Subscribe HoaVoUu Youtube
Kính mời Subscribe kênh
YouTube Hoa Vô Ưu
Sách Văn Học Phật Giáo
Sitemap Hoavouu.com
Điền Email để nhận bài mới

05. Madras, 23 tháng mười hai 1964

15 Tháng Bảy 201100:00(Xem: 5491)
05. Madras, 23 tháng mười hai 1964

J. KRISHNAMURTI
BÀN VỀ HỌC HÀNHHIỂU BIẾT
ON LEARNING AND KNOWLEDGE
Lời dịch: Ông Không - 2009

Madras, 23 tháng mười hai 1964

Học hành còn quan trọng nhiều hơn sự thâu lượm hiểu biết. Học hành là một nghệ thuật. Bộ não điện tử, máy vi tính có thể thâu lượm hiểu biết và có thể cho mọi loại thông tin, nhưng những cái máy này, dù thông minh đến chừng nào, dù được thông tin tốt đến chừng nào, không thể học hành. Chỉ cái trí con người mới có thể học hành. Chúng ta đã phân biệt rõ ràng giữa động thái của học hành và qui trình của hiểu biết. Qui trình của hiểu biết là đang thâu lượm qua trải nghiệm, qua nhiều hình thức khác nhau của những ấn tượng, qua những tác động của xã hội và của mọi dạng ảnh hưởng. Thâu lượm này để lại một cặn bã như hiểu biết và với hiểu biết đó, với hậu cảnh đó, chúng ta vận hành. Ngược lại, nếu khônghiểu biết đó, nếu không có tất cả hiểu biết công nghệ mà chúng ta đã thâu lượm qua nhiều thế kỷ này, chúng ta không thể vận hành, chúng ta không thể biết chúng ta sống ở đâu, sẽ làm gì. Nhưng động thái của học hành là một chuyển động liên tục. Khoảnh khắc bạn đã học hành, nó trở thành hiểu biết, và từ hiểu biết đó bạn vận hành. Và thế là nó luôn luôn đang vận hành trong hiện tại qua quá khứ.

Học hành là một hành động hay một chuyển động luôn luôn trong hiện tại, mà không có sự tuân phục đến quá khứ. Học hành không là lắng nghe bằng hiểu biết của người ta. Nếu bạn lắng nghe bằng hiểu biết, bằng điều gì bạn đã học hỏi, vậy thì bạn thực sự không đang lắng nghe; bạn đang diễn giải; đang so sánh, đang nhận xét, đang đánh giá, đang tuân phục vào một khuôn mẫu nào đó đã được thiết lập từ trước. Động thái của lắng nghe hoàn toàn khác; chỉ khi nào bạn đang lắng nghe bằng chú ý trọn vẹn trong đó không có ý thức của tuân phục vào một khuôn mẫu, không so sánh, không đánh giá, hay diễn giải – bạn là lắng nghe.

Bạn đang lắng nghe tiếng kêu của những con quạ đó (trong những cái cây trên đầu của ông); chúng đang gây nhiều ồn ào, đó là giờ ngủ của chúng. Nhưng nếu bạn lắng nghe bằng sự bực tức bởi vì bạn muốn lắng nghe điều gì người nói đang trình bày, nếu bạn phản kháng sự ồn ào của những con quạ đó, vậy thì bạn không đang trao sự chú ý tổng thể; cái trí của bạn bị phân chia. Động thái của lắng nghe là động thái của học hành.

Người ta phải học hành rất nhiều về sự sống, bởi vì sự sống là một chuyển động trong liên hệ. Và liên hệ đó là hành động. Chúng ta phải học hành, không tích lũy hiểu biết từ chuyển động này mà chúng ta gọi là sống rồi sau đó sống tùy theo hiểu biết đó – đó là tuân phục. Tuân phục là điều chỉnh, ăn khớp vào một cái khuôn, làm cho mình thích nghi với vô số ảnh hưởng, đòi hỏi, áp lực của một xã hội đặc biệt. Sống có nghĩa là để được sống, để được hiểu rõ. Người ta phải học hành về sự sống, và người ta chấm dứt học hành ngay khoảnh khắc người ta tranh cãi với sự sống, tiếp xúc với sự sống bằng quá khứ, bằng tình trạng bị quy định của người ta như hiểu biết.

Vậy là có một khác biệt giữa thâu lượm hiểu biết và động thái của học hành. Bạn phải có hiểu biết; ngược lại bạn sẽ không biết bạn sống ở đâu, bạn sẽ quên tên tuổi của bạn, và vân vân. Vì vậy tại mức độ nào đó hiểu biếtcần thiết, nhưng khi hiểu biết đó được sử dụng để hiểu rõ sự sống – mà là một chuyển động, mà là một sự việc đang sống, đang chuyển động, năng động, đang thay đổi mỗi khoảnh khắc – khi bạn không thể chuyển động cùng sự sống, vậy thì bạn đang sống trong quá khứ và đang cố gắng hiểu rõ cái sự việc lạ thường này được gọi là sự sống. Và muốn hiểu rõ sự sống, bạn phải học hành từng giây phút một về nó và không bao giờ tiếp xúc nó bằng điều gì đã học hành rồi.

Sống mà hầu hết chúng ta theo đuổi trong xã hội là để tuân phục, đó là, để điều chỉnh suy nghĩ của chúng ta, cảm giác của chúng ta, những cách sống của chúng ta, đến một mô hình, một quy định hay khuôn mẫu đặc biệt của một xã hộivăn minh, một xã hội mà luôn luôn đang chuyển động chầm chậm, đang tiến hóa tùy theo những khuôn mẫu nào đó. Và chúng ta được giáo dục từ niên thiếu để tuân phục đến một khuôn mẫu, để điều chỉnh chúng ta đến môi trường trong đó chúng ta sống. Và trong qui trình này không bao giờ có học hành. Chúng ta có thể phản kháng lại sự tuân phục, nhưng sự phản kháng đó không bao giờ là tự do. Và chỉ một cái trí đang học hành, không bao giờ đang tích lũy, mới chuyển động cùng một dòng chảy của sự sống.

xã hội là sự liên hệ giữa những con người, phản ứng qua lại giữa những con người. Nó đã thiết lập những khuôn mẫu nào đó mà, từ niên thiếu, chúng ta đã bị bắt buộc phải tuân phục, điều chỉnh, và trong sự tuân phục này chúng ta không bao giờ được tự do. Xã hội thiết lập một uy quyền nào đó, những khuôn mẫu nào đó của thái độ, của cư xử, của luật lệ. Nó không bao giờ giúp đỡ con người được tự do; trái lại, xã hội bắt buộc con người tuân phục, kính trọng, vun quén những đạo đức của xã hội đặc biệt đó, phù hợp vào một khuôn mẫu. Và xã hội không bao giờ muốn anh ấy được tự do; nó không giáo dục anh ấy được tự do. Tất cả những tôn giáo là bộ phận của xã hội, được sáng chế bởi con người cho sự an toàn tâm lý đặc biệt riêng của anh ấy. Như hiện nay chúng được tổ chức, những tôn giáo có những giáo điều của nó, những nghi lễ của nó; chúng bị chất đầy những uy quyền và những phân chia. Vậy là những tôn giáo cũng không muốn con người được tự do. Điều này rõ ràng.

Vì vậy vấn đề là phải có trật tự trong xã hội. Bạn phải có trật tự; ngược lại bạn không thể sống – trật tự là sự hiệu quả, trật tự là mỗi công dân đồng hợp tác, cố gắng hết sức để thành tựu chức năng của anh ấy mà không có địa vị xã hội. Đó là trật tự – không phải điều gì xã hội đã tạo ra, mà chúng ta gọi là trật tự, mà là địa vị xã hội. Chức năng tạo ra địa vị xã hội; chức năng tạo ra thanh danh, quyền lực, chức vụ. Và trong trận chiến của xã hội ganh đua này, có những luật lệ để giam giữ con người trong trật tự.

Vì vậy vấn đề là, phải có sự tuân phục – theo phía đúng của con đường khi bạn đang lái xe – và cũng phải có tự do. Ngược lại xã hội không có ý nghĩa gì cả. Xã hội không trao tặng con người sự tự do; nó có lẽ giúp đỡ anh ấy phản kháng, nhưng bất kỳ cậu học sinh nào cũng có thể phản kháng! Để giúp đỡ con người được tự dohiểu rõ toàn vấn đề của sự tuân phục, để giúp đỡ anh ấy tuân phục và tuy nhiên lại không là một nô lệ cho xã hội, để tuân phục đến những luật lệ, đến khuôn mẫu, để điều chỉnh đến xã hộituy nhiên lại duy trì ý thức lạ thường của tự do, tất cả việc đó đòi hỏi nhiều thông minh. Con người không được tự do, mặc dù anh ấy đã sống hàng triệu năm. Nếu con người không được tự do, sẽ không có kết thúc sự đau khổ; sẽ không có kết thúc sự lo âu, sự phiền muộn, sự nghèo khó kinh hoàng của cái trí và quả tim riêng của người ta.

xã hội không quan tâm đến sự tự do này mà qua đó chính con người có thể tự-khám phá cho anh ấy một cách sống mới mẻ – không lệ thuộc một khuôn mẫu, không lệ thuộc hiểu biết, nhưng từ khoảnh khắc sang khoảnh khắc, đang trôi chảy cùng sự sống. Nếu con người không được tự do trong ý nghĩa sâu thẳm của từ ngữ đó – không phải trong ý nghĩa rằng anh ấy được tự do để làm bất kỳ điều gì anh ấy ưa thích, mà quá đơn giảnngu xuẩn – nhưng được tự do khỏi xã hội mà đã áp đặt những quy định vào anh ấy, mà đã đúc khuôn cái trí của anh ấy, anh ấy có thể sống thêm hàng triệu năm hoặc hơn nữa, và anh ấy sẽ không được tự do khỏi đau khổ, khỏi sự phiền muộn của cô độc, khỏi sự cay đắng của sống, khỏi vô vàn lo âu mà anh ấy là người kế thừa

Vì vậy vấn đề là: liệu con người có thể vẫn tuân phục và tuy nhiên lại được tự do khỏi xã hội? Con người phải tuân phục, phải điều chỉnh chính anh ấy – anh ấy phải đi phía bên đường đúng cho sự an toàn của những người khác khi anh ấy đang lái xe, anh ấy phải mua một con tem để gửi một lá thư, anh ấy phải trả thuế lợi tức của anh ấy, và vân vân. Nhưng đối với hầu hết chúng ta, sự tuân phục còn to tát hơn nhiều; chúng ta tuân phục phần tâm lý, và đó là nơi những ma mãnh của xã hội bắt đầu. Và chừng nào con người còn không được tự do khỏi xã hội, không được tự do khỏi khuôn mẫu mà xã hội đã thiết lập cho anh ấy tuân theo, vậy thì anh ấy chỉ có luân lýluân lý trong đó anh ấy có trật tự trong ý nghĩa xã hội – nhưng anh ấy lại vô-trật tự trong ý nghĩa đạo đức. Một người mà tuân theo luân lý của một xã hội đặc biệt là vô-luân lý, bởi vì luân lý đó chỉ thiết lập anh ấy mỗi lúc một khắc sâu thêm trong một khuôn mẫu và khiến cho anh ấy càng ngày càng là một nô lệ cho nó. Anh ấy trở nên mỗi lúc một được kính trọng và thế là càng ngày càng tầm thường.

Khi anh ấy sống, một con người đang học hành là đang hiểu rõ toàn sự vận hành của xã hội, mà là để thiết lập sự liên hệ đúng đắn giữa con ngườicon người, để giúp đỡ anh ấy hợp tác, không phải bằng một ý tưởng, không phải bằng một khuôn mẫu, không phải bằng uy quyền, nhưng hợp tác từ trìu mến, từ tình yêu, từ thông minh. Anh ấy cũng đang hiểu rõ sự nhạy cảm cao độ của thông minh.Và thông minh có sự nhạy cảm cao độ đó không liên quan gì với trải nghiệm, với hiểu biết, bởi vì hiểu biết và trải nghiệm làm đờ đẫn cái trí.

Bạn biết, bạn có thể đi ngang qua một cái cây mỗi ngày trong sống của bạn. Nếu bạn không có sự trân trọng về hình thể lạ thường của một cành cây, hay của một chiếc lá, hay của sự trơ trụi của cái cây vào mùa đông, hay của vẻ đẹp hoàng hôn, hay nếu bạn không hiệp thông trọn vẹn cùng sự nghèo khổ, cùng mặt trời lặn chiều tối, hay cùng sự phản chiếu của cây cọ dừa trên dòng nước, vậy thì cái trí của bạn là một cái trí đờ đẫn, dù có luân lý đến chừng nào, dù được kính trọng đến chừng nào, dù có lẽ tuân phục vào xã hội đến chừng nào. Và một cái trí như thế không bao giờ có thể được tự do. Và chỉ cái trí mà học hành khi nó sống, hàng ngày, hàng phút, trong chuyển động của sự sống, của liên hệ mà là hành động, chỉ một cái trí như thế mới có thể được tự do. Cái trí phải được tự do, tự do khỏi xung đột, tự do khỏi sự tự-mâu thuẫn mà hiện diện trong con người. Sự tự-mâu thuẫn trong con người tạo ra xung đột vô tận trong chính anh ấy và với người hàng xóm của anh ấy, và xung đột này lại được gọi là luân lý bởi vì nó giúp đỡ con người tuân phục vào khuôn mẫu mà xã hội đã thiết lập.

Gửi ý kiến của bạn
Tắt
Telex
VNI
Tên của bạn
Email của bạn
(Xem: 28090)
Phương Trời Cao Rộng - Truyện dài của Vĩnh Hảo, Chiêu Hà xuất bản tại California, Hoa Kỳ năm 1993, tái bản năm 1995
(Xem: 6642)
Tiếng nói của những người con Phật có tấm lòng từ bi và trí tuệ đi vào đời...
(Xem: 8728)
Báo Chánh Pháp - bộ mới Số 43, tháng 06 năm 2015
(Xem: 9228)
Hy hữu, vì biết lấy Phật giáo làm lý tưởng đời mình và chọn sự thực hành Phật Pháp như là sinh hoạt nền tảng hàng ngày
(Xem: 15231)
Nguời quân tử ra làm quan đi vào con đường hành chính, không những ngồi ung dung nơi miếu đường nói truyện văn nhã, để lấy tiếng là người có đức vọng...
(Xem: 8168)
Báo Chánh Pháp Số 41 Tháng 4/2015
(Xem: 8609)
Tuyển tập những bài viết về mùa Xuân trong nền văn hóa Phật giáo Việt Nam. Giai Phẩm Xuân Ất Mùi 2015...
(Xem: 16595)
Những ngữ cú của Sư được chép rải rác trong trứ tác của các nhà, nhưng chưa được gom tập. Cho nên vào niên hiệu Nguyên Văn, thiền sư Huyền Khế biên tập và đặt tên là Động Sơn Lục, tàng bản tại Bạch Hoa Lâm.
(Xem: 26688)
Thiền Lâm Bảo Huấn đây chính là phần Ngữ lục. Nội dung của sách Bảo Huấn được chia thành 4 quyển, gồm gần 300 thiên. Mỗi thiên đều là những lời vàng ngọc để răn dạy về cách tu tâm xử thế...
(Xem: 18481)
Quyển Luận này về hình lượng rất bé bỏng, nhưng về phẩm chất thật quí vô giá. Một hành giả nếu thâm đạt ý chí quyển Luận này là đã thấy lối vào Đạo.
(Xem: 15487)
Là một sách tự lực của tác giả người Mỹ Dale Carnegie, được viết vào năm 1948. Bản Việt Ngữ do Nguyễn Hiến Lê dịch năm 1955 tại Sài Gòn và đưa vào tủ sách Học làm người.
(Xem: 22358)
Để góp nhặt hết tất cả những ý niệm tác thành tập sách nhỏ “Tâm Nguyên Vô Đề” này là một lời sách tấn, khuyến khích của Thiện hữu tri thức để lưu dấu một cái gì. Cái uyên nguyên của Tâm... Nguyên Siêu
(Xem: 19278)
“Phật pháp trong đời sống” của cư sĩ Tâm Diệu là tuyển tập về mười hai chuyên đề Phật học gắn liền với đời sống của người tại gia.
(Xem: 18179)
Gió không từ đâu tới; gió cũng đã chẳng đi về đâu. Gió hiện hữu, rồi gió tan biến, xa lìa. Tử sinh cũng như thế. Tuy có đó, tuy mất đó
(Xem: 16058)
Đa số Phật tử Việt Nam thường chỉ học hỏi Phật pháp qua truyền thống Trung Hoa; ít ai để ý đến sự sai biệt căn để giữa khởi nguyên của Phật giáo từ Ấn Độ
(Xem: 25459)
Trăng bồng bềnh trên ngàn thông Và thềm đêm vắng lạnh, khi âm xưa trong veo từ các ngón tay anh đến. Giai điệu cổ luôn khiến người nghe rơi nước mắt, nhưng nhạc Thiền ở bên kia tình cảm.
(Xem: 12796)
Tay Bụt trong tay ta có nghĩa là ta được nắm tay Bụt mà đi. Cũng có nghĩa là trong tay ta đã có tay Bụt. Bụt và ta không còn là hai thực tại riêng biệt.
(Xem: 37747)
“Teachings from Ancient Vietnamese Zen Masters” là bản dịch tiếng Anh nhiều bài thơ, bài kệ và bài pháp của chư tôn thiền đức Phật Giáo Việt Nam từ ngài Khương Tăng Hội ở thế kỷ thứ 3 sau Tây Lịch...
(Xem: 19917)
Chư Phật cùng tất cả chúng sanh chỉ là một tâm, không có pháp riêng. Tâm nầy từ vô thủy đến nay không từng sanh không từng diệt...
(Xem: 10634)
Bộ Tịnh Độ Thánh Hiền Lục do cư sĩ Bành Tế Thanh cùng cháu là Hy Tốc, người đời Càn Long nhà Thanh sưu tập những truyện niệm Phật được vãng sanh soạn thành.
(Xem: 9952)
Tâm là nguồn sống vô tận và ánh sáng của tâm là ánh sáng vô tận. Tâm lắng yên phiền nãotâm bình đẳng và thanh tịnh vô tận.
(Xem: 10486)
Nguyên tác: The Art of Happiness in a Troubled World; Tác giả: Đức Đạt Lai Lạt Ma và Howard C. Cutler; Chuyển ngữ: Tuệ Uyển
(Xem: 10295)
Cuốn sách này được viết ở Thái Lan, nơi tôi đã sống trong một vài năm. Khi tôi gặp người Thái, tôi đã rất ấn tượng trước sự rộng lượng của họ.
(Xem: 10965)
Sách này không ngại phổ biến cho nhiều người cùng đọc. Có thể nhờ đọc nó, người ta có cơ hội bước vào cửa ngõ Chánh pháp...
(Xem: 15069)
Bửu Tạng Luận tác giảTăng Triệu, bài luận này và bộ Triệu Luận đều có ghi trong tập 96 của Tục Tạng Kinh, nhưng bộ Triệu Luận đã lưu hành từ xưa nay...
(Xem: 10786)
Theo truyền thuyết Ấn giáo, thần Vishnu có lần hoá sinh làm một vị vương tử sống bên bờ sông Hằng. Tên ông là Ravana...
(Xem: 19532)
Quyển Hai quãng đời của Sơ tổ Trúc Lâm do chúng tôi giảng giải, để nói lên một con người siêu việt của dân tộc Việt Nam.
(Xem: 11599)
Sư sống vào thời Hậu Lê, người ta quen gọi là Tổ Cầu. Tổ tiên quê ở làng Áng Độ, huyện Chân Phúc. Ông Tổ năm đời của Sư làm quan Quản chu tượng coi thợ đóng thuyền cho triều đình.
(Xem: 10678)
Đây là một quyển sách ghi lại ba ngày thuyết giảng của Đức Đạt-lai Lạt-ma tại thành phố Luân Đôn vào mùa xuân năm 1984, tức cách nay (2014) đúng ba mươi năm.
(Xem: 11144)
108 lời dạy của Đức Đạt-lai Lạt-ma được gom góp trong quyển sách tuy bé nhỏ này nhưng cũng đã phản ảnh được một phần nào tư tưởng của một con người rất lớn, một con người khác thường giữa thế giới nhiễu nhương ngày nay.
(Xem: 10043)
Đức Phật hướng dẫn cần chuyển hóa tâm thức làm cho nỗi đau, phiền não, nghiệp chướng không còn sức sống, lúc đó chúng ta mới đạt được hạnh phúc thật sự.
(Xem: 10467)
Đại sư quả quyết với chúng ta rằng những điều nói ra trong "Chứng Đạo Ca" là để dẫn chúng ta "Chứng thực tướng, không nhân pháp,"
(Xem: 11461)
Suốt hai mươi lăm thế kỷ hiện hữu trên thế gian này, đạo Phật chưa một lần gây tổn thương hoặc làm thiệt hại cho bất cứ một dân tộc, xã hội hay quốc gia nào.
(Xem: 10811)
Chủ yếu Đạo Phật là chỉ dạy chúng sanh giải thoát mọi khổ đau, song lâu đài giải thoát phải xây dựng trên một nền tảng giác ngộ...
(Xem: 11311)
Lăng Già ngời bóng nguyệt, Hoàng Anh đề trác tuyệt, Dị thục thức đã thuần, Ca bài ca bất diệt.
(Xem: 12047)
Bậc Thánh A La Hán, bậc đã thanh lọc tâm, là người không bao giờ còn phải tái sinh trở lại. Nếu tâm của ngài căn bảnthanh tịnh...
(Xem: 10954)
Tiếng đại hồng chung ngân vang như xé tan bầu không khí đang trầm lắng. Đó là báo hiệu cho mọi người chuẩn bị hành lễ của thời khóa Tịnh độ tối...
(Xem: 12934)
Chủ đề: 50 năm xuất giahành đạo của HT. Thích Như Điển
(Xem: 17597)
Sự Thực Hành Guru Yoga Theo Truyền Thống Longchen Nyingthig
(Xem: 15042)
Bản tiếng Anh của Santideva. A Guide to the Bodhisattva Way of Life; Do Đặng Hữu Phúc dịch sang tiếng Việt dựa theo bản Phạn-Anh.
(Xem: 15529)
Các Tổ sư Thiền có khi hỏi đã không đáp, mà dùng gậy đánh, roi quật, miệng hét như trường hợp Tổ Hoàng BáThiền sư Nghĩa Huyền...
(Xem: 10907)
Thân hình tuy còn ngồi ở nơi thành thị, nhưng phong thái mình đã là phong thái của người sống ở núi rừng. Khi các nghiệp (thân, khẩu và ý) đã lắng xuống thì thể và tính mình đều được an tĩnh...
(Xem: 12003)
Kinh Quán Niệm Hơi Thở là một hệ thống thiền tập rất căn bản của đạo Bụt, là một nghệ thuật vun trồngđiều phục thân tâm tuyệt vời.
(Xem: 10970)
Hồn Bướm Mơ Tiên là tác phẩm mang âm hưởng Phật giáo rất sâu sắc dưới cái nhìn của tác giả.
(Xem: 21589)
Phật Giáo còn được phân chia thành hai nhánh khác nhau là Tiểu Thừa (Hinayana) và Đại Thừa (Mahayana)... Nguyên tác: Ajahn Chan; Hoang Phong chuyển dịch
(Xem: 12008)
Giai Nhân Và Hòa Thượng gồm có 10 truyện ngắn Do Hội Giáo Dục Từ Thiện Sariputtra Xuất bản năm 2006... HT Thích Như Điển
(Xem: 9114)
Kỷ Yếu Kỷ Niệm Chu Niên 20 Năm Thành Lập Tu Viện Quảng Đức, chính thức ra mắt nhân dịp Khóa An Cư Kiết Đông kỳ 15 của Giáo Hội, được tổ chức tại Tu Viện Quảng Đức từ ngày 1 đến 11 tháng 7 năm 2014...
(Xem: 20083)
Quyển sách nầy nhằm giải đáp một phần nào những thắc mắc trên qua kinh nghiệm bản thân của người viết... HT Thích Như Điển
(Xem: 17111)
Đi đến nước cùng non tận chỗ, Tự nhiên được báu chẳng về không... Thích Tâm Hạnh
(Xem: 9994)
Tôi chia sẻ các phương pháp điều trị ung thư không phải để khoe khoang kiến thức về bệnh tật, y khoa và thiền học... Chân Pháp Đăng
Quảng Cáo Bảo Trợ
Gủi hàng từ MỸ về VIỆT NAM
Get a FREE Online Menu and Front Door: Stand Banner Menu Display for Your Restaurant