Thử tìm thêm những hình thức mới cho lễ Phật đản

Một mùa Phật đản lại về. Trong bài viết này, chúng tôi thử đi tìm những hình thức mới có tính chất thể nghiệm cho lễ Phật đản, bổ sung vào những hình thức mừng lễ hiện có.

Thuyền hoa và lồng đèn cỡ lớn trên sông
Phật đản vừa qua (năm dương lịch 2008), do việc thi công hệ thống cống ngầm, nên xe hoa mừng Phật đản chỉ chạy tập trung… trong sân vận động, rồi… giải tán, xe chùa ở quận nào về chạy trình diễn quận đó.

Việc thi công cống ngầm tại TP. Hồ Chí Minh còn kéo dài không thời hạn, lại ngày càng mở rộng, chắc chắn việc trình diễn xe hoa Phật đản trong thời gian nhiều năm tới ở TP. Hồ Chí Minh còn nhiều trở ngại khách quan. Đây là điều đầu tiên khiến chúng tôi nghĩ đến hình thức thuyền hoa mừng Phật đản.

TP. Hồ Chí Minh là một thành phố sông sạch, cũng là một thành phố cảng. Trong nhiều dịp lễ hội ngành văn hóa, TP cũng đã nhiều lần tổ chức thuyền hoa biểu diễn trên sông. Sông sạch trải ra ở nhiều nơi trong thành phố, chảy qua các quận trung tâm như quận 1, 3, 4, Phú Nhuận và nhiều ven như quận 7, 8, Nhà Bè… Đoạn sông Sài Gòn chảy qua bến Bạch Đằng có công viên đẹp, lại là mặt tiền thành phố.

Vậy nên, việc chia sẻ một số xe hoa thành thuyền hoa và đèn nổi cỡ lớn đã là điều có thể nêu ra chia sẻ. Thuyền hoa Phật đản không sợ… kẹt xe, cũng không lo gây kẹt xe, trình diễn trên các sông sạch thành phố có thể đến hàng tuần lễ, trong khi đậu ở bến Bạch Đằng cũng là một cách thức trình diễn cúng dường Phật đản.

Hình thức đèn nổi có thể dùng đi dùng lại nhiều lần, tiết kiệm chi phí, không cần có người điều khiển. Trên sông Hương có 7 hoa sen cúng dường Phật đản thì tại sao không trên sông Sài Gòn? Mà hình thức đèn hoa trên sông không chỉ có ở Huế, mà vào dịp Vesak 2008 còn có trên Hồ Xuân Hương, Đà Lạt. Các thành phố lớn khắp cả nước từ Bắc chí Nam như Hà Nội, Đà Nẵng, Cần Thơ… đều có sông hồ giữa thành phố, hết sức thuận tiện cho việc biểu diễn đèn nổi cũng như thuyền hoa.

Các lễ rước cự ly ngắn
Trong truyền thống nghi lễ Phật giáo, đã có hình thức cung nghinh trong khuôn viên chùa. So với các tôn giáo khác, cho đến giữa thế kỷ XX, các nghi lễ Phật giáo Việt Nam kém “yếu tố di động” hơn so với các tôn giáo khác (thường tổ chức các lễ rước kiệu). Đến năm 1964, với sự ra đời của xe hoa Phật đản, lễ hội Phật giáo đã tăng vọt “yếu tố di động”, với cự ly di chuyển của xe hoa đến hàng chục km, tạo thành lễ hội đường phố.

Tuy nhiên, theo chúng tôi, dù vậy, yếu tố di động trong lễ hội Phật giáo vẫn con thiếu ở cự ly ngắn, trong khoảng vài km, với những đám rước đi bộ, mang tính cách địa phương.
Như vậy, trong mùa Phật đản, có thể nghĩ đến hình thức rước tượng đức Phật đản sanh trong cự ly vài km, giữa các chùa lân cận, hoặc từ chùa đến nhà Phật tử… Lễ rước trong cự ly ngắn tạo không khí đầm ấm, sinh động cho lễ Phật đản tại địa phương, trong khi việc trình diễn xe hoa ở cự ly vài chục km, với đoàn xe vài chục chiếc tạo không khí hoành tráng, lôi cuốn cho lễ Phật đản cấp thành phố. Đám rước Phật đản có cờ xí, đèn hoa, hương nến, chuông trống dàn nhạc… sẽ mang đến hình thức mới cho lễ Phật đản.

Dựng các panel cỡ lớn chào mừng Phật đản
Để mừng lễ Phật đản, Phật giáo chúng ta đã sử dụng nhiều hình thức phong phú như cờ, biểu ngữ, lồng đèn, hộp đèn, dây đèn… Tuy nhiên, các panel cỡ lớn chỉ mới thấy sử dụng làm các lễ đài, chưa thấy dùng phổ biến như một hình thức cổ động, chào mừng ngày lễ.

Về mặt lý thuyết, khi tổ chức ngày lễ, thì phải tìm cách cho nó càng khác với ngày thường càng hay, tranh ảnh, màu sắc đóng góp vào điều đó.
Panel có tác dụng gây ấn tượng đối với người lưu thông trên đường phố, tạo không khí ngày lễ. Panel cần được kết hợp với đền chiếu sáng về đêm.
Nhìn từ phía đạo Phật, dựng panel hình ảnh cỡ lớn chào mừng lễ Phật đản là một hình thức cúng dường bằng ảnh tượng Phật, rất có công đức.

Panel chào mừng lễ hội thường được chọn dựng ở những vị trí đặc biệt, có đông đảo người lưu thông, như quảng trường, vòng xoay, ngã ba, ngã tư lớn…

Phật giáo chúng ta không hiếm những ngôi chùa nằm ở những vị trí như vậy, là địa điểm tốt để dựng panel so với cờ, bằng rôn… thời gian duy trì panel có thể kéo dài hơn. Có thể dựng panel chào mừng hàng tháng trước ngày rằm tháng Tư.
Panel cũng là một phương tiện tiết kiệm. Ngày nay, panel có thể dễ dàng tháo lắp, sử dụng lại nhiều lần. Panel cỡ lớn vẫn có thể sắc nét khi in bằng kỹ thuật số chất lượng cao.

Hồ Phước Vinh