Phẩm thứ tám: Ba đời bình đẳng

KINH TRUNG ẤM: QUYỂN HẠ 

 Bấy giờ trên tòa có Bồ Tát tên là Bất Yếm Hoạn Kiếp, liền từ chỗ ngồi đứng dậy, trịch áo bày vai hữu, gối hữu chấm đất, chắp tay quỳ trước Phật bạch rằng: Thần lực tối thắng của Như Lai vô cùng vi diệu không thể suy lường. Như Lai thần đức lưỡi rộng và dài, không phạm lỗi lầm như chúng sanh. Nay đây, ba loại chúng sanh quá khứ, tương lai và ngay bây giờ, Ngài vì chúng sanh quá khứ hay vì chúng sanh tương lai và hiện tại?

Bấy giờ ĐứcThếTôn bảo Bồ Tát Bất Yếm Hoạn Kiếp rằng: Lành thay, lành thay! Chỗ hỏi của ông đối với ba loại chúng sanh được nhiều lợi lạc, nhiều sự thấm nhuần và dứt được gốc vô minh, thân nghiệp được thanh tịnh, chẳng phải chỉ có Phật mới nói.

Lúc này Đức Thế Tôn bèn nói kệ rằng:

Người, lúc ở trong thai
Tự bìết túc mạng mình
Bỏ kia nay thọ đây
Ba đời rõ như thế
Thức trước khác thức này
Thân trước khác thân này
Chỉ vì ngu lầm mê
Chẳng biết vào cửa đạo
Ở bốn sử, niệm này
Phát khởi bao nhiêu vọng
Than ôi già-bệnh-chết
Chìm đắm ở ba đời.

Thế rồi Đức Thế Tôn muốn giải thích nghĩa đó liền nói kệ tiếp:

Ta vốn không sắc này
Thọ- tưởng- thức cũng vậy 
Ta không, kia cũng không
Nào có thọ- tưởng-thức
Không sắc là sắc pháp
Pháp loạn tưởng chúng sanh
Chín phẩm thì sai biệt
Phân biệt pháp ba đời:
Thượng thượng pháp tối diệu
Không quá khứ vị lai
Thượng trung rất tế vi
Thượng hạ vô giác quán
Trung thượng đoạn ba kiết
Trung trung diệt ba trần 
Trung hạ thoắt nhiên ngộ
Đây gọi là Phật Tử 
Hạ thượng tuy là nặng 
Song như bọt nước kia 
Thoạt nổi lại thoạt chìm 
Hạ trung các hữu tình 
Khổ vốn rất sâu nặng 
Ngoài ta ai thấu hiểu 
Hạ hạ hàng chúng sanh 
Đi qua nhiều kiếp khổ 
Ta hóa độ loài kia 
Chẳng còn Phiền não nữa 
Có bao nhiêu tâm người 
Ngồi trên tâm không ngộ 
Hoặc nguyện Phật tương lai 
Hay cầu Ngài hiện tại 
Các loại chúng sanh này 
Khó mà tế độ được 
Nhân sinh vốn không hình 
Nơi trở về hư không 
 Sống chết cùng vần xoay 
Niết Bàn, là gì nhỉ? 
Nếu cho có hữu tình 
Thân-miệng-ý làm lành
Tịch nhiên vào dìệt độ
Già-bệnh-chết nào còn 
Một lòng phát thệ rộng 
Cũng chẳng vì tự mình 
Hư không, không nắm được 
Hư-thực nào có tên 
Như Lai tiếng phạm thiên 
Phân biệt pháp thật tướng 
Thấu rõ tuệ không-vô 
Đấng độc hành ba cõi 
Hữu giác: pháp không ý 
Quán thân nào đắm luyến
Vô giác: ở ba thiền
Tiến vào đường bất thối 
Khi thành Phật đến nay 
Lấy đó làm bổn nghiệp 
Thành Phật cũng nhờ đây 
Niết Bàn nào khác đó 
Bởi siêng tạo công đức 
Chưa đạt vào tướng thật
Nghe tứ, không lìa tứ 
Các Phật ấn là đây.

Đương lúc Đức Thế tôn nói xong kệ này, tất cả chúng sanh nhiều không thể tính kể, và Ngũ Sắc Thức Trung Ấm, chúng sanh Phi Tưởng, Phi Phi Tưởng muốn đắc pháp Lìa Bỏ Ba Đời Không Vui.

Lúc này Đức Thế Tôn nói lại kệ rằng:

Quá khứ chẳng có đây 
Hiện tại cũng vậy thôi 
Đức Di Lặc tương lai 
Giáo hóa nào sai khác
Ta chỉ nói mảy may 
Như bụi trên móng tay 
Muốn nói hết cõi giới 
Ai người thấu hết đây
Nay đang ở Trung Ắm
Dời đến Vô Tưởng Thiên 
Địa ngục người chịu khổ 
Nghe Pháp được ngộ liền.

Bấy giờ Đức Thế Tôn bèn dung thần lực đưa chúng sanh Trung Ắm đến cõi trời Phi Tưởng, Phi Phi Tưởng Xứ Thức. Lúc này Đức Thế Tôn cũng dung thần lực đến đó. Khi đến cõi Phi Tưởng,Phi Phi TưởngThức rồi, Ngài bèn dựng lên một tòa cao bằng bảy báu trang nghiêm đều có Hóa Phật. Mỗi mỗi Hóa Phật đều có bốn chúng, mỗi mỗi chúng thảy đều thành tựu phép tắc uy nghiêm. Trong chúng sanh này có người tụng kinh thuyết nghĩa, hiền thánh im lặng,hoặc có vị nhập định, xuất định.

Thế rồi Đức Diệu Giác Như Lai lại dung Thần Túc Thập Lực tiếp độ chúng sanh Phi Tưởng, Phi Phi Tưởng Thức kia như Trung Ấm thân không sai khác.

Bấy giờ Đức Thế Tôn dùng oai nghi phép tắc như thông lệ của chư Phật, khiến cho vô lượng Hoá Phật hiệp làm một Phật, hoặc dùng một thân hóa ra vô lượng, hoặc ở dưới cây diễn nói giáo pháp, hoặc nhập sơ thiền, định ý bất loạn, hoặc ở núi cao một mình thiền định, hoặc ngồi nơi vắng vẻ xuất ra mười tám thân biến: dưới thân ra lửa, trên thân ra nước, trên thân ra lửa, dưới thân ra nước. Trời đất nếu không thì không có quái ngại. Hoặc hiện diệt độ mà không diệt độ. Hoặc hiện ra thân thể vô thường như thịt trương lên thối nát, như xác bồ câu trắng. Hoặc hiện ra tay chân đều ở chỗ khác.

Lúc này chúng sanh Phi Tưởng, Phi Phi Tưởng Thức thấy sự thay đổi này trong lòng hoảng sợ tự mình sanh tâm bảo rằng, hẳn là Niết Bàn thì không bệnh, không già, không có các sự thống khổ. Nay xem ra pháp này có sinh, có già, có bệnh, chết khổ. Giờ gặp Như Lai giáng thần tại đây nếu không thuận theo các tướng trên thì không chọn địa ngục mà vào, tức là vào ngôi nhà của Ta, Ta vốn quá khứ cùng người kia đâu có khác. Đời trước thức kia là A Nan Đà Già Lan Đà, thấy Phật lễ bái: “Lành thay Thế Tôn! Không gì tôn quí hơn là giáng thần cõi này, như gặp hoa ưu đàm bát la, nếu Phật không giáng thần ở đây chúng con ở mãi nơi chốn biên địa, sát hại vô lượng thân Già Lan Đà”. Lại tự tuyên bạch: “Nay gặp Đại Thánh như mặt trời làm tan hết tuyết, nếu không gặp ngài, Kẻ đó sẽ đọa làm thân con chồn bay nhảy rất hại, nào có thoát nghiệp, dùng bổn nguyện này được thoát khỏi khổ. Cõi hư không vô lượng, đấng Uy Đức ba cõi. Hàng Bích Chi Thanh Văn chỉ thấy được bằng con mắt giới hạn”.

Lúc này thức Già Lan Đà bèn khởi niệm: chúng ta đồng sinh, sinh ở cõi thức này tội phước chưa phân, hoặc đọa tà kiến làm thân con phi li. Ta vốn thọ thân không chỉ ba cõi, khi ở thân Trung Ấm Ngũ Sắc và Vô Sắc đã phát khởi ý nghĩ này: Các thức Phi Tưởng đều sống với tâm khổ não. Bọn chúng ta tuy sanh chỗ này nhưng chẳng được Niết Bàn, Chẳng phải là nơi an ổn.Nay gặp Như Lai nói pháp chân thật, chặt đứt nghìn vạn cửa, không đến cũng không đi, tham dục gốc sanh ngã, nay ta lại diệt nó là vượt qua vô minh kiết sử đời nay và đời sau, có sanh và có khổ, già, bệnh, như bóng lại có hình, như ánh trăng, cây lá…bóng rọi trên sông nước, như loài chó hoang ăn thức ăn hoàn toàn chẳng ra gì.

Ta nay là Phật ba đời pháp thì vừa có, vừa không, giáo hoá vốn không thay đổi, sanh vốn chẳng có sanh, hay thay phép mầu nhiệm khó độ mà độ được, kẻ ngu khờ thế gian cho Ta là chân thật, ngay khi bỏ mạng này còn đâu thân của Ta. Phân biệt trong thân kia đâu là mạng hay thọ, sống chết khổ lụy phiền, vứt đó rồi thọ đây, khổ nóng lạnh trong thai, chào đời lo sống chết, mẹ thì vui nuôi ta, không sanh ai có nạn, nổi chìm như bọt nước, thần thức luyến thân kia, xoay vần trong năm nẻo, đã đến chỗ buộc ràng, biển tử sanh năm đường, không đến cũng chẳng đi. Tâm là gốc hại thân, người hết “ngã” nạn đâu? Hư không nào gốc ngọn, sao biết thường, vô thường. Như thức Vô Tưởng kia, thấy thức Già Lan Đà, một làm vua Biên Địa, một làm loài Hóa Sanh, ba cõi rất là khổ, nơi đây không Niết Bàn, như đi giữa đồng trống, chỉ đông cho là tây, nơi tất cả các khổ, đều đạt được giải thoát.

Bấy giờ chúng sanh Phi Tưởng, Phi Vô Tưởng Thức bèn ở trước Phật tìm lời rồi nói kệ:

Xưa con thờ Ngũ Hỏa 
Nướng đốt thân thể đen 
Nằm ở trên gai góc 
Thân khoác áo sọ người 
Vắt chân lên Nhật Nguyệt 
Thờ cúng hết thảy thần 
Nay làm Phi Phi Tưởng 
Được thấy thân Như Lai 
Xấu hổ việc làm xưa 
Nơi đây nào thoát được 
Rõ chánh pháp giáo hóa 
 Như Lai tự giáng thần 
Được thoát chẳng vọng tâm 
Ở hẳn nơi an ổn 
Năm dục, sanh tử cấu 
Trói buộc ở bốn dòng 
Tâm luyến mê ba cõi 
Lửa trí huệ đốt trừ 
Bốn quả-chúng sanh tu 
Nào thấy sanh gốc ngọn 
Mê thức chúng con là 
Như con nay không khác.

Lúc này Đức Diệu Giác Như Lai lại dung kệ trả lời rằng:

Các người vốn là chơn 
Hơn tám vạn kiếp qua 
Bởi tử sinh vô thường 
Chết kia rồi sống đây 
Loài hữu tình các ông 
Chưa từng già bệnh chết

Chỉ mong cầu Niết Bàn 
Đâu phải chân thật pháp 
Trần dứt thức chưa diệt 
Trở lại cõi tam đồ 
Ngoài ta ngươi không ngộ 
Ai cứu được khổ đây 
Ta từ vô lượng kiếp 
Thề độ lão, tử, sanh 
Đâu phải nghiệp tiền thân 
Hay hậu thân phải chịu 
Vốn được kim cương định
Nay mới giáo hóa ngươi 
Đất chẳng thể làm trời 
Trời làm đất sao được 
Nước không thể ra lửa 
Lửa làm nước được đâu 
Hết thảy kẻ ngu mê 
Thì vạn loài có ngã 
Ngu si không rõ pháp 
Cho là đạo chánh chơn 
Như người kia mỏi mệt 
Trong chốc lát nghỉ ngơi 
Dầu sống tám vạn tư 
Như một ngày trước mắt 
Là hữu tình năm khổ 
Không có ngã, chỗ nào?

Phân biệt pháp-tướng thân 
Phân biệt không-vô pháp 
Sanh thì chẳng thấy sanh 
Chết nào đâu thấy 
Điều căn bổn tử sanh 
Do việc làm đã tạo 
Ba ác đạo luân hồi 
Bệnh si là nguồn cội 
Danh sắc, lục nhập pháp 
Đây là thói của đời 
Xúc nhập cùng sắc pháp 
Ái nhập thêm khoái cảm 
Mê hoặc của mọi loài 
Mười hai duyên chẳng hiểu 
Như thiêu thân vào lò 
Đức Diệu Giác nói rằng 
Nếu ngươi cấu trần nặng 
Thì ta cấu tâm nặng 
Thành thân Phật như ta 
Trãi qua không ngằn cõi 
Tâm cấu nặng phá tan 
Phân rành tưởng-chẳng tưởng 
Căn nguyên kiết sử là 
Không thường bảo là thường 
Chuốt khổ nói là vui 
Suy không cho là có 
Vô ngã lấy làm ngã 
Loài Tưởng-Phi Tưởng 
Tập điên đảo lâu ngày 
Như thiêu thân ham lửa 
Nạn thân, không tránh được 
Lầm mê rớt sáu đường 
Sanh Trời Phi Tưởng này 
Tựa như đốn phứt cây 
Gốc còn, cây sống lại 
Bốn đảo điên mê lầm 
Chứa mầm vô minh cả 
Cửa cam lồ nay mở 
Phật đạo vốn chơn như 
Căn bổn khổ dứt trừ 
Hết hẳn không còn dư 
Dòng biển dài bốn sử 
Sanh sanh, sanh không ngừng 
Ta nay tung ba cõi 
Và đến bên kia bờ 
Nơi bình yên-vô úy.

Bấy giờ khi đức Thế Tôn nói kệ này xong, chúng sanh Phi Tưởng, Phi Phi Tưởng Thức đều phát tâm Vô Thượng Chánh Đẳng Chánh Giác, ở Vô Dư Niết Bàn và không rời Niết Bàn. Hoặc có người muốn sanh Thiên thì Ngài nói pháp Thập Thiện. Nếu muốn sanh trong cõi Người, Ngài vì họ nói Ngũ Giới, hoặc người hướng đến Ba Ác Đạo thì Ngài nói về các loại sau đây: núi đao, cây kiếm, xe lửa, lò than…ba trăm ba mươi sáu ức vô số người chán sợ kiếp sống, nghe pháp Thanh Tịnh liền thành đạo quả.

Lúc này Đức Thế Tôn lại dung thần túc Thập Lực Vô Úy đưa chúng sanh Phi Tưởng, Phi Phi Tưởng Thức kia cùng đến cõi chúng sanh Ngũ Sắc Thức. Ngài chỉnh đốn đạo thọ, trang nghiêm cõi nước, phóng ánh sáng lớn. Mỗi mỗi ánh sáng đều có Hóa Phật, mỗi mỗi Hóa Phật đều ngồi trên tòa cao bảy báu, đủ ba mươi hai tướng hảo, nói về lục độ không cùng.

Chúng sanh Ngũ Sắc kia thấy Như Lai biến hóa, tâm Phiền não trói buộc thoáng chốc trừ sạch, không còn thích muốn ràng rịt sanh tử,

Thế rồi Đức Thế Tôn dùng phạm âm thanh tịnh mà nói kệ rằng:

Khổ, từ sanh tử oán 
Dùng phương tiện trừ đi 
Tứ đẳng, đại bi tâm 
Vượt qua vô lượng cõi 
Nay kẻ lợi căn này 
Mới nghe không dám thọ 
Thấy Phật tướng, sắc thân 
Thảy nhập tịch, diệt độ 
Mới hay đạo thánh hiền 
Khó nghĩ bàn vô lượng 
Diệt cấu chẳng còn sanh 
Đạo thánh hiền nào khác