Chiếc Đĩa Vàng

CHIẾC ĐĨA VÀNG

 Tâm Minh Ngô Tằng Giao

Thời xưa ở tại vùng kia

Có hai người nọ chuyên nghề tiểu thương

Bán buôn lặt vặt tầm thường

Đồ dùng bếp núc, nữ trang rẻ tiền.

Một người tốt bụng lành hiền,

Kẻ kia xấu nết chỉ chuyên ăn người,

Vì cùng buôn bán một nơi

Cả hai đều muốn mỗi người đi riêng

Tránh điều tranh chấp gây phiền

Sáng đi buôn bán đôi bên đồng lòng

Người phía Tây, kẻ phía Đông

Mỗi người một phía để không tranh giành,

Chiều thời buôn bán mặc tình

Không chia ranh giới, không giành phần ra.

*

Lái buôn tính nết xấu xa

Phía Đông buôn bán đi qua xóm nghèo

Có cô bé thích vòng đeo

Nên cô vội vã hò reo vui mừng

Xin tiền bà để mua vòng

Bà than: "Nhà cửa từ trong ra ngoài

Chổi cùn, rế rách mà thôi

Nhà mình nghèo khó lâu rồi! Tiền đâu?"

Gia đình này trước rất giàu

Về sau sa sút hết mau gia tài.

Bé kia suy nghĩ một hồi

Bèn vào lục lọi khắp nơi kiếm tìm

Lôi ra một đĩa cũ mèm

Phía ngoài bồ hóng đất đen bám vào,

Bà cười: "Thử bán xem sao

Ra thềm tìm khách mời vào nhà trong!"

Lái buôn tham nghĩ trong lòng

Nhà này nghèo mạt nào mong kiếm lời,

Nhìn hai bà cháu chê cười:

"Bà đưa tiền đủ thì tôi đưa vòng!"

Bà già năn nỉ cùng ông:

"Cháu tôi ao ước chiếc vòng đeo tay

Mong ông đổi lấy đĩa này!"

Lái buôn cầm đĩa chê ngay tức thời:

"Đĩa này đáng vứt đi thôi!"

Tiện tay cạo thử đĩa thời ngạc nhiên

Bề ngoài bồ hóng bám đen

Bên trong vàng quý ẩn chìm hiện ra

Lái buôn gian xảo làm lơ

Chê bai đủ chuyện để chờ cướp không:

"Đĩa này đâu xứng đổi vòng

Tôi không thèm nó!", nói xong ra thềm

Đi luôn, nghĩ bỏ ít tiền

Chiều nay trở lại mua liền được ngay.

Nhà buôn tốt bụng sáng nay

Sau khi buôn bán phía Tây thỏa lòng

Chiều về qua phía bên Đông

Dạo quanh tìm khách cầu mong thêm lời

Loanh quanh cũng ghé tới nơi

Gặp hai bà cháu, chào mời bán buôn

Thấy ông có vẻ hiền lương

Bà bèn lên tiếng mời luôn vào nhà

Lại đem chiếc đĩa cũ ra

Đổi vòng tặng cháu làm quà cho vui,

Sau khi xem xét kỹ rồi

Nhà buôn tốt bụng thốt lời ngạc nhiên:

"Đĩa này quý giá vô biên

Vàng y dưới lớp bẩn đen phía ngoài

Bạc tiền, hàng hóa của tôi

Cộng chung giá trị thua nơi đĩa này"

Bà già kinh ngạc lắm thay

Nào ngờ còn đĩa quý ngay trong nhà

Giờ đây bà biết thêm ra

Nhà buôn này quả thật thà hiền lương

Nên bà nói rất sẵn sàng

Đưa nhà buôn chiếc đĩa vàng ngại chi

Mà nhà buôn sẵn mang đi chuyến này.

Nhà buôn: "Tôi gửi bà ngay

Nồi niêu, bát đĩa có đây sẵn sàng

Thêm vòng và ít nữ trang

Cộng thêm tiền bạc tôi mang trong người,

Chỉ xin giữ tám đồng thôi

Là tiền đò để cho tôi trở về

Giữ thêm cả cái cân kia

Cùng đồ đựng đĩa vàng khi đi đường."

Bà đồng ý! Cháu hài lòng!

Nhà buôn vội vã qua sông về nhà.

*

Lái buôn tham bạc, xấu xa

Xế chiều mới trở lại bà già kia

Trong đầu tưởng tượng đê mê

Món lời vĩ đại mang về mai đây

Gặp hai bà cháu nhà này

Y lên tiếng nói: "Tôi nay bằng lòng

Đĩa không xứng đổi lấy vòng

Thương bà tôi trả vài đồng xu thôi!"

Bà già bèn đáp: "Ông ơi

Đĩa kia tôi đã bán rồi còn đâu

Tại sao ông nói những câu

Gian manh, xảo trá lừa nhau làm gì!"

Không hề xấu hổ chút chi

Lái buôn thầm nghĩ tái tê đau buồn:

"Đĩa vàng thôi đã mất luôn

Cả trăm ngàn đã lỡ buông trôi rồi!"

Y bèn cố hỏi thăm thôi

Xem người mua đĩa đi nơi hướng nào

Xong y vội chạy theo mau

Bỏ luôn hàng hóa phía sau thiết gì

Chạy ra tới mé sông kia

Như khùng, như dại nghĩ suy rối bời:

"Người ta đã cướp của tôi

Làm tôi điên loạn mất rồi bà con!"

Khi y chạy tới bờ sông

Người mua chiếc đĩa vàng còn tại đây

Đang ngồi phà qua sông này

Phà trôi lờ lững ở ngay giữa dòng

Y kêu người lái: "Này ông

Hãy mau quay lại bến sông tôi nhờ!"

Nhưng người buôn bán thật thà

Thản nhiên thúc giục lái phà cứ đi

Đưa phà qua phía bên kia,

Lái buôn gian xảo tức thì nổi điên

Nổ bùng cơn giận chồm lên

Hai tay đấm ngực máu liền ứa ra

Miệng mồm nhuộm đỏ chan hòa

Tiếc cho của báu lọt qua tay người

Tim ngưng đập, y chết tươi

Thế là chấm dứt một đời gian tham.

*

NHẬN DIỆN TIỀN THÂN

Nhà buôn lương thiện là tiền thân Đức Phật.

Lái buôn tham lam và ngu si là Đề Bà Đạt Đa.

Tâm Minh Ngô Tằng Giao

(thi hóa, phỏng dịch theo bản văn xuôi

THE GOLDEN PLATE

của Ven. Kurunegoda Piyatissa & Tod Anderson)