04. Từ quyển Sổ tay của Krishnamurti, Paris, tháng chín 1961

Từ quyển Sổ tay của Krishnamurti,
Paris, tháng chín 1961

Ngày 6 tháng chín

Mặt trời vừa bắt đầu ló dạng qua những đám mây, còn sớm vào buổi sáng và tiếng gầm rú hàng ngày của xe cộ vẫn chưa bắt đầu; trời đang mưa và bầu trời xám xịt. Trên mái hiên nhỏ mưa đang rơi lộp độp và gió thật mát mẻ. Đang đứng trong chỗ núp, nhìn ngắm con sông trải rộng và những chiếc lá mùa thu, kìa cái khác lạ đến, giống một lóe sáng và ở lại một khoảng thời gian rồi biến mất. Thật lạ lùng là cái khác lạ đã trở nên mãnh liệt và thực sự. Nó thực sự như những nóc nhà này cùng hàng trăm ống khói. Trong nó có một sức mạnh thôi thúc kỳ lạ; bởi vì sự tinh khiết của nó, nó thật mãnh liệt, sức mạnh của vô nhiễm mà không gì có thể hủy diệt được. Và nó là một phước lành.

Hiểu biết hủy diệt tánh khám phá. Hiểu biết luôn luôn trong thời gian, trong quá khứ; nó không bao giờ có thể mang lại tự do. Nhưng hiểu biết cần thiết, để hành động, để suy nghĩ và nếu không có hành động sự tồn tại không thể có. Nhưng hành động dù khôn ngoan, ngay thẳng và cao quý đến chừng nào chăng nữa sẽ không mở cánh cửa đến sự thật. Không có một con đường dẫn đến sự thật; nó không thể mua được qua bất kỳ hành động nào và cũng không qua bất kỳ tinh lọc nào của tư tưởng. Đạo đức là trật tự duy nhất trong một thế giới mất trật tự và phải có đạo đức, mà là một chuyển động của không-xung đột. Nhưng tất cả những việc trên sẽ không thể mở cánh cửa dẫn đến bao la đó. Tổng thể của ý thức phải tự-làm trống không chính nó khỏi tất cả hiểu biết, hành động và đạo đức của nó; không phải làm trống không nó vì một mục đích, để kiếm được, để thấu triệt, để trở thành. Nó phải giữ được trống không mặc dù vẫn vận hành trong thế giới hàng ngày của tư tưởng và hành động. Từ trống không này, tư tưởng và hành động phải đến. Nhưng trống không này sẽ không mở cánh cửa. Phải không có cửa cũng không có bất kỳ nỗ lực nào để vươn tới. Phải không có trung tâm trong trống không này, vì trống không này không có đo lường, chính trung tâm mới biết đo lường, cân nhắc, tính toán. Trống không này vượt khỏi thời gian và không gian; nó vượt khỏi tư tưởng và cảm thấy. Nó đến một cách yên lặng, không dễ dàng nhận biết, giống như tình yêu; nó không khởi đầu và kết thúc. Nó ở đó không thể thay đổi được và không thể đo lường được.

Ngày 8 tháng chín

Ngay cả các vì sao cũng có thể trông thấy được trong thị trấn có đèn sáng trưng này và có những âm thanh khác ngoài tiếng gầm rú của xe cộ – tiếng gù gù của những con chim bồ câu và tiếng chíp chíp của những con chim sẻ; có những mùi khác ngoài mùi khí monoxide – mùi của những chiếc lá mùa thu và hương thơm của những đóa hoa. Có vài ngôi sao trên bầu trời và những đám mây tơi xốp sáng sớm nay và theo cùng chúng là sự xuyên thấu mãnh liệt đó vào chiều sâu của cái không biết được. Bộ não tĩnh lặng, tỉnh táo đến độ nó có thể nghe được những âm thanh yếu ớt nhất và vì tĩnh lặng nên không còn khả năng ngăn cản, có một chuyển động không từ nơi nào đến và tiếp tục, qua bộ não, vào chiều sâu không biết được nơi từ ngữ mất hết ý nghĩa của nó. Nó quét sạch bộ não và tiếp tục vượt khỏi thời gian và không gian. Người ta không đang mô tả một tưởng tượng, một giấc mộng, một ảo ảnh nhưng một sự kiện thực sự đã xảy ra, nhưng cái gì đã xảy ra không là từ ngữ hay sự mô tả. Có một năng lượng đang bốc cháy, một sức sống tức khắc và bùng nổ và cùng nó là chuyển động xuyên thấu này. Nó giống như một cơn gió khủng khiếp, thu gom sức mạnh và cuồng nộ khi nó quét ngang, gây hủy diệt, tinh lọc, để lại một trống không vô hạn. Có ý thức trọn vẹn về toàn bộ sự vật và có một sức mạnh và vẻ đẹp lớn lao; không là sức mạnh và vẻ đẹp được xếp đặt vào nhau nhưng của một cái gì đó hoàn toàn tinh khiết và không thể hủy diệt được. Theo đồng hồ nó kéo dài mười phút nhưng nó là một cái gì đó không thể ước lượng bằng thời gian.

Mặt trời mọc giữa vẻ lộng lẫy của những đám mây, sinh động lạ thường và màu sắc sâu đậm. Tiếng gầm rú của thị trấn vẫn chưa bắt đầu và những con chim bồ câu và chim sẻ đã ra khỏi tổ. Bộ não nông cạn lạ lùng; tư tưởng dù sâu sắc và tinh tế bao nhiêu, dẫu vậy nó cũng được sinh ra từ nông cạn này. Tư tưởng bị giới hạn trong thời gian và thời gian thì tầm thường; chính tầm thường này xuyên tạc ‘thấy’. Thấy luôn luôn tức khắc, giống như hiểu, và bộ não được đặt vào nhau bởi thời gian, ngăn cản và cũng xuyên tạc thấy. Thời gian và tư tưởng không thể tách rời; kết thúc được cái này, bạn kết thúc cái kia. Tư tưởng không thể bị phá hủy bởi ý chí vì ý chí là tư tưởng trong hành động. Tư tưởng là một việc và cái trung tâm từ đó tư tưởng nảy sinh là một việc khác. Tư tưởng là từ ngữ và từ ngữ là sự tích lũy của ký ức, của trải nghiệm. Nếu không có từ ngữ liệu có tư tưởng không? Có một chuyển động không từ ngữ và nó không thuộc tư tưởng. Chuyển động này có thể được diễn tả bởi tư tưởng nhưng nó không thuộc tư tưởng. Chuyển động này hiện hữu khi bộ não tĩnh lặng nhưng tỉnh táo, và tư tưởng không bao giờ có thể tìm hiểu được chuyển động này.

Tư tưởng là ký ức và ký ức là những phản hồi được tích lũy và vì thế tư tưởng luôn luôn bị quy định dù nó có thể tưởng tượng nó được tự do nhiều đến chừng nào chăng nữa. Tư tưởng là máy móc, bị trói chặt vào cái trung tâm của hiểu biết riêng của nó. Khoảng cách tư tưởng bao phủ lệ thuộc vào hiểu biết và hiểu biết lại luôn luôn là cái còn lại của ngày hôm qua, của chuyển động đã qua rồi. Tư tưởng có thể chiếu rọi hình ảnh của chính nó vào tương lai nhưng nó lại bị trói chặt vào ngày hôm qua. Tư tưởng dựng lên nhà tù riêng của nó và sống trong nó, dù nó ở trong tương lai hay trong quá khứ, hào nhoáng hay đơn giản. Tư tưởng không bao giờ có thể yên lặng, vì bản chất của nó là khuấy động, luôn luôn đẩy tới và lùi lại. Bộ máy của tư tưởng luôn luôn chuyển động, ồn ào hoặc yên lặng, trên bề mặt hoặc được che giấu. Nó không thể tự làm kiệt sức. Tư tưởng có thể tự lọc sạch, kiểm soát những lang thang của nó; có thể chọn lựa phương hướng riêng cho nó và tuân phục vào môi trường nó đang sống. 

Tư tưởng không thể vượt khỏi chính nó; nó có thể vận hành trong những lãnh vực chật hẹp hoặc rộng rãi nhưng nó sẽ vẫn luôn luôn ở trong những giới hạn của ký ức và ký ức lại luôn luôn bị giới hạn. Ký ức phải chết đi phần tâm lý, phía bên trong, nhưng chỉ vận hành phía bên ngoài. Phía bên trong, phải có chết và phía bên ngoài nhạy cảm với mọi thách thức và đáp trả. Sự quan tâm phía bên trong của tư tưởng ngăn cản hành động.

Ngày 9 tháng chín

Muốn có một ngày đẹp trong thị trấn dường như chẳng khi nào tìm được; không có được một đám mây trên bầu trời, mặt trời ấm áp và những con chim bồ câu đang sưởi ấm trên mái nhà nhưng tiếng ầm ĩ của thị trấn liên tục không thèm xót thương. Cây cối cảm giác không khí mùa thu và những chiếc lá đang chuyển màu, chầm chậm và yếu ớt, không một chút lo âu. Đường phố đông nghẹt những con người, luôn luôn chăm chú vào những cửa hàng, chẳng có bao nhiêu người nhìn ngắm bầu trời; họ trông thấy nhau khi họ đi qua nhưng họ chỉ quan tâm đến bản thân, họ trông như thế nào, họ tạo ấn tượng gì; đố kỵ và sợ hãi luôn luôn hiện diện bất kể tính cách của họ, bất kể hình dáng chải chuốt của họ. Những người lao công quá mệt mỏi, nặng nề và lầm bầm. Và những cái cây um tùm dựa vào bức tường của một viện bảo tàng dường như hoàn toàn trọn vẹn trong chính chúng; con sông bị chặn lại bởi xi măng và những tảng đá dường như hoàn toàn dửng dưng. Những con chim bồ câu no đủ, khệnh khạng oai vệ theo phong cách riêng của chúng. Và thế là một ngày đã trôi qua ngoài đường phố, trong văn phòng. Một thế giới của đơn điệu và tuyệt vọng, kèm theo những tiếng cười qua mau. Vào buổi tối, đài kỷ niệm, đường phố, đều lên đèn nhưng có một trống rỗng vô bờ bến và đau khổ không chịu đựng được.

Có một chiếc lá vàng trên vỉa hè, vừa rơi xuống; nó vẫn còn mang đầy hơi hướng mùa hè và mặc dù trong chết nó vẫn còn rất đẹp; không một phần nào bị úa tàn, toàn thân vẫn còn nguyên vẹn hình thể và duyên dáng của mùa xuân nhưng nó có màu vàng và sẽ khô héo vào buổi chiều. Vào sáng sớm, khi mặt trời vừa ló dạng trong bầu trời quang đãng, có một lóe sáng của cái khác lạ, cùng phước lành và vẻ đẹp của nó còn ở lại. Không phải tư tưởng đã nắm bắt được nó và giam giữ nó mà vì nó đã để lại dấu ấn trên ý thức. Tư tưởng luôn luôn phân chia và cái gì nó giam giữ luôn luôn là một phần, như ký ức. Nó không thể quan sát tổng thể; từng phần không thể thấy tổng thể và dấu ấn của phước lành không có lời nói và không thể truyền đạt qua từ ngữ, qua bất kỳ kí hiệu nào. Tư tưởng sẽ luôn luôn thất bại trong nỗ lực muốn khám phá, muốn trải nghiệm cái vượt khỏi thời gian và không gian. Bộ não, bộ máy của tư tưởng có thể yên lặng; bộ não rất năng động có thể yên lặng; bộ máy của nó có thể chạy rất chậm. Sự yên lặng của bộ não, dù vẫn rất nhạy cảm, là cốt lõi; chỉ sau đó tư tưởng mới có thể tự gỡ rối và bặt tăm. Kết thúc của tư tưởng không là chết; vì chỉ vậy mới có thể có được vô nhiễm, trong sáng; một chất lượng mới mẻ cho tư tưởng. Chính chất lượng này kết thúc đau khổ và tuyệt vọng.