Subscribe HoaVoUu Youtube
Kính mời Subscribe kênh
YouTube Hoa Vô Ưu
Sitemap Hoavouu.com
Điền Email để nhận bài mới
Bài Mới Nhất

Ngày Tết Suy Ngẫm Về Câu Thơ “xuân Qua Hoa Vẫn Nở”

06 Tháng Hai 201903:58(Xem: 12658)
Ngày Tết Suy Ngẫm Về Câu Thơ “xuân Qua Hoa Vẫn Nở”
NGÀY TẾT SUY NGẪM VỀ CÂU THƠ
“XUÂN QUA HOA VẪN NỞ” CỦA XUYÊN THIỀN SƯ

Thích Trung Nghĩa

Ngày Tết Suy Ngẫm Về Câu Thơ “xuân Qua Hoa Vẫn Nở”

Theo truyền thống văn hóa Trung Quốc cũng như truyền thống Á Đông, cây tùng cúc, trúc, mai tượng trưng cho bốn mùa xuân, hạ, thu, đông trong một năm; trong đó, tùng và trúc biểu trưng cho khí chất người quân tử, cúc và mai biểu đạt cho vẽ đẹp thiên nhiên ban tặng. Hoa cúc, hoa mai, hoa đào nở rộ trong tết nguyên đán, “Gió xuân thổi nhẹ cánh hoa lay, ngày xuân hoa đào hé nở say, ngắm ngàn sắc biếc hoa diệu phẩm, dã sơ tú lệ tả chẳng đầy”,[1] từ đó khiến cho nhà thơ, nhà thư họa say ngất trước phong cảnh khoe sắc cho đến tàn úa của muôn hoa. Tác phẩm Đào Hoa Viên Ký của Đào Uyên Minh chuyên môn viết về hoa thắm hay tả cảnh hoa tàn: “Hoa cúc tàn mùa đông, trông xa ngắm Nam sơn. Mặt trời lặn rặng núi, bầy chim bay về tổ, chẳng thấy vết chim bay”. Đào Uyên Minh là một trong những nhà thơ lớn ở Trung Quốc. Đào Hoa Viên Ký của ông trải qua bao thời đại đã khiến cho không ít kẻ say sưa hoa đào, cho đến kẻ chứa đựng ý hướng xuất trần cũng bị hoa đào kéo lui “Tay nắm Tâm Kinh ngắm hoa đào, cũng do tâm chưa xuất trần, bởi vấn vương hoa đào nở thắm”.[2]

Xuyên thiền sư gọi đủ là Thiền sư Đạo Xuyên, là một vị Thiền sư sống vào thời kỳ Nam Tống Trung Quốc. Cuộc đời Thiền sư chuyên nghiên cứu tư tưởng Kinh Kim Cang, để đời quyển Xuyên Lão Kim Cang Kinh Chú. Điều khiến cho người ta chú là tài nghệ văn chương của Thiền sư hay mượn cảnh vật để giảng giải nghĩa lý Kim Cang và đạt cảnh giới cao. Như Thiền sư làm thơ kệ đáp “Vượn hú đỉnh núi, hạc khóc giữa rừng. Mây dăng gió quyện, nước vọt dãy dụa. Rất ưa thu muộn sương nữa đêm, một tiếng ngỗng vang xé trời lạnh”.

  Câu thơ “Xuân qua hoa vẫn nở”[3] thuộc thể thơ “ngũ ngôn tứ tuyệt” (bốn câu năm chữ), đại khái câu thơ nói mùa xuân qua đi nhưng cảnh tượng hoa nở vẫn thản nhiên tồn tại, nếu nói đến cảnh giới thiền định thì câu thơ này hình dung tâm thức trước khi ngộ đạo và sau khi ngộ đạo.[4][5] Câu thơ mang tính tỉ lệ nghịch, mâu thuẫn căn bản với quy luật tự nhiên, tức là xuân qua hoa sẽ tàn úa. Phật học Thiên Thai nhấn mạnh một niệm ba ngàn, viên dung tam đế, viên dung ba pháp bất tung bất hoành, được biểu đạt theo kết cấu công thức toán học hiện đại thì đó là: 1 3 3 1; nếu đối chiếu với bài thơ này thì cũng có điểm tương ứng, ước chừng chỉ định thực tướng vô tướng. Kinh Kim Cang có thuyết “Thực tướng, tức là phi tướng, cho nên Như Lai nói danh thực tướng”, “Nếu thấy các tướng phi tướng, tức thấy Như Lai”, “Như Lai là chẳng từ đâu đến, cũng chẳng đi đâu” cũng là theo con số: 1 3 3 1. Thực ra, những quan điểm này của Thiên thai chủ yếu được rút tỉa từ Đại Bát Niết-bàn kinh mà ra,[6] trong Kinh nói đến: Phật tính chính nhân, Phật tính nhân duyên, Phật tính liễu nhân

Hiện nay vẫn chưa xác định ai là tác giả bài thơ?. Giới nghiên cứu nêu 4 tác giả qua 4 thời đại:

1, Của khuyết danh.

2, Người ta căn cứ 4 câu thơ “Người ngắm hoa quế rụng, Đêm lặng núi xuân tĩnh, trăng nhô chim núi sợ, dưới suối chim hót xuân” trong bài thơ Điểu Minh Giản của Vương Duy, và bởi lẽ trong thơ ông được thậm xưng hóa “Trong thơ có họa, trong họa có thơ” cho nên cho rằng bài thơ của ông. Ông là nhà thơ lớn ở Trung Quốc, ông cũng am hiểu Phật học và đã soạn văn bia Lục Tổ Huệ Năng có tên “Lục Tổ Huệ Năng Bi minh”, đây là một sử liệu quan trọng, mang chức năng truyền tải sự kiện lịch sử, phản chiếu dòng lịch sử cổ truyền nên giúp cho giới khảo cứ học đương đại dùng làm căn cứ tư tưởng thiền học Huệ Năng, khiến cho nhà Phật học nổi tiếng Lữ Trừng phải nhấn mạnh nên lấy văn bia của ông làm y cứ.[7]Nhưng trải qua tham khảo, họ thấy trong tác phẩm Vương Thạch Thừa Tập của ông không có hai câu đầu, nên nhận xét bài thơ không phải của Vương Duy.

3, Của Cao Uyên cuối thời Thanh, bởi lẽ trong thơ Cao Uyên hay miêu tả cảnh vật tự nhiên. Trong những bài thơ để đời, chỉ có bài thơ Thôn Cư của Cao Uyên là tuyệt diệu. Thôn Cư với thể dạng thất ngôn tứ tuyệt (bốn câu bảy chữ) là: “Cỏ xanh chim bay trời tháng hai, cành dương lất phất khói xuân rợp. Học trò tan học về nhà sớm, thả diều tung cánh gió Đông bay”.

4, Của Xuyên thiền sư

Cũng có những bản văn nêu đến 5 tác giả, đó là có thêm Đường Bá Hổ thời Minh. Tương truyền, lần nọ ông đi dạo trên cây cầu ở phố cổ Hàng Châu, đến khúc cầu bị rạn nứt, bèn nhìn thấy trên lan can cây cầu có khắc bài thơ này nhưng chữ được chữ mất, và ông dặm thêm vào mà thành bài thơ hoàn chỉnh.

Bốn mùa trong một năm cũng là đại biểu cho văn hóa tư tưởng qua các thời kỳ, nhất là mùa xuân đã đánh mạnh tâm thức loài người rạo rực để rồi nuối tiếc. Các nhà Nho học thời gần đây cũng mượn bốn mùa nhằm thuyết minh cho biến hóa tư tưởng xã hội, xem mùa xuân là “gọn mà sạch, mùa hạ là “rõ mà văn”, mùa thu là “mật mà nghiêm”, đông là “chẳng nỡ nghe”.[8]Các nhà Phật học Đại thừa cũng có mượn bốn mùa hoặc mượn năm giai đoạn trong kiếp sống con người để nói về  để thuyên thích về Phật giáo từ lúc sáng lập cho đến thời kì suy tàn, hoặc tiến trình phát triển bộ phái hay tông phái Phật giáo. Trong trước tác Ấn Độ Chi Phật Giáo của Hòa thượng Ấn Thuận, Ấn Thuận đem cuộc đời con người ví cho 5 thời kỳ Phật giáo, “Thanh văn lấy gốc cùng trở về giải thoát” tượng trưng cho con người mới sinh, “Khuynh hướng bồ-tát Chia dòng Thanh văn” tượng trưng cho trẻ em, “Đại thừa và Tiểu thừa lấy gốc bồ-tát làm nền tảng” tượng trưng cho người lớn, “Khuynh hướng Như Lai chia dòng Bồ-tát” tượng trưng cho người già, “Như Lai lấy gốc nhất thể Phật” tượng trưng cho người chết.[9] Trên thực tế thì 5 thời kỳẤn Thuận nêu cũng tương đồng với phân kì căn bản của giới học thuật Phật giáo nguyên thủy, bộ phái Phật giáoPhật giáo Đại thừa.[10]Điều đáng nói ở đây là Ấn Thuận tiến một bước nhấn mạnh đặc trưng thời kỳ hoán chuyển Phật giáo, “Như thời kỳ 4 và 5 cũng là chỉ cho học giả nói đến Không tính bát-nhã đến vạn pháp duy thức, cho đến đặc điểm biến hóa trong quá trình phát triển Mật giáo.”[11]

Nhìn chung, tuy nay vẫn chưa xác định tác giả bài thơ, nhưng bài thơ vẫn lưu tồn qua hơn ngàn năm nay và được làm khóa đề văn học. Theo các Đại sư Phật học hiện đại như Thích Thánh Nghiêm hoặc Thích Tinh Vân đều cho rằng tác giảThiền sư Đạo Xuyên. Bởi lẽ dưới con mắt của Thiền sư thì muôn vật chưa từng sinh diệt, cũng chưa từng bị ngoại cảnh xoay chuyển,[12] vì vậy phải ‘viễn quán’ biến huyễn mà khiến cho tâm cảnh được an nhiên trong tiết xuân hay tiết đông.

 


[1] Huỳnh Hạ Niên, Thích Trung Nghĩa dịch, Lịch sử Phật giáo Trung Hoa cổ đại, Nxb. Hồng Đức, 2014, tr.260

[2]Sđd, tr.258

[3] Nguyên bài là “Xa trông núi có sắc, gần không nghe nước chảy, xuân qua hoa vẫn nở, người đến chim chẳng sợ”, nguyên bản là “Viễn quán sơn hữu sắc, cận thính thủy vô thanh, xuân xứ hoa hoàn tại, nhân lai điểu bất kinh

[4]Theo lời của Pháp sư Thánh Nghiêm trong bài viết “Thiền thi và Thiền họa”

[5]Hòa thượng Tinh Vân,  “Tinh Vân thuyết kệ: Như như bất động”, Nhân Gian phước báo

[6] Xem bản văn “Triết học Phật giáoHiện tượng học duy thức” (Đối thoại giữa Ngô Nhữ Quân và Lại Hiền Tông, ngày 25/12/2000, Trung tâm nghiên cứu khoa học xã hội nhân văn thuộc Viện Nghiên Cứu Trung Ương, Đài Bắc, Đài Loan)

[7] xem Lữ TrừngTrung Quốc Phật học nguyên lưu lược giảng, Nxb. Thư cục Trung Hoa, 1979, tr.222

[8]Xem bản văn “Nghĩa học của Pháp sư Bạc Thường” của Hoàng Hạ Niên,

[9] Thích Ấn ThuậnẤn Độ Chi Phật Giáo, Nxb. Thư cục Trung Hoa, 2011

[10] Tham khảo bản văn “Ấn ThuậnVương Ân Dương - lấy Ấn Độ Chi Phật Giáo làm trung tâm” của Hoàng Hạ Niên, đăng trên học báo Nghiên cứu Phật học Huyền Trang, kì 2, tr.205

[11]Sđd

[12] xem Hòa thượng Tinh Vân,  “Tinh Vân thuyết kệ: Như như bất động”

Gửi ý kiến của bạn
Tắt
Telex
VNI
Tên của bạn
Email của bạn
(Xem: 4622)
Tặng Phẩm Xuân 2020 (Song ngữ Việt Anh)
(Xem: 12297)
Tào-Khê tịnh thất, sớm mai thăm vườn kiểng bên hiên, nhìn chậu mai đơm nụ, bỗng nhớ rừng mai năm nào …
(Xem: 11536)
Con đường tâm linh đưa con người vượt khỏi thế giới hiện tượng vô thường (hoa tàn hoa nở) để đến thực tại vô tận, bất sanh bất diệt (xuân vô tận).
(Xem: 6656)
Mùa Xuân, đi chùa mọi người thường đến thắp nhang lễ lạy tôn tượng đức Phật Di Lặc được thờ bên ngoài Chánh điện.
(Xem: 8239)
Heo là một loài vật có hình dáng tròn trịa mũm mỉm, béo tốt ủn ỉn và hiền từ, khác với loài thú dữ khác như rắn, sư tử, beo… hại người, hại vật.
(Xem: 6733)
Chúc mọi nhà một năm mới đủ ăn, dư mặc, thừa tình yêu thương và giàu lòng quảng đại. Mừng Xuân Kỷ Hợi 2019!
(Xem: 8620)
Năm nay trời thiếu mưa, và sương mù cũng không nhiều như những năm mới đến cư ngụ tại thủ phủ Sacramento, bang California.
(Xem: 6121)
Thông thường, đầu mùa xuân là lúc người ta ngừng lại mọi việc để tổng kết lại một năm đã qua, kiểm điểm những điều đã làm được và chưa làm được,
(Xem: 6338)
Chó vẫy đuôi mừng, vầng trăng thiện hạnh trùm khắp, từ bi toàn thân hỷ lạc.
(Xem: 6484)
Nếu Trái Đất mỗi ngày không múa điệu nghê thường lả lướt quanh Vầng Thái Dương rực rỡ thì có lẽ con người cũng chẳng chiêm ngưỡng được vẻ đẹp kỳ diệu của xuân hạ thu đông.
(Xem: 5405)
Mỗi lần xuân đến, những tạp chí Phật giáo đây đó thường nô nức nhắc đến bài kệ thơ của Thiền sư Mãn Giác với những bài tụng ca, bình giảng thật vô cùng trân trọng.
(Xem: 3972)
Với tuổi thơ, Tết bao giờ cũng là những ngày tuyệt vời nhất trong năm.
(Xem: 10446)
Thời thanh xuân, tiếng nói trong trẻo, du dương; trung niên, tiếng trầm như sấm; lão niên, tiếng khàn đục như cối xay.
(Xem: 9671)
Hiện tại có tính bình đẳng cho tất cả mọi người. Dầu ở bất cứ nơi nào trên trái đất, dầu tôi và anh ở múi giờ khác nhau, người ta vẫn chung nhau một hiện tại.
(Xem: 10209)
Mỗi cuối năm khi hoa mai, hoa đào bắt đầu nở, khi ngoài trời vài cơn gió hiu hiu lạnh nhẹ nhàng lướt qua trên cành cây ngọn trúc, thì chúng ta biết là mùa Xuân đang về.
(Xem: 9127)
Năm cũ sắp sửa trôi qua với bao đổi thay của đất trời và con người, để đón nhận một mùa xuân mới tràn đầy hạnh phúc.
(Xem: 5781)
Đinh Dậu năm mới tới rồi, Trước thềm năm củ đôi lời chúc xuân, Bà con bạn hữu xa gần, Dồi dào sức khỏe lạc an đủ đầy
(Xem: 11390)
Vào đêm cúng Giao Thừa tại các Chùa Việt Nam cũng đồng lúc cử hành Lễ Khánh Đản của đức Phật Di Lặc, vị Phật tương lai...
(Xem: 10157)
Vẽ đẹp cao quý trong ngày xuân là mọi người có dịp làm mới lại những truyền thống văn hóa, đạo đứcdi huấn của tổ tiên...
(Xem: 13430)
Không biết tự bao giờ, mùa xuân được lấy làm biểu tượng của tâm hồn an lạcthanh tịnh.
(Xem: 12905)
Ngày xuân năm nay, chúng tôi sẽ đem đạo lý khuyến khích nhắc nhở tất cả Phật tử tinh tấn tu hành.
(Xem: 12239)
Nhân Tết con khỉ - Bính Thân, nên xin nói tản mạn về con khỉ, có liên hệ đến những ý tưởngquan niệm trong đạo Phật.
(Xem: 12230)
Không gì tuyệt đẹp hơn hình ảnh của mùa xuân, khi hoa đào hoa mai hé nở, khi những mầm xanh đang e ấp chờ đợi...
(Xem: 10834)
Năm cũ đã hết với bao đổi thay của đất trời và con người, để đón nhận một mùa xuân mới tràn đầy hạnh phúc.
(Xem: 11065)
Cảm ơn Xin cảm ơn Trời đất bốn mùa thay nhau chuyển đổi Xuân sinh, hạ trưởng Thu liễm, đông tàn
(Xem: 14531)
Vào thuở thịnh Đường, Lục tổ Huệ Năng ( 慧 能 638-713 ) sau khi đắc pháp với Ngũ tổ Hoằng Nhẫn ( 弘忍) và được truyền Y bát,
(Xem: 22248)
Bài này được viết vào khoảng tháng 11 năm 1991, có trong tác phẩm “Sân Trước Cành Mai,” xuất bản năm 1994.
(Xem: 11475)
Tết đã gần kề. Tết cổ truyền của dân tộc Việt Nam có cái chung nhưng cũng có những nét khác nhau tùy theo phong tục tập quán của từng vùng, miền.
(Xem: 10045)
Trong mùa xuân, thiên nhiên tự làm mới lại, con người cũng tự làm mới lại thân tâm mình, mọi vật đều cố gắng chuyển hóa thành mới, trong sạch, thanh tịnh.
(Xem: 17527)
Ngày hết Tết đến nhìn thấy còn những người đau khổ chung quanh thì lòng mình không thể dửng dưng...
(Xem: 11087)
Ngoài kia, từng cánh én đang tung tăng chao lượn, dòng người thì tấp nập ngược xuôi trong tà áo mới, trên gương mặt ai nấy hân hoan rạng ngời
(Xem: 6944)
Tôn Ngộ Không là một pháp sư, nhà sư, thánh nhân và chiến binh, có hình thể là một con khỉ, nhân vật được phỏng theo truyện dân gian từ thời nhà Đường.
(Xem: 17361)
Tình yêu như bát bún riêu. Bao nhiêu sợi bún bấy nhiêu sợi tình.
(Xem: 16950)
Khách thập phương rảo bước quanh sân chùa, ngắm nhìn cảnh vật, cội mai già, nụ mai còn hàm tiếu.
(Xem: 10559)
Cụm từ trên không biết có tự bao giờ…? Thế nhưng từ lâu cho đến tận ngày hôm nay, thật sự đã đi sâu thẳm vào
(Xem: 10746)
Khi cây mai vàng chưa kịp đưa hương Và bờ cỏ đương đổi màu hoang tái Bóng chiều nghiêng cánh én còn ái ngại Vẫn nghe lòng vời vợi bước xuân phương
(Xem: 9446)
Vẫn mang chiếc áo lỳ năm tháng cũ Vẫn chiều nay, Bên khung cửa hôm nào Ta nhấp nháp chung trà hương viễn xứ
(Xem: 10517)
Cành mai năm trước, cành đào bây giờ vẫn một sắc hương, cội mai già nỉ non bung ra từng hé nụ, hoa đào đón gió tưng bừng khoe sắc hương.
(Xem: 10537)
Hãy nhìn lại thật gần, thật kỹ, những gì đang có trong lòng bàn tay. Mùa xuân không ở đâu xa. Mùa xuân ở nơi ấy.
(Xem: 10423)
Tâm giống như con khỉ (kapicitta) là một thuật ngữ, đôi khi Đức Phật dùng để diễn tả các hành-vi lo-lắng, khuấy-động,
(Xem: 12309)
Tôi không có tham vọng viết nhiều về Thuyết tiến hóa cũng không tham vọng viết ra đây cuộc đời của Charles Darwin (1809-1882)
(Xem: 9891)
Năm mới, chúng ta đón chào một mùa xuân mới được nhiều phước lộc, và học thay đổi cách sống mới để làm đời mình thêm tươi vui, hạnh phúc.
(Xem: 13070)
Hiện nay, ở một số chùa có trưng bày tượng ba con khỉ trong sân chùa. Nhưng không phải ai cũng biết về nguồn gốc cũng như...
(Xem: 9606)
Thay đổi cuộc đời trong Năm mới chính là Làm mới chính mình, nuôi dưỡng suối nguồn hạnh phúc.
(Xem: 10131)
“Từ Thị Di Lặc” nghĩa là : người mang chủng tánh Từ Bi, rộng đức bao dung, hòa ái, êm dịu, luôn đem lại sự an lành hạnh phúc cho mọi người và cho cả cuộc đời.
(Xem: 12221)
Trần Nhân Tông (chữ Hán: 陳仁宗; 7 tháng 12 năm 1258 – 16 tháng 12 năm 1308,) là vị vua thứ 3 của nhà Trần trong lịch sử Việt Nam.
(Xem: 11064)
Dê là loài động vật hiền lành, gần gũi với đời sốngsinh hoạt của con người. Nó là một trong lục súc: ngựa, trâu, dê, chó, lợn, gà.
(Xem: 9916)
Vào dịp cuối năm, đầu năm, dương lịch hay âm lịch, có lẽ không có nhóm từ nào được mọi người dùng đến nhiều như là mấy chữ "Chúc mừng năm mới."
(Xem: 11146)
Cứ mỗi độ xuân về, chắc chắn ai trong chúng ta cũng đều cảm thấy có một chút gì khiến cho cõi lòng bâng khuâng, xao xuyến trước cảnh vật thiên nhiên...
(Xem: 12421)
Chính nương vào nhị đế mới có thể thi thiết phương tiện thiện xảo để độ mình, độ người và xiển dương Chánh Pháp.
(Xem: 14624)
Nguyện đem lòng thành kính, gởi theo đám mây hương, Phưởng phất khắp mười phương, cúng dường ngôi Tam bảo.
(Xem: 9997)
Ước vọng của con người luôn là những gì tốt đẹp, sung túc và dài lâu, cần phải đạt được trong một tương lai gần nhất.
(Xem: 14596)
Tết là ngày lễ hội lớn nhất trong năm, là dịp để mọi người đều hớn hở và đặt tất cả những niềm hy vọngước mơ của mình vào tương lai.
(Xem: 10538)
Giật mình nhìn lên bệ, Cứ ngỡ rằng trong mơ: Pho tượng Phật đi vắng. Ngoài kia xuân đã về.
(Xem: 11696)
Những ngày đầu xuân, thay vì chào đón mùa xuân mới bằng nụ cười tươi mát, chúng ta lại bắt đầu bằng sự sợ hãi, âu lo vì: năm nay là năm tuổi!... Thiện Ý
(Xem: 13216)
Ở quê anh mới tới đây, Việc quê anh biết đổi thay thế nào. Hôm đi, trước cửa buồng thêu, Cây mai mùa lạnh nở nhiều hoa chưa?... Hoang Phong
(Xem: 47833)
Đêm nay ngày lành Nguyên Đán Giờ nầy phút thiêng Giao thừa. Tuân lệ cổ tục ngày xưa Mở cửa nghinh Xuân tiếp phước. Truyền thừa di phong thuở trước...
(Xem: 10946)
Năm ngựa đến. Người ta hay chúc nhau "mã đáo thành công“. Mã là ngựa, đáo là đến nơi, ngựa đến thì thành công đến... Nguyên Đạo Văn Công Tuấn
(Xem: 13400)
Chúc phúc là ứng xử văn hóa nhằm sẻ chia và gửi gắm những ước mơ hay khát vọng sống thanh cao, thánh thiện... Chúc Phú
(Xem: 12899)
Từ chiều ba mươi, bàn thờ Phật ở mỗi nhà đã sạch sẽ, nhiều hoa tươi, trái cây; người nghèo chỉ cần thành kính dâng lên ly nước trong cũng khiến chư Phật hết lời khen ngợi... Nhụy Nguyên
Quảng Cáo Bảo Trợ
Gủi hàng từ MỸ về VIỆT NAM
Get a FREE Online Menu and Front Door: Stand Banner Menu Display for Your Restaurant