05. Poona, 1 tháng chín 1948

Poona, 1 tháng chín 1948

Người hỏi: Vì chiến tranh và sự hủy diệt nhân loại có thể xảy ra bởi bom nguyên tử, liệu không vô ích khi chỉ tập trung vào sự thay đổi cá thể hay sao?

Krishnamurti: Đây là một câu hỏi rất phức tạp và yêu cầu sự tìm hiểu rất kỹ càng. Tôi hy vọng bạn sẽ có đủ kiên nhẫn để theo sát từng bước một cùng tôi và không ngừng lại nửa chừng. Những nguyên nhân của chiến tranh khá rõ ràng rồi, và ngay cả một em học sinh cũng có thể thấy chúng – tham lam, chủ nghĩa quốc gia, sự tìm kiếm quyền lực, những phân chia quốc gia và địa lý, những xung đột kinh tế, những chính phủ cầm quyền, chủ nghĩa ái quốc, một học thuyết, dù thuộc phe tả hay phe hữu, đang cố gắng áp đặt vào phe khác, và vân vân. Những nguyên nhân này được tạo ra bởi bạn và tôi. Chiến tranh là sự biểu lộ thu hút nhiều người hơn thuộc sự tồn tại hàng ngày của chúng ta. Chúng ta đồng hóa mình với một nhóm đặc biệt, quốc gia, tôn giáo, hay chủng tộc, bởi vì nó cho chúng ta một ý thức của uy quyền, và chắc chắn uy quyền tạo ra thảm họa. Bạn và tôi chịu trách nhiệm cho chiến tranh, không phải Hitler, Stalin, hay người siêu lãnh đạo nào đó. Thật tiện lợi khi nói rằng những người tư bản hay những người lãnh đạo điên khùng chịu trách nhiệm cho chiến tranh. Tận đáy lòng, mỗi người chúng ta đều muốn giàu có; mỗi người chúng ta đều muốn quyền hành. Đây là những nguyên nhân của chiến tranh, mà bạn và tôi phải chịu trách nhiệm. 

Tôi nghĩ rất rõ ràng rằng chiến tranh là hậu quả thuộc sự tồn tại hàng ngày của chúng ta, chỉ thu hút nhiều người hơn, đẫm máu hơn thế. Bởi vì chúng ta đang cố gắng tích lũy những sở hữu, chất đống tiền bạc, tự nhiên chúng ta tạo ra một xã hội với những rào cản, những biên giới, và những bức tường thuế quan; và khi một quốc gia cô lập xung đột với một quốc gia khác, chắc chắn chiến tranh xảy ra – đó là một sự kiện. Tôi không hiểu liệu bạn đã suy nghĩ về vấn đề này. Chúng ta đang đối diện với chiến tranh, và chúng ta không phải tìm ra ai chịu trách nhiệm cho nó hay sao? Chắc chắn một con người sáng suốt sẽ thấy rằng anh ta chịu trách nhiệm và sẽ nói, “Nhìn kìa, tôi đang tạo ra chiến tranh này. Vì vậy tôi sẽ không là người theo chủ nghĩa quốc gia nữa. Tôi sẽ không có chủ nghĩa ái quốc, không có dân tộc. Tôi sẽ không là người Ấn độ giáo, người Hồi giáo, người Thiên chúa giáo, nhưng là một con người.” Điều đó cần đến một nhận biết và suy nghĩ rõ ràng nào đó, mà hầu hết chúng ta đều không sẵn lòng đối diện. Nếu thuộc cá thể bạn phản đối chiến tranh – nhưng không phải vì lợi ích của một lý tưởng, bởi vì những lý tưởng là một cản trở cho hành động trực tiếp – bạn sẽ làm gì? Một con người sáng suốt mà phản đối chiến tranh sẽ làm gì? Đầu tiên, anh ta phải lau sạch cái trí riêng của anh ta, làm tự do chính anh ta khỏi những nguyên nhân của chiến tranh, như là tham lam. Vậy là bởi vì bạn chịu trách nhiệm cho chiến tranh, điều cốt lõi là bạn phải tự làm tự do chính bạn khỏi những nguyên nhân của nó. Cùng những sự việc khác, điều đó có nghĩa bạn không còn là người thuộc quốc gia. Bạn sẵn lòng thực hiện điều đó chứ? Chắc chắn không, bởi vì bạn thích được gọi là người Ấn độ giáo, một người Bà la môn, hay bất kỳ nhãn hiệu nào bạn mang. Điều đó có nghĩa bạn tôn sùng cái nhãn hiệu và thích nó hơn là sống một cách thông minh và hợp lý; vậy thì bạn sẽ bị hủy diệt, dù bạn thích nó hay không.

Một con người sẽ làm gì nếu anh ta muốn làm tự do chính anh ta khỏi những nguyên nhân của chiến tranh? Bằng cách nào anh ta sẽ chấm dứt chiến tranh? Động lực của tham lam, uy quyền của chủ nghĩa quốc gia, mà mỗi con người đã sắp xếp chuyển động – liệu chúng có thể được chấm dứt? Chắc chắn chúng không thể. Chiến tranh có thể được chấm dứt chỉ khi nào nước Nga, nước Mỹ, và tất cả chúng ta tự thay đổi tức khắc và nói rằng chúng ta sẽ không có chủ nghĩa quốc gia; chúng ta sẽ không là những người Nga, những người Mỹ, những người Ấn độ, những người Hồi, những người Đức, hay những người Anh, nhưng là những con người; chúng ta sẽ là những con người trong liên hệ, cố gắng sống hạnh phúc cùng nhau. Nếu những nguyên nhân của chiến tranh được xóa sạch trong quả tim và cái trí, vậy là không có chiến tranh. Nhưng động lực của uy quyền vẫn còn đang tiếp tục. Tôi sẽ cho bạn một ví dụ. Nếu một ngôi nhà đang cháy, bạn sẽ làm gì? Chúng ta cố gắng cứu được ngôi nhà càng nhiều càng tốt, và sau đó chúng ta tìm hiểu những nguyên nhân của vụ hỏa hoạn. Chúng ta tìm ra loại gạch đúng, vật liệu chống cháy phù hợp, công việc xây dựng được cải tiến, và vân vân, và chúng ta xây dựng mới mẻ lại. Nói cách khác, chúng ta rời ngôi nhà đang cháy. Tương tự, khi một nền văn minh đang tự sụp đổ, đang tự hủy diệt, những con người sáng suốt hiểu rằng họ không thể làm bất kỳ điều gì cho nó, xây dựng một ngôi nhà mới mà sẽ không bị cháy. Chắc chắn đó là cách duy nhất phải hành động, đó là phương pháp hợp lý duy nhất – không phải là đổi mới cái cũ kỹ, vá víu ngôi nhà đang cháy.

Bây giờ, nếu tôi phải tập họp cùng một lúc, tại buổi gặp mặt này và nơi nào khác, tất cả những người mà cảm thấy họ thực sự được tự do khỏi những nguyên nhân của chiến tranh, điều gì sẽ xảy ra? Đó là, liệu hòa bình có thể được tổ chức? Hãy thấy những hàm ý của nó, hãy thấy điều gì được bao hàm trong khi tổ chức hòa bình. Một trong những nguyên nhân của chiến tranh là sự ham muốn quyền lực – cá thể, nhóm người, và quốc gia. Điều gì xảy ra nếu chúng ta thành lập một tổ chức vì hòa bình? Chúng ta trở thành một tâm điểm của quyền lực, và sự theo đuổi quyền lực là một trong những nguyên nhân của chiến tranh. Khoảnh khắc chúng ta thành lập những tổ chức vì hòa bình, chắc chắn chúng ta mời mọc quyền lực; và khi chúng ta có quyền lực, lại nữa chúng ta đang tạo ra những nguyên nhân của chiến tranh. Vì vậy tôi phải làm gì? Thấy rằng một trong những nguyên nhân của chiến tranh là quyền lực, tôi sẽ phản đối chiến tranh, mà có nghĩa quyền lực thêm nữa? Trong ngay tiến hành của phản đối, tôi không đang tạo ra quyền lực hay sao? Vì vậy vấn đề của tôi hoàn toàn khác hẳn. Nó không là một vấn đề thuộc tổ chức. Tôi không thể nói chuyện với một nhóm người, nhưng chỉ với bạn như một cá thể, đang trình bày cho bạn những nguyên nhân của chiến tranh. Bạn và tôi như những cá thể phải suy nghĩ về nó và không bỏ mặc cho người nào khác. Chắc chắn, giống như trong một gia đình, khi có thương yêu, khi có nhân từ, chúng ta không cần sự tổ chức vì hòa bình. Điều gì chúng ta cần là sự hiểu rõ lẫn nhau, sự cộng tác lẫn nhau. Khi không có tình yêu, chắc chắn có chiến tranh.

Muốn hiểu rõ vấn đề phức tạp của chiến tranh, người ta phải tiếp cận nó rất đơn giản. Tiếp cận nó đơn giản là hiểu rõ sự liên hệ riêng của người ta với thế giới. Nếu trong sự liên hệ đó có một ý thức của uy quyền, một ý thức của thống trị, chắc chắn sự liên hệ đó tạo ra một xã hội được đặt nền tảng trên quyền lực, trên thống trị, mà luân phiên tạo ra chiến tranh. Tôi có lẽ thấy điều đó rất rõ ràng, nhưng nếu tôi nói với mười người về nó và tổ chức họ, tôi đã làm gì? Tôi đã tạo ra quyền lực, phải không? Không tổ chức là cần thiết. Sự tổ chức là yếu tố quyền lực mà tạo ra chiến tranh. Phải có những cá thể mà phản đối chiến tranh; nhưng khi bạn tập họp họ vào một tổ chức hay đại diện cho một tín điều, bạn ở cùng vị trí như người hiếu chiến. Hầu hết chúng ta đều thỏa mãn với những từ ngữ, chúng ta sống bằng những từ ngữ mà chẳng có ý nghĩa gì cả, nhưng nếu chúng ta tìm hiểu vấn đề rất kỹ càng, rất rõ ràng, vậy thì tự vấn đề phơi bày đáp án. Bạn không phải tìm kiếm nó. Vì vậy mỗi người chúng ta phải ý thức được những nguyên nhân của chiến tranh, và mỗi người phải được tự do khỏi chúng.

Người hỏi: Thay vì có những bàn luận tỉ mỉ về một vấn đề như đang là và đang trở thành, tại sao ông không chuyên tâm đến những vấn đề nóng bỏng của quốc gia và chỉ cho chúng tôi một lối thoát. Ví dụ, quan điểm của ông như thế nào về những vấn đề của sự đoàn kết Hồi giáo-Ấn độ giáo, sự hữu nghị Ấn độ-Pakistan, sự kình địch Ba la môn và không-Ba la môn? Ông sẽ thực hiện một giúp ích vĩ đại nếu ông có thể đề nghị một giải pháp cho những vấn đề khó khăn này.

Krishnamurti: Liệu nên có sự đoàn kết giữa những người Ấn độ giáo và Hồi giáo là một vấn đề giống như những vấn đề mà những con người khắp thế giới đang gặp phải. Chúng là những vấn đề khó giải quyết – hay chúng là những vấn đề không chín chắn, trẻ con? Chắc chắn, đáng ra chúng ta nên vượt qua loại vấn đề trẻ con này, và bạn gọi chúng là những vấn đề nóng bỏng của một ngày à? Khi bạn gọi mình là một người Ấn độ giáo và nói bạn phụ thuộc vào một tôn giáo đặc biệt, bạn không đang cãi cọ trên những từ ngữ hay sao? Bạn có ý gì qua từ ngữ Ấn độ giáo? Một nhóm của những niềm tin, những giáo điều, những truyền thống, và những mê tín. Tôn giáo là một vấn đề của niềm tin? Chắc chắn, tôn giáo là sự tìm kiếm sự thật, và những người tôn giáo không là những người có những ý tưởng xuẩn ngốc này. Con người đang tìm kiếm sự thật là một con người tôn giáo, và anh ta không cần đến những nhãn hiệu – Ấn độ giáo, Hồi giáo, hay Thiên chúa giáo. Tại sao chúng ta lại gọi mình bằng những cái tên này? Bởi vì chúng ta không là những người tôn giáo thực sự. Nếu chúng ta có tình yêu, nhân từ trong những tâm hồn của chúng ta, chúng ta chẳng thèm để ý điều gì chúng ta gọi về chính chúng ta – và đó là tôn giáo. Chỉ do bởi những tâm hồn của chúng ta bị trống rỗng nên chúng bị nhét đầy những sự việc quá trẻ con – và là những câu hỏi mà bạn gọi là nóng bỏng! Chắc chắn điều đó rất thiếu chín chắn. Liệu có nên là những người Ba la môn và không-Ba la môn – đây là những vấn đề nóng bỏng, hay chúng là một cái bình phong mà bạn đang ẩn núp đằng sau nó? Rốt cuộc, ai là một người Ba la môn? Chắc chắn, không phải là người mang một sợi chỉ thiêng liêng. Một người Ba la môn là một người mà hiểu rõ, mà không có uy quyền trong xã hội, được độc lập khỏi xã hội, không tham lam, không đang tìm kiếm quyền hành, ở bên ngoài mọi quyền hành – một người như thế là một người Ba la môn. Bạn và tôi là những người như thế? Chắc chắn, chúng ta không là. Vậy thì tại sao lại gọi chúng ta bằng một nhãn hiệu mà chẳng có ý nghĩa gì cả? Bạn gọi mình bằng nhãn hiệu đó bởi vì nó gây lợi lộc; nó tặng bạn một vị trí trong xã hội. Một người thông minh không phụ thuộc vào bất kỳ nhóm nào; anh ta không tìm kiếm vị trí trong một xã hội, mà chỉ nuôi dưỡng chiến tranh. Nếu bạn thực sự thông minh, sẽ không đặt thành vấn đề bạn được gọi là gì; bạn sẽ không tôn sùng một nhãn hiệu. Nhưng những nhãn hiệu, những từ ngữ trở thành quan trọng khi tâm hồn bị trống rỗng. Bởi vì tâm hồn bạn bị trống rỗng, bạn bị sợ hãi và sẵn lòng giết chết những người khác. Nó là một vấn đề thực sự vô lý, vấn đề của những người Ấn độ giáo và những người Hồi giáo này. Khi bạn thấy những người thiếu chín chắn đang gây ra một mớ những sự việc hỗn loạn, bạn làm gì? Chẳng ích lợi gì khi xúc phạm họ. Hoặc bạn cố gắng giúp đỡ họ, hoặc bạn rút lui và để họ hoàn toàn được tự do để tạo tác mớ hỗn loạn của họ. Họ thích những trò chơi của họ, vì vậy bạn rút lui và xây dựng một văn hóa mới mẻ, một xã hội mới mẻ. Chủ nghĩa quốc gia là một độc hại, chủ nghĩa ái quốc là một loại thuốc kích thích, và những xung đột thế giới là một xao lãng khỏi sự liên hệ trực tiếp cùng con người. Nếu bạn biết điều đó, liệu bạn còn có thể buông thả trong họ nữa hay không? Nếu bạn thấy điều đó rõ ràng, sẽ không có sự phân chia giữa Ấn độ giáo và Hồi giáo. Lúc đó vấn đề của chúng ta rộng lớn hơn nhiều, và do đó chúng ta sẽ không bị mất hút trong những vấn đề xuẩn ngốc khi đối diện những vấn đề thực sự của sống.

Những vấn đề của sống này ngay tại tầm tay, trong trận chiến giữa bạn và tôi, giữa người chồng và người vợ, giữa bạn và người hàng xóm của bạn. Từ sống cá thể của chúng ta chúng ta đã tạo ra sự hỗn loạn này, những cãi cọ này giữa Ba la môn và không-Ba la môn, giữa Ấn độ giáo và Hồi giáo. Bạn và tôi đã đóng góp cho sự hỗn loạn này, và chúng ta chịu trách nhiệm trực tiếp, không phải những người lãnh đạo nào đó. Bởi vì nó là trách nhiệm của chúng ta, chúng ta phải hành động; và muốn hành động, chúng ta phải suy nghĩ đúng đắn; và muốn suy nghĩ đúng đắn, chúng ta phải gạt đi những vấn đề trẻ con, tất cả mọi điều chúng ta biết đều hoàn toàn giả dối và chẳng có ý nghĩa gì cả. Muốn là những con người chín chắn, chúng ta phải gạt đi những món đồ chơi vô lý của chủ nghĩa quốc gia, của tôn giáo có tổ chức, của theo đuôi một người nào đó thuộc chính trị hay tôn giáo. Đó là vấn đề của chúng ta. Nếu bạn thực sự khẩn thiết, nghiêm túc về tất cả điều này, vậy là bạn sẽ tự nhiên được tự do khỏi những hành động trẻ con, khỏi gọi chính bạn bằng những nhãn hiệu đặc biệt, dù thuộc quốc gia, chính trị, hay tôn giáo, và chỉ đến lúc đó chúng ta sẽ có một thế giới hòa bình. Những nếu bạn chỉ lắng nghe, bạn sẽ rời đây và làm chính xác cùng sự việc mà bạn đã làm trước kia. Tôi biết bạn cười nhạo – và đó là nơi thảm kịch hiện diện. Bạn không hứng thú chấm dứt chiến tranh; thực sự bạn không hứng thú có hòa bình trong thế giới này.

Chúng ta đang ở sát cạnh một thảm họa. Toàn văn minh này mà con người đã tin tưởng có lẽ bị hủy diệt; những sự vật mà chúng ta đã tạo ra, đã dịu dàng vun đắp – lúc này mọi thứ đều đang bị đe dọa. Với con người muốn cứu anh ta khỏi thảm họa, phải có một cách mạng thực sự – không phải một cách mạng đổ máu nhưng một cách mạng tái tạo bên trong. Không thể có tái tạo nếu không hiểu rõ về chính mình. Nếu không hiểu rõ bạn, bạn không thể làm gì cả. Chúng ta phải suy nghĩ ra mọi vấn đề mới mẻ lại; và muốn thực hiện điều đó, chúng ta phải được tự do chính chúng ta khỏi quá khứ, mà có nghĩa rằng tiến trình tư tưởng phải kết thúc. Vấn đề của chúng ta là hiểu rõ hiện tại trong kích cỡ to lớn của nó cùng những thảm họa và những đau khổ không tránh khỏi của nó – chúng ta phải đối diện tất cả nó mới mẻ lại. Không thể có mới mẻ nếu chúng ta chỉ mang theo quá khứ, nếu chúng ta phân tích hiện tại qua tiến trình tư tưởng. Đó là lý do tại sao, muốn hiểu rõ một vấn đề, tiến trình tư tưởng phải kết thúc. Khi cái trí đứng yên, tĩnh lặng, yên ổn – chỉ lúc đó vấn đề được giải quyết. Vì vậy hiểu rõ về chính bạn là điều cốt lõi. Bạn và tôi phải là những con người tốt lành và chân thật, tuyên xưng một tư tưởng mới mẻ, một hạnh phúc mới mẻ.