Niềm hy vọng vào tương lai

NIỀM HY VỌNG VÀO TƯƠNG LAI

Nguyên tác: Đức Đạt Lai Lạt Ma

Chuyển ngữ: HT. Thích Trí Chơn

Trích từ cuốn sách: “The Path of Compassion” 

Hôm nay tôi muốn trình bày với quý vị về sự quan trọng của tình thương và lòng từ bi. Khi nói điều này tôi không tự nhận mình là một Phật tử hay đức Đạt Lai Lạt Ma, cũng không nhân danh người xứ Tây Tạng, nhưng duy nhất chỉ là một con người thuần tuý. Và tôi mong rằng bạn cũng sẽ tự nghĩ mình là một con người chứ không có gì đặc biệt của người Mỹ hoặc Tây Phương hay là thành viên của một tổ chức hoặc đoàn thể của tôn giáo nào. Bởi lẽ các danh xưng này là thứ yếu.

Nếu các bạn và tôi tự nhận biết tất cả chúng ta đều là con người thì trên căn bản đó, chúng ta sẽ dễ dàng thông cảm với nhau. Nếu tôi nói: “Tôi là nhà Sư; Tôi là một Phật tử”, nhưng khi so sánh với bản chất của tôi là một con người, thì các danh xưng này sẽ trở thành tạm bợ. Con người mới là điều căn bản vĩnh viễn. Một khi sanh ra đã làm người thì điều đó sẽ không bao giờ có thể thay đổi cho đến ngày bạn qua đời. Các đặc tính khác như dù bạn là người thông minh hay ngu dốt, giàu hoặc nghèo, đều là việc không quan trọng.

Ngày nay, chúng ta đang phải đối đầu với nhiều cuộc khủng hoảng trầm trọng. Một số vấn đề khó khăn chính tự chúng ta đã gây ra bởi óc phân chia, kỳ thị về tôn giáo, chủ nghĩa, ý thức hệ, chủng tộc, sự ngăn cách giàu nghèo và nhiều nguyên nhân khác. Bởi vậy, đã đến lúc chúng ta nên quán chiếu, suy nghĩ sâu sắc hơn về tính đồng nhất của con người để từ nhận thức đó, chúng ta sẽ hiểu rõ giá trị về sự giống nhau của con người giữa chúng ta với những kẻ khác. Chúng ta nên tạo sự thân hữu để hết lòng tin tưởng, hiểu biết, lắng nghe, kính trọng và giúp đỡ lẫn nhau, dù có sự khác biệt về văn hoá, triết lý, chủng tộc hay tôn giáo. Hơn nữa, tất cả chúng ta đều do xương thịt máu huyết tạo nên, và bất cứ ai cũng ước mong sống trong hạnh phúc và không thích khổ đau. Tất cả mọi người đều bình đẳng, có quyền được hưởng sự hạnh phúc đó. Chúng ta cần nhận thức rằng, là con người, tất cả chúng ta đều giống nhau, và cùng chung sống trong một đại gia đình của nhân loại. Do đó chúng ta nên sống hoà hợp, thương yêu hơn là chống đối, tranh chấp, lường gạt, đàn áp, bóc lột, giết hại và làm khổ lẫn nhau.

Nhưng thực là bất hạnh, nhiều thế kỷ qua, con người đã dùng mọi thủ đoạn tàn ác để bóc lột, đàn áp và làm hại, gây khổ đau cho nhau. Con người đã tạo nên vô số tội ác khủng khiếp! Chúng ta đã gây ra ngày càng nhiều cuộc khủng hoảng, những sự khó khăn, thủ đoạn, dối trá và phiền não cho con người cũng như nhiều sự phân hoá, hận thù hơn trong cộng đồng nhân loại.

Ngày nay, quả đất chúng ta đang sống ngày càng thu nhỏ lại. Về mặt kinh tế và các phương diện khác, nhiều quốc gia xa xôi trên thế giới ngày càng sống gần gũi và liên hệ mật thiết với nhau hơn. Do đó mà những cuộc họp quốc tế vẫn thường được triệu tập để giải quyết các cuộc khủng hoảng hay tranh chấp, mặc dù xảy ra ở một nơi xa xôi, nhưng có ảnh hưởng liên quan đến toàn cả thế giới. Bởi vậy, hiện nay điều cần thiết là chúng ta nên nghĩ đến giá trị của con người thuần tuý hơn là dựa trên căn bản vật chất, địa vị hay quyền lợi mà các điều này đã gây nên sự kỳ thị, phân chia giữa chúng ta và mọi người khác. Cho nên tôi đang hầu chuyện với quý vị với tư cách là một con người bình thường và tôi thành thực mong các bạn cũng suy nghĩ rằng: “Tôi duy nhất chỉ là một con người và đến đây thuyết giảng trước quý vị cũng là những con người thuần tuý”.

Tất cả chúng ta đều muốn có hạnh phúc. Tại các thành phố, nông trại và ngay cả ở những làng mạc xa xôi, mọi người ngày đêm rất bận rộn. Mục đích để làm gì? Vì ai nấy đều cố gắng xây dựng hạnh phúc cho chính mình. Hành động như vậy là hợp lý. Tuy nhiên điều quan trọng là chúng ta nên dùng phương cách chân chính để tạo nên hạnh phúc chứ đừng bao giờ hành động thủ thuật bất lương.

Hiện nay chúng ta đang sống trong một thế giới với nhiều cuộc khủng hoảng và lo âu sợ hãi. Nhờ sự phát triển vượt bực của nền khoa học và kỹ thuật hiện đại, đời sống vật chất của chúng ta đã tiến bộ rất nhiều. Nhưng nếu so sánh với cuộc sống tinh thần thuộc nội tâm thì còn quá yếu kém chẳng có tiến bộ gì bao nhiêu. Tại nhiều quốc gia, những hành động khủng bố, hãm hiếp, trộm cướp và giết người v..v..đã trở thành những căn bịnh kinh niên. Nhiều người than phiền rằng tình trạng đạo đức đã suy đồi và tội ác lại tăng trưởng trong xã hội chúng ta ngày nay. Mặc dù đời sống vật chất bên ngoài của chúng ta đã tiến bộ rất cao và ngày càng tiếp tục phát triển nhưng trong khi đó chúng ta lại xao lãng không quan tâm đến việc tu sửa cải đổi nội tâm.

Thời xưa, ảnh hưởng thiệt hại của chiến tranh rất ít. Ngày nay, do sự tiến bộ về khoa học, kỹ thuật vật chất bên ngoài, nên sự tàn phá của nó thật là khủng khiếp, ngoài sức tưởng tượng. Khi tôi đến viếng thăm thành phố Hiroshima ở Nhật Bản, mặc dù tôi có nghe biết qua về vụ nổ bom nguyên tử tại đó nhiều thập niên trước đây, nhưng lúc bấy giờ khi nhìn chứng kiến tận mắt cảnh trí điêu tàn và được tiếp xúc với các nạn nhân còn sống sót, tôi mới cảm nhận sâu xa về hành động tàn ác kinh khủng huỷ diệt sự sống nhân loại của con người gây nên bởi một cuộc chiến tranh nguyên tử. Lòng tôi cảm thấy rất buồn và vô cùng xúc động khi nghĩ đến một thứ vũ khí thực khủng khiếp mà người ta đã sử dụng để tàn sát đồng loại. Mặc dù chúng ta có thể xem một vài cá nhân như là kẻ thù, nhưng với nhận thức sâu xa hơn, chúng ta biết rằng kẻ thù đó cũng là con người. Họ ước mong sống trong hạnh phúc và họ có quyền hưởng điều đó. Khi nhìn thấy và nghĩ tưởng đến cảnh trí điêu tàn của thành phố Hiroshima, vào lúc bấy giờ tôi tin rằng sự sân si và thù hận của con người sẽ không giải quyết được vấn đề gì cả.

Hận thù không thể khắc phục và diệt trừ bởi tâm thù hận. Một người đang tức giận, nếu bạn đáp trả họ bằng sự giận dữ, kết quả rất tai hại. Ngược lại, nếu chúng ta kiềm chế được tánh nóng nảy, bày tỏ sự khoan dung, tha thứ với tình thương thì không những bạn cảm thấy tâm mình an lạc mà còn giúp làm giảm bớt sự căm giận nơi người đó. Những cuộc khủng hoảng trên thế giới cũng không thể giải quyết bằng tâm sân hận mà bởi sự thông cảm, hiểu biết và lòng từ bi chân thực. Ngay cả những vũ khí giết người tàn ác chúng ta đang có, tự chúng không thể gây chiến tranh được mà do bàn tay con người điều khiển, dưới sự thúc đẩy và sai khiến từ nơi ý tưởng độc ác của họ. Thực vậy, mọi hành động thiện ác, xấu hay tốt đều do tâm con người làm chủ.

Nếu tìm hiểu sâu xa hơn, quý vị sẽ nhận thấy rằng mọi việc đều bắt nguồn từ trong tâm của các bạn. Cho nên điều quan trọng trước tiên là chúng ta cần kiểm soát ý nghĩ của mình. Ở đây, tôi không nói đến việc theo dõi, làm chủ ý tưởng như trong khi các bạn đang ngồi thiền mà bằng cách loại bỏ tư tưởng hận thù và phát tâm từ bi thương yêu giúp đỡ kẻ khác cũng như nghĩ đến sự đồng nhất thể, giống nhau của mọi người. Chẳng hạn dân chúng Tây Phương khi nhìn những người trong khối Đông Âu Cộng Sản thuộc Liên Bang Xô Viết thì các bạn nên xem họ như anh chị em của mình. Ngược lại, từ phía Liên Xô cũng nghĩ rằng, những người thuộc các nước Tây Phương tự do đều là bà con thân quyến của họ. Với tư tưởng đoàn kết thân hữu như vậy, mặc dù chưa có thể giải quyết tức thì mọi sự tranh chấp đối nghịch giữa hai khối Cộng Sản và tự do, nhưng chúng ta cứ tin tưởng và hết sức cố gắng để thực hiện. Chúng ta cần phổ biến sự hiểu biết và thông cảm này qua báo chí và truyền hình.

Chúng ta không nên sử dụng cơ quan truyền thông quảng cáo để tạo sự giàu sang cho riêng mình mà cần nghĩ đến việc làm hữu ích lợi tha hầu góp phần mang lại phúc lợi cho nhân loại. Các bạn không phải chỉ nghĩ đến việc kiếm được nhiều tiền. Hẳn nhiên tiền là cần thiết, nhưng mục đích chân chính có tiền là để giúp đỡ cho người nghèo khổ. Đôi khi quý vị quên không để ý tới những kẻ khốn cùng và chỉ nhớ đến tiền bạc mà thôi. Đây là điều không mấy tốt đẹp.

Hơn nữa, tất cả chúng ta đều muốn có hạnh phúc và ai cũng biết rằng lòng hận thù không mang lại sự bình an. Chỉ có tình thương mới giúp tâm con người an lạc. Chẳng kẻ nào thích phiền muộn âu lo, nhưng vì do vô minh con người gây nhân ác, làm hại kẻ khác để rồi chuốc lấy quả báo khổ đau. Khi nổi cơn giận dữ chúng ta sẽ đánh mất sự khôn ngoan và không còn sáng suốt để xét đoán mọi việc. Nhờ có trí tuệ chúng ta sẽ nhận thức được hành động của mình phải trái, đúng hay sai, không những chỉ ngay hiện tại mà cả mười, hai mươi hay một trăm năm trong tương lai. Nhưng khi tâm chứa đầy sân hận thì chúng ta sẽ mất hết lý trí không còn khả năng nhận thức, hiểu biết chân chính nữa.

Nếu ai như vậy, thực là điều đáng buồn, vì tuy cơ thể vật chất là thân người, nhưng họ thiếu đời sống tinh thần tâm linh. Khi đã có cái thân tứ đại này, quý vị cần phát triển bảo vệ năng lực trí tuệ của nó. Muốn được vậy hành giả nên tu tập, kiềm chế ác tính sân hận và nuôi dưỡng tâm từ bi. Nhờ luôn luôn biết tỉnh thức, chúng ta có thể kiểm soát, diệt trừ được lòng thù hận.

Chẳng hạn, hiện nay bạn là người rất dễ nổi cơn bực tức khi gặp một việc nhỏ không vừa ý. Nhưng do sự hiểu biết sáng suốt và thường xuyên tỉnh thức, bạn có thể khống chế, đè nén tánh giận dữ đó. Nếu bạn thường hay nóng giận trong vòng mười phút bạn cố gắng giảm xuống còn tám phút. Tuần tới năm phút và tháng sau chỉ có hai phút. Rồi cuối cùng là con số không. Đây là phương pháp chúng ta luyện tập để kiềm chế giữ cho mình không sanh tâm sân giận. Và chính tôi cũng đã áp dụng cách thức tu tập như vậy.

Điều rõ ràng là mọi người đều muốn có tâm an lạc, nhưng vấn đề là bằng cách nào để chúng ta đạt được niềm vui ấy. Chắc chắn không thể có, khi tâm các bạn đầy hận thù và chúng ta chỉ cảm thấy an vui khi lòng tràn ngập tình thương. Từ đó dẫn đến kết quả xây dựng được một gia đình an lạc: hạnh phúc giữa cha mẹ và con cái, vợ chồng ít gây gỗ, tranh chấp cãi cọ và khỏi lo việc đưa nhau ra toà ly dị. Cuộc sống gia đình êm thắm này sẽ mang lại sự đoàn kết, hoà hợp và thương yêu cho toàn thể mọi người trong cộng đồng quốc gia. Trên bình diện thế giới, sự hiểu biết, kính trọng, tin tưởng và thông cảm lẫn nhau giữa các nước sẽ dẫn đến sự đoàn kết và hợp tác trong nỗ lực chung để giải quyết các cuộc tranh chấp và khủng hoảng trên toàn cầu. Tất cả những việc này chúng ta có thể làm được.

Tuy nhiên trước tiên, chúng ta cần phải tu tập, cải đổi từ trong tâm của chúng ta. Nhiều nhà lãnh đạo các quốc gia đã cố gắng hết sức để giải quyết những vấn đề khó khăn, nhưng khi giải quyết được việc rắc rối này thì lại tạo ra cuộc khủng hoảng khác. Lắm khi ổn định ở vùng này chúng ta lại gây nên sự xung đột tại khu vực khác. Đã đến lúc tất cả chúng ta nên cố gắng tìm mọi phương pháp hoà bình để giải quyết các cuộc khủng hoảng tranh chấp khắp nơi trên thế giới hiện nay. Hẳn nhiên thực là điều rất khó khăn để gây một phong trào hướng dẫn mọi người khắp toàn cầu giữ được tâm bình an, nhưng đó là con đường duy nhất và không có cách nào khác. Nếu tìm được một giải pháp thực tế và dễ dàng hơn thì quá tốt, nhưng hiện nay vẫn chưa có. Nếu dùng vũ khí để có thể mang lại nền hoà bình thực sự và lâu dài thì chúng ta nên biến đổi các hãng xưởng chế tạo vật dụng thành nơi sản xuất vũ khí hết. Nhưng điều đó chúng ta vẫn không thể thực hiện được.

Hơn nữa, chúng ta không nên dự trử các kho vũ khí. Bởi lẽ, một khi vũ khí được sản xuất và cất chứa thì tương lai, sớm hay muộn sẽ có người sử dụng đến chúng. Một vài kẻ nghĩ rằng nếu không dùng thì quý vị đã phí phạm mất hàng triệu đô la chế tạo khí giới cho nên cuối cùng người ta bắt buộc phải dùng đến và nhiều trái bom được thả xuống; kết quả là vô số người dân vô tội đã bị sát hại thảm thương. Một người bạn kể cho tôi biết rằng tại Beirut (xứ Lebanon) có một thương gia đầu tư vào công việc chế tạo loại bom tự sát không ngoài mục đích để kiếm tiền. Do đó mà hằng ngày có khoảng mười, mười lăm hay một trăm dân nghèo vô tội đã bị giết chết trên các đường trong thành phố. Hành động tàn ác này của ông ta đã gây ra là do vô minh, không biết quý trọng mạng sống con người hay nói khác, là thiếu tình thương và lòng từ bi.

Cho nên, mặc dù sự thành đạt một nền hoà bình qua việc tu tập cải đổi nội tâm nơi con người là điều rất khó làm, nhưng đó là phương pháp duy nhất cần phải thực hành nếu nhân loại muốn nhìn thấy một thế giới hoà bình lâu dài. Dù cho trong kiếp này tôi chưa thành đạt, nhưng tôi hy vọng các thế hệ tương lai và nhiều đời kế tiếp chúng ta sẽ thực hiện được nền hoà bình vĩnh cữu đó cho nhân loại. Tôi nghĩ mặc dầu khó khăn và điều ấy xem như ảo tưởng, nhưng rất cần thiết và bổ ích, bởi vậy chúng ta phải nỗ lực cố gắng. Do đó đi tới đâu tôi cũng cổ võ cho lý tưởng hoà bình thế giới này và khuyến khích mọi người thuộc đủ thành phần trong xã hội nên tích cực hưởng ứng.

Mỗi chúng ta có trách nhiệm đối với sự tồn vong của nhân loại. Chúng ta nên xem mọi người như anh chị em ruột thịt, đừng bao giờ gây đau khổ mà chỉ nên tìm cách mang lại hạnh phúc cho họ. Nếu các bạn không thể hy sinh hoàn toàn quyền lợi của mình vì sự an lạc của kẻ khác, thì ít ra quý vị cũng đừng làm điều gì gây tai hại cho họ. Chúng ta nên nghĩ đến tương lai và sự phúc lạc của nhân loại.

Nếu các bạn cố gắng diệt trừ được lòng tham lam, tánh keo kiết, bỏn xẻn và mở rộng tình thương bố thí giúp đỡ những kẻ khác, thì cuối cùng quý vị sẽ cảm thấy tâm mình vô cùng an lạc. Tôi thường nói những người ích kỷ ngu muội chỉ nghĩ đến quyền lợi bản thân cho nên họ gặt lấy kết quả không mấy gì tốt. Trái lại, những kẻ vị kỷ sáng suốt luôn luôn tưởng nghĩ và thường hay cứu giúp mọi người nghèo khổ, do đó mà lúc nào tâm của họ cũng an vui và hạnh phúc. Đây là tôn giáo đơn giản của tôi, chẳng cần giáo lý cao siêu hay điện thờ Phật to lớn. Chùa của chúng ta là tâm từ bi. Triết lý của chúng ta là tình thương.