Subscribe HoaVoUu Youtube
Kính mời Subscribe kênh
YouTube Hoa Vô Ưu
Sitemap Hoavouu.com
Điền Email để nhận bài mới

Thức Và Trí Trong Kinh Nhập Lăng Già

08 Tháng Tám 202417:22(Xem: 990)
Thức Và Trí Trong Kinh Nhập Lăng Già

Thức Và Trí Trong Kinh Nhập Lăng Già

Nguyễn Thế Đăng

 
duyen khoi


(Kinh Nhập Lăng GiàTam Tạng Pháp sư Thật Xoa Nan Đà dịch tiếng Hán, Đại Chánh Tân Tu, in 2009)

1/ Thức và trí 

Phàm phu thì sống trong thức phân biệt, nên thấy có sanh tử và không ra khỏi. Trái lại, bậc thánh thì sống trong trí và do đó thoát khỏi sanh tử:

Uẩn, giới, xứ lìa tự tướng cọng tướng, chỉ do hư vọng phân biệt mà có đủ thứ tướng hiện. Phàm phu thì phân biệt, bậc thánh thì không”.

(Phẩm Tập tất cả pháp).

Thế nên, “cần khéo rõ biết tướng của trí và thức” để khỏi lạc lối, vào trong sanh tử.

Đoạn kinh phân biệt thức và trí sau đây trích từ phẩm Vô thường:

Đại Huệ! Sanh diệt là thức, chẳng sanh diệt là trí”.

Ai cũng nhận thấy những ý tưởng của mình là sanh rồi diệt, chúng là thức, thuộc về thức. Không biết mà cho rằng mình là tất cả mọi ý tưởng sanh diệt ấy, thì đó là sống trong thức sanh diệt, sống trong sanh tử.

Còn chẳng sanh diệt là gì? Theo hệ thống Bát nhã, thì trí huệ Bát nhã là đồng nhất với tánh Không, “không sanh không diệt, không dơ không sạch, không tăng không giảm” (Bát nhã Tâm kinh). Không sanh diệt là trí huệ, là trí.

Kinh Nhập Lăng Già nói: “Tạng thức Như Lai tạng này bản tánh thanh tịnh, chỉ vì khách trầnnhiễm ô mà hóa bất tịnh”.

Kinh ví thức như sóng thường xao động, và trí tức là “biển tạng thức thường trụ”.

Ví như sóng đại dương
Là do gió mạnh thổi
Sóng lớn nổi sông biển
Không có lúc dừng dứt.
Biển tạng thức thường trụ
Gió cảnh giới xao động
Thảy thảy các sóng thức
Nhấp nhô mà chuyển sanh…

Kinh nói tiếp:

Sa vào tướng, vô tướng và lấy các thứ tướng hữu vô làm nhân là thức. Lìa tướng và vô tướng và lìa nhân hữu vô là trí”.

Thức phân biệt tạo ra thế giới với những tướng phân biệtcho đến có tướng hữu và tướng vô, tướng có và tướng không có. Rồi lại lấy tướng có và tướng không có hư vọng này làm nhân để sanh ra những phân biệt hư vọng khác. Lìa tướng tức là lìa thức. Và ngay khi lìa thức phân biệt thì đây là trí.

Có tích tập tướng là thức, không tích tập tướng là trí. Bám tướng cảnh giới là thức, chẳng bám tướng cảnh giới là trí”.

Đặc tính của thức là bám tướng và tích tập tướng. Sanh tử được tập hợp và tạo thành bởi các tướng. Thế nên sanh tử là do sự bám tướng và tích tập tướng của thức. Bởi thế giải thoát là giải thoát khỏi các tướng, nghĩa là thoát khỏi sự bám tướng và tích tập tướng.

Ngay khi không bám tướng và tích tập tướng thì đó là trí. Khi không bám theo sóng và tích tập sóng thì đây là “biển Tạng thức thường trụ”.

Thấy các sóng khác nhau, thậm chí đối nghịch nhau, đó là thức phân biệt thấy. Thấy tất cả sóng đều là “một vị” với đại dương, đó là cái thấy của trí. Tóm lại thức là thấy có phân biệt, trí là thấy vô phân biệt.

Tương ưng với ba hòa hợp mà sanh và bị chướng ngại là thức, vô ngại và tương ưng với tự tánh là trí”.

Ba hòa hợp là uẩn xứ giới. Thức sanh ra từ ba hòa hợp này để thấy có cảnh giới bên ngoài. Và thức bị chướng ngại bởi cảnh giới do tự mình sanh ra. Như một giấc mộng do thức phân biệt sanh ra và giấc mộng ấy làm chướng ngại chủ nhân của giấc mộng.

Trí thì vô ngại với các tướng như huyễn như mộng, và do đó tương ưng với tự tánh, với Bản Tâm Như Lai tạngTrí chính là Bản Tâm Như Lai tạng.

Có tướng để đắc là thức, không có tướng để đắc là trí, vì đây là cảnh giới tự chứng thánh trí, như trăng trong nước, chẳng nhập chẳng xuất vậy”.

Thức và tướng đi liền với nhau, có thức thì có tướng. Không có thức thì không có tướng. Cho nên kinh nói, có tướng để đắc là thức, không có tướng để đắc là trí. Trí thì thấy không có tướng để đắc (vô tướng), đó là cái thấy vô phân biệt.

“Cảnh giới tự chứng thánh trí, như trăng trong nước, chẳng nhập chẳng xuất vậy”. Ở trong tự chứng thánh trí thì thấy thế gian như huyễn, như trăng trong nước, chẳng nhập chẳng xuất, chẳng thể nói là có hay là không.

Kinh Nhập Lăng Già là một kinh gốc để các ngài Thế ThânVô Trước lập ra phái Duy thức, hay Duy tâm, hay Du già hành tông. Hệ thống này suy cứu về thức, và thấy rằng vì có thức phân biệt nên có các tướng phân biệt, đó là các tướng tạo lập ra sanh tửThoát khỏi sự phân biệt của thức là thoát khỏi các tướng. Khi không còn các tướng phân biệt thì đây là Niết bànvô tướng.

Hệ thống kinh Đại Bát nhã mà ngài Long Thọ dựa vào để lập ra Không tông hay Trung đạocũng nhắm đến vô tướng:

Phàm hễ có tướng đều là hư vọng. Thấy các tướng là chẳng phải tướng tức là thấy Như Lai” (Kinh Kim cương Bát nhã).

Thế nên các học giả về sau cho rằng hai trường phái này hoàn toàn khác biệt nhau và thậm chí nói rằng chúng mâu thuẫn với nhau là không chính xác.

2/ Chuyển thức thành trí 

Thức phân biệt đã tạo ra vô vàn tướng khác biệt, những tướng này tạo thành thế giới sanh tử. Vậy để thoát khỏi sanh tử thì phải thoát khỏi sự phân biệt của thức. Chuyển hóa sự phân biệt hư vọng của thức thành sự vô phân biệt của trí, điều này được gọi là “chuyển thức thành trí”.

- Quán thức là như huyễn như mộng, như vậy là vô hiệu hóa sự phân biệt hư vọng của thức. Thấy thức và cảnh của thức là như huyễn như mộng, đó là trí.

- Thức vốn sanh từ Tạng thức A lại da như mọi sóng đều sanh từ đại dươngTạng thức như đại dương này vốn thanh tịnh. Kinh nói:

Đại Huệ! Tạng thức Như Lai tạng này bản tánh thanh tịnh, chỉ vì khách trần nhiễm ô mà hóa bất tịnh… Tạng thức Như Lai tạng này là cảnh giới Phật, là chỗ hành của các Bồ tát trí thanh tịnh tùy thuận nghĩa như chỗ hành của ông vậy. Thế nên ông và các đại Bồ tát nên chuyên cần quán sát Tạng thức Như Lai tạng, chớ chỉ nghe xong bèn tưởng là đủ”.

(Phẩm Sát na)

Tạng thức A lại da bản tánh thanh tịnh, mà các thức sanh khởi từ Tạng thức bản tánh vốn thanh tịnh này nên bản tánh của chúng cũng thanh tịnh. Thấy bản tánh của các thức là thanh tịnh, đây là trí.

Dùng một hình ảnh thí dụ của kinh, thấy tất cả các sóng là đại dương, đây là trí. Đây là sự chuyển hóa tức thời thức thành trí.

Bằng bản tánh thanh tịnh của thức và trí, người ta có thể chuyển hóa thức thành trí, theo nghĩa đưa thức phân biệt trở lại bản tánh vô phân biệt của nó. Càng chuyển thức như vậy thìtrí càng hiện raCho đến cuối cùng “toàn thức là trí, toàn bóng (trong gương) là gương”.

- Kinh nói rõ thức phân biệt và trí vô phân biệt trong phần nói về Sáu ba la mật, phẩm Sát na:

Đại Huệ! Ba la mật xuất thế gian bậc thượng là đại Bồ tát nơi hai pháp tự tâm (chủ thể và đối tượng, tâm và cảnh), rõ biết duy chỉ là sự xuất hiện của phân biệt, chẳng khởi vọng tưởng, chẳng sanh chấp trước, chẳng nắm giữ các sắc tướng

Vì muốn lợi lạc tất cả chúng sanh, thường tu hành Bố thí ba la mật. Nơi các cảnh giới chẳng khởi phân biệt, đó là tu hành Giới ba la mật. Khi không khởi phân biệtnhận biết tự tánh của chủ thể bám giữ và đối tượng được nắm giữ, đó gọi là Nhẫn ba la mật. Đầu, giữa và cuối đêm chuyên cần không biếng trễ, tùy thuận theo cái thấy hiểu chân thật, chẳng sanh phân biệt, không khởi cái thấy chấp trước Niết bàn của ngoại đạo, đó gọi là Thiền ba la mật. Dùng trí quán sát tâm vô phân biệt, chẳng sa vào nhị biênchuyển thức sở y thành thanh tịnh mà không hoại diệt, được cảnh giới thánh trí nội chứng, đó gọi là Bát nhã ba la mật”.

Chuyển thức thành trí là chuyển thức thành thanh tịnh như bản tánh của nó chứ không phải hoại diệt thức. Như trong Bát nhã Tâm kinh nói, không phải hoại diệt sắc để có Không, mà bản tánh của sắc là Không.

Trong phẩm Tập tất cả pháp ở trước, có nói bản thể của tạng thức không diệt:

Đại Huệ! Chuyển thức và tạng thức nếu khác nhau thì tạng thức chẳng phải là nhân cho chuyển thức. Nếu chẳng khác nhau thì chuyển thức diệt đáng lẽ tạng thức cũng diệt nhưng chân tướng (bản thể) tạng thức không diệt. Đại Huệ! Chân tướng của tạng thức không diệt, chỉ nghiệp tướng diệt. Nếu chân tướng diệt thì tạng thức cũng phải diệt. Nếu tạng thức mà diệt thì chẳng khác nào luận đoạn diệt của ngoại đạo”.

Diệt là nghiệp tướng phân biệt diệt, còn chân tướng hay bản tánh của tạng thức thì không diệt, vì “biển tạng thức thường trụ”.

Tóm lại, đoạn kinh này nói khi nào có phân biệt thì khi ấy thức hoạt động, “tích tập tướng”. Khi nào không có phân biệt, thì đây là trí.

Chỉ cần một câu về Giới, “Nơi các cảnh giới chẳng khởi phân biệt, đó là tu hành Giới ba la mật”, là đã đủ để thực hành chuyển thức thành trí.

Cho nên, trong đời sống hàng ngày, mắt thấy, tai nghe, thân xúc chạm… mà không khởi phân biệt thì đây là trí vô phân biệt.

Chẳng sanh khởi phân biệt, dù đang ngồi thiền hay đang hoạt động hàng ngày, lúc ấy trí vô phân biệt hiển hiện


Gửi ý kiến của bạn
Tắt
Telex
VNI
Tên của bạn
Email của bạn
(Xem: 15965)
Sau những cái nóng nực gay gắt của mùa hạ đã đi qua, trời bắt đầu sang thu, thoáng đâu đây cơn gió đầu thu nhè nhẹ thổi sang như báo hiệu trong thiên hạ một điều gì đó.
(Xem: 15821)
Liệu hạnh phúc của con người có bị đám yêu tinh kia giấu mất? Câu trả lời tùy thuộc chính bản thân chúng ta trong quá trình tìm kiếm hạnh phúc cho mình...
(Xem: 14673)
Một thời Thế Tôn trú ở Kapilavatthu, dạy các Tỷ kheo: Này các Tỷ kheo, từ tâm giải thoát được thực hành, được tu tập, được làm cho sung mãn, được tác thành cỗ xe...
(Xem: 14716)
Khi tôi viết những dòng chữ này thì tôi vẫn còn cách người mẹ già của tôi đến gần một ngàn cây số. Và những dòng chữ rất riêng tư này, tôi tin rằng...
(Xem: 12722)
Đúng vào hôm tôi vừa ở Phật Học Đường Báo Quốc về thì Vĩnh đến thăm. Anh đến mang cho tôi một chồng sách Phật viết bằng tiếng Pháp mà anh mới gởi mua ở tận xứ xa.
(Xem: 14899)
Làng tôi có ba ấp, mỗi ấp có một ngôi chùa. Tôi ở ấp Quảng Đức, lên năm tuổi đã biết tên chùa là Châu Lâm, đã thấy ông thầy chùa đầu tiên trong đời,...
(Xem: 14167)
Cạnh con đường mòn, ven sườn núi tại Ngọc Nam, có một ngôi chùa nhỏ hoang vắng, nằm im lìm giữa một nơi hẻo lánh và quạnh quẽ. Mùa xuân năm ấy,...
(Xem: 16120)
Con đường tơ lụa bắt đầu từ Phúc Châu, Hàng Châu, Bắc Kinh (Trung Quốc) qua Mông Cổ, Ấn Độ, Afghanistan, Kazakhstan, Iran, Iraq, Thổ Nhĩ Kỳ, Hy Lạp...
(Xem: 13560)
Cơn trốt tàn nhẫn quét ngang cánh đồng trống, ngang qua những căn nhà gỗ mong manh, xoáy mạnh và bốc lên cao những người, thú, đất đá và cây cối…, rồi vô tình thả xuống lại trên những đồng cỏ...
(Xem: 18694)
Có hai hạt lúa nọ được giữ lại để làm hạt giống cho vụ sau vì cả hai đều là những hạt lúa tốt, đều to khỏe và chắc mẩy. Một hôm, người chủ định đem chúng gieo...
(Xem: 17825)
Như đã nói, nhiều bạn trẻ chọn những xâu chuỗi màu tối của Phật giáo, lẫn giữa những sắc màu sinh động khác, thoạt đầu chỉ vì muốn tạo cho mình một phong cách mới lạ...
(Xem: 15737)
Trong một khu nhỏ ở phía Tây quảng trường Washington, đường phố chạy ngoằn ngoèo và tự cắt thành những mảnh nhỏ gọi là “biệt khu”. Những “biệt khu” này tạo thành những góc...
(Xem: 16261)
Thầy thơ lại rút chiếc hèo hoa ở giá gươm, phe phẩy roi, đi xuống phía trại giam tối om. Nơi góc chiếc án thư cũ đã nhạt màu vàng son, một cây đèn đế leo lét rọi vào một khuôn mặt nghĩ ngợi.
(Xem: 28221)
Tinh thần hiếu đễ của người Á Đông nói chung và dân tộc Việt Nam nói riêng đã thấm sâu vào xương tủy của mọi người, và phát khởi ra sự sinh hoạt bên ngoài...
(Xem: 15775)
Sau hai năm học con vẫn học giỏi với số phẩy trên 8,0, con cố gắng từng ngày vì niềm hy vọng của ba má, niềm tin của các em và của nhiều người gửi gắm.
(Xem: 14620)
Thượng Tọa Thích Quang Lạc ấn nút cho chiếc ghế bành Lazy boy giữ độ nghiêng vừa ý, đoạn ngã người lún sâu vô lớp nệm mousse dầy cộm,...
(Xem: 15099)
Khi chàng dũng sĩ về đến chân núi thì trăng cũng vừa lên. Trăng mười chín soi sáng cảnh núi rừng cô tịch. Ánh trăng nhấp nháy đùa giỡn trên lá cây.
(Xem: 14897)
Đức Phật ra đời - như trong kinh Pháp Hoa nói - chỉ vì một đại sự nhân duyên lớn. Đó là: "Mở bày cho chúng sanh hiểu để vào tri kiến Phật".
(Xem: 16023)
Em thấy mẹ chẳng cần vi tính, vẫn âm thầm lập trình cá, cơm, rau. Biết chị Hai cái áo ủi không ngay, còn anh nữa đôi giày cả tuần chưa chịu đánh!
(Xem: 16474)
Đi theo ông bà, cha mẹ, trí nhớ của con nít - ở những lứa tuổi từ 6 - 7 tuổi đến 11-12 tuổi, vẫn gắn bó với Chào con rắn, Ma gia đuổi bắt, Đánh nẻ, Đập chuồn chuồn...
(Xem: 15187)
Biển sâu thẳm, biển mênh môngdiễm tuyệt, biển bao dung vô lượngbiến ảo vô biên... Vì thế biển cũng là Tâm.
(Xem: 16137)
Trong một số lượng lớn học trò, Rajeev là một người có tài nhất, chăm chỉ, sáng tạo,nên anh ta tiếp thu nhanh hơn nhiều so với các bạn đồng môn.
(Xem: 14780)
Có một vị bồ-tát rất tầm thường ở trong nhà của tôi, nhà của các bạn, nhà của mọi gia đình ở xứ này. Vị bồ-tát ấy cũng có mặt ở các văn phòng, hãng xưởng...
(Xem: 15972)
Cuộc sống không phải là một mẻ lưới của số phận. Cuộc sống chính là một mối giao hoà bất tận giữa mỗi cá thể đang tồn tại. Và trong mối giao hoà đó...
(Xem: 15701)
Không và Có tương quan mật thiết với nhau như bóng với hình. Có bao nhiêu cái có thì cũng có bấy nhiêu cái không. Nếu cái có vô cùng vô tận, thì cái không cũng vô tận...
(Xem: 17663)
Lý tưởng giáo dục và những phương pháp thực hiện lý tưởng này, hiển nhiên Phật giáo đã có một lịch sử rất dài.
(Xem: 19228)
Bảo Lâm bước chậm lại... ý như để lắng nghe tiếng chim hót líu lo từ phía khu rừng trúc. Vài tia nắng nhẹ vừa xuất hiện phía hừng đông, bầu trời trong xanh văng vắt...
(Xem: 28763)
Trần Nhân Tông (1258-1308) là con đầu của Trần Thánh Tông. Ông là một vị vua anh minh quả cảm, nhiều lần xông pha trận mạc đánh tan quân Nguyên Mông...
(Xem: 25324)
Con chó của ta luôn ở bên cạnh ta trong phú quý cũng như lúc bần hàn, khi khỏe mạnh cũng như lúc ốm đau. Nó ngủ yên trên nền đất lạnh, dù gió đông cắt da cắt thịt...
(Xem: 27582)
Nó đưa tay quệt đôi mắt mọng nước giọng đầy kiên quyết nói với cậu Út: - Nếu con thấy người đàn bà ấy xuất hiện ở nhà này lần nữa, con sẽ không tha đâu.
(Xem: 17868)
Mười năm vườn xưa xanh tốt Hai mươi năm nắng rọi lều tranh Mẹ tôi gọi tôi về Bên bến nước rửa chân
(Xem: 20571)
Hàn Mặc Tử rất chú trọng về âm nhạc và màu sắc. Đó chính vì tâm hồn Tử có nhiều trạng thái cá biệt, nhiều khi rất bí ẩn u huyền; để diễn tả, phải dùng màu sắc...
(Xem: 18854)
Người tài xế bặm môi nhíu sát hai lông mày vào nhau. Những nếp nhăn hằn lên, khổ sở. Tôi chong mắt nhìn ra trước xe. Những cánh đồng trải rộng, trải dài,...
(Xem: 15023)
Lịch sử chứng minh cho thấy trong xã hội con người có nhiều phát triển tích cực diễn ra do kết quả của lòng từ bi. Chẳng hạn sự hủy diệt thương vụ buôn bán người nô lệ.
(Xem: 15660)
Chỉ có những phương tiện mang tinh thần bất bạo độngthấm nhuần lòng từ bi mới có thể giúp con người đạt đến lý tưởng chân chính, đạt đến cứu cánh tốt đẹp...
(Xem: 15319)
Hình tượng Phật không những xuất hiện trong những không gian lặng lẽ nơi phòng thờ hay bàn thờ gia đình mà còn xuất hiện trên những đỉnh núi cao ngất và hùng vĩ...
(Xem: 17710)
Life is a gift… accept it. Đời là một món quà, hãy nhận lấy. Life is an adventure… pare it. Đời là một cuộc phiêu lưu, hãy giảm dần.
(Xem: 25377)
Đến một lúc, mọi giông tố mịt mùng không che nổi sự bừng sáng của con tim và mọi khổ đau buồn tủi không đánh gục được niềm lạc quan tiềm ẩn trong một tinh thần.
(Xem: 21683)
Phật giáo đã bắt rễ dễ dàng trên mảnh đất Việt Nam. Những người nông dân Việt Nam đang đau khổ và khát vọng sự giải thoát, đã tiếp nhận Phật giáo một cách tự nhiên.
(Xem: 20304)
Ôn hiện thân vào đời năm Đinh Mùi, 1907, tại làng Dạ Lê Thượng, xã Thủy Phương, quận Hương Thủy, Thừa Thiên. Từ đó, Ôn đã mang hành trang của người giác ngộ...
(Xem: 22890)
Sáng sớm vị sư nữ ra mở cổng Tam Quan quét dọn. Sương mù còn giăng kín ngõ. Thoáng chút se lòng sư cô đứng lặng giữa sân như để tĩnh tâm hít thở,...
(Xem: 19847)
Ngày nay, tiền có ít nhất bốn chức năng trong việc phục vụ con người. Dù tốt hay xấu, nó là một phương tiện trao đổi không thể thiếu trong xã hội hiện tại.
(Xem: 20952)
Xung quanh ngôi thạch thất, thầy có trồng dăm loài hoa kiểng, ít cây ổi mận, đu đủ…. Ngày tháng trôi qua, cây trái đã trở nên xum xuê tươi mát, những chậu hoa cũng lấm tấm điểm một vài bông đỏ vàng rực rỡ.
(Xem: 15881)
Bồ đoàn nguyên nghĩa là cái nệm tròn đan bằng cỏ bồ, dùng để lót ngồi hay quỳ lạy. Cỏ bồ có lẽ giống như cỏ năn cỏ lát của nước mình, một thứ vật liệu đơn giản dễ sử dụng.
(Xem: 14086)
Chấp trước, mê chấp, chấp thủ là một trong những gông cùm làm khổ con người. Chính vì hiểu được nỗi khổ này mà Đức Phật luôn dạy các hàng đệ tử là phải phá chấp.
(Xem: 15046)
Nhìn lên bản đồ (kèm theo), ta sẽ thấy Huyền Trang đi theo một đường zigzag rộng lớn, dài hơn nửa đường biên Trung Quốc, vòng quanh nửa nước Ấn Độ...
(Xem: 14226)
Người hộ trì chánh pháp phải biết nhẫn nhục. Nhẫn nhục là biểu hiện sức mạnh nội tâm. Nhẫn nhục cò là phương thuốc thần hiệu để trị bệnh mình và bệnh người.
(Xem: 15107)
Tuổi trẻ học Phật không có mục đích trở thành nhà nghiên cứu Phật học, mà học Phật là tự thực tập khả năng tư duy bén nhạy, linh hoạt, để có thể nhìn thẳng vào bản chất sự sống.
(Xem: 18934)
Mỗi năm, đồng bào Khmer lại tổ chức lễ Sene dolta để con cháu trong gia đình biết ơn bà “chà đôl” và ơn ông “chà ta” đã dày công nuôi dưỡng, sinh thành.
(Xem: 16707)
Trong vô vàn tác phẩm âm nhạc của nhạc sĩ Lê Cao Phan, nhất là các tác phẩm âm nhạc Phật giáo, ca khúc Phật giáo Việt Nam ra đời như là một sự kết tinh trọn vẹn nhất...
Quảng Cáo Bảo Trợ
Get a FREE Online Menu and Front Door: Stand Banner Menu Display for Your Restaurant
Gủi hàng từ MỸ về VIỆT NAM