(MỘT TRĂM CÔNG ÁN THIỀN TÔNG)
Thích Mãn Giác dịch
Chùa Việt Nam Trung Tâm Văn Hoá Phật Giáo Việt Nam tại Hoa Kỳ 1988
TẮC THỨ SÁU MƯƠI MỐT
THÙY: Dựng pháp tràng lập công chỉ, là khả năng của tông sư. Định rồng rắn phân trắng đen, phải có tri thức chuyên gia. Trên lưỡi kiếm luận sát hoạt, nơi đầu gậy phân cơ nghi. Điều ấy tạm gác qua một bên. Thử nói một câu mà tất cả sự việc trong vũ trụ dựa trên ấy xem. Thử nêu lên.
CỬ: Phong Huyệt dạy rằng, "Lập một hạt bụi, nước nhà hưng thịnh. Không lập hạ bụi, nước nhà suy vong.”
Tuyết Đậu dơ gậy lên nói, “Có còn các nạp tăng đồng sinh đồng tử không?”
BÌNH: Như Phong Huyệt dạy chúng rằng, “Lập một hạt bụi, nước nhà hưng thịnh. Không lập hạt bụi, nước nhà suy vong.” Thử nói xem, lập một hạt bụi là đúng hay không lập một hạt bụi là đúng? Đến chỗ này cần phải đại dụng hiện tiền mới được. Cho nên Phong Huyệt mới nói, “Dù cho các ông có hiểu được trước khi (công án) được nói lên, vẫn cứ là bị vướng kẹt trong vỏ, mê mờ trong gò bó; dù cho các ông vừa nghe nói một câu đã tinh thông ngay, vẫn chưa hẳn là tránh được các kiến giải điên cuồng trên đường.”
Tuyết Đậu là bậc tôn túc trong dòng của Lâm Tế, sử dụng vốn liếng của riêng mình, “Lập một hạt bụi, nước nhà hưng thịnh, lão quê nhăn nhó.” Ý muốn nói rằng muốn an bang lập quốc, cần phải cậy vào mưu thần mãnh tướng, sau đó kỳ lân xuất hiện, phượng hoàng bay lượn, đó mới là những điểm lành của thái bình. Các kẻ nhà quê trong thôn làng bé nhỏ làm sao biết được là có sự việc như thế? Không lập hạt bụi, nước nhà suy vong, gió thổi vun vút, tại sao các lão nhà quê lại ca hát vui mừng? Chỉ bởi vì quốc gia suy vong. Trong tông phái Tào Động gọi việc này là chỗ chuyển biến, đã không Phật không chúng sinh, không thị không phi, không tốt không xấu. Không một âm hưởng tung tích gì cả. Cho nên mới có câu nói rằng, “Bụi vàng tuy quí, vào mắt thành chướng.” Lại cũng có câu nói rằng, “Bụi vàng là chướng trong mắt, viên ngọc trong vạt áo là vết nhơ trong Pháp. Tâm linh của mình dù không trống, Phật Tổ là những ai?” Soi mói dùi đục, thần thông diệu dụng, cũng không phải là kỳ đặc. Đến chỗ này, áo nạp che đầu, vạn sự đều dứt. Lúc này sư núi tôi chẳng còn hiểu gì cả. Nếu như còn nói tâm nói tính nói huyền nói diệu, thảy đều vô dụng mà thôi. Tại sao vậy? “Nhà ấy tự có cảnh thần tiên.”
Nam Truyền dạy chúng rằng, “Bảy trăm bậc cao tăng trên núi Hoàng Mai đều là những người hiểu Phật pháp. Cho nên họ mới không được y bát của Ngũ Tổ. Chỉ có Lư hành giả là không hiểu Phật pháp, vì thế cho nên mới được ý bát của Ngũ Tổ.” Lại nói, “Tam thế chư Phật không biết là có, song mèo và trâu lại biết là có.” Các lão quê một là nhăn mặt hai là âu ca. Nhưng mà thử nói xem, phải hiểu như thế nào? Thử nói xem, họ có mắt gì mà lại như thế? Nên biết rằng trước cửa nhà các lão quê, chẳng hề có pháp lệnh.
Tuyết Đậu sau khi đã nêu cả hai, lại dơ gậy lên nói, “Còn có các nạp tăng đồng sinh đồng tử không?” Nếu như lúc ấy mà có một tay nào bước ra nói được một câu, cùng nhau làm chủ khách, hẳn đã tránh được không bị Tuyết Đậu tự điểm vào ngực mình sau này.
TỤNG
Lão quê có thể không nhướng mày,
Mong rằng nhà nước được vững mạnh.
Mưu thần mãnh tướng giờ đâu hết?
Vạn dặm gió mát chỉ tự biết.
BÌNH: Vừa rồi nêu lên cả hai, ở đây lại chỉ nêu lên một phía, mà bỏ một phía. Bớt dài thêm ngắn, bỏ nặng theo nhẹ. Cho nên mới nói rằng, “Lão quê có thể không nhướng mày. Mong rằng nhà nước vững mạnh luôn. Mưu thần mãnh tướng giờ đâu hết?” Khi Tuyết Đậu dơ gậy lên nói, “ Có còn các nạp tăng đồng sinh đồng tử không?” Cũng giống như thể nói rằng, "Có còn có mưu thần mãnh tướng không?” Một miệng nuốt luôn tất cả mọi người. Cho nên mới nói rằng đất rộng người thưa, kẻ gặp gở ít. Còn có kẻ biết nhau không? Bước ra đây cùng chọn chung một chỗ với nhau luôn“ Vạn dặm gió mát chỉ tự biết.” Đây chính là chỗ Tuyết Đậu tự điểm vào ngực mình.
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D292454079.-%3B)