14. Ngọc báu trong áo

(14)

Ngọc báu trong áo 

Thuở xưa có một thanh niên

Tính tình hiếu khách, khắp miền kết giao

Nhà giàu, con đại phú hào

Bạc tiền, của cải kể sao cho vừa.

Chuyện làm ăn chàng chẳng ưa

Chỉ vui họp bạn, say sưa qua ngày.

*

Năm hai mươi tuổi buồn thay

Cha chàng bệnh nặng không may qua đời

Lâu nay chàng chỉ rong chơi

Làm ăn buôn bán có đời nào hay,

Gia tài chắp cánh dần bay

Ngoảnh đi ngoảnh lại trắng tay mất rồi

Đành lê bước khắp phương trời

Tìm thăm bạn cũ từ thời xa xưa.

Người tiếp đón, kẻ tiễn đưa

Tràn đầy tình nghĩa, dư thừa thủy chung

Nhưng chàng đi khắp các vùng

Lòng riêng tự ái chẳng dừng chân lâu

Ghé thăm chỉ một lần đầu

Rồi không trở lại tìm nhau sợ phiền.

*

Một ngày đói khổ triền miên

Sức tàn, lực kiệt giữa miền xa xăm

Chàng bèn lê bước ghé thăm

Một người bạn cũ lâu năm thân tình,

Bạn chàng tiếp đón nhiệt thành

Tiệc tùng ăn uống linh đình cùng nhau

Vui buồn tâm sự trước sau

Thăng trầm cuộc sống, khổ đau trường đời

Im lìm chàng chẳng hé lời

Dấu ngày khốn khổ, dấu thời tàn phai

Dù cho dáng vẻ bề ngoài

Bần cùng lộ rõ, dấu ai dễ nào.

*

Một chiều uống rượu vườn đào

Đôi bên chủ khách rượu vào lời ra

Cùng nhau than thở gần xa:

"Nhân tình thế thái sao mà chán thay!"

Vơi đầy cạn chén mau say

Bao nhiêu tâm sự trút đầy theo men

Chẳng bao lâu chàng say mèm

Bạn dìu vào ngủ. Ngồi bên trông chừng

Ngắm chàng thấy vẻ bần cùng

Nhớ ơn thuở trước đã từng giúp nhau

Giờ mình hưởng cảnh sang giàu

Đền ơn, giúp bạn qua cầu gian truân.

*

Biết chàng tự ái vô cùng

Nếu công khai giúp chàng không nhận nào

Chủ nhà lặng lẽ đi vào

Nghĩ suy tìm cách khéo sao giúp người

Phòng riêng mở tủ tìm tòi

Chọn viên ngọc quý, hiếm hoi, đắt tiền

Khâu vào gấu áo bạn hiền:

"Ngọc này giúp sống bình yên trọn đời.!"

*

Hôm sau vừa lúc sáng trời

Anh chàng thức dậy ngỏ lời biệt ly

Bạn dù giữ, vẫn ra đi

Nào đâu ở lại làm chi thêm phiền.

Kể từ khi đó triền miên

Giang hồ lưu lạc khắp miền đặt chân

Màn trời chiếu đất lê thân

Lang thang cực khổ kiếm ăn qua ngày.

Một hôm lạc bước chốn này

Tìm nhà trưởng giả dừng đây xin làm

Đổ mồ hôi, góp sức tàn

Kiếm ngày hai bữa vô vàn xót xa.

*

Một hôm có khách ghé nhà

Phú ông niềm nở chạy ra đón chào,

Chàng làm công ngạc nhiên sao

Nhận ra bạn cũ vườn đào thân thương.

Khách xa sửng sốt vô cùng

Hỏi chàng: "Sao lại ra nông nỗi này?

Hai năm gặp gỡ trước đây

Giúp anh ngọc quý, sao nay vẫn nghèo

Vẫn tang thương, vẫn tiêu điều

Hay là ngọc quý mất tiêu chốn nào

Thử tìm gấu áo xem sao?"

Anh chàng nghe nói ngỡ nào giấc mơ

Sờ vào gấu áo đâu ngờ

Ngọc kia còn đó sẵn chờ chàng thôi

Nghẹn ngào chàng khẽ thốt lời:

"Bấy lâu mê muội sống đời ngu si

Ngọc trong tay chẳng biết gì

Để rồi khổ mãi! Trách chi Phật, Trời!

U minh che lấp trí người

Khùng điên hạng nhất trên đời là tôi!"

*

Từ lâu Phật đã dạy rồi:

"Chúng sanh Phật tánh sẵn nơi thân này,

Tương lai thành Phật một ngày

Riêng ta là Phật giờ nay đã thành.

Chúng sanh tu khéo tâm mình

Tương lai cũng sẽ trở thành Phật thôi!"

 (phỏng theo bản văn xuôi