07. Saanen, 4 tháng tám 1965

Saanen, 4 tháng tám 1965

Krishnamurti: Người nào đó đã phát biểu rằng người ta muốn sống trong một kích thước khác, rằng người ta có lẽ đã cảm thấy một chất lượng nào đó trong suốt những nói chuyện này, hay dạo bộ một mình trong cánh rừng, hay trong liên hệ với người nào đó, và nói, ‘Ước gì tôi có thể duy trì việc đó và không rơi lại kích thước cũ’. Có một mâu thuẫn giữa trải nghiệm, cảm giác của một kích thước khác đó, và kích thước thực sự, sự thật. Nếu chúng ta có thể xóa sạch sự mâu thuẫn, vậy thì chúng ta sẽ không có một khoảnh khắc mà trong suốt khoảnh khắc đó có một cảm giác của một kích thước khác và luôn luôn có một nỗ lực để vươn tới nó. Nếu chúng ta tiếp cận những câu hỏi này và cố gắng tìm ra liệu có thể loại bỏ hoàn toàn sự mâu thuẫn, cả tại những mức độ thuộc tầng ý thức bên trong lẫn tầng ý thức bên ngoài, vậy thì có lẽ chúng ta sẽ đang sống và không đang so sánh. Chúng ta sẽ tìm hiểu một câu hỏi đó chứ?

Làm thế nào người ta nhận biết được sự mâu thuẫn này nếu người ta tỉnh táo và nhạy cảm? Điều gì bảo cho bạn rằng bạn đang ở trong một trạng thái của mâu thuẫn? Bạn trở nên tỉnh táo bởi vì người nào đó bảo cho bạn hay bởi vì nó gây ra đau khổ? Bạn muốn theo đuổi một vui thú, và trong chính sự theo đuổi của vui thú đó bạn trở nên tỉnh táo được rằng có một mâu thuẫn? Bạn muốn theo đuổi một sự việc, tuy nhiên hoạt động của bạn, sống hàng ngày của bạn, kéo bạn ra khỏi nó? Người ta phải tìm ra làm thế nào người ta trở nên tỉnh táo.

Chúng ta sẽ tìm hiểu điều này từng bước một. Chúng ta sẽ không đạt đến bất kỳ kết luận nào. Chúng ta sẽ học hành khi chúng ta đang nhìn ngắm, khi chúng ta đang tìm hiểu, và thế là không có kết luận tại khúc cuối. Bởi vì nếu người nào đó bảo cho tôi rằng tôi đang ở trong một trạng thái của mâu thuẫn, điều đó có một ảnh hưởng hoàn toàn khác hẳn.

Nếu tôi có một lý tưởng của không-bạo lực, của hòa bình, và tôi đang bạo lực, có một mâu thuẫn, hay hai sự ham muốn này kéo nhau trong những phương hướng khác, và có một xung đột. Sống chỉ rõ cho tôi, hay người nào đó bảo cho tôi, rằng tôi đang ở trong một trạng thái của mâu thuẫn. Tôi có lẽ trở nên nhận biết được sự mâu thuẫn này qua một nỗ lực, qua một đau khổ, qua đang tạo ra một điều chỉnh giữa sự kiện và lý tưởng. Đó là một trạng thái. Hay có lẽ có một nhận biết được sự mâu thuẫn này mà không có bất kỳ kích động nào. Lúc này đối với hầu hết chúng ta nó là gì? Một biến cố đánh thức cái trí đến trạng thái mâu thuẫn của nó, hay cái trí, không có biến cố, nhận biết được sự mâu thuẫn riêng của nó? Bây giờ chúng ta sẽ tìm hiểu vấn đề đầu tiên trước và sau đó đến vấn đề thứ hai.

Chúng ta biết sự mâu thuẫn qua một biến cố, hoặc dễ chịu hoặc đau khổ. Tôi có một hình ảnh, một lý tưởng, một khuôn mẫu cố định của cách cư xử, và biến cố nào đó xảy đến mà mâu thuẫn tất cả điều đó. Vậy là tôi bị đau khổ. Tôi nói, ‘Tôi đang ở trong một trạng thái của mâu thuẫn’, và đầy lo âu cố gắng vượt qua sự mâu thuẫn đó, hoặc bằng cách bắt buộc sự kiện, mà là bạo lực của tôi, điều chỉnh chính nó đến lý tưởng, hoặc bằng cách xóa sạch lý tưởng, chỉ để lại sự kiện.

Qua công thức đã được thiết lập của cách cư xử, hoặc những thói quen riêng của tôi, có một hình ảnh của tôi nên làm gì, tôi phải là gì, và sau đó một biến cố xảy ra phía bên ngoài của hình ảnh đó mà mâu thuẫn với hình ảnh. Bởi vì trạng thái mâu thuẫn tạo ra đau khổ, tôi muốn loại bỏ nó. Tôi hoặc là điều chỉnh sự kiện, biến cố, đến cái hình ảnh, hoặc tôi xóa sạch hoàn toàn hình ảnh và không còn trung tâm nào cả.

Ai là thực thể mà nói, ‘Tôi phải điều chỉnh sự kiện đến lý tưởng’, hay, ‘Tôi phải xóa sạch lý tưởng’? Tôi có ba vấn đề được bao gồm: sự kiện, lý tưởng, và thực thể mà nói, ‘Tôi phải loại bỏ sự mâu thuẫn, hoặc bằng cách xóa sạch lý tưởng hoặc bằng cách chỉ chấp nhận sự kiện’. Bây giờ tôi phải tìm ra thực thể đó là ai. Chừng nào thực thể đó còn tồn tại, sẽ phải có sự mâu thuẫn.

Người hỏi: Sự mâu thuẫn không liên quan đến bất kỳ thứ gì cả. Mâu thuẫn tự-tồn tại trong chính nó.

Krishnamurti: Chúng ta sắp sửa đến điểm đó. Trước hết, chúng ta hãy rõ ràng về điểm này. Có hình ảnh, ‘tôi nên là gì’, lý tưởng, và có sự kiện rằng tôi đang bạo lực. Tôi sẽ xóa sạch lý tưởng tôi đã tạo ra đó và thế là chỉ giải quyết sự kiện. Ai là thực thể mà nói, ‘Tôi phải xóa sạch và chỉ giải quyết sự kiện’? Nếu tôi không hiểu rõ thực thể, trung tâm mà điều khiển, trung tâm đó sẽ luôn luôn ở trong trạng thái của mâu thuẫn hay tạo ra mâu thuẫn. Bây giờ, trung tâm đó là ai? Trung tâm đó là gì?

Người hỏi: Nó không là bộ phận của bạn?

Krishnamurti: Đúng, thưa bà, nhưng bạn là gì? Đó là gì?

Người hỏi: Cái gì đó ngáng đường, cái gì đó phải vượt qua.

Krishnamurti: Hãy theo dõi, thưa bà, chúng ta đang tự-hỏi chính mình rằng trung tâm đó là gì mà nói, ‘Tôi không được ở trong trạng thái của mâu thuẫn, vì vậy tôi sẽ xóa sạch lý tưởng với mục đích để không bị mâu thuẫn’. Tuy nhiên trung tâm vẫn còn ở đó, và chúng ta đang hỏi cấu trúc của nó, bản chất của nó là gì.

Chúng ta sẽ tìm ra, học hành về nó mới mẻ lại. Đó là cách duy nhất để học hành. Bạn có lẽ đã suy nghĩ về nó, bạn có lẽ đã đạt được những kết luận về nó, nhưng nếu bạn như thế, bạn đã chấm dứt học hành. Lúc này chúng ta đang học hành về trung tâm mà tạo ra sự mâu thuẫn, liệu bạn xóa sạch lý tưởng hay bỏ qua sự kiện. Trạng thái của cái trí sắp sửa học hành về nó phải là rằng nó thực sự không biết trung tâm đó là gì. Bạn có lẽ đã biết nó ngày hôm qua, nhưng nếu chúng ta đem theo hiểu biết của hôm qua đó, chúng ta sẽ không thể khám phá nó thực sự là gì hôm nay. Nó có lẽ đã chuyển động; nó có lẽ đã thay đổi; nó có lẽ đã tự-sửa đổi chính nó; nó có lẽ không tồn tại. Vì vậy muốn tìm ra, muốn học hành về trung tâm đó ngày hôm nay, chúng ta phải được tự do khỏi ngày hôm qua, được tự do khỏi những kết luận của ngày hôm qua. Vì vậy những cái trí của chúng ta phải yên lặng, hoàn toàn phẳng lặng, tỉnh táo, với nghi vấn đó. Sau đó chúng ta sẽ có thể học hành về nó – sau đó chúng ta là đang học hành về nó.

Cái gì là trung tâm đó mà luôn luôn đang tạo tác sự mâu thuẫn, người kiểm duyệt, mà nói, ‘Điều này đúng’, ‘Điều này sai’, ‘Tôi phải làm điều này’, ‘Điều này nên là’, ‘Tôi không được thương yêu’, ‘Tôi phải thương yêu’, ‘Tôi có hạnh phúc’, ‘Tôi phải sống trong một kích thước khác’, ‘Tôi đã lắng nghe, nhưng tôi không nhận được’? Chuyển động đó là gì?

Người hỏi: Nó là chuyển động của đang-biết.

Krishnamurti: Chúng ta đang đưa ra một câu hỏi rất khó khăn. Những người cổ xưa đã nói nó là linh hồn, đại ngã, nó là Thượng đế, nó là tốt lành, nó là tội tổ tông. Bạn có ý nói rằng bạn sẽ gạt bỏ tất cả điều đó thật mau lẹ và nói nó là điều này? Đầu tiên bạn phải biết những người khác đã nói gì về nó và tìm ra liệu có bất kỳ sự thật nào trong nó. Nếu bạn chỉ lặp lại điều gì những người huyền bí nói, những người mà tin tưởng Thượng đế, chân lý, linh hồn, siêu ngã, vậy thì bạn chẳng đến đâu cả. Bạn không hứng thú sự lặp lại của uy quyền nào đó. Nếu nó chỉ là truyền thống, bạn quẳng nó đi. Bạn tìm hiểu và đến một mấu chốt nào đó; bạn bắt gặp nó hoàn toàn không-biết, yên lặng. Bạn muốn học hành về nó; và để học hành, bạn thấy rằng một yên lặng tuyệt đối là cần thiết trước khi bạn có thể quan sát. Liệu bạn có thể yên lặng mà không bị bắt buộc và bị thúc đẩy để yên lặng, liệu bạn có thể yên lặng một cách tự phát, để tìm ra chuyển động đó là gì?

Người hỏi: Tôi nghĩ rằng hiểu biết trở thành trung tâm.

Người hỏi 2: Tại sao lại có những bàn luận? Nó trở thành vô ích.

Người hỏi 3: Nó tùy thuộc nguyên tắc của hòa hợp.

Krishnamurti: Thưa các bạn, tôi e rằng các bạn đang không thâm nhập nghi vấn này. Các bạn chỉ đang phát biểu điều gì các bạn cảm thấy, điều gì các bạn suy nghĩ.

Người hỏi: Cái trí là trung tâm của sự mâu thuẫn, cái trí mà đã thâu lượm hiểu biết, cái trí mà đã tạo tác những hình ảnh, cái trí mà đã thiết lập một đấng cứu rỗi, cái trí mà suy nghĩ rằng có vĩnh cửu và không-vĩnh cửu. Chính cái trí ở trong một trạng thái của mâu thuẫn.

Krishnamurti: Bây giờ, hãy chờ một chút! Bạn đã phát biểu điều đó. Bạn đã học hành được gì về nó? Bạn đã phân tích nó, cảm thấy của bạn về nó, và đã nói nó là cái trí. Bạn đã dùng từ ngữ và thực hiện một câu phát biểu. Bạn đã học hành được gì? Bạn đã học hành được bất kỳ điều gì? Bạn nói chính là cái trí mà ở trong một trạng thái của mâu thuẫn, cái trí mà đã thâu lượm hiểu biết, cái trí mà tin tưởng, cái trí mà là Thiên chúa giáo, Tin lành giáo, cộng sản, người không-tin tưởng, người tin tưởng, cái trí mà tạo tác hình ảnh. Đó là một sự kiện thực sự hay một ý tưởng?

Người hỏi: Nó là sự ham muốn thuộc tầng ý thức bên trong cho tự do?

Krishnamurti: Không, thưa bà. Có một câu phát biểu được đưa ra rằng nó là cái trí, cái trí gồm có hiểu biết. Điều gì khiến bạn nói nó là cái trí?

Người hỏi: Tôi đã tìm hiểu.

Krishnamurti: Tôi đang hỏi bạn. Một cái trí đang hỏi cái trí khác. Làm thế nào bạn biết rằng nó là cái trí? Điều gì khiến bạn nói nó là cái trí.

Người hỏi: Chúng tôi đã được chỉ bảo.

Krishnamurti: Bạn đã được chỉ bảo? Tôi cũng đã được chỉ bảo rằng có một thế giới tuyệt vời khi tôi chết, nhưng tôi phải sống trong thế giới này. Khi bạn nói, ‘cái trí’, hoặc bạn đã nhận ra sự kiện – đã nhận ra nó như bạn nhận ra cơn đói, và vì vậy sự nhận ra có giá trị – hay bạn chỉ đang phỏng đoán và đang nói rằng nó là cái trí. Trong trường hợp đó bạn không đang học hành. Vì vậy trước khi bất kỳ người nào trong chúng ta trả lời rằng nó là cái trí, hình ảnh, tình trạng bị quy định, khuôn mẫu mà đã được thiết lập như một người Thiên chúa giáo, như một người Tin lành giáo, như một người cộng sản, chúng ta phải học hành về nó, học hành, không chỉ đưa ra một câu phát biểu. Trước khi chúng ta hiểu rõ chủ đề đặc biệt này, chúng ta phải tìm ra cái trí là gì mà sắp sửa học hành về nó.

Hãy theo dõi, người con trai của tôi, người con gái của tôi, người mẹ của tôi, người bà của tôi, bất kỳ người nào, không được khỏe mạnh, không được hạnh phúc, không đang hành động đúng đắn, và tôi bị buồn bực. Từ sự buồn bực dó, tôi muốn làm điều gì đó – giúp đỡ người đó, nắm tay người đó. Nhưng nếu tôi bị bực bội, tôi không thể giải quyết sự kiện như một sự kiện, một cách không cảm xúc, không cảm tính, không ngu dốt. Vì vậy nó quan trọng rất nhiều, khi câu hỏi này được đặt ra cho bạn, bạn đang lắng nghe như thế nào. Hoặc bạn lắng nghe cùng một kết luận, cùng một ý tưởng mà bạn có trước rồi về trung tâm đó là gì, hoặc bạn nói, ‘Tôi thực sự không-biết; chúng ta hãy tìm hiểu nó’. Nếu bạn thực sự không-biết, bạn tiếp cận chủ đề bằng một cái trí tươi trẻ, không phải bằng một cái trí rã rời mà đã phỏng đoán rồi, mà bị quy định rồi.

Vì vậy điều gì gây hứng thú nhiều hơn nghi vấn mà trong trường hợp này là sự mâu thuẫn, là trạng thái của cái trí mà quan sát nó. Nếu bạn quan sát một cái cây, điều gì quan trọng nhiều hơn chính cái cây là bạn quan sát nó như thế nào. Trạng thái của cái trí là gì khi đối diện với câu hỏi của sự mâu thuẫn này?

Người hỏi: Đó là nơi sự khó khăn hiện diện, bởi vì dường như rất đơn giản rằng cái trí phải yên lặng.

Krishnamurti: Hãy yên lặng! Hãy yên lặng! Hãy, hãy, đừng nói! Bạn thấy, tất cả các bạn đều nói, các bạn không thực hiện. Hãy yên lặng!

Người hỏi: Khi ông nói, ‘Hãy yên lặng’, ông đang cố gắng gây ấn tượng cho chúng tôi sự quan trọng của yên lặng.

Krishnamurti: Tôi không đang gây ấn tượng nó cho bạn. Hãy theo dõi, tôi không biết tiếng Trung quốc. Tôi làm gì? Cái trí của tôi trống không; tôi không-biết. Tôi bắt đầu học hành khi tôi theo dõi. Nhưng bạn không đang làm việc đó.

Người hỏi: Tôi nghĩ rằng nếu ông quan sát cái trí của ông, trong cùng khoảnh khắc đó ông trở nên yên lặng.

Krishnamurti: Thưa bà, hãy yên lặng, không trở nên yên lặng. Hãy quan sát, chủ đề là sự mâu thuẫn, tại sao những con người sống trong mâu thuẫn. Chúng ta đã nói có một hình ảnh cố định đã được thiết lập, một công thức, và sự kiện hàng ngày gây mâu thuẫn công thức đó. Nếu cái trí muốn học hành làm thế nào để sống mà không có mâu thuẫn – thực sự sống mà không có mâu thuẫn – vậy thì nó phải tiếp cận bằng do dự, bằng bình thản, bằng yên lặng. Và khi nó làm như vậy, giống như lúc này tôi đang làm, có vấn đề, và có cái trí mà hoàn toàn yên lặng, không đang biết về vấn đề. Tôi hỏi sự yên lặng lạ thường này là gì, sự yên lặng lạ thường này mà đang quan sát vấn đề là gì. Nó bị thúc giục? Cái trí đã thúc giục yên lặng đó với mục đích để loại bỏ vấn đề và sống trong một trạng thái của hòa hợp không còn mâu thuẫn, hay yên lặng đó là tự nhiên? Nếu nó là tự nhiên, không bị thúc giục, không bị bắt buộc để được tự nhiên, vậy thì có một trung tâm? Có một trung tâm mà ở trong một trạng thái của mâu thuẫn? Trung tâm đã sẵn là sự mâu thuẫn. Và nếu chỉ có sự yên lặng mà quan sát mâu thuẫn đó, vấn đề đó, liệu yên lặng đó là một trạng thái tự nhiên, hay liệu nó bị thúc giục bởi cái trí mà muốn sống trong một trạng thái của hòa hợp? Nếu nó không tự nhiên, sự mâu thuẫn lại bắt đầu.

Vì vậy liệu cái trí có thể tiếp cận bất kỳ vấn đề nào – cuộc sống, cái cây, người vợ, người chồng – hoàn toàn bằng sự yên lặng? Đây là một trong những sự việc khó khăn nhất phải thực hiện, tuy nhiên người ta lại thấy rằng bất kỳ sự tiếp cận nào khác phải nuôi dưỡng sự mâu thuẫn. Chúng ta luôn luôn đã tiếp cận chủ đề qua trạng thái tích cực: nó là hiểu biết, nó là hình ảnh, nó là cái trí, nó là cái này, nó là cái kia – và vân vân, và vân vân. Nhưng lần này chúng ta thâm nhập sâu hơn một tí. Chúng ta đã nói yên lặng. Liệu yên lặng là sự phủ nhận của ồn ào, sự phủ nhận của đồn đại, sự khước từ của cái này và cái kia, với mục đích để được yên lặng? Tôi phải tìm ra ý nghĩa của sự phủ nhận này là gì mà không là tích cực, hướng dẫn, nhưng việc đó phải tồn tại trong sống. 

 Một cái trí tốt lành thực sự vừa tích cực lẫn tiêu cực; nó vừa cả đàn ông lẫn đàn bà, không chỉ là đàn ông, hay chỉ là đàn bà. Những người Hy lạp có một từ ngữ, và những người Ấn độ giáo cũng có một từ ngữ. Họ biểu tượng hóa nó trong những hình ảnh của họ và thế là đã đánh mất nó. Khoảnh khắc bạn đưa nó ra những từ ngữ, đưa nó vào những hình ảnh, nó không còn nữa. Nhưng nếu bạn bắt đầu học hành và tiếp tục học hành, học hành, học hành, sau đó bạn có lẽ đưa nó ra những từ ngữ, nhưng nó sẽ không bao giờ chết.
Vậy là chúng ta sẽ hiểu rõ một yên lặng mà không là sự đối nghịch của ồn ào, không là sự đối nghịch của đấu tranh liên tục, và muốn hiểu rõ điều đó, người ta phải hiểu rõ toàn cấu trúc của sự phủ nhận.