. Tư bản luôn luôn được dùng để tích lũy thêm tư bản. Và điều này có khuynh hướng làm cho chúng ta không bao giờ thấy đu. Cách tiếp cận với tiền này rõ ràng tương phản với những xã hội ngày xưa, trong đó tài sản thường được phân phối lại khi đạt đến một mức độ chênh lệch nào đó. Những xã hội đó dường như nhạy cảm hơn về mối tương quan xã hội, cố gắng tránh sự đổ vỡ mối tương quan xã hội do sự chênh lệch tài sản gây ra.

Một điểm đáng chú ý về sự đầu tư trong nền kinh tế tư bản là nợ. Nền kinh tế tư bản là một nền kinh tế vận hành trên nợ, đòi hỏi một xã hội yên tâm với sự mắc nợ. Nợ ít nhất lớn hơn tiền vay ban đầu một chút: Những người đầu tư kỳ vọng lấy lại được nhiều hơn tiền đầu tư ban đầu. Khi mà toàn bộ nền kinh tế vận hành theo cách đó, kết quả xã hội là một sự thúc ép toàn diện cho sự phát triển liên tục, vì đó là con đường duy nhất để trả những món nợ chồng chất. Dưới sức ép liên tục cho sự phát triển đó, con người đã không đoái hoài đến những hậu quả khác về xã hội và môi sinh. Điều xã hội hướng đến là sự kỳ vọng về tương lai: hiện tại không bao giờ đủ nhưng tương lai sẽ (hoặc phải) khá hơn.

Vì sao chúng ta rơi vào tình trạng đó? Với giáo lý vô ngã (anatta), Phật giáo cho chúng ta một tầm nhìn đặc biệt về khổ (dukkha), trong đó bao hàm sự vướng mắc vào tiền. Khổ không chỉ là một ngày nào đó chúng ta sẽ bệnh, già và chết. Không có cái ngã (vô ngã) cũng có nghĩa là ngay lúc này đây, chúng ta đang cảm nhận điều gì đó không ổn nơi chính mình. Chúng ta cảm thấy một lỗ hổng ngay trong nền tảng hiện hữu của chúng ta, một cảm giác về sự thiếu hụt, không trọn vẹn. Và để phản ứng lại cảm giác đó, chúng ta lao vào sự bận rộn với những dự án, nghĩ rằng chúng sẽ giúp chúng ta cảm thấy mình là “thật” hơn. Thiên Chúa giáo cũng đã tìm cách giải thích và đưa ra giải pháp tôn giáo cho cảm giác hụt hẫng này, nhưng nhiều người trong chúng ta không còn tin vào tội nguyên thủy nữa. Vậy có cái gì không ổn nơi chúng ta? Trong những xã hội phát triển hay “kinh tế hóa” ngày nay, giải thích phổ biến nhất là chúng ta không có đủ tiền. Đó là “tội nguyên thủy” đương đại của con người.

Đến đây, chúng ta thấy ngoài những chức năng như là một phương tiện trao đổi, nơi tích lũy giá trị, và tư bản để đầu tư, tiền còn một chức năng nữa: Tiền trở thành biểu tượng của thực tại. Ngày nay tiền được phần đông tin là một phương tiện nhận diện tốt nhất để cảm nhận về chính mình, để chống lại cảm giác dày vò rằng con người thật sự không hiện hữu. Hoài nghi về sự hiện hữu thật sự của ngã, con người đã tìm đến tôn giáo để thiết lập nền tảng cho ngã bằng sự kết nối với Thượng đế hay thần linh. Ngày nay, chúng ta đầu tư vào “chứng khoán” và “tín dụng” để tạo nền tảng cho chúng ta trong kinh tế. Những tổ chức tài chánh trở thành những điện thờ cho chúng ta.

Và càng được coi trọng, tiền càng được sử dụng để định giá trị con người chúng ta. Tiền đi sâu vào đời sống, và cái biểu tượng do chúng ta tạo ra đó trở lại điều động chúng ta hầu như về mọi mặt. Có người cho rằng xã hội ngày nay của chúng ta quá thiên về vật chất, nhưng thật sự phải nói rằng chúng ta không thiên đủ về vật chất. Gắn bó quá chặt với biểu tượng, chúng ta đã xem nhẹ đời sống. Chúng ta say mê sức mạnhgiá trị của tiền hơn là những thứ mà tiền mua được. Chúng ta say mê sở hữu một chiếc Mercedes-Benz để nói về cái tôi hơn là sự tiện nghisức mạnh của chiếc xe. “Tôi là hạng người lái xe Mercedes/ sở hữu căn nhà ở Maui / và có chứng khoán giá trị triệu đô…”.

Tất cả điều này không ra ngoài câu châm ngôn cổ xưa “không dây tự trói” của thiền. Chúng ta bị tù hãm bởi cách chúng ta suy nghĩ về tiền.

Dưới cái nhìn của Phật giáo, vấn đề thật sự của chúng ta chính là ở nơi chúng ta, ở cách chúng ta cố gắng để xác định mình. Chúng ta tìm cách xác định mình bằng những thứ ở bên ngoài, những thứ không bao giờ có thể ban cho chúng ta cảm nhận về thực tạichúng ta mong muốn để lấp vào cảm giác “rỗng không”. Chúng ta cố gắng để có được một trương mục ngân hàng có nhiều tiền và mọi thứ mà xã hội dạy cho chúng ta rằng sẽ làm cho chúng ta hạnh phúc, để rồi cuối cùng chúng ta không hiểu vì sao chúng ta vẫn không tìm thấy hạnh phúc, không hiểu vì sao những thứ đó không giải quyết được cảm giác thiếu thốn nơi chúng ta.

Chúng ta có thể hiểu về tiền bằng một ẩn dụ Phật giáo. Đó là tánh không, “sự rỗng không” trong bản chất của mọi hiện tượng. Đó là một cách diễn tả về tính chất tương quan giữa sự vật, không có thứ gì hiện hữu một cách độc lập. Mỗi sự vật đều là một phần của tất cả những sự vật khác. 

Nhưng dù bản chất là rỗng không, trong xã hội ngày nay, tiền vẫn là một thứ không thể thiếu. Vấn đề chỉ xảy ra khi chúng ta nắm con rắn ở phần đuôi. Nói như Bát Nhã Tâm Kinh, mọi sắc tướng đều rỗng không, nhưng không có tánh không tách rời ngoài sắc tướng. Sự bận tâm về tiền của chúng ta là chỉ bám vào một thứ không có ý nghĩa thật sự từ chính nó, chúng ta bám vào một thứ hoàn toàn nằm ngoài sắc tướngchúng ta càng ngày càng mất đi khả năng đánh giá một cách như thật.

Có thể nói một cách khác rằng tiền không phải là sự vật nhưng là một tiến trình. Chúng ta có thể hiểu nó như một thứ năng lượng không thật sự là của tôi hay của anh. Nếu chúng ta hiểu được rằng tiền chỉ là một biểu tượng rỗng không được xã hội tạo dựng nên, chúng ta có thể sử dụng nó với trí tuệtừ bi để có thể làm giảm sự đau khổ của thế gian.

David R. Loy - Thị Giới lược dịch
(Từ Money, Sex, War, Karma)
Send comment
Off
Telex
VNI
Your Name
Your email address
(View: 13166)
Mới vừa đây, trên cành cây, có nhiều cánh hoa mai vàng nở, mắt mơ màng sau bao năm tháng ẩn nhẫn chờ đợi ngày khoe áo mới. Có những cành đào sum sê là hoa...
(View: 14661)
Cứ mỗi lần nhớ thầy, giấy mực là người bạn duy nhất để con trút ra vô vàn tiếng nói tự cõi lòng của một người đệ tử tận chốn phương xa. Mỗi tuần một lá...
(View: 16878)
Danh từ Generation Gap nghĩa là Khoảng Cách Thế Hệ (mỗi thế hệ cách nhau từ 20-40 năm để người trẻ tuổi lớn lên trở thành người lớn tuổi)...
(View: 14208)
Tôi gọi người cha là Anh, còn con trai ông là Dũng, vì hai cha con ông thật... anh dũng. Mỗi sáng, họ có mặt ở công viên rất sớm.
(View: 15606)
Sau những cái nóng nực gay gắt của mùa hạ đã đi qua, trời bắt đầu sang thu, thoáng đâu đây cơn gió đầu thu nhè nhẹ thổi sang như báo hiệu trong thiên hạ một điều gì đó.
(View: 15354)
Liệu hạnh phúc của con người có bị đám yêu tinh kia giấu mất? Câu trả lời tùy thuộc chính bản thân chúng ta trong quá trình tìm kiếm hạnh phúc cho mình...
(View: 14294)
Một thời Thế Tôn trú ở Kapilavatthu, dạy các Tỷ kheo: Này các Tỷ kheo, từ tâm giải thoát được thực hành, được tu tập, được làm cho sung mãn, được tác thành cỗ xe...
(View: 14296)
Khi tôi viết những dòng chữ này thì tôi vẫn còn cách người mẹ già của tôi đến gần một ngàn cây số. Và những dòng chữ rất riêng tư này, tôi tin rằng...
(View: 12356)
Đúng vào hôm tôi vừa ở Phật Học Đường Báo Quốc về thì Vĩnh đến thăm. Anh đến mang cho tôi một chồng sách Phật viết bằng tiếng Pháp mà anh mới gởi mua ở tận xứ xa.
(View: 14519)
Làng tôi có ba ấp, mỗi ấp có một ngôi chùa. Tôi ở ấp Quảng Đức, lên năm tuổi đã biết tên chùa là Châu Lâm, đã thấy ông thầy chùa đầu tiên trong đời,...
(View: 13742)
Cạnh con đường mòn, ven sườn núi tại Ngọc Nam, có một ngôi chùa nhỏ hoang vắng, nằm im lìm giữa một nơi hẻo lánh và quạnh quẽ. Mùa xuân năm ấy,...
(View: 15660)
Con đường tơ lụa bắt đầu từ Phúc Châu, Hàng Châu, Bắc Kinh (Trung Quốc) qua Mông Cổ, Ấn Độ, Afghanistan, Kazakhstan, Iran, Iraq, Thổ Nhĩ Kỳ, Hy Lạp...
(View: 13235)
Cơn trốt tàn nhẫn quét ngang cánh đồng trống, ngang qua những căn nhà gỗ mong manh, xoáy mạnh và bốc lên cao những người, thú, đất đá và cây cối…, rồi vô tình thả xuống lại trên những đồng cỏ...
(View: 18247)
Có hai hạt lúa nọ được giữ lại để làm hạt giống cho vụ sau vì cả hai đều là những hạt lúa tốt, đều to khỏe và chắc mẩy. Một hôm, người chủ định đem chúng gieo...
(View: 17271)
Như đã nói, nhiều bạn trẻ chọn những xâu chuỗi màu tối của Phật giáo, lẫn giữa những sắc màu sinh động khác, thoạt đầu chỉ vì muốn tạo cho mình một phong cách mới lạ...
(View: 15350)
Trong một khu nhỏ ở phía Tây quảng trường Washington, đường phố chạy ngoằn ngoèo và tự cắt thành những mảnh nhỏ gọi là “biệt khu”. Những “biệt khu” này tạo thành những góc...
(View: 15755)
Thầy thơ lại rút chiếc hèo hoa ở giá gươm, phe phẩy roi, đi xuống phía trại giam tối om. Nơi góc chiếc án thư cũ đã nhạt màu vàng son, một cây đèn đế leo lét rọi vào một khuôn mặt nghĩ ngợi.
(View: 27652)
Tinh thần hiếu đễ của người Á Đông nói chung và dân tộc Việt Nam nói riêng đã thấm sâu vào xương tủy của mọi người, và phát khởi ra sự sinh hoạt bên ngoài...
(View: 15399)
Sau hai năm học con vẫn học giỏi với số phẩy trên 8,0, con cố gắng từng ngày vì niềm hy vọng của ba má, niềm tin của các em và của nhiều người gửi gắm.
(View: 14276)
Thượng Tọa Thích Quang Lạc ấn nút cho chiếc ghế bành Lazy boy giữ độ nghiêng vừa ý, đoạn ngã người lún sâu vô lớp nệm mousse dầy cộm,...
(View: 14672)
Khi chàng dũng sĩ về đến chân núi thì trăng cũng vừa lên. Trăng mười chín soi sáng cảnh núi rừng cô tịch. Ánh trăng nhấp nháy đùa giỡn trên lá cây.
(View: 14454)
Đức Phật ra đời - như trong kinh Pháp Hoa nói - chỉ vì một đại sự nhân duyên lớn. Đó là: "Mở bày cho chúng sanh hiểu để vào tri kiến Phật".
(View: 15697)
Em thấy mẹ chẳng cần vi tính, vẫn âm thầm lập trình cá, cơm, rau. Biết chị Hai cái áo ủi không ngay, còn anh nữa đôi giày cả tuần chưa chịu đánh!
(View: 16076)
Đi theo ông bà, cha mẹ, trí nhớ của con nít - ở những lứa tuổi từ 6 - 7 tuổi đến 11-12 tuổi, vẫn gắn bó với Chào con rắn, Ma gia đuổi bắt, Đánh nẻ, Đập chuồn chuồn...
(View: 14798)
Biển sâu thẳm, biển mênh môngdiễm tuyệt, biển bao dung vô lượngbiến ảo vô biên... Vì thế biển cũng là Tâm.
(View: 15748)
Trong một số lượng lớn học trò, Rajeev là một người có tài nhất, chăm chỉ, sáng tạo,nên anh ta tiếp thu nhanh hơn nhiều so với các bạn đồng môn.
(View: 14466)
Có một vị bồ-tát rất tầm thường ở trong nhà của tôi, nhà của các bạn, nhà của mọi gia đình ở xứ này. Vị bồ-tát ấy cũng có mặt ở các văn phòng, hãng xưởng...
(View: 15483)
Cuộc sống không phải là một mẻ lưới của số phận. Cuộc sống chính là một mối giao hoà bất tận giữa mỗi cá thể đang tồn tại. Và trong mối giao hoà đó...
(View: 15416)
Không và Có tương quan mật thiết với nhau như bóng với hình. Có bao nhiêu cái có thì cũng có bấy nhiêu cái không. Nếu cái có vô cùng vô tận, thì cái không cũng vô tận...
(View: 17358)
Lý tưởng giáo dục và những phương pháp thực hiện lý tưởng này, hiển nhiên Phật giáo đã có một lịch sử rất dài.
(View: 18944)
Bảo Lâm bước chậm lại... ý như để lắng nghe tiếng chim hót líu lo từ phía khu rừng trúc. Vài tia nắng nhẹ vừa xuất hiện phía hừng đông, bầu trời trong xanh văng vắt...
(View: 28145)
Trần Nhân Tông (1258-1308) là con đầu của Trần Thánh Tông. Ông là một vị vua anh minh quả cảm, nhiều lần xông pha trận mạc đánh tan quân Nguyên Mông...
(View: 24792)
Con chó của ta luôn ở bên cạnh ta trong phú quý cũng như lúc bần hàn, khi khỏe mạnh cũng như lúc ốm đau. Nó ngủ yên trên nền đất lạnh, dù gió đông cắt da cắt thịt...
(View: 27153)
Nó đưa tay quệt đôi mắt mọng nước giọng đầy kiên quyết nói với cậu Út: - Nếu con thấy người đàn bà ấy xuất hiện ở nhà này lần nữa, con sẽ không tha đâu.
(View: 17448)
Mười năm vườn xưa xanh tốt Hai mươi năm nắng rọi lều tranh Mẹ tôi gọi tôi về Bên bến nước rửa chân
(View: 19969)
Hàn Mặc Tử rất chú trọng về âm nhạc và màu sắc. Đó chính vì tâm hồn Tử có nhiều trạng thái cá biệt, nhiều khi rất bí ẩn u huyền; để diễn tả, phải dùng màu sắc...
(View: 18464)
Người tài xế bặm môi nhíu sát hai lông mày vào nhau. Những nếp nhăn hằn lên, khổ sở. Tôi chong mắt nhìn ra trước xe. Những cánh đồng trải rộng, trải dài,...
(View: 14723)
Lịch sử chứng minh cho thấy trong xã hội con người có nhiều phát triển tích cực diễn ra do kết quả của lòng từ bi. Chẳng hạn sự hủy diệt thương vụ buôn bán người nô lệ.
(View: 15367)
Chỉ có những phương tiện mang tinh thần bất bạo độngthấm nhuần lòng từ bi mới có thể giúp con người đạt đến lý tưởng chân chính, đạt đến cứu cánh tốt đẹp...
(View: 14873)
Hình tượng Phật không những xuất hiện trong những không gian lặng lẽ nơi phòng thờ hay bàn thờ gia đình mà còn xuất hiện trên những đỉnh núi cao ngất và hùng vĩ...
(View: 17448)
Life is a gift… accept it. Đời là một món quà, hãy nhận lấy. Life is an adventure… pare it. Đời là một cuộc phiêu lưu, hãy giảm dần.
(View: 24908)
Đến một lúc, mọi giông tố mịt mùng không che nổi sự bừng sáng của con tim và mọi khổ đau buồn tủi không đánh gục được niềm lạc quan tiềm ẩn trong một tinh thần.
(View: 21224)
Phật giáo đã bắt rễ dễ dàng trên mảnh đất Việt Nam. Những người nông dân Việt Nam đang đau khổ và khát vọng sự giải thoát, đã tiếp nhận Phật giáo một cách tự nhiên.
(View: 19800)
Ôn hiện thân vào đời năm Đinh Mùi, 1907, tại làng Dạ Lê Thượng, xã Thủy Phương, quận Hương Thủy, Thừa Thiên. Từ đó, Ôn đã mang hành trang của người giác ngộ...
(View: 22299)
Sáng sớm vị sư nữ ra mở cổng Tam Quan quét dọn. Sương mù còn giăng kín ngõ. Thoáng chút se lòng sư cô đứng lặng giữa sân như để tĩnh tâm hít thở,...
(View: 20604)
Xung quanh ngôi thạch thất, thầy có trồng dăm loài hoa kiểng, ít cây ổi mận, đu đủ…. Ngày tháng trôi qua, cây trái đã trở nên xum xuê tươi mát, những chậu hoa cũng lấm tấm điểm một vài bông đỏ vàng rực rỡ.
(View: 15518)
Bồ đoàn nguyên nghĩa là cái nệm tròn đan bằng cỏ bồ, dùng để lót ngồi hay quỳ lạy. Cỏ bồ có lẽ giống như cỏ năn cỏ lát của nước mình, một thứ vật liệu đơn giản dễ sử dụng.
(View: 13683)
Chấp trước, mê chấp, chấp thủ là một trong những gông cùm làm khổ con người. Chính vì hiểu được nỗi khổ này mà Đức Phật luôn dạy các hàng đệ tử là phải phá chấp.
(View: 14688)
Nhìn lên bản đồ (kèm theo), ta sẽ thấy Huyền Trang đi theo một đường zigzag rộng lớn, dài hơn nửa đường biên Trung Quốc, vòng quanh nửa nước Ấn Độ...
(View: 13824)
Người hộ trì chánh pháp phải biết nhẫn nhục. Nhẫn nhục là biểu hiện sức mạnh nội tâm. Nhẫn nhục cò là phương thuốc thần hiệu để trị bệnh mình và bệnh người.
Quảng Cáo Bảo Trợ
Gủi hàng từ MỸ về VIỆT NAM
Get a FREE Online Menu and Front Door: Stand Banner Menu Display for Your Restaurant