Rau lừa

Xưa có một người thợ săn trẻ tuổi vào rừng rình thú. Lòng anh phơi phới. Anh vừa đi vừa thổi kèn bằng lá, bỗng gặp một bà lão già nua, xấu xí. Bà nói:

- Chào anh thợ săn thân mến, anh vui vẻ hớn hở, còn tôi thì vừa đói vừa khát, anh làm phúc bố thí cho tôi ít nhiều.

Anh thợ săn thương hại bà lão tội nghiệp thò tay vào túi tính số tiền mình có và cho bà ít nhiều. Anh nói xong định đi thì bà lão giữ lại bảo:

- Này anh thợ săn thân mến ạ, anh hãy nghe lão nói đây. Anh có lòng tốt, lão muốn thưởng cho anh. Anh cứ đi đi. Đi một lúc, tới một cây to có chín con chim đậu đang quắp một chiếc áo khoác và tranh nhau giằng áo. Anh giơ súng lên mà ngắm bắn vào giữa. Thế nào chúng cũng phải thả chiếc áo xuống. Một con chim bị bắn chết sẽ rơi xuống. Anh hãy nhặt lấy chiếc áo khoác mang đi. Đó là một chiếc áo thần. Khoác nó lên vai, muốn đi nơi nào là đến được ngay.
Anh móc lấy quả tim của con chim chết mà nuốt đi thì sáng nào dậy cũng thấy dưới gối một đồng tiền vàng.

Anh thợ săn cảm ơn bà lão phù phủ và nghĩ bụng:

- Nếu quả như thế thì điều bà ta hứa thật là tuyệt vời.

Anh đi độ trăm thước bỗng nghe trên cành cây có tiếng chim kêu. Anh ngẩng đầu lên thấy một bầy chim đang mổ nhau, đạp nhau, tranh nhau một chiếc áo. Chúng kêu loạn xạ, giằng co, cãi nhau, con nào cũng định giành lấy riêng cho mình. Anh thợ săn nói:

- Hừ, lạ thật! Quả đúng như lời bà cụ bảo.

Anh liền hạ súng trên vai xuống, ngắm bắn vào giữa bầy chim, lông chim bay lả tả. Đàn chim lập tức kêu ầm ĩ bay đi. Nhưng một con chết rơi xuống, cả chiếc áo khoác cũng rơi theo. Anh thợ săn làm như lời bà lão dặn, mổ chim lấy quả tim nuốt ực rồi mang áo khoác về nhà.

Sáng hôm sau, anh tỉnh dậy chợt nhớ đến lời tiên tri muốn xem có đúng không. Anh nâng gối lên thì thấy một đồng tiền vàng sáng nhoáng. Sáng hôm sau nữa anh lại thấy một đồng tiền vàng. Hôm nào dậy cũng vậy. Anh góp lại được một đống vàng. Sau anh nghĩ: "Cứ ở nhà ru rú thế này thì tất cả chỗ vàng này chả dùng làm gì cả. Mình phải đi cho biết đó biết đây mới được".

Anh liền từ biệt bố mẹ, đeo súng và túi đi săn rồi lên đường đi chu du bốn bể. Một hôm, anh vào một khu rừng rậm, ra khỏi rừng, anh thấy ở cánh đồng phía trước có một tòa lâu đài đồ sộ. Ở một cửa sổ có một bà già cùng một thiếu nữ xinh đẹp đang đứng nhìn xuống. Bà già là một mụ phù thủy. Mụ bảo cô gái:

- Kia có một anh chàng ở rừng đi ra. Gã ta có bảo bối trong người, ta phải chiếm lấy, con yêu của mẹ ạ. Bảo bối ấy vào tay ta mới đúng. Trong người gã có một quả tim chim. Nhờ đó, mỗi sáng, dưới gối gã có một đồng tiền vàng.

Mụ cho cô biết phải làm gì, giở trò gì để lấy. Sau mụ còn dọa cô, trợn mắt bảo:

- Không nghe lời tao thì chỉ có chết!

Anh thợ săn tới gần nhìn thấy cô gái nghĩ bụng:

- Ta đi giang hồ mãi rồi, cũng muốn nghỉ ngơi một chút. Âu là ta ghé vào lâu đài đẹp đẽ này, tiền bạc ta có thừa thãi cơ mà.

Thực tình thì chỉ vì anh ta nhìn thấy cô gái đẹp nên muốn ở lại. Anh vào nhà được tiếp đãi ân cần, lịch sự. Chẳng bao lâu anh đã mê con gái mụ phù thủy không còn nghĩ gì khác nữa, chỉ biết chiều theo ý cô, cô muốn gì là anh vui vẻ làm ngay. Mụ già bảo con:

- Giờ thì ta phải lấy kỳ được quả tim con chim. Nó có mất cũng chẳng biết đâu.

Hai mẹ con nấu một thức uống, nấu xong mụ rót vào cốc để con gái đưa cho anh thợ săn. Cô gái nói:

- Anh thân yêu ơi, anh hãy cạn cốc chúc em đi.

Anh cầm cốc uống cạn thì nôn ra quả tim chim. Cô gái lén mang tim chim đi, rồi phải nuốt tim chim theo ý mẹ. Từ đó, anh không còn tìm thấy vàng ở dưới gối nữa. Còn vàng ở dưới gối cô gái, thì sáng nào, mụ già cũng đến lấy đi. Nhưng anh chàng si tình yêu mê yêu mẩn, lúc nào cũng quấn quít bên cô gái, không còn nghĩ đến việc gì khác nữa. Mụ phù thủy già lại bảo con:

- Ta đã được quả tim chim, còn phải lấy nốt chiếc áo khoác thần của nó nữa.

Cô gái gàn đi:

- Thôi ta để cho anh ấy chiếc áo, vì anh ta đã mất hết của cải rồi còn gì!

Mụ già tức giận bảo:

- Chiếc áo ấy là một bảo bối hiếm có trong thiên hạ. Ta nhất định lấy cho kỳ được.

Mụ bày mưu cho con, dọa nếu con không chịu làm thì mụ sẽ trị cho. Cô đành theo lệnh mẹ, đến đứng bên cửa sổ nhìn ra xa làm vẻ rầu rĩ. Anh thợ săn hỏi:

- Sao em lại đứng thẫn thờ ra đấy.

Cô đáp:

- Chao ôi! Anh yêu quý của em ạ, đàng trước kia có quả núi Thạch Lưu, là nơi có nhiều ngọc quý. Em thèm ngọc quá, cứ nghĩ đến lại buồn. Nhưng ai là người đi lấy được. Chỉ có chim mới bay được đến nơi, con người thì vạn kiếp chẳng đến được.

Anh thợ săn nói:

- Nếu chỉ vì việc ấy mà em than thở thì anh có thể làm cho em khỏi buồn phiền ngay lập tức.

Nói xong, anh kêu cô vào trong áo khoác, niệm chú ước được đến ngay núi Thạch Lưu. Chớp mắt, cả hai người đã ngồi trên núi, khắp bốn bên, ngọc óng ánh, trông thật sướng mắt. Họ nhặt lấy những viên đẹp nhất, quý nhất. Mụ già hóa phép cho mắt anh thợ săn díp lại. Anh bảo cô gái:

- Ta hãy ngồi nghỉ một lúc đi, anh mệt quá, đứng không vững nữa đâu.

Hai người ngồi xuống. Anh gối đầu vào lòng cô mà ngủ. Anh ngủ rồi thì cô tháo áo khoác ở vai anh ra, khoác vào người nhặt châu ngọc rồi hóa phép về nhà. Anh thợ săn ngủ no mắt, tỉnh dậy thấy người yêu đã lừa mình, bỏ rơi mình ở quả núi hoang vu này. Anh nói:

- Than ôi, trong thiên hạ sao lại có thể có việc phản bội đến thế được!

Anh ngồi thần ra, đau khổ và lo lắng không biết làm thế nào. Núi này vốn của những tên khổng lồ man rợ hoành hành và sinh sống ở đó. Anh ngồi mới được một lúc bỗng thấy ba tên đi lại. Anh lại nằm xuống, làm ra bộ ngủ rất say. Ba tên khổng lồ tới. Tên thứ nhất đá anh bảo:

- Sao cái con sâu này lại nằm ườn ra đấy mà trầm ngâm thế này?

Tên thứ hai nói:

- Thì cứ dần cho nó chết quách đi.

Tên thứ ba có vẻ khinh bỉ nói:

- Thật chả bõ. Cứ để nó sống. Nó không ở đây nổi. Nếu leo lên đỉnh núi nó sẽ bị mây cuốn đi mất.

Nói xong câu chuyện, chúng đi qua. Anh thợ săn đã lắng tai nghe, nên khi chúng đi rồi, anh đứng phắt dậy, trèo lên đỉnh núi.

Tới nơi, anh ngồi nghỉ một lát thì có một đám mây trôi đến, cuốn lấy anh mang đi. Mây bay một thời gian trên trời rồi hạ xuống một cách nhẹ nhàng giữa đám bắp cải và các thức rau khác. Anh thợ săn nhìn quanh và nói:

- Mình đói quá giá có cái gì ăn thì hay. Khó mà đi được nữa.

Nhưng ở đây, chẳng thấy lê, táo, hay thứ quả nào khác, thì toàn rau mà thôi. Sau anh nghĩ:

- Thôi bí lắm thì ta ăn rau sống vậy, tuy không ngon lành gì nhưng cũng mát rượi.

Anh liền chọn lấy một cây rau ngon mà ăn. Nhưng anh vừa nuốt mấy miếng thì thấy là lạ và cảm thấy trong người khác hẳn anh mọc ra bốn chân, một cái đầu to, hai cái tai dài, anh khiếp sợ vì thấy mình đã biến thành một con lừa.

Anh vẫn cảm thấy đói lắm, ăn rau sống rất hợp với thể chất mới của anh, nên anh lại ăn nghiến ngấu. Mãi sau anh mới lần tới một giống rau khác, anh vừa nuốt một ít thì lại cảm thấy trong người có sự thay đổi và trở lại thành hình người.

Anh thợ săn nằm xuống ngủ cho hết mệt. Hôm sau tỉnh dậy, anh hái một cây rau độc và một cây rau lành, nghĩ bụng: "Cái này sẽ giúp mình lấy lại các thứ của mình và trừng phạt sự phản bội". Anh nhét những cây rau vào trong người trèo qua tường đi tìm lâu đài người yêu của mình. Anh đi lang thang mấy ngày thì may quá, tìm được ra nhà. Anh vội bôi mặt mũi đến mẹ đẻ cô gái cũng không nhận ra được anh. Anh vào lâu đài xin ngủ trọ:

- Tôi mệt lắm không đi được nữa.

Mụ phù thủy hỏi:

- Này, người đồng bào là ai thế? Làm nghề gì vậy?

Anh đáp:

- Tôi là một sứ giả của nhà vua. Tôi được phái đi tìm thứ rau quí nhất trên đời. Tôi may mắn tìm ra thứ rau ấy, hiện mang theo ở đây. Nhưng trời nóng như thiêu như đốt, rau tươi của tôi đã héo hết, không biết tôi có mang đi được nữa không.

Mụ già nghe nói đến rau quý thèm quá bảo:

- Này, người đồng bào yêu quý, cho tôi nếm thử cây rau quý một chút có được không?

Anh trả lời:

- Được thôi. Tôi mang về hai cây, để tôi cho bà một.

Anh mở bị, đưa cho mụ một cây rau độc. Mụ phù thủy không nghi ngờ gì cả, nghĩ đến món ăn mới, mụ thèm rỏ dãi, vào bếp làm ngay. Làm xong, mụ cũng chẳng đợi bưng lên bàn nữa, đút luôn mấy lá vào mồm. Mụ vừa nuốt xong thì biến thành con lừa cái chạy ra sân. Đến lượt con hầu vào bếp. Nó nhìn thấy món rau làm xong để đấy, bèn bưng lên. Đi đường quen nếp cũ, nó thèm nếm quá, bèn ăn vụng vài lá. Phép lạ ứng liền nó biến thành một con lừa cái nhỏ
chạy đến bên mụ già. Bát rau rơi xuống đất. Trong lúc ấy, sứ giả ngồi ở ngoài với cô gái đẹp. Cô chờ mãi không có ai mang rau lên, thèm ăn nói:

- Chả biết rau để ở đâu ấy nhỉ?

Anh thợ săn nghĩ bụng chắc món rau đã có hiệu quả rồi liền nói:

- Để tôi xuống bếp xem sao.

Anh đi xuống thì thấy có hai con lừa cái nhảy nhót ngoài sân, còn rau thì đổ ở dưới đất. Anh nói:

- Được lắm. Hai đứa bay đã lấy phần rồi.

Anh nhặt những lá rau còn lại, bỏ vào bát bưng lên cho cô gái và nói:

- Tôi phải tự tay bưng lên cho cô món ăn ngon để cô không phải suốt ruột.

Cô ăn một ít thì lập tức cũng như hai người kia, biến thành một con lừa cái con chạy ra ngoài sân. Sau khi anh thợ săn đã rửa sạch mặt mũi để cho những người biến ra lừa nhận được anh, anh ra sân bảo:

- Giờ thì các người hãy đền tội phản bội đi nhé!

Anh lấy dây buộc cả ba con lừa lại, đánh đi đến một nhà xay lúa. Anh gõ cửa sổ, người thợ xay thò đầu ra hỏi anh muốn gì. Anh nói:

- Tôi có ba con vật tai quái mà không muốn nuôi nữa. Nếu bác chịu nuôi hộ tôi, cho ở, cho ăn thì hết bao nhiêu tiền tôi cũng xin chịu.

Bác thợ xay nói:

- Được thôi. Nhưng phải nuôi thế nào?

Anh thợ săn dặn bác, đối với con lừa già, tức là mụ phù thủy, thì cứ mỗi ngày đánh ba lần, cho ăn một lần. Đối với con trẻ là con hầu thì đánh một lần, cho ăn ba lần. Còn đối với con trẻ nhất là cô gái thì không đánh lần nào mà cho ăn ba lần. Anh không nhẫn tâm để cô ta bị đánh. Sau đó, anh trở về lâu đài ở, cần gì có nấy không thiếu gì cả.

Mấy hôm sau bác thợ xay bảo là con lừa già bị đánh nhiều mà chỉ được ăn một lần một ngày nên đã chết rồi. Bác lại bảo: "Hai con kia chưa chết, mỗi ngày được ăn ba lần, nhưng chúng buồn quá, sợ cũng không sống được bao lâu".

Anh thợ săn động lòng thương, cũng nguôi giận nên bảo bác thợ xay đưa chúng lại. Hai con đến thì anh cho ăn một ít rau lành, chúng hiện nguyên hình thành người. Cô gái đẹp quỳ xuống thưa:

- Anh ơi, anh tha cho em tội đã làm cho anh phải điêu đứng. Mẹ em bắt em làm thế. Em miễn cưỡng mà làm, thực tình em yêu anh tha thiết. Áo thần của anh treo ở trong một cái tủ, còn tim chim thì để em xin uống thuốc cho nôn ra.

Anh đổi ý bảo:

- Thôi em cứ giữ lấy. Anh cũng chả thiết nữa vì anh đã lấy em, em sẽ là người vợ trung thành của anh.

Lễ cưới được tổ chức. Hai vợ chồng ăn ở với nhau sung sướng cho đến chết.