05. Saanen, 19 tháng bảy 1970

Saanen, 19 tháng bảy 1970

Bạn biết, tự do hàm ý sự phủ nhận tổng thể, sự khước từ, sự cự tuyệt tất cả uy quyền. Người ta phải hiểu rõ điều này rất, rất cẩn thận, bởi vì thế hệ trẻ nghĩ rằng tự do là phỉ nhổ người cảnh sát, làm bất kỳ điều gì họ muốn. Sự phủ nhận của uy quyền bên ngoài không nhất thiết là sự tự do hoàn toàn khỏi tất cả uy quyền bên trong, và khi chúng ta hiểu rõ uy quyền bên trong và một cái trí và một quả tim mà toàn bộ, trọn vẹn, tuyệt đối được tự do khỏi uy quyền, vậy thì chúng ta có thể hiểu rõ hành động của tự do phía bên ngoài. Sự tự do phía bên ngoài của hành động phụ thuộc hoàn toàn và trọn vẹn vào cái trí được tự do khỏi uy quyền phía bên trong. Nó cần đến nhiều sự thận trọng và sự tìm hiểu nhẫn nại để tìm ra được tự do khỏi uy quyền bên trong có nghĩa gì. Vì vậy nếu bạn muốn, chúng ta sẽ cùng nhau đi, cùng nhau chia sẻ, cùng nhau làm việc để tìm ra được tự do khỏi tất cả uy quyền bên trong có nghĩa gì.

Theo từ điển từ ngữ authority thẩm quyền nói đến người mà có một ý tưởng khởi đầu, người tạo ra cái gì đó. Người khởi đầu là người đã khám phá cái gì đó mới mẻ, có lẽ diễn tả nó thành những từ ngữ, hay vẽ vào một bức tranh, hay sáng tác một bài thơ, hay theo một sống tôn giáo, và việc đó trở thành một khuôn mẫu, một cái khuôn, một hệ thống mà những người khác tuân theo. Bạn có Lenin, Mao, hay những người khác – chính trị, kinh tế, hay tôn giáo – sau đó những người còn lại tuân theo, một cách mù quáng, hay khôn ngoan, hay có trí năng.

Hãy quan sát điều này trong sống riêng của bạn, bởi vì đó là điều gì chúng ta đang làm. Bằng cách lắng nghe người nói, bạn thực sự đang lắng nghe chính bạn, đang quan sát chính bạn. Ngược lại điều gì được nói không có giá trị gì cả.

Có những khuôn mẫu của sống, cách cư xử, thuộc chính trị hay tâm lý, phía bên ngoài hay bên trong, và việc dễ dàng nhất cho cái trí – mà thông thường rất lười biếng, lờ đờ – là tuân theo điều gì người nào đó đã nói. Vậy là người tuân theo chấp nhận uy quyền như một phương tiện để đạt được điều gì anh ấy mong muốn hay điều gì được hứa hẹn qua hệ thống đặc biệt của triết lý hay ý tưởng đó. Anh ấy chấp nhận một hệ thống đặc biệt của tư tưởng, tuân theo nó, bám chặt nó, lệ thuộc nó, và thế là biến nó thành uy quyền. Vậy là anh ấy chỉ là một người theo sau, một người phó bản – và hầu hết mọi người đều là những người phó bản. Họ có lẽ nghĩ rằng họ có ý tưởng mới mẻ nào đó về vẽ tranh hay sáng tác những bài thơ, nhưng từ cốt lõi, bởi vì họ bị quy định để tuân theo, để bắt chước, để tuân phục, họ trở thành những con người phó bản, ngớ ngẩn. Đó là một phẩm chất gây hủy hoại của uy quyền.

Bây giờ, chúng ta thuộc loại đó? Các bạn có như vậy không? Hãy tìm ra. Nếu chúng ta tuân theo người nào đó, hay niềm tin hay sự hướng dẫn nào đó tùy theo một quyển sách hay một con người mà hứa hẹn một phần thưởng – sự khai sáng, một việc sẽ được thành tựu tại khúc cuối nhờ vào một phương tiện đặc biệt – phương tiện và người đưa ra phương tiện đó trở thành uy quyền. Như những con người, chúng ta làm điều này phải không? Thuộc tâm lý bạn theo người nào đó? Chúng ta không đang nói về theo sau bên ngoài, vâng lời bên ngoài, vâng lời một luật lệ hay chối từ một luật lệ. Chúng ta không đang bàn luận về điều đó. Phía bên trong, thuộc tâm lý, bạn, như một con người, tuân theo? Nếu bạn có tuân theo, vậy thì, từ cơ bản bạn là một con người phó bản, vô giá trị. Bạn có lẽ làm những công việc tốt đẹp, bạn có lẽ có một sống rất lương thiện, bạn có lẽ có một ngôi nhà xinh xinh, và vân vân, nhưng nó chẳng có ý nghĩa gì cả.

Tiếp theo có một loại uy quyền khác, uy quyền của truyền thống. Ý nghĩa của từ ngữ tradition truyền thống đó là chuyển từ quá khứ sang hiện tại. Có truyền thống Thiên chúa giáo, truyền thống Cơ đốc giáo, truyền thống gia đình, truyền thống chủng tộc. Truyền thống hàm ý không chỉ điều gì đã được chuyển sang nhưng còn cả truyền thống của ký ức, mà còn khó khăn hơn nhiều. Nếu bạn tìm hiểu truyền thống, bạn có thể thấy tại những mức độ nào đó nó có giá trị, và tại những mức độ khác nó không có giá trị gì cả. Cách cư xử, lễ phép, ý tứ, chu đáo, sự tỉnh táo của cái trí đang quan sát, dần dần có thể trở thành một truyền thống và, khuôn mẫu đã được thiết lập, tiếp theo cái trí chỉ lặp lại nó, thức dậy, mở cửa, đúng giờ cho những bữa ăn. Nó là lịch sự, nhưng nó đã trở thành một truyền thống; nó được sinh ra từ sự ý tứ, sự tỉnh táo, sự nhạy bén, và sự rõ ràng.

Tiếp theo có truyền thống của một cái trí đã vun quén ký ức, mà vận hành giống như một máy tính, mọi hành động đang lặp lại lặp lại và lặp lại đến độ nó không bao giờ có thể thâu nhận bất kỳ điều gì mới mẻ, nó không bao giờ có thể lắng nghe bất kỳ điều gì hoàn toàn khác hẳn. Những bộ não của chúng ta giống như những cái máy thâu băng; những kỷ niệm nào đó đã được vun quén qua hàng thế kỷ, và chúng ta lặp lại điều đó, lặp lại và lặp lại và lặp lại. Qua sự nhiễu loạn của lặp lại đó chúng ta cố gắng lắng nghe điều gì đó mới mẻ, và thế là chúng ta không lắng nghe gì cả. Sau đó chúng ta nói, ‘Tôi sẽ phải làm gì đây? Làm thế nào tôi sẽ loại bỏ bộ máy cũ kỹ này, cuộn băng cũ kỹ này, và lắng nghe cuộn băng mới mẻ?’ Điều mới mẻ có thể nghe được chỉ khi nào cuộn băng cũ kỹ yên lặng. Và cuộn băng cũ kỹ trở nên hoàn toàn yên lặng mà không có bất kỳ nỗ lực nào nếu bạn nghiêm túc lắng nghe, tìm ra, trao chú ý của bạn; vậy là không có uy quyền của một người khác, và lệ thuộc vào một người khác.

Có uy quyền của truyền thống; có uy quyền của quá khứ như ký ức, như trải nghiệm, như hiểu biết; và có uy quyền của một trải nghiệm tức khắc. Bạn có một trải nghiệm, và việc đó trở thành uy quyền. Trải nghiệm được đặt nền tảng trên quá khứ của bạn, hiểu biết được tích lũy; ngược lại nếu bạn không công nhận nó như trải nghiệm, như cái gì đó mới mẻ, nó không là một trải nghiệm.

Vậy là có vô số loại khác nhau của uy quyền. Làm thế nào một cái trí và quả tim, một bộ não mà quá bị quy định bởi uy quyền, bắt chước, tuân phục, điều chỉnh, có thể lắng nghe bất kỳ điều gì hoàn toàn mới mẻ? Làm thế nào nó có thể lắng nghe vẻ đẹp của một ngày khi cái trí và quả tim và bộ não bị bao bọc bởi uy quyền của quá khứ? Liệu bạn có thể thấy – không bằng từ ngữ, không bằng trí năng, nhưng thực sự nhận biết sự kiện, ‘cái gì là’ thực sự – rằng một cái trí bị chất nặng bởi quá khứ, bị quy định bởi nhiều hình thức khác nhau của uy quyền, không được tự do và thế là không thể thấy trọn vẹn? Nếu bạn thực sự thấy điều đó, vậy là quá khứ xóa sạch mà không cần bất kỳ nỗ lực nào.

Vậy là tự do hàm ý sự kết thúc hoàn toàn của tất cả uy quyền bên trong. Và từ chất lượng của cái trí được tự do đó, một tự do bên ngoài hiện diện mà hoàn toàn khác hẳn sự phản ứng của một nhân tố đối nghịch và kháng cự. Thực ra, điều gì chúng ta đang nói rất đơn giản, và chính bởi vì tánh rất đơn giản của nó mà bạn có lẽ bỏ lỡ nó. Những cái trí của chúng ta, những bộ não của chúng ta bị quy định qua uy quyền, qua bắt chước và tuân phục. Đó là một sự kiện. Và vì vậy tự do không thể hiện diện cho một cái trí như thế. Tôi có thể nói vô tận về tự do và cách mạng chống lại những hình thức bên ngoài nào đó của sự kềm hãm nhưng nó không là một cái trí tự do. Cái trí thực sự tự do không có uy quyền bên trong gì cả.

Chúng ta đã giải thích rất cẩn thận uy quyền có nghĩa gì. Liệu bạn, như một con người, có bất kỳ hình thức nào của uy quyền mà bạn lệ thuộc? Nếu bạn có, bạn không thể có tự do. Và chỉ cái trí tự do mới biết được thương yêu và thiền định có nghĩa gì.

Trong hiểu rõ tự do, người ta cũng phải hiểu rõ kỷ luật là gì. Điều này có nghĩa khá trái ngược với tất cả mọi việc bạn suy nghĩ. Bởi vì thông thường chúng ta nghĩ tự do có nghĩa tự do khỏi tất cả kỷ luật. Chúng ta hãy cùng nhau tìm ra nó có nghĩa gì. Tôi không đang đặt ra hay chỉ bảo cho bạn rằng bạn nên là gì hay không nên là gì. Chúng ta đang cố gắng tìm ra – không phải cố gắng – chúng ta đang tìm ra kỷ luật có nghĩa gì. Chất lượng của cái trí mà được kỷ luật cao độ là gì? Tự do không thể tồn tại nếu không có kỷ luật. Điều đó không có nghĩa rằng trước tiên bạn phải được kỷ luật và sau đó bạn sẽ có tự do, nhưng tự do và kỷ luật đó theo cùng nhau; chúng không là hai sự việc tách rời.

Từ ngữ discipline có nghĩa gì? Theo từ điển – tôi xin lỗi khi phải nói quá nhiều về ý nghĩa tự điển của những từ ngữ– gốc Latin của từ ngữ đó có nghĩa học hành. Cái trí kỷ luật không là cái trí tuân phục đến một mục đích, không phải cái trí ép buộc chính nó vào một khuôn mẫu nào đó của hành động tùy theo một học thuyết hay một niềm tin của Marx, Engels, Stalin, Lenin, hay Mao. Nó là một cái trí có khả năng học hành, mà hoàn toàn khác hẳn cái trí có khả năng tuân phục. Một cái trí tuân phục không thể học hành, nhưng chỉ một cái trí đang quan sát, thực sự thấy ‘cái gì là’ và không diễn giải ‘cái gì là’ tùy theo những ham muốn riêng của nó, tình trạng bị quy định riêng của nó, vui thú đặc biệt riêng của nó. Kỷ luật không có nghĩa đè nén, kiểm soát, tuân phục, hay điều chỉnh đến một khuôn mẫu hay một học thuyết; nó có nghĩa một cái trí mà thấy ‘cái gì là’ và học hành từ ‘cái gì là’. Một cái trí như thế phải cảnh giác, tỉnh táo lạ thường. Đó là nghĩa lý của có kỷ luật. 

Trong ý nghĩa thông thường của những từ ngữ, to discipline oneself tự-kỷ luật chính mình hàm ý rằng có một thực thể đang kỷ luật chính nó tùy theo điều gì đó. Đó là một qui trình phân hai. Khi tôi bảo với mình rằng tôi phải thức dậy sớm vào buổi sáng bởi vì tôi lười biếng, hay rằng tôi không được tức giận, hay rằng tôi không nên làm việc gì đó, trong đó có một qui trình phân hai được bao hàm: có người quan sát và vật được quan sát; có người mà kiểm soát bằng ý chí của anh ấy việc gì anh ấy nên làm hay phủ nhận việc gì anh ấy không nên làm. Trong trạng thái phân hai đó có xung đột, phải không? Vậy là kỷ luật, như nó được chấp nhận, là một qui trình của xung đột liên tục. Đó là kỷ luật được đặt ra bởi cha mẹ, bởi xã hội, bởi những tổ chức tôn giáo, bởi giáo hội, bởi điều gì Đức Phật và Chúa Jesus và vân vân đã nói. Đối với chúng ta kỷ luật có nghĩa tuân phục, và có một phản kháng chống lại tuân phục. Cha mẹ muốn bạn làm những sự việc nào đó, và bạn phản kháng chống lại chúng. Sống của chúng ta được đặt nền tảng trên sự vâng lời, sự tuân phục – và những đối nghịch của nó: khước từ sự tuân phục để làm điều gì người ta ưa thích, phản kháng chống lại khuôn mẫu. Đây là điều gì đang xảy ra khắp thế giới. 

Chúng ta sẽ tìm ra điều gì là chất lượng của cái trí mà không tuân phục, không bắt chước, không theo sau, không vâng lời nhưng trong chính nó được kỷ luật cao độ, trong ý nghĩa rằng nó đang liên tục học hành. Điều gì là chất lượng của một cái trí mà đang học hành, không đang tuân phục? Tuân phục hàm ý so sánh, phải không? Tôi so sánh chính tôi với một người khác, đo lường chính tôi – tôi là gì và tôi nên là gì – với người nào khác: vị anh hùng, vị thánh, Mao, Lenin, Marx – hay nếu bạn không ưa thích họ, so sánh với Chúa Jesus. Nơi nào có sự tuân phục, phải có sự so sánh. Làm ơn hãy thấy điều này và tìm ra liệu bạn có thể sống hàng ngày – không phải bằng từ ngữ nhưng thực sự – mà không so sánh, mà có nghĩa không tuân phục.

Bạn biết bạn có so sánh, phải không? Đó là tình trạng bị quy định của chúng ta từ niên thiếu – ‘Ồ, bạn phải giống như người anh của bạn, hay người cô của bạn; bạn phải giống như vị thánh hay tuân theo Mao hay những người mới nhất nói gì’. Chúng ta luôn luôn đang so sánh; đó là sự giáo dục của chúng ta trong những trường học: cho điểm và đậu những kỳ thi. Bạn không biết nó có nghĩa gì khi sống mà không so sánh, mà không ganh đua, và thế là không hung hăng, không bạo lực. Khoảnh khắc bạn so sánh chính bạn với một nguời khác, nó là một hình thức của hung hăng, và vì vậy nó là một hình thức của bạo lực. Bạo lực không chỉ là đánh đập hay giết chết người nào đó; bạo lực là tinh thần so sánh này: ‘Tôi phải giống người nào đó’, hay, ‘Tôi phải hoàn thiện chính mình’. Tự-hoàn thiện là đối nghịch của tự do và học hành. Hãy tìm ra cho chính bạn làm thế nào để sống một sống không so sánh, và bạn sẽ thấy một sự việc thật lạ thường xảy đến cho bạn nếu bạn thực sự trở nên tỉnh táo, một cách không chọn lựa, được nó có nghĩa gì khi sống không so sánh, không bao giờ sử dụng những từ ngữ tốt hơn, không bao giờ sử dụng những từ ngữ tôi sẽ là. Chúng ta là những nô lệ đối với từ ngữ là, mà có nghiã tôi sẽ là người nào đó ở thời gian nào đó trong tương lai.

Vậy là so sánh, tuân phục, theo cùng nhau và chỉ nuôi dưỡng đè nén, xung đột, và đau khổ vô tận. Liệu bạn có thể tìm được một phương cách sống – không phải một phương cách – một sống hàng ngày trong đó không có so sánh? Hãy thỉnh thoảng làm nó, và bạn sẽ thấy nó là một sự việc thật lạ thường. Nó làm bạn tự do khỏi quá nhiều gánh nặng. Và nếu bạn nhận biết được điều đó, chính nhận biết mang lại chất lượng của cái trí đó mà nhạy cảm cao độ và thế là kỷ luật cao độ, bởi vì nó liên tục đang học hành – không phải điều gì nó muốn học hành, hay điều gì vui thú để học hành, điều gì thỏa mãn để học hành, nhưng đang học hành..

Liệu bạn có thể trở nên ý thức được uy quyền và ý thức được đang theo sau nó, ý thức được vâng lời và tuân phục đến một khuôn mẫu, đến truyền thống, đến tuyên truyền, đến điều gì những người khác đã nói? Truyền thống, những trải nghiệm đã tích lũy của chính bạn và của những người khác, của chủng tộc hay của gia đình, tất cả trở thành uy quyền. Và nơi nào có uy quyền, cái trí không bao giờ có thể được tự do để khám phá liệu có bất kỳ điều gì để được khám phá, cái gì đó hoàn toàn mới mẻ không thời gian. Một cái trí nhạy cảm không có thời gian. Nó liên tục đang chuyển động; nó giống như một con sông, đang chảy, và trong dòng chảy đó không có đè nén, không có tuân phục, không có ham muốn để thành tựu và tất cả vớ vẩn đó. Chỉ cái trí đứng yên trì trệ mới nói, ‘Tôi phải thành tựu’, ‘Tôi phải trở thành’.

Chúng ta phải rất rõ ràng, sâu thẳm, và nghiêm túc hiểu rõ bản chất của cái trí mà được tự do và vì vậy là tôn giáo thực sự, được tự do khỏi tất cả sự lệ thuộc phía bên trong. Bởi vì lệ thuộc vào cái gì đó, vào một con người – vào một người bạn, hay vào một người chồng, người vợ – hay vào ý tưởng, uy quyền nào đó, nuôi dưỡng sự sợ hãi. Trước khi chúng ta tìm hiểu những sự việc rất phức tạp của sống, rất quan trọng phải hiểu rõ rằng một cái trí phải được hoàn toàn tự do khỏi tất cả uy quyền bên trong, bởi vì đó là cái nguồn của sự sợ hãi. Nếu tôi lệ thuộc vào bạn để có sự thanh thản của tôi, nếu tôi lệ thuộc vào bạn bởi vì bạn vỗ tay khi tôi nói chuyện, nếu tôi lệ thuộc vào bạn như một tẩu thoát khỏi sự cô độc, sự xấu xa, sự dốt nát riêng của tôi, sự nông cạn, sự tầm thường, sự nhỏ nhen riêng của tôi, vậy thì lệ thuộc vào bạn nuôi dưỡng sự sợ hãi. Lệ thuộc vào bất kỳ hình thức nào của sự tưởng tượng, sự ưa thích, trải nghiệm, hiểu biết chủ quan, phải hủy diệt tự do.

Bây giờ, sau khi nói tất cả điều đó, tôi muốn tìm ra – phải không? – liệu người ta có lệ thuộc. Bởi vì một cái trí lệ thuộc vào điều gì đó là không một mình, không trong sáng, không lành mạnh, không thông minh. Nếu cái trí của bạn lệ thuộc vào Mao, Lenin, và tất cả những người đó ở một mặt, nó là loại cái trí gì? Bạn chỉ quẳng đi cái cũ kỹ và nhận vào cái mới mẻ, nhưng chất lượng của cái trí vẫn giống hệt. Và ở mặt khác, bất hạnh thay, là tất cả những người lãnh đạo tôn giáo, từ quá khứ vô tận đến hiện nay; và nếu bạn lệ thuộc vào họ, hãy xem thử bạn đang làm gì cho chính bạn. Bạn đang lệ thuộc vào uy quyền của ‘họ nghĩ chân lý là gì’. Và điều gì họ suy nghĩ là chân lý không là chân lý. Thế là bạn bị mất hút; bạn bị rối loạn. Từ sự rối loạn đó chúng ta làm quá nhiều việc; chúng ta tham gia việc này hay việc kia, chúng ta trở thành những người hoạt động hay thiền định, chạy trốn đến Nhật bản để ngồi trong Trường phái Zen nào đó, hay đến Ấn độ.

Khi bạn nhận biết được tất cả điều này – làm ơn hãy hiểu rõ – khi bạn nhận biết được mặt trái, mặt phải, và trung tâm, bạn đang học hành. Bạn thấy rằng tất cả điều này hàm ý một lệ thuộc bên trong, và thế là không có tự do; thế là có sợ hãi. Chỉ một cái trí rối loạn mới sợ hãi, không phải một cái trí rõ ràng. Vì bị rối loạn, bạn nói, ‘Tôi phải lệ thuộc’, và sau đó bạn lại nói, ‘Làm thế nào tôi được tự do khỏi sự lệ thuộc?’ – mà trở thành một xung đột khác. Nhưng nếu bạn quan sát rất rõ ràng sự thật rằng nếu một cái trí lệ thuộc vào bất kỳ uy quyền nào phía bên trong – dù uy quyền đó là một từ ngữ, một biểu tượng, một học thuyết, một con người – lệ thuộc đó tạo ra sự rối loạn, vậy thì bạn sẽ kết thúc sự lệ thuộc. Vậy thì cái trí của bạn trở nên nhạy cảm lạ thường và do đó có thể học hành. Nó giống như một đứa trẻ học hành. Cậu ấy rất tò mò; cậu ấy muốn tìm ra. Chính sự nhạy cảm đó là chất lượng của một cái trí mà luôn luôn đang tự-học hành và vậy là đang tự-kỷ luật chính nó mà không có bất kỳ hình thức nào của cưỡng bách, tuân phục.

Tất cả điều này trong chừng mực nào đó đã rõ ràng, không bằng từ ngữ nhưng thực sự? Tôi có thể tưởng tượng hay nghĩ rằng tôi đã rất rõ ràng, nhưng sự rõ ràng đó có lẽ rất ngắn ngủi. Chất lượng của sự nhận biết rõ ràng chỉ có thể hiện diện khi không có sự lệ thuộc và vì vậy không rối loạn. Rối loạn nảy sinh chỉ khi nào có sự sợ hãi. Bạn có thể chân thật, nghiêm túc, tìm ra liệu bạn có được tự do khỏi uy quyền? Và từ sự rõ ràng đó có một loại hoàn toàn khác hẳn của hành động mà không là tách rời, mà không bị phân chia thuộc chính trị, thuộc tôn giáo. Nó là một hành động tổng thể.

Bạn muốn bàn luận về điều gì chúng ta vừa nói chứ?

Người hỏi: Từ điều gì ông đã nói, có vẻ rằng tại một điểm cùng hành động có thể được hiểu là một phản ứng đến loại nào đó của uy quyền bên ngoài, và tại một điểm khác hay tại cùng thời gian bởi một cá thể khác, nó có thể là một hành động tổng thể.

Krishnamurti: Hoàn toàn đúng, thưa bạn. Thưa bạn, hãy theo dõi, bằng trí năng và từ ngữ chúng ta có thể dài dòng và gây bối rối lẫn nhau hay giải thích cho nhau nhưng điều đó không có ý nghĩa gì cả. Đối với bạn điều gì có nghĩa một hành động trọn vẹn thì đối với tôi nó lại có lẽ là một hành động không-trọn vẹn. Đó không là mấu chốt. Mấu chốt là liệu cái trí của bạn, như một con người, có sinh động hay không. Một con người là thế giới – anh ấy không là một cá thể. Individual cá thể có nghĩa không thể phân chia được. Một cá thể là một người không-phân chia trong chính anh ấy, không- tách rời, không-vỡ vụn; anh ấy là tổng thể. Whole tổng thể có nghĩa thông minh, lành mạnh, và tổng thể cũng có nghĩa holy thiêng liêng. Bạn không là điều đó; khi bạn nói về, ‘Tôi là một cá thể’, bạn không là loại đó.
Vậy là, hãy sống một sống, thưa bạn, của không-uy quyền, của không-so sánh. Hãy thực hiện nó, và bạn sẽ phát giác nó là một sự việc thật lạ thường. Bạn đang sống, sinh động; bạn có năng lượng vô biên khi bạn không đang ganh đua, không đang so sánh. Bạn không đang kiềm chế, bạn đang sống, và vậy là bạn thông minh, tổng thể, và do đó thiêng liêng.

Người hỏi: Ông nghĩ liệu có thể luôn luôn học hành?

Krishnamurti: Tôi muốn học hành; liệu có thể luôn luôn học hành? Bây giờ khi bạn đưa ra câu hỏi đó, bạn đã tự-biến nó thành khó khăn cho chính bạn. Đúng chứ? ‘Liệu tôi có thể luôn luôn học hành? Điều đó không thể được.’ Bạn thấy, khi đưa ra một câu hỏi thuộc loại đó, bạn đang ngăn cản chính bạn không học hành. Hãy theo dõi, thưa bạn, tôi không quan tâm liệu tôi sẽ luôn luôn học hành hay không. Tôi sẽ tìm ra. Điều gì tôi quan tâm là: Tôi có đang học hành? Nếu tôi đang học hành, tôi không quan tâm đến liệu nó có luôn luôn hay không; tôi không tạo ra một vấn đề về nó. Khi bạn nói, ‘Chúa ơi, làm thế nào tôi sẽ luôn luôn trao trọn vẹn sự chú ý của tôi?’, nó không thể được. Nhưng nếu bạn nói, ‘Nhìn kìa, tôi đang học hành’, bạn không quan tâm đến liệu bạn có đang học hành suốt ngày và suốt đêm; bạn đang học hành. Một cái trí đang học hành không bao giờ đặt ra câu hỏi đó. Vậy là câu hỏi đó trở thành không liên quan. Nếu tôi đang học hành, tôi luôn luôn đang học hành.

Người hỏi: Bạn có thể học hành từ bất kỳ thứ gì.

Krishnamurti: Bạn có thể học hành từ bất kỳ thứ gì – đó là, nếu bạn tỉnh táo, bạn đang học hành. Hãy theo dõi, thưa bạn, điều này rất phức tạp; tôi xin phép trình bày về nó một chút xíu?

Liệu tôi có thể luôn luôn học hành? Điều gì quan trọng ở đây, đang học hành hay luôn luôn? Đang học hành. Lúc này, khi tôi đang học hành, tôi không quan tâm đến thời gian, khoảng thời gian, thời kỳ của thời gian. Tôi chỉ quan tâm đến tôi đang học hành, quan tâm đến điều gì tôi đang học hành. Lúc này cái trí xao lãng, theo tự nhiên; nó bị mệt mỏi, sau đó nó trở nên không-chú ý. Bởi vì không-chú ý nó làm mọi sự việc ngu xuẩn. Vì vậy nó không phải là vấn đề của làm thế nào khiến cái trí không-chú ý trở thành chú ý. Điều gì quan trọng là phải khiến cái trí không-chú ý trở nên nhận biết được rằng nó không-chú ý.
Hãy theo dõi, ví dụ tôi tỉnh táo, đang nhìn ngắm mọi thứ, đang nhìn ngắm chuyển động của cái cây, dòng nước, đường uốn lượn của một hòn núi, đang nhìn ngắm về chính tôi, đang nhìn ngắm, không đang sửa đổi, không đang nói cái này nên là và cái này không nên là, chỉ đang nhìn ngắm. Tự nhiên cái trí mà đang nhìn ngắm trở nên mệt mỏi. Khi nó bị mệt mỏi, nó không-chú ý. Bởi vì không-chú ý, bỗng nhiên nó trở nên nhận biết được rằng nó không-chú ý; thế là nó cưỡng bách chính nó phải chú ý. Đúng chứ? Vậy là có một xung đột giữa không-chú ý và chú ý. Tôi nói, hãy đừng làm như thế nhưng hãy trở nên tỉnh thức rằng bạn không-chú ý. Đó là tất cả.

Người hỏi: Bạn có thể diễn tả khi bạn tỉnh thức được rằng bạn không-chú ý?

Krishnamurti: Không, không, không. Tôi đang học hành. Hãy theo dõi, tôi đang học hành về chính tôi. Đúng chứ? Tôi không đang học hành tùy theo người chuyên môn hay người tâm lý nào đó. Tôi đang học hành, tôi đang nhìn ngắm, và tôi thấy điều gì đó trong chính tôi. Tôi không chỉ trích nó, tôi không nhận xét nó, tôi không gạt nó đi, tôi chỉ nhìn ngắm nó. Tôi nhìn ngắm rằng tôi đang kiêu ngạo – chúng ta hãy coi đó như một ví dụ. Tôi không nói, ‘Tôi phải xua đuổi nó, kiêu ngạo xấu xa lắm’. Tôi chỉ nhìn ngắm nó. Vì tôi đang nhìn ngắm, tôi đang học hành. Đang nhìn ngắm có nghĩa đang học hành sự kiêu ngạo bao hàm điều gì, nó đã hiện diện như thế nào, nó thật ngu xuẩn làm sao đâu. Tôi nhìn ngắm nó. Tôi không thể nhìn ngắm nó nhiều hơn, ví dụ, năm hay sáu phút – nếu bạn có thể, đó là quá nhiều – khoảnh khắc kế tiếp nó trở thành không-chú ý. Bây giờ bởi vì đã chú ý rồi sau đó biết không-chú ý là gì, bạn đấu tranh để biến không-chú ý thành chú ý. Bạn không làm tất cả những việc này hay sao? Tôi đã nói, đừng làm tất cả những việc đó nhưng hãy nhìn ngắm không-chú ý, trở nên tỉnh thức rằng bạn không-chú ý. Đó là tất cả. Kết thúc ở đó. Đừng nói bạn phải dành tất cả thời gian của bạn để chú ý nhưng chỉ nhìn ngắm khi bạn không-chú ý. Chấm hết.

Tôi không muốn trình bày nhiều thêm nữa về điều này bởi vì nó thực sự rất phức tạp. Bởi vì có một chất lượng của cái trí mà luôn luôn tỉnh thức, luôn luôn đang nhìn ngắm, và vậy là, chỉ đang nhìn ngắm, không có gì để học hành. Và điều đó có nghĩa một cái trí yên lặng cực kỳ, tĩnh lặng lạ thường. Một cái trí rõ ràng, yên lặng phải học hành cái gì? Tôi sẽ không trình bày tất cả điều đó.