Bình Đẳng Tánh, Bình Đẳng Xã Hội

Bình Đẳng Tánh, Bình Đẳng Xã Hội

Vĩnh Hảo

Khi đạt được tuệ giác viên mãn dưới cội bồ-đề, Đức Phật đã nhận ra rằng tất cả chúng sanh đều sẵn có trí tuệ, đức tánh của Như Lai (1). Nghĩa là trên mặt lý tánh, bản thể, chúng sanh và Phật bình đẳng như nhau. Đức Phật có thể đạt đến trí tuệ vô thượng thì chúng sanh cũng có thể đạtđược điều đó.

Từ sự minh định về Phật tánh hàm tàng nơi tất cả chúng sanh, Đức Phật đã chỉ dạy phương thức tu tập, hành trì Tứ Diệu Đế - Bốn Chân Lý Vi Diệu (2); qua đó, minh thị một cách bình đẳng rằng ai, bất cứ người nào, chúng sanh nào, sinh ra trong cõi đời này đều không thể tránh khỏi khổ đau của sanh, già, bệnh, chết, và nếu nỗ lực tu tập, thực hànhmiên mật, đúng phương pháp (do ngài hướng dẫn), cũng đều có thể thoát ly khổ não, đạt đến niết-bàn an vui.

Như vậy, chúng sanh bình đẳng trong khổ đau thì cũng bình đẳng trong sự tu tập để vượt khỏi khổ đau.

Từ nhận thức về tính cách bình đẳng này, Đức Phật tuyên bố: “Không có giai cấp trong dòng máu cùng đỏ và nước mắt cùng mặn như nhau.” Tuyên ngôn này mở ra sự khai phóng trong tâm thức cá nhân và cộng đồng xã hội, và đã được Đức Phật làm gương trong sự thành lậpTăng-đoàn.

Tăng-đoàn là cộng đồng tăng lữ chung sống hòa hợp, bình đẳng dưới sự lãnh đạo tinh thầncủa Đức Phật, và kỷ cương của giới luật. Trong cộng đồng ấy, không có sự phân biệt giữa người gánh phân và hàng vương giả (như Ưu-ba-ly và Đức Phật, từng là Thái-tử vương quốc Ca-tì-la-vệ), người kỹ nữ và hàng quốc thích (như hoàng tử Nan-đà, em cùng cha khác mẹ của Phật), thợ hớt tóc hay người thương gia... Tất cả những người từ các giai tầng xã hội đều được Đức Phật đón nhận vào hàng ngũ xuất gia một cách bình đẳng với chủ trương hòa kính (3), tôn trọng lẫn nhau trong mọi sinh hoạt.

Đối với người cư sĩ tại gia, Đức Phật dạy Bốn Nhiếp Pháp (4) để họ vừa tu tập, vừa góp phần chuyển hóa xã hội. Cư sĩ tại gia là những sứ giả của Phật, sống và tiếp cận xã hộihàng ngày, nên sự thực hành Bốn Nhiếp Pháp của họ chính là cách để cảm hóa tự thân, và cũng là cảm hóa xã hội, xóa dần biên giới giữa các giai cấp, phú quý hay tiện dân, chủ nhân hay nô bộc...

Nói chung, Đức Phật ra đời không ngoài việc đánh thức Phật tánh sẵn có của mỗi chúng sanh, hướng dẫn con đường thoát khổ để đạt đến an vui thực sự. Con đường ấy đặt trên nền tảng của tánh Phật bình đẳng; cũng là con đường góp phần cho niềm phúc lạc an sinh của các cộng đồng xã hội trong toàn cõi nhân gian.

Tưởng niệm ngày sinh của Đức Thế Tôn, người con Phật từ ý tưởng đến ngôn ngữ và hành động, cần tiếp xử bình đẳng với tất cả mọi người, tất cả chúng sanh; trong thì nghiêm túc thực hiện pháp Lục Hòa, ngoài thì tận tụy thực hành Tứ Nhiếp Pháp. Người con Phật xuất gia hay tại gia, cần đứng trên tất cả để có thể nhìn thấy mặt thực và mặt trái của con ngườitrong xã hội, quốc gia. Nhìn cho đúng, nghe cho rõ, tự trong bản chất của mỗi vấn đề mới có thể nói năng và hành động đúng Chánh Pháp. Được vậy mới hiển lộ được Phật chất trong cuộc đời.

___________

(1)    “Đại địa chúng sanh giai hữu Như Lai trí tuệ, đức tánh” nghĩa là tất cả chúng sanh đều hàm hữu trí tuệ, đức tánh của Như Lai; hoặc “Nhất thiết chúng sanh giai hữu Phật tánh” – Tất cả chúng sanh đều có Phật tánh.

(2)    Tứ Diệu Đế (hay Tứ Đế) là bốn Chân lý (Sự thật) vi diệu, cao quý: Khổ đế: Chân lý về sự khổ; Tập đế: Chân lý về nguyên nhân dẫn đến khổ; Diệt đế: Chân lý về sự an vui, giải thoát (hoàn toàn mọi khổ đau); và Đạo đế: Chân lý về con đường tu tập viễn ly thống khổ.

(3)    Lục hòa (hay Sáu pháp hòa kính - Lục hòa kính): 1. Thân hòa đồng trú: sống chung trong một trú xứ/hoàn cảnh một cách hòa hợp, bình đẳng; 2. Khẩu hòa vô tránh: giữ sự hòa hợp trong nói năng, ngôn ngữ giao tiếp, không tranh cãi vì những bất đồng; 3. Ý hòa đồng duyệt: giữ tâm ý hòa hợp, hoan hỷ, không chống trái nhau; 4. Kiến hòa đồng giải:trao đổi về kiến giải trong sự hòa hợp, cảm thông; 5. Giới hòa đồng tu: bình đẳng hòa hợptrong việc tuân thủ giới pháp; 6. Lợi hòa đồng quân: bình đẳng chia sẻ quyền lợi từ nhỏ đến lớn trong sự hòa hợp, vui vẻ.

Trong Kinh Châu-Na, Đức Phật dạy Sáu Pháp Ủy Lao, được HT. Tuệ Sỹ chú thích như sau: “Ủy lao pháp 慰 勞 法, thường được biết là sáu pháp hòa kỉnh hay lục hòa. Tập Dị 15 (No Đại 26.1536, tr.431b), gọi là sáu pháp khả hỷ. Pāli: cha sārāṇiyā dhammā.” (Xem Kinh Châu-Na, Phẩm 18, trang 257-258, Trung A-hàm Quyển 4, Thanh Văn Tạng Tập 6, Kinh Bộ VI, Hội Ấn Hành Đại Tạng Kinh VN xuất bản năm 2022).

(4)    Tứ nhiếp pháp (hay Tứ nhiếp sự): 四 攝 法; S: catvāri-saṃgrahavastūni - Bốn cách tiếp dẫn chúng sinh của Đại thừa : 1. Bố thí (布 施; S: dāna); 2. Ái ngữ (愛 語; S: priyavāditā), nghĩa là dùng lời hay, đẹp để chinh phục người; 3. Lợi hạnh (利 行; S: arthacaryā), hành động vị tha; 4. Đồng sự (同 事; S: samānārthatā), cùng chung làm với những người thiện cũng như ác để hướng dẫn họ đến bờ giác. (Theo Từ Điển Phật Học Online)

HT. Thích Đức Thắng nói trong phần mở đầu bài giảng Tứ Nhiếp Pháp: “Bốn phương phápnày khiến cho các hàng đệ tử Thinh Văn thừa và Bồ-tát thừa sinh khởi lên lòng thân ái, để hướng dẫn chúng sanh hữu tình đi vào Đạo một cách dễ dàng và nhẹ nhàng nhất về cả hai mặt tinh thần lẫn vật chất, đáp ứng và thõa mãn được những nhu cầu tình cảm có được của họ mà dìu dắt. Ở đây, cả hai đều có lợi: một bên hoàn thành hanh nguyện Bồ-tát của mình, một bên xa lánh được tà kiến vô minh để trở về với chánh kiến giải thoát.”  (Tứ Nhiếp Pháp, HT. Thích Đức Thắng - Thư Viện Hoa Sen)
(Mời đọc thêm: https://thuvienhoasen.org/a27517/chanh-phap)