Tôn Giả Xá Lợi Phất

 

TRUYỆN THƠ:

Tâm Minh NGÔ TẰNG GIAO

Tôn Giả

XÁ LỢI PHẤT

 

1- TRƯỚC VÀ SAU KHI RA ĐỜI

 

Miền Nam Ấn Độ một thời

Cách thành Vương Xá chỉ vài dặm thôi

Quê hương đó chính là nơi

Thầy Xá Lợi Phất ra đời thuở xưa,

Phụ thân là một luận sư

Bà La Môn giáo kể như giỏi tài,

Khi thầy còn trong bào thai

Mẫu thân tâm trí thấy hơi khác thường

Trở nên linh mẫn vô cùng

Thật là điềm lạ đáng mừng biết bao!

Khi thầy lên tám tuổi đầu

Thời bao kinh sử đã lầu thông ngay

Lại thêm ăn nói giỏi thay

Rất là lanh lợi ai đây sánh cùng.

Một hôm tiệc lớn bất thường

Người ta khoản đãi quốc vương, đại thần

Luận sư, thái tử dự phần

Thế mà cậu bé cả gan bước vào

 

Xá Lợi Phất tám tuổi đầu

Leo ngồi tranh chỗ có đâu ngại gì

Thế rồi các vị khách kia

Nhận ra cậu bé nói nghe khác thường

Với bao nghĩa lý tinh tường

Ngôn từ khúc triết, rõ ràng, uyên thâm

Mọi người kinh ngạc vô ngần

Trăm bề bái phục, muôn phần ngợi khen.

 

2- BẬC THẦY CHÂN CHÍNH

 

Xá Lợi Phất lớn dần lên

Thân hình cao lớn, dáng hiền, thông minh

Mắt có thần, rất tinh anh

Tác phong học giả trứ danh khác người.

Khi chàng tới tuổi hai mươi

Bèn xin phép được xa rời song thân

Đi chu du khắp xa gần

Tìm thầy học đạo lòng thầm thiết tha.

Thầy đầu tiên San Xà Da

Chàng theo học ít ngày qua với thầy

Rồi chàng chợt nhận thấy ngay

Rằng thầy không có đủ đầy khả năng

Thỏa lòng ước vọng của chàng

Nên chàng từ giã lên đường ra đi.

Bấy giờ trong số bạn bè

Có người tri kỷ, rất chi tâm đầu

Mục Kiền Liên bạn thân lâu

Chàng bèn tâm sự có đâu ngại ngùng

Mục Kiền Liên cũng tán đồng

Cho rằng trên thế gian không có người

Đủ tài dạy họ nữa rồi

Hai chàng quyết định tức thời lập nên

Một trường học mới trong miền

Nhận môn sinh đến dạy riêng chốn này.

Thế rồi cho đến một ngày

Xá Lợi Phất chợt gặp ngay một người

Đang đi khất thực thảnh thơi

Vẻ thời nghiêm túc, dáng thời oai nghi

Thông minh, thanh tịnh, từ bi

Chàng nhìn, thắc mắc, tức thì đến bên

Hỏi thăm cung kính ngay liền

Thầy tu hoan hỉ thuận duyên thốt lời:

“Phật Thích Ca là thầy tôi

Dạy cho giáo lý tuyệt vời cao siêu

Tôi không đủ sức nói nhiều

Chỉ xin đọc lại ít điều tinh anh

Rằng: “Muôn vật từ duyên sinh

Cũng từ duyên đó mà thành diệt đi!”

Rồi thầy tu nói cho nghe

Rằng Phật từng dạy rất chi tinh tường:

“Mọi hành nghiệp đều vô thường

Thảy đều sinh diệt thảm thương não nề,

Khi sinh diệt chấm dứt đi

Niết bàn an lạc tức thì hưởng vui!”

Nghe thầy tu nói dứt lời

Chàng Xá Lợi Phất tâm thời ngộ ngay

Nhân sinh, vũ trụ lâu nay

Chàng từng nghi hoặc, giờ đây hiểu rành.

 

Chàng về thuật lại ngọn ngành

Cho Mục Liên rõ điều mình vừa nghe

Cả hai vui sướng đê mê

Nghĩ tìm ra được hướng đi rỡ ràng

Bậc tôn sư với đạo vàng

Đó là đức Phật vô vàn thân thương.

Họ cùng quyết định lên đường

Trúc Lâm tu viện vội vàng tìm qua

Để xin đức Phật Thích Ca

Từ bi cho họ xuất gia theo Ngài.

Phật hoan hỉ nhận cả hai

Biết tương lai họ là người giỏi giang

Khả năng truyền bá đạo vàng

Cho bao đệ tử và hàng chúng sanh.

 

3- XÂY CẤT TU VIỆN KỲ VIÊN

 

Từ khi theo Phật tu hành

Thầy Xá Lợi Phất vang danh cửa Thiền

Tăng đoàn uy tín tăng thêm

Phật luôn tin cẩn cho nên cử thầy

 

Đi lên miền Bắc xứ này

Để mà giáo hóa dân ngay trong vùng

Đồng thời giám đốc công trường

Cất xây tu viện địa phương cúng dường

Do ông Tu Đạt hiến dâng

Nơi thành Vương Xá hiện đương tiến hành.

Rất đông ngoại đạo bất bình

Kéo nhau phản đối công trình nói trên,

Họ đâu có để thầy yên

Thách thầy tranh luận đôi bên tỏ tường,

Ông Tu Đạt lo vô cùng

Riêng thầy lại rất vui mừng nhận ngay

Muốn nhân cơ hội tốt này

Hoằng dương giáo pháp tại đây giúp đời.

Luận sư ngoại đạo nhiều người

Cử ra đối chất, có tài đua tranh

Thầy Xá Lợi Phất một mình

Nhưng mà trí tuệ tinh anh hàng đầu

Lại thêm thấu hiểu đạo màu

Công khai tranh luận ai đâu sánh cùng

Nghe thầy đối đáp hào hùng

Vạch ra chân lý Phật từng tuyên dương

Phía bên ngoại đạo nghe xong

Chân tâm bừng sáng phục tùng theo ngay

Cùng bao quần chúng vùng này

Quy y Tam Bảo lòng đầy niềm tin

Thế là tu viện Kỳ Viên

Hoàn thành tốt đẹp nơi miền phương xa.

 

4- KÊU GỌI TỲ KHEO LẠC LỐI

 

Một thời Đề Bà Đạt Đa

Người em họ Phật tỏ ra mê mờ

Âm mưu phản bội bất ngờ

Nhiều phen hại Phật nhưng mà không xong

Tỳ kheo một số theo ông

Còn ham lợi lộc, chưa thông đạo màu

Một hôm họ tụ họp nhau

Thầy Xá Lợi Phất bỗng đâu tới liền

Vẻ uy nghi, dáng trang nghiêm

Thầy nhìn đại chúng rồi lên tiếng rằng:

“Tu hành theo ánh đạo vàng

Chớ ham mong nhận thập phương cúng dường

Chớ ham vật chất tầm thường

Hãy mau tỉnh ngộ theo đường chân tu

Học điều Phật dạy từ xưa

Để mau thoát khổ, vượt bờ tử sinh!”

Rồi thầy thuyết giảng nhiệt tình

Vạch ra chân lý tinh anh Pháp màu

Soi đường giác ngộ tối cao.

Tỳ kheo lạc lối từ bao lâu rồi

Tỉnh ra, quỳ xuống tức thời

Cùng nhau sám hối thốt lời thành tâm

Theo thầy Xá Lợi Phất luôn

Trở về lại với tăng đoàn trước đây.

Phật hoan hỉ khen ngợi thầy

Công lao to lớn dựng xây tăng đoàn.

 

5- NÊU GƯƠNG NHẪN NHỤC

 

- Thầy thương nhẫn nhục vô vàn

Một lần thầy chẳng có căn phòng nào

Để mà an giấc đêm thâu

Tỳ kheo chiếm hết còn đâu phần thầy

Thầy bình yên ra gốc cây

Suốt đêm tĩnh tọa nơi đây chẳng phiền

Dù là trưởng lão cao niên

Thầy luôn nhường nhịn! An nhiên vô bờ!

- Thầy cùng với La Hầu La

Một ngày khất thực đi ra cổng thành

Một tên vô lại lưu manh

Vung tay lấy cát cố tình ném qua

Vào bình bát La Hầu La

Rồi dùng gậy đánh thật là đớn đau

Trò thời nổi giận lên mau

Thầy bèn khuyên nhủ: “Giận đâu ích gì

Con nên trải lòng từ bi

Đem tình thương xót hướng về chúng sinh!”

- Một hôm có kẻ cố tình

Manh tâm khiêu khích, chạy nhanh đến thầy

Nhắm vào lưng đánh thẳng tay

Mạnh như trời giáng! Thân gầy lao đao!

Thầy Xá Lợi Phất nhịn đau

Thản nhiên tiếp tục cúi đầu bước đi

Không hề bực bội chút gì

Kẻ kia kinh ngạc, tức thì hối ngay

Vội vàng quỳ lạy trước thầy

Ăn năn xin lỗi, lòng đầy xót xa:

“Con vừa trắc nghiệm thấy ra

Gương thầy nhẫn nhục quả là quý thay

Con xin được cung thỉnh thầy

Ghé qua nhà để con đây cúng dường!”

 

Thầy hoan hỉ trải tình thương

Theo về nhà kẻ hoàn lương quản gì

Nhưng rồi một đám đông kia

Nổi sân kéo tới tức thì bao vây

Muốn trừng trị kẻ đánh thầy

Thầy bèn can gián, tỏ bày đôi câu:

“Người này biết sám hối mau

Khỏi cần trị tội! Còn đâu lỗi lầm!”

 

6- TU HỌC

KHÔNG THỐI CHUYỂN

 

- Thầy Xá Lợi Phất phát tâm

Ghi trong câu chuyện tiền thân lâu rồi

Thầy thường bố thí cho người

Ruộng vườn, nhà cửa và tài vật luôn

Hy sinh đến cả tấm thân

Sáu mươi tiểu kiếp qua dần trước kia

Đường tu học mãi từ bi

Không hề thối chuyển chút chi trong lòng.

- Thầy thường tỏ lượng khoan dung

Có tỳ kheo nọ bỗng dưng vu rằng

Bị thầy lăng nhục xỗ xàng

Thầy bèn trình Phật rõ ràng đầu đuôi

Rằng thầy tuổi gần tám mươi

Nguyện hiền như “đất”, “nước” nơi cõi trần

Đồ dơ ai đổ xuống thân

Cũng luôn chịu đựng nhục nhằn quản chi,

Tựa như mặt đất hiền kia

Và như nước sạch chảy đi xuôi dòng

Dù đồ dơ bẩn vô cùng

Người ta đổ xuống cũng không hề gì,

Có đâu lại dám khinh khi

Nỡ nào nhục mạ thầy kia nặng nề!

Tỳ kheo vu cáo vội quỳ

Thốt lời sám hối rất chi chân tình.

 

7- HÀNH TRÌ LỜI PHẬT DẠY

 

- Một lần khất thực ngoại thành

Thầy cùng đệ tử khi quanh trở về

La Hầu La chẳng vui chi

Thức ăn khất thực có gì đủ đâu

Riêng phần thầy đủ biết bao

Nhưng thầy sơ ý có nào lưu tâm.

Phật hay chuyện mới dạy luôn:

“Thức ăn, lợi lộc nên phân chia đều

Tinh thần hòa ái nên theo

Tỳ kheo trẻ tuổi cần nhiều quan tâm!”

Trong lòng cảm kích vô ngần

Thầy Xá Lợi Phất nguyện tuân theo liền.

- Một lần thầy vững lòng tin

Khi nghe Phật dạy: “Nơi miền phương xa

Có đức Phật A Di Đà

Chủ trì thế giới thật là vui thay

Có tên Cực Lạc xưa nay

Cõi này muôn vật đủ đầy tốt tươi

An lành, vui thú tuyệt vời,

Chúng sinh nếu muốn về nơi chốn này

Phải vun trồng phước đức ngay

Nhất tâm trì niệm hàng ngày thiết tha

Danh hiệu Phật A Di Đà

Cầu ngài tiếp dẫn khi mà vãng sinh

Về nơi thế giới an bình

Thoát vòng khổ não tử sinh luân hồi!”

Pháp môn Phật dạy vừa rồi

Thầy cùng đại chúng suốt đời tán dương.

 

8- NGỢI KHEN

MỘT CÁI CHẾT ĐẸP

 

- Một lần thiền định trong rừng

Thầy nghe vang tiếng hãi hùng vọng ra

Trong hang núi nọ không xa

Tới nơi thầy thấy đó là nạn nhân

Một ni sư sắp thiệt thân

Vì con rắn độc vô ngần cắn chân,

Đón chờ cái chết tới gần

Ni sư nay bỗng sắc thần an nhiên

Không còn hốt hoảng gì thêm

Trở nên bình thản, lặng yên lần tràng.

Mọi người thắc mắc ngỡ ngàng

Thầy Xá Lợi Phất nhẹ nhàng dạy ngay:

“Ni sư đạt đạo lâu nay

Bình tâm xem cái chết này như không

Khi tâm ý điều phục xong

Đớn đau thể xác đều cùng tiêu tan

Nhìn tướng trạng của thế gian

Bằng con mắt tuệ vô vàn an nhiên

Vượt ngôi nhà lửa ngay liền!”

Mọi người tán thánh, lặng im, nguyện cầu.

 

9- NHẬP KIM CƯƠNG ĐỊNH

 

Thầy Xá Lợi Phất buổi nào

Lặng ngồi nhập định núi cao ven rừng

Thầy đang nhập định kim cương

Có hai con quỷ bỗng dưng đến gần

Một con hung ác dữ dằn

Một con thời lại vô vàn hiền lương

Chợt con quỷ dữ nói rằng:

“Đầu Sa môn thật dễ dàng đánh sao

Chỉ cần một cú đập vào

Nát ngay như cám có nào khó khăn.”

Quỷ hiền vội vã can ngăn:

“Ác thời vĩnh viễn trầm luân não nề

Khổ đau nghiệp báo muôn bề!”

Nhưng mà quỷ dữ chẳng nghe chút nào

Nhắm vào thầy, đúng đỉnh đầu

Vung tay đánh xuống thật mau bạo tàn.

Thầy đang nhập định nghiêm trang

 

Cảm như lá rụng nhẹ nhàng mà thôi

Thầy bèn xả định tức thời

Thấy ngay ác quỷ đầy người máu me

Quỷ liền sau đó thảm thê

Đọa vào địa ngục có hề thoát đâu.

Kim cương định thật nhiệm màu

Toát ra thần lực lớn lao vô cùng

Nếu không thầy chắc mệnh chung

Vì khi quỷ đánh núi thường vỡ đôi.

 

10- XIN NHẬP NIẾT BÀN

TẠI CỐ HƯƠNG

 

Một hôm Phật báo mọi người

Ngài ba tháng nữa nhập nơi Niết bàn

Mọi người sửng sốt bàng hoàng

Thầy Xá Lợi Phất muôn vàn xót thương,

Thầy thiền định, quán niệm rằng:

“Trong thời quá khứ thông thường diễn ra

Đệ tử chư Phật gần xa

Nhiều hàng thượng thủ không chờ đợi thêm

Trước chư Phật nhập diệt liền

Thật là tốt đẹp! Mình nên theo đường!”

Thầy xin Phật nhủ lòng thương

Cho thầy được nhập Niết bàn sớm hơn

Nhập vào trước cả Phật luôn

Tại nơi làng cũ quê hương mẹ già

Thầy xin nhập diệt tại nhà

Trong căn phòng cũ ấu thơ sinh thời.

Nghe lời thỉnh nguyện êm xuôi

Phật bèn hoan hỉ nhận lời ngay thôi

Phật thọ ký cho thầy rồi

Nói: “Thầy thành Phật trong đời vị lai

Hiệu là Hoa Quang Như Lai

Để rồi giáng thế giúp người trầm luân!”

Nói xong Phật bảo chư tăng

Tiễn đưa thầy lúc lên đường về quê.

Giã từ đại chúng ra đi

Thầy Xá Lợi Phất quay về làng ngay.

Đã lâu xa vắng chốn này

Cho nên thân mẫu nơi đây vui mừng

Đón thầy vào ở căn phòng

Nơi thời thơ ấu thầy từng sinh ra.

Khi thầy thưa với mẹ già

Ý mong nhập diệt, lìa xa cõi trần

Cụ bà kinh hoảng vô ngần

 

Thầy bèn trấn tĩnh mẫu thân, thưa rằng:

“Con vui nhập cõi vĩnh hằng

Tâm con giờ đã hoàn toàn tịnh thanh

Bình yên, sáng suốt, tinh anh

Niết bàn thường trú an lành xiết bao

Đó là hạnh phúc lớn lao

Đâu như cái chết buồn đau thông thường.

Mẫu thân chợt hiểu lời vàng

Trong tâm phát khởi rộn ràng niềm vui.

 

11- NIẾT BÀN

 

Nửa đêm hôm ấy khắp nơi

Dân làng nghe được tin thời kéo nhau

Đến thăm thầy suốt đêm thâu

Vua A Xà Thế cùng bao triều thần

Sáng ghé thăm rất ân cần

Thầy Xá Lợi Phất bình tâm thốt lời:

“Tôi nay tám chục tuổi rồi

Xuất gia đã quá bốn mươi năm trường

Đời này gặp Phật đáng mừng

Được thêm tinh tấn tu trong cửa Thiền

Biển Phật pháp rộng vô biên

Rất nhiều của báu phải nên kiếm tìm

Hôm nay tôi quyết tiến thêm

Nhập vào cảnh giới tịnh yên Niết bàn

Không còn sinh diệt xoay vần

Cám ơn quý vị tiễn chân sáng này!”

Nói xong tôn giả nhẹ xoay

Nằm nghiêng bên trái! Sắc đầy thảnh thơi

An trú trong đại định rồi

Thế là tôn giả nhập nơi Niết bàn.

Nhà vua cùng các quần thần

Và cùng đại chúng vô ngần cảm thương

Trong lòng bội phục tột cùng

Thảy đều bộc lộ vẻ cung kính thầy.

 

 

12- TINH THẦN VĨNH VIỄN

TẠI NHÂN GIAN

 

Sau khi nhập diệt bảy ngày

Nhục thân tôn giả giờ này chuyển đi

Tới giàn hỏa dựng uy nghi

Để rồi làm lễ trà tì tại đây

Lễ xong xá lợi của thầy

Đem về chỗ Phật ngự ngay tức thì,

Thầy A Nan quá sầu bi

Khóc to thành tiếng rất chi não nùng

Phật lên tiếng an ủi chung:

“Thế gian thật tướng vô thường xưa nay

Cũng như sinh diệt vần xoay

Vốn là đạo lý đời này mà thôi,

Không bao lâu nữa tới thời

Như Lai cũng nhập vào nơi Niết bàn

Nhưng mà chánh pháp vẻ vang

Hãy còn nguyên vẹn! Hãy nương dựa vào!”

Ôm bình xá lợi hồi lâu

Phật khen ngợi mãi trước sau đẹp lời:

“Thầy Xá Lợi Phất sinh thời

Là người trí tuệ tuyệt vời biết bao

Chứng ngộ pháp tánh tối cao

Chiêu hàng ngoại đạo công lao viên thành

 

Tuyên dương chánh pháp nhiệt tình

Luôn luôn dũng mãnh và tinh tấn hoài

Dứt trừ khổ não trần ai

Đạo quả giải thoát chứng ngay rỡ ràng!”

Trước bình xá lợi ánh vàng

Mọi người đảnh lễ nghiêm trang cúi đầu.

Dù viên tịch, muôn đời sau

Tinh thần tôn giả có đâu phai tàn

Mãi tồn tại ở thế gian,

Trí tuệ siêu việt nhất hàng chư tăng.

 

Tâm Minh Ngô Tằng Giao

(9-2012)

 

__________________________

 

Tham khảo:

“MƯỜI VỊ ĐỆ TỬ LỚN CỦA PHẬT”

 

Nguyên tác Hán văn: Tinh Vân Pháp Sư

Dịch: Hạnh Cơ - Hiệu đính: Tịnh Kiên

 

Tranh vẽ:

“THẬP ĐẠI ĐỆ TỬ PHẬT THÍCH CA”

Lời: Thái Thuận - Tranh: Trường Quán