5. Dòng diễn tiến của Tâm

15.

Icc'evam gahitapaṭisandhikānaṁ pana paṭisandhi- nirodhānantaratoppabhuti tam evālambanam- ārabbha tad'eva cittaṁ yāva cuticittuppādā asativīthicittuppāde bhavassangabhāvena bhavaṅga- santatisaṅkhātaṁ mānasaṁ abbhocchinnaṁ nadī soto viya pavattati. Pariyosāneca cavanavasena cuticittam hutvā nirujjhati. Tato parañ ca paṭisandhādayo rathacakkaṁ iva yathākkamaṁ eva parivattantā pavattanti.

16.

Paṭisandhibhavaṅgavīthīyo cuti c'eha tathā bhavantare
Puna paṭisandhibhavaṅgam iccayaṁ parivattati cittasantati
Paṭisankhāya pan'etamaddhuvaṁ adhigantvā padamaccutaṁ budhā
Susamucchinnasinehabandhanā samamessanti cirāya subbatā.
Iti Abhidhammatthasangahe Vīthimuttasaṅgaha- vibhāgo nāma Pañcamo Paricchedo.

§15.

Vậy, đối với những người có sự tái sanh như thế ấy, liền sau khi thức nối liền (61) chấm dứt, một thức tương tợ, cùng tùy thuộc nơi một đối tượng, trong khi không có tiến trình tâm, tiếp tục diễn tiến như một dòng suối (62) không gián đoạn cho đến khi tử tâm phát sanh (63). Vì đây là yếu tố chánh yếu cho đời sống nên thức nầy được gọi là bhavaṅga (hộ kiếp).

Cuối cùng, vào lúc lâm chung, nó phát sanh trở lại như tử tâm (64) và diệt. Sau đó thức nối liền và những tâm khác, diễn tiến tùy trường hợp, như một bánh xe, và tiếp tục sinh tồn.

§16

Cũng như ở đây, cùng thế ấy, trong kiếp sống kế đó phát sanh thức nối liền, hộ kiếp, những tiến trình tâm, và tử tâm. Trở lại với sự tái sanh và hộ kiếp, dòng tâm thức chạy vòng quanh. Người được rọi sáng, tự khép mình vào kỷ cương, thấu đạt tình trạng vô thường (của đời sống), sẽ chứng ngộ Trạng Thái Bất Diệt (tức Niết Bàn) và trọn vẹn cắt đứt mọi thằng thúc luyến ái, thành đạt Thanh Bình An Lạc (tức Vô Dư Niết Bàn).

Như vậy chấm dứt chương Năm của Bản Vi Diệu Pháp Toát Yếu gọi là Sự Phân Tích của phần Ngoài Tiến Trình.

1

* * *

Bhavaṅga vừa qua

2

* * *

Bhavaṅga giao động

3

* * *

Bhavaṅga dứt dòng

4

* * *

Ý Môn Hướng Tâm

5

* * *

Javana

6

* * *

7

* * *

8

* * *

9

* * *

10

* * *

Ðăng Ký Tâm

11

* * *

12

* * *

Tử Tâm

13

* * *

Thức Tái Sanh (trong kiếp sống kế)

Những cảnh giới sinh tồn

Tuổi thọ

31

4 Vô Sắc Giới

4. Phi tưởng phi phi tưởng thiên

84 000 M.K

30

3. Vô sở hữu xứ thiên

60 000 M.K

29

2. Thức vô biên xứ thiên

40 000 M.K

28

1. Không vô biên xứ thiên

20 000 M.K

27

16 Sắc Giới

Cảnh Tứ thiền

Phước sanh thiên

Sắc cứu cánh thiên

16 000 M.K

26

Thiện kiến thiên

8 000 M.K

25

Thiện hiện thiên

4 000 M.K

24

Vô nhiệt thiên

2 000 M.K

23

Vô phiền thiên

1 000 M.K

22

Vô tưởng thiên

500 M.K

21

Quảng quả thiên

500 M.K

20

Cảnh Tam thiền

Biến tịnh thiên

64 M.K

19

Vô lượng tịnh thiên

32 M.K

18

Thiền tịnh thiên

16 M.K

17

Cảnh Nhị thiền

Quang âm thiên

8 M.K

16

Vô lượng quang thiên

4 M.K

15

Thiều quang thiên

2 M.K

14

Cảnh Sơ thiền

Đại phạm thiên

1 A.K

13

Phạm thụ thiên

1/2 A.K

12

Phạm chúng thiên

1/3 A.K

11

11 Dục Giới

7 Cảnh giới hạnh phúc trong cõi Dục

6 Cảnh trời dục giới

Tha hóa tự tại thiên

16 000 C.Y

10

Hóa lạc thiên

8 000 C.Y

9

Đấu suất đà

4 000 C.Y

8

Dạ ma

2 000 C.Y

7

Đạo lợi

1 000 C.Y

6

Tứ đại thiên vương

5000 C.Y

5

Cảnh Người

Không hạn định

4

7 Cảnh giới bất hạnh

Cảnh A-tu-la

Không hạn định

3

Cảnh Ngạ quỷ

Không hạn định

2

Cảnh Thú

Không hạn định

1

Cảnh Địa ngục

Không hạn định

*

Thức Nối Liền, hay Tức Tái Sanh

*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*

16 Hộ Kiếp (Bhavaṅga)

*

Ý Môn Hướng Tâm

*
*
*
*
*
*
*

7 Javana

*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*

Bhavaṅga