Bình Đẳng Tánh Trí

Bình Đẳng Tánh Trí

Nguyễn Thế Đăng

Bình đẳng tánh trí được Kinh Phật Địa, do Tam tạng Pháp sư Huyền Trang dịch ra tiếng Hán, nói như sau:

“Lại nữa, Diệu Sanh! Bình đẳng tánh trí là do mười tướng viên mãn mà thành tựu”.

Bình đẳng tánh trí là gì? Là tánh bình đẳng của đại viên cảnh trí, nghĩa là tánh bình đẳng của tất cả mặt gương và của tất cả bóng hình in vào đó.

Tánh bình đẳng của đại viên cảnh trí là sự bình đẳng của tánh Không, ánh sáng và năng lực duyên hiện trên khắp mặt gương. Còn sự khác biệt, mâu thuẫn, nghịch chống lẫn nhau của các bóng trong gương là do cái tôi và cái của tôi (thức chấp ngã mạt na) tạo ra, thành một thế giới phân mảnh mà chúng ta thường gọi là sanh tử khổ đau.

“Chứng đắc các tướng hỷ ái tăng thượng bình đẳng với pháp tánh là thành tựu viên mãn vậy”.

Hỷ là hoan hỷ, ái là thương yêu, từ bi như đoạn sau sẽ nói. Pháp tánh là bản tánh của tất cả các pháp, bản tánh của tất cả mọi sự.

Kinh nghiệm tốt lành trên con đường như hoan hỷ, yêu thương bình đẳng với pháp tánh là càng ngày càng mở rộng và sâu thẳm để hòa tan vào pháp tánh. Sở dĩ như thế vì mọi kinh nghiệm tốt lành đều khởi lên từ pháp tánh, hiện hữu trong pháp tánh và hòa tan thành một vị với pháp tánh.

“Chứng đắc tất cả lãnh thọ do duyên khởi bình đẳng với pháp tánh là thành tựu viên mãn vậy”.

Lãnh thọ là cái thứ bảy trong mười hai duyên sanh: vô minh sinh hành, hành sinh thức, thức sinh danh sắc, danh sắc sinh sáu xứ, sáu xứ sinh xúc, xúc sinh thọ, thọ sinh ái, ái sinh thủ, thủ sinh hữu, hữu sinh sanh, sanh sinh lão tử.

Tất cả duyên khởi bình đẳng với pháp tánh nghĩa là không còn những duyên khởi, chỉ còn pháp tánh. Đó là thành tựu viên mãn bình đẳng tánh trí.

“Chứng đắc pháp tánh bình đẳng xa lìa các tướng khác nhau và tướng chẳng phải khác nhau là thành tựu viên mãn vậy”.

Xa lìa các tướng khác nhau và tướng chẳng phải khác nhau là trong pháp tánh không có cả hai tướng ấy. Không có tướng nào gọi là chứng đắc pháp tánh bình đẳng.

“Đại từ giúp đỡ rộng lớn bình đẳng với pháp tánh là thành tựu viên mãn vậy”.

Tâm từ có ba thứ:1/ Từ duyên với chúng sanh, 2/ Từ duyên với pháp, và 3/ Từ không có nhân duyên (vô duyên từ). Ba tâm từ này sâu rộng đến mức bình đẳng với pháp tánh, khi ấy tâm từ thành tựu viên mãn. Nói cách khác, đại từ hòa nhập thành một với bình đẳng tánh trí, trải khắp, trùm khắp pháp giới.

“Đại bi không đợi cầu xin, bình đẳng với pháp tánh, là thành tựu viên mãn vậy”.

Đại bi bình đẳng với pháp tánh, ở các kinh khác gọi là “đồng thể đại bi”. Đại bi hòa nhập trọn vẹn với bản tánh của tất cả mọi sự, đó là thành tựu viên mãn.

“Tùy theo các chúng sanh thích gì thì thị hiện bình đẳng với pháp tánh là thành tựu viên mãn vậy”.

Những bồ tát đã chứng Pháp thân ở cấp độ cao có thể thị hiện tùy theo sự mong muốn của chúng sanh để giáo hóa họ. Sự thị hiện này khởi từ pháp tánh, hiện hữu và làm việc trong pháp tánh, rồi lại nhập vào pháp tánh. Khi nào sự thị hiện này hoàn toàn bình đẳng làm một với pháp tánh thì được gọi là thành tựu viên mãn.

“Tất cả chúng sanh kính nhận lời dạy thì bình đẳng với pháp tánh, là thành tựu viên mãn vậy”.

Không những chủ thể chỉ dạy thì bình đẳng với pháp tánh mà các đối tượng chúng sanh được chỉ dạy cũng bình đẳng với pháp tánh. Và vì cả hai chủ thể và đối tượng đều ở trong và là pháp tánh nên cả hai và hành động của cả hai người cho và người nhận - đều trở thành giải thoát.

“Thế gian tịch tịnh đều đồng một vị bình đẳng với pháp tánh là thành tựu viên mãn vậy”.

Thế gian trong bản tánh của nó đều đồng một vị bình đẳng với pháp tánh và do đó thế gian là tịch lặng và thanh tịnh. Với hai câu ở trên, chúng ta thấy, người chỉ dạy pháp, người nhận lãnh pháp và môi trường cho sự việc này xảy ra, đều đồng một vị pháp tánh.

Như thế tất cả đều đồng một vị bình đẳng với pháp tánh, cho nên tất cả vốn là giải thoát. Thấy được tánh bình đẳng của mình, người, sự vật, và thế giới, đây là thấy được bình đẳng tánh trí.

“Các pháp khổ vui thế gian một vị bình đẳng với pháp tánh là thành tựu viên mãn vậy”.

Các pháp khổ vui thế gian hiện hình là do nghiệp. Nghiệp thì có nghiệp của cá nhân (biệt nghiệp) và nghiệp chung của thế giới (cọng nghiệp).

Nhưng dù nghiệp khổ vui xấu tốt thế nào thì cũng khởi lên từ pháp tánh, hiện hữu trong pháp tánh và tiêu tan trong pháp tánh. Nghiệp khổ vui xấu tốt thế nào thì cũng cùng một bản tánh, một vị với pháp tánh.

Thấy được và sống được trong pháp tánh, đó là bình đẳng tánh trí, và nếu thành tựu viên mãn trí này người ta sẽ hoàn toàn thoát khỏi nghiệp riêng và nghiệp của thế giới.

“Tu hành gieo trồng vô lượng công đức rốt ráo bình đẳng với pháp tánh là thành tựu viên mãn vậy”.

Gieo trồng vô lượng công đức là làm vô lượng nghiệp thiện. Dầu một nghiệp thiện, một công đức nhỏ cũng được sanh từ pháp tánh và được cất giữ trong pháp tánh. Như thế một nghiệp thiện, một công đức dù nhỏ, luôn luôn là một phần của pháp tánh. Thế nên, biết được điều này người ta gieo trồng công đức và biết tương ứng thâm nhập vào pháp tánh, khiến cho công đức hòa nhập và trở thành pháp tánh, tức là vừa tích tập công đức đồng thời với tích tập trí huệ. Đây là phước huệ song tu.

Cho đến khi gieo trồng vô lượng công đức rốt ráo bình đẳng với pháp tánh, nghĩa là toàn bộ pháp giới này trở thành vô lượng công đức vì đồng một vị với pháp tánh, người ta đã thành tựu viên mãn bình đẳng tánh trí.

Mười tướng viên mãn thành tựu là những thực hành của Bồ tát hạnh như trí bi, thị hiện, giáo hóa chúng sanh, gieo trồng công đức đều thành tựu viên mãn. Mười tướng ấy làm thành tựu Báo thân, cho nên bình đẳng tánh trí là Báo thân, trong khi đại viên cảnh trí là Pháp thân.

Trong các Kinh khác thường nói Viên mãn Báo thân Phật, chữ viên mãn đi liền với Báo thân. Thế nên khi Kinh nói, “Bình đẳng tánh trí là do mười tướng viên mãn mà thành tựu”, thì có thể thấy bình đẳng tánh trí chính là Báo thân Phật.