2. Truyện 34 - 66

* 34 *
THÂU NGẮN ĐƯỜNG ĐI

Làng thôn kia cách kinh thành
Tính ra trăm dặm quả tình xa xôi
Trong làng có một giếng khơi
Nước trong, ngon ngọt khác đời lâu nay,
Vua ra lệnh dân làng này
Phải lo chở nước mỗi ngày về kinh
Cho vua uống với triều đình.
Dân làng từ đó tội tình khổ đau
Tới lui mệt mỏi dãi dàu
Chịu đời không thấu rủ nhau trốn dần
Đến phương xa cho yên thân,
Trưởng thôn làng biết chuyện dân muộn phiền
Nên ông triệu tập dân liền
Họp thành đại hội một phiên bất thường
Ông tuyên bố giọng khẩn trương:
“Bà con đừng có tìm đường đi đâu
Tôi vào gặp vua thỉnh cầu
Xin tìm biện pháp giúp mau dân làng
Đổi thay khoảng cách con đường
Đang dài trăm dặm còn chừng sáu mươi
Bà con đi lại thảnh thơi
Không còn khó nhọc như thời xưa kia.”
Sau khi hội họp trở về 
Trưởng thôn làng vội vã đi vào triều
Yêu cầu vua chỉ một điều
Đổi thay khoảng cách đường theo ý làng.
Nhà vua phê chuẩn dễ dàng
Chỉ thay tên gọi quãng đường này thôi
“Một trăm” nay gọi “sáu mươi”,
Dân nghe tin đó mọi người đều vui
Tự nhiên cảm thấy gần rồi
Dù trong thực tế có lời rỉ tai:
“Đường như cũ, vẫn còn dài
Nào đâu rút ngắn sao ai cũng mừng?”
Dân làng nghe rõ tỏ tường
Chẳng tin lời đó, đồng lòng tin vua
Cùng nhau ở lại làng xưa
Không hề còn muốn di cư đổi rời.
*
 Truyện này thí dụ người đời
Phát tâm Chánh Pháp tu thời thiết tha
Luân hồi, sinh tử mong qua
Nhưng thời gian học thấy là dài thay
Nên mệt mỏi, rồi loay hoay
Nửa đường thoái chí ngưng ngay tu hành.
Đức Như Lai rất tinh anh
Nhất thừa Ngài lại nói thành ra ba
Hàng hạ căn khắp gần xa
Nghe xong cảm thấy thật là dễ tu.
Sau khi họ chứng Tiểu thừa
Như Lai mới dạy đúng như ban đầu
Rằng: “Phật Pháp đã từ lâu
Nhất thừa là đúng, có đâu ba thừa
Nhớ rằng Sự Thật từ xưa
Luôn luôn chỉ một, hầu như vậy rồi.”
Người tu lúc đó nghe lời
Lòng tin tưởng Phật tức thời vững thêm
Đường tu Chánh Đạo an nhiên
Đại thừa Bồ Tát tiến lên tâm thành.

* 35 *
THẤY BÓNG
TRONG GƯƠNG

Có người nghèo khổ quá trời
Nợ nần vay mượn khắp nơi ngập đầu
Cách nào trả nợ nổi đâu
Chỉ còn biện pháp trốn mau cho rồi,
Một ngày y đến một nơi
Cánh đồng bát ngát, không người, vắng hoang
Y nhìn thấy một cái rương
Mở xem thấy thật bất thường lạ thay
 Ngọc ngà châu báu trong đây
Kho tàng quý giá đựng đầy cả rương.
Nắp rương gắn một cái gương
Lòng y hồi hộp vui mừng kể chi
Y thò tay vào rương kia
Định tâm lấy của báu đi cho rồi
Chợt y thấy hiện một người
Trong gương thấp thoáng, vẻ thời gớm ghê
Như dọa nạt, như hăm he,
Thật ra là bóng của y trong này,
Y kinh hãi vội dừng tay
Tâm tràn lo sợ, giọng đầy hoang mang
Nói cùng người hiện mặt gương:
“Ta cho là ở trong rương không người
Ai dè lại thấy có ngươi
Thật là kỳ quái lạ đời xưa nay.”
Nói xong y vội chạy ngay
Bỏ đi nơi khác xa đây tức thời.
*
Truyện này thí dụ người đời
Bị bao phiền não cuốn trôi buộc ràng
Nên khốn khổ, nên lầm than
Mất đi phúc đức, tiêu tan duyên lành
Quay cuồng trong chốn tử sinh
Ma vương chủ nợ dập dình ngày đêm
Muốn cầu giải thoát ngay liền
Nên theo Phật Pháp thuận duyên tu hành
Vun cội phúc, tạo giống lành
Được như rương báu quả tình khác chi
Nhưng rồi lại bị mê si
Khư khư cố chấp nghĩ suy “thân mình”
Cái “ta” tưởng có thật tình
Hay đâu nào khác bóng hình trong gương.
Tu hành như vậy lầm đường
Thiền định, đạo phẩm thân thương xa lìa
Cùng bao công đức trôi đi
So cùng kẻ được rương kia khác nào.

* 36 *
LẦM MÓC CON MẮT

Có chàng nọ thuở xa xưa
Lên trên núi thẳm luyện tu lâu đời
Đạt thành pháp thuật tuyệt vời
Có tài khám phá dưới nơi đất bằng
Ngọc ngà, châu báu, kho tàng
Dù chôn vùi đó đã hằng bao lâu.
Vua nghe chuyện lạ trình tâu
Rất là mừng rỡ, có đâu ngại ngần
Bèn ra lệnh cho quần thần
Đi mời chàng đó về luôn triều đình
Để lưu chàng lại nước mình
Nhờ tìm của báu thật tình khẩn trương
Hiện chôn vùi khắp bốn phương
Hầu mong đất nước phú cường mau thôi.
Đại thần thời đó có người
Nhận trao sứ mạng tức thời đi ngay
Quả nhiên tìm được chàng này
Nhưng ông không thỉnh về ngay cung vàng
Chỉ đưa tay rất phũ phàng
Móc ra cặp mắt về dâng vua mình.
Đại thần ngu ngốc tâu trình:
“Hạ thần đã móc mắt anh chàng rồi
Chàng này phải ở lại thôi
Muốn đi khỏi nước chẳng rời được đâu.”
Vua nghe, ngán ngẫm, lắc đầu
Lấy làm bất mãn phán mau đôi lời:
“Nhà ngươi khờ dại quá trời
Ý ta muốn thỉnh mời người tài ba
Chính vì cặp mắt chàng ta
Có tài khám phá ngọc ngà, báu châu
Dù chôn giấu dưới đất sâu
Nay ngươi làm vậy chàng đâu thấy gì,
Mắt khi đã hủy hoại đi
Không dùng chàng được việc chi nữa rồi.”
*
Truyện này thí dụ ở đời
Tín đồ đạo Phật lắm người nhận ra
Thầy tu đạo đức cao xa
Tu thân khắc khổ rừng già núi sâu
Thấy phi thường, đáng phục sao
Cho nên cung kính rước mau về nhà 
Cúng dường tâm nguyện thiết tha
Rõ đâu làm vậy thật là lầm đây
Chỉ gây trở ngại cho thầy
Vốn tu khắc khổ lâu nay quen rồi
Khiến thầy bị hại thêm thôi
Huỷ tiêu giới hạnh, buông trôi pháp lành
Khó mà đắc quả viên thành.
Tại gia Phật tử tinh anh rất cần
Tránh mù quáng, tránh sai lầm
Để mà hộ pháp muôn phần đúng thay
Thanh cao giới, định các thầy
Đừng làm hoen ố mà gây tội tình.

* 37 *
GIẾT TRÂU

Một người nuôi đã từ lâu
Hai trăm năm chục con trâu tốt lành
Thả ra ăn cỏ đồng xanh
Thông thường trâu chỉ ăn quanh cùng bầy.
Một hôm có cọp tới đây
Vồ đi một chú trâu ngay tức thì
Rồi ăn thịt mất trâu kia
Người nuôi trâu thấy, nghĩ suy trong lòng:
“Trâu ta đã mất một con
Giờ không đủ số ta còn tiếc chi
Bầy trâu dùng chẳng được gì.”
Thế là người đó xua đi cả bầy
Rơi vào vực thẳm thảm thay
Chết không sót lại trong tay con nào.
* 
Truyện này thí dụ giống sao
Xuất gia có vị đã vào Cửa Không
“Giới cụ túc” đã thọ xong
Hai trăm năm chục giới mong giữ gìn
Rồi sau bất cẩn lỡ quên
Phạm vào một giới thời nên sửa mình
Để quay về chốn tịnh thanh,
Tiếc thay vị đó tu hành lầm sai
Không hề xấu hổ cùng ai
Ăn năn, sám hối đồng thời cũng lơ
Lại lầm tưởng rất mê mờ:
“Phạm vào một giới, bây giờ cần chi
Một khi giới hạnh khuyết đi
Giới điều còn lại ích gì giữ thêm.”
Thế là từ đó ngang nhiên
Phạm bao giới luật. Não phiền gia tăng.
Tu hành mê muội đáng thương!

* 38 *
BẢO NƯỚC ĐỪNG CHẢY

Chàng kia lê bước dọc đường
Rất là khát nước, thấy hang cận kề
Suối dòng trong đó tràn trề
Nước trong leo lẻo tuôn về cửa hang
Chảy vào thùng hứng sẵn sàng
Thùng ngoài hang đó, nước dâng tràn đầy
Anh chàng kê miệng uống ngay
Sau khi đỡ khát chỉ tay vào thùng
Nói rằng: “Ta đã đủ dùng
Nước ơi ngưng lại, xin đừng chảy thêm.”
Nhưng mà nước vẫn tự nhiên
Chảy thêm ra mãi liên miên chẳng dừng
Anh chàng tức bực vô cùng
Om sòm chửi rủa bên thùng nước kia.
Mọi người thấy thế cười chê
Trách anh: “Sao lại làm chi điên khùng
Lánh đi nơi khác là xong
Không cần bảo nước nguồn ngừng chảy ra.”
*
Ngẫm xem trong cõi ta bà
Tử sinh tham ái người ta đắm chìm
Nước tanh “ngũ dục” uống thêm
Đôi khi cảm thấy buồn phiền chán chê
Thầm mong ma “ngũ dục” kia
“Sắc, thanh, hương, vị, xúc” thì dừng chân
 Mong đừng tuôn chảy tới gần,
Tiếc thay “ngũ dục” vẫn luôn quấy rầy.
Chúng sinh muốn toại ý này
Giác quan cần phải ra tay đề phòng,
“Thân” gìn giữ, chớ buông lung,
Duyên trần dính líu “tâm” dừng lại thôi,
 “Ý” đừng vọng tưởng sự đời
Trong lòng nhơ bợn tức thời xả ngay
Mới mong diệt “ngũ dục” này
Thoát đường trụy lạc tràn đầy thương đau
Thoát mầm tội lỗi hố sâu,
Thoát nhanh phiền não, thoát mau mê lầm.

* 39 *
SƠN TƯỜNG

Một ngày nọ có anh chàng
Đến chơi nhà người bạn thường thân quen
Nhìn lên tường vách kế bên
Thấy sơn bóng loáng đẹp thêm bội phần
Ráo khô, sạch sẽ, sáng ngần
Chàng lên tiếng hỏi bạn thân chủ nhà:
“Vách tường tô trát đẹp ra
Anh dùng chi vậy để mà sơn đây?”
Bạn chàng lên tiếng giãi bày:
“Tôi dùng cám trộn với ngay nước bùn.”
Chàng nghe bèn nghĩ thầm luôn:
“Sơn tường bằng cám mà còn tốt sao
Nếu dùng nguyên lúa thay vào 
Trộn bùn chắc tốt hơn bao nhiêu lần.”
Chàng về nhà chẳng ngại ngần
Mang nhiều thóc lúa trộn luôn cùng bùn
Trét lên vách, thấy lạ lùng
Vách tường không phẳng, vô cùng khó coi
Chỗ này lõm, chỗ kia lồi
Lại thêm sứt mẻ nhiều nơi thật kỳ,
Thế là không được việc chi
Bao nhiêu lúa tốt mất đi tiêu rồi.
*
Truyện này thí dụ ở đời
Hiểu lầm Phật Pháp lắm người vụng tu
Tưởng mình tài giỏi có thừa
Rời xa chánh pháp từ xưa rạng ngời
Khổ tu nhưng chỉ hại thôi!
Lấy thêm thí dụ có người phàm phu
Được nghe thuyết pháp thời ưa
Thánh nhân truyền dạy: “Phải tu pháp lành
Thân này hãy xả cho nhanh
Thời sau khi chết sẽ sinh lên Trời
Hay là giải thoát cuộc đời.”
Phàm phu lại hiểu lầm lời thánh nhân
Để rồi tự sát bản thân
Tưởng rằng phước báu được phần hưởng thêm,
Tưởng rằng sẽ được sinh Thiên,
Than ôi kết quả thấy liền đớn đau
Thân mình lỡ hủy còn đâu
Tu hành không được chút nào! Dại thay! 

* 40 *
NGƯỜI SÓI ĐẦU
TÌM THUỐC

Chàng kia bị bệnh sói đầu
Không còn một sợi tóc nào buồn thay,
Mùa Đông tuyết lạnh phủ đầy
Mùa hè tia nóng gắt gay đỉnh đầu
Lại thêm muỗi cắn canh thâu
Anh chàng đau đớn, buồn rầu kể chi.
Nghe đồn có vị lương y
Giỏi nghề chữa bệnh sói kia lâu rồi
Trị thêm nhiều bệnh rất tài
Bệnh dù khó trị ông thời thành công.
Chàng bèn tìm đến nhờ ông:
“Tôi đây đầu sói vô cùng đớn đau
Nghe đồn thầy giỏi từ lâu
Có tài chữa bệnh sói đầu lành ngay
Xin thầy thương xót ra tay
Chữa cho tôi khỏi bệnh này thầy ơi.”
Vị lương y nọ tức cười
Lột luôn mũ đội trên nơi đầu ngài
Khoe đầu sói cũng như ai
Xong rồi lên tiếng khoan thai nói rằng:
“Đầu ta cũng sói, thấy chăng
Và ta đau khổ cũng hằng bao lâu,
Nếu ta trị được sói đầu
Thời ta đã chữa ta mau khỏi rồi.”
*
Truyện này thí dụ ở đời
“Sinh, già, bệnh, chết” con người tránh đâu
Bệnh “vô thường” khổ ngập đầu
Con người do đó muốn cầu trường sinh
Nhưng mà lại mắc vô minh
Không tìm Phật học pháp lành thánh nhân
Đạo thoát ly rất siêu quần
Mà rồi mù quáng dấn thân, quay đầu
Tìm phường ngoại đạo thỉnh cầu
Dầu cho hay biết họ đâu tốt lành
Họ chưa giải thoát chính mình
Vẫn trôi lăn chốn quẩn quanh luân hồi
Vẫn còn sinh tử nổi trôi
Làm sao mà cứu được người khác đây.

* 41 *
HAI CON QUỶ
TRANH VẬT

Có hai con quỷ trong vùng
Bất ngờ lượm được giữa rừng của rơi:
“Một rương quý thật tuyệt vời,
Một cây gậy báu, một đôi guốc thần”
Con nào cũng muốn giành phần
Cùng nhau tranh chấp vô ngần hung hăng.
Bấy giờ có kẻ đi ngang
Dừng chân, chạy đến hỏi han đôi lời:
“Chúng bay giành giật tơi bời
Vậy thời ba món đồ nơi chốn này
Có công dụng tốt sao đây?”
Hai con quỷ trả lời ngay tức thì:
“Cái rương quý hoá kể chi
Làm ra được những món gì ta mong
Thức ăn, quần áo, mền mùng
Với bao tài sản vô cùng thiết thân,
Còn cây gậy quý bội phần
Với cây gậy đó anh cầm trong tay
Bao thù địch quy phục ngay
Dám đâu chống cự. Gậy hay tuyệt trần,
Còn mang đôi guốc vào chân
Thời anh có thể đằng vân lên trời
Cưỡi mây bay khắp mọi nơi
Chỉ trong nháy mắt đã rời đi xa.”
Nghe xong kẻ lạ thiết tha
Bảo hai con quỷ: “Để ta giúp liền
Chúng bay hãy tạm cảm phiền
Lánh xa vài phút là yên chuyện rồi
Quay về ta sẽ xử thôi
Ta công bình lắm, người đời biết danh.”
Quỷ tin, tưởng gặp kẻ lành
Cùng đi nơi khác. Tranh giành tạm ngưng.
Ngờ đâu kẻ đó gian hùng
Hắn thâu ba báu vật trong tay rồi
Ôm rương, cầm gậy đồng thời
Chân mang guốc báu nhắm trời bay lên,
Từ hư không hắn cúi nhìn
Cười hai quỷ nọ đứng bên mé rừng
Rồi lên tiếng nói vang lừng:
“Chúng bay hiện tại đều cùng bằng nhau
Hưởng công bình rồi còn đâu
Không còn chi để đối đầu đua tranh!”
Hai con quỷ giận cùng mình
Bó tay, mất của, nay đành chịu thôi.
*
Hãy xem “bố thí” ở đời
So cùng rương quý ngẫm thời khác chi
Chính nhờ nhân bố thí kia
Tư tài hưởng dụng tức thì phát sinh.
Hãy xem “thiền định” nhiệt tình
Ví như gậy báu dẹp nhanh não phiền
Tham, sân, si giặc cuồng điên
Gậy kia hàng phục được liền khó đâu.
Hãy xem “trì giới” trước sau
Ví như guốc báu đưa vào cõi Thiên
Giữ gìn giới luật cho chuyên
Niết Bàn tịch tịnh là miền chờ ta.
Hai con quỷ tựa tà ma
Tựa phường ngoại đạo gần xa tranh giành
Tìm cầu quả báo an lành
Đều không toại nguyện. Khó thành đạt thay.
Chỉ riêng những kẻ hàng ngày
Tu hành bố thí với đầy thành tâm
Lại thêm trì giới thật chăm
Rồi thêm thiền định quanh năm chuyên cần
Mới mong chứng đạo Niết Bàn
Thoát ly khổ não, dâng tràn an vui.

* 42 *
CHE DA LẠC ĐÀ

Có thương gia nọ đi buôn
Cùng hai đệ tử giắt con lạc đà
Ra xứ ngoài, tới phương xa
Tìm đường sinh sống thật là khó khăn
Hàng mang theo quý vô vàn
Lụa tơ, thảm tốt, chăn màn đẹp thay
Lạc đà được xử dụng ngay
Bao nhiêu hàng quý chất đầy trên lưng.
Nhưng đi mới được nửa đường
Lạc đà bỗng chết, đoàn ngừng lại đây
Ông thương gia vội ra tay
Lạc đà bị lột da dày đem phơi.
Xong ông đi trước luôn thôi
Còn hai đệ tử kia thời đi sau
Khi đi ông dặn đôi câu:
“Hai con cố gắng cùng nhau xem chừng
Da này quý giá vô cùng
Chăm nom cẩn thận để dùng nay mai
Hãy căng da để mà phơi
Kẻo da ẩm ướt không người nào ưng.”
Khi ông vừa mới đi xong
Trời mưa bỗng chốc vô cùng lớn lao
Hai chàng đệ tử lo sao
Sợ mưa tuôn nước thấm vào ướt da
Bèn mang thảm tốt, lụa là
Cùng chăn màn quý đem ra giăng liền
Phủ che ở phía bên trên
Để da khỏi ướt, khỏi phiền chủ nhân,
Họ quên da rẻ bội phần
Còn như hàng hóa ngàn lần đắt hơn
Hai chàng đệ tử không khôn
Khiến cho hàng quý mục luôn mất rồi.
*
Truyện này thí dụ ở đời
Học tu Phật Pháp lắm người dễ duôi
Giới và Định, Tuệ buông xuôi
Chỉ lo công đức tô bồi quanh năm
Nào dâng vật thực chư Tăng,
Nào xây chùa, tháp rộn ràng khắp nơi
Làm như vậy cũng tốt thôi
Nhưng mà đã bỏ gốc rồi còn chi
Để mà theo tại ngọn kia
Làm sao sinh tử thoát ly dễ dàng
Khó mà chứng quả Niết Bàn
Cho nên Phật tử đạo vàng theo tu
Ưu tiên Giới Luật phải lo
Kế là Định, Tuệ theo cho nhiệt tình
Rồi tu đến các hạnh lành
Muốn tu tài thí nên dành lại sau.
Che da lạc đà khác đâu
Ưu tiên hàng quý phải mau giữ gìn
Rồi sau mới tới da trên
Mới là hợp lý! Chớ quên điều này!

* 43 *
MÀI ĐÁ

Có người thuở trước quyết tâm
Mỗi ngày mài đá chuyên cần hăng say
Đá kia viên thật lớn thay
Mài nhiều năm đá giờ đây nhỏ rồi
Thành con trâu làm đồ chơi
Dùng vào việc khác đá thời ích đâu
Kẻ này lao lực dãi dầu
Thời giờ phí phạm bao lâu uổng hoài.
*
Truyện này thí dụ ở đời
Tinh cần tu học lắm người khổ công
Chỉ cầu danh lợi viển vông
Chẳng cầu đạo quả vô cùng cao siêu
Dụng công thời rất là nhiều
Mà thu hoạch chẳng bao nhiêu, đáng buồn!
Tu hành sai lạc lỡ lầm
Tăng thêm tội lỗi vô ngần đáng thương!

* 44 *
ĂN BÁNH

Đang khi đói bụng bội phần
Chàng kia ghé tiệm bánh gần một bên
Mua luôn sáu cái ăn liền
Không no, chàng muốn ăn thêm nữa rồi
Mua thêm cái thứ bảy thôi
Vừa ăn một nửa bánh thời no luôn
Bấy giờ hối hận vô ngần
Đưa tay vả miệng, lầm bầm đôi câu:
“Sao ta ngu ngốc biết bao
Tính tình cần kiệm lẽ nào quên mau
Chỉ cần nửa cái bánh sau
Ăn vào là đã no đâu cần nhiều
Nửa này ích biết bao nhiêu
Tiền mua sáu cái đầu tiên phí rồi.”
*
Truyện này thí dụ người đời
 Khổ công tu học kéo dài thời gian
Mới mong chứng ngộ đạo vàng
Quán thông chánh pháp của hàng thánh nhân,
Lắm người không chịu chuyên cần
Luyện tâm hờ hững, tu thân lơ là
Sống trong cảnh giới xót xa
Si mê cứ tưởng đó là an vui,
Giống người ăn bánh kia thôi
Tưởng ăn chỉ nửa bánh thời làm no.
Chúng sinh tăm tối âm u
Giàu sang cầu khẩn rất ư nhọc nhằn
Được lo giữ, khổ vô vàn
Đến khi bị mất lại càng đớn đau
Cả ba giai đoạn vui đâu,
Phật dạy: “Ba cõi khi nào được yên
Dục, sắc, vô sắc chớ quên
Đều là đại khổ. Đừng nên mê lầm!”

* 45 *
GIỮ CỦA

Có ông chủ tại vùng kia
Vì công việc gấp phải đi xa nhà
Nên kêu người giúp việc ra
Dặn rằng: “Ở lại thay ta dòm chừng
Phải canh cửa kỹ vô cùng
Phải coi dây buộc lừa đừng sút ra
Kẻo lừa chạy mất đi xa.”
Dặn xong mọi chuyện chủ nhà ra đi.
Vài ngày chưa xảy chuyện gì
Nhưng rồi lối xóm rất chi rộn ràng
Đờn ca, hát xướng ầm vang
Anh chàng giúp việc xốn xang cõi lòng
Biết rằng có đám hát rong
Tới đây trình diễn tưng bừng đông vui
Chàng mong muốn được đi coi
Bèn mau gỡ cánh cửa nơi mặt tiền
Lưng lừa đem buộc cửa lên
Dắt lừa ra khỏi nhà liền ngay thôi
Cùng đi xem hát, vui chơi
Tưởng rằng như vậy đúng lời chủ nhân.
Sau khi chàng đã rời chân
Thế là kẻ trộm còn chần chờ chi
Vào nhà vơ vét hết đi
Bạc tiền, đồ đạc sót gì lại đâu.
Chủ nhà trở lại hôm sau
Thấy nhà bị trộm, nghĩ sao lạ kỳ
Hỏi người giúp việc ngu si
Chàng thưa rằng: “Mọi việc thì tốt thay
Ông sai giữ cửa nhà này
Xem chừng lừa với cái dây buộc lừa
Bây giờ còn đủ thấy chưa,
Cả ba món đó coi như vẹn toàn,
Điều ông dặn tôi đã làm
Ngoài ra tôi chẳng quan tâm thêm gì.”
Chủ nghe bực bội kể chi
Đùng đùng nổi giận tức thì hét la:
“Nhà ngươi khờ dại quá mà
Ta sai canh cửa căn nhà mình đây
Tức là giữ sản nghiệp này,
Bây giờ tài vật đã bay hết rồi
Chỉ còn cánh cửa mà thôi
Dùng làm chi được hỡi người đần ngu!”
*
Truyện này thí dụ từ xưa
Phật từng khuyên dạy rất ư nhiều lần
“Sáu căn” gìn giữ tối cần
“Mắt, tai, mũi, lưỡi” và “thân, ý” mình,
Ngăn “sáu trần” khỏi hoành hành 
Sáu tên giặc cướp quả tình nguy tai.
Nhiều thầy tu chẳng nghe lời
Ngồi thiền lòng vẫn ham mồi lợi danh,
Ăn ngon, mặc đẹp thân mình
Tiền nhiều, bạc lắm thoả tình ước mơ
Khư khư ôm giữ từng giờ
Sợi dây tham ái, con lừa vô minh
“Sáu căn” cửa mở vô tình
“Sáu trần” trộm cướp gian manh nhập vào
Mang theo phiền não biết bao
Trộm đi công đức từ lâu vun trồng
Bao nhiêu đạo phẩm mất luôn
Bao nhiêu tài bảo có còn nữa đâu
Thế là khốn khó ngập đầu
Tử sinh biển khổ dãi dầu trôi lăn!

* 46 *
ĂN TRỘM TRÂU

Nhóm dân làng nọ cùng nhau
Lén đi trộm một con trâu mang về
Giết trâu ăn thịt thoả thê.
Chủ trâu bị mất vội đi kiếm tìm
Lần theo dấu đến làng trên
Gặp người nhóm đó ông liền hỏi luôn:
“Các ngươi có ở làng không?”
Trộm trâu cả bọn đều cùng chối ngang:
“Chúng ta không có cái làng.”
Chủ trâu nghe vậy vội vàng hỏi mau:
“Trong làng có một cái ao
Các ngươi đã giết con trâu trên bờ?”
Trộm trâu đáp chẳng chần chờ:
“Chúng ta không có ao mà nói chi.”
Chủ trâu: “Bên cạnh ao kia
Bụi cây một đám rậm rì mọc đây?”
Trộm cười: “Không có bụi cây.”
Chủ trâu hỏi bọn gian này: “Các ngươi
Trộm trâu ở phía Đông thôi?”
“Phía Đông không có!” trộm thời chối ngay.
Chủ trâu lại hỏi: “Bọn bay
Trộm vào chính ngọ, giữa ngày chứ chi?”
Trộm trâu lại chối luôn đi:
“Giữa ngày? Chính ngọ? Làm gì có trưa!”
Chủ trâu: “Chuyện lạ từ xưa
Các ngươi chối cãi về hùa cùng nhau
Không có làng, không có ao
Và không cây. Cũng nghe sao hợp tình,
Nhưng trong vũ trụ quanh mình
Phương Đông không có nghe thành kỳ khôi.
 Giữa ngày, chính ngọ, trưa rồi
Các ngươi cũng nói trưa thời có đâu
Thế là dễ đoán ra mau
Toàn lời gian dối trước sau cả bày
Chối làm chi, khó tin thay
Tụi bay ăn trộm trâu này của ta.” 
Nghe xong cả bọn gian tà
Cúi đầu nhận tội khó mà chối quanh.
*
Người theo Phật Pháp tu hành
Sau khi phá giới, gian tình chối nhanh
Không hề cải dữ làm lành
Không hề sám hối tâm thành sửa sai
Loay hoay tìm cách chối dài
Để rồi kết cuộc mọi người đều hay
Bao nhiêu tội ác lộ ngay
Chết sa địa ngục, đọa đày, đau thương.
Riêng ai thành khẩn hoàn lương
Nguyện lời giữ giới, tìm đường tu thân
Mới mong tiến lại được gần
Con đường giải thoát vô ngần quang vinh.

* 47 *
GIẢ TIẾNG CHIM KÊU

Thuở xưa trong một quốc gia
Đến ngày lễ lớn thật là vui tươi
Chị em phụ nữ khắp nơi
Ganh đua khoe sắc, mọi người điểm trang
Hoa sen xanh đẹp vô vàn
Hoa này quý giá nên càng hiếm hoi.
Tại kinh thành có một người
Nghèo, nhưng yêu vợ, cả đời mến thương
Khi ngày lễ tới rộn ràng
Các bà sửa soạn điểm trang sẵn rồi
Cùng nhau chuẩn bị hoa tươi
Sen xanh đắt giá hiếm hoi lạ kỳ
Vợ chàng nghèo chợt nghĩ suy:
“Tiền đâu mua nổi hoa kia bây giờ
Thế là thể diện tiêu ma.”
Nàng bèn than thở xót xa cùng chồng:
“Cần hoa trang điểm vô cùng
Nếu anh mà kiếm thành công chuyện này
Vợ anh mãi mãi còn đây
Không thời ly dị chia tay đôi đàng.”
Anh chồng nghe nói bàng hoàng
Sợ rằng sẽ mất cô nàng vợ xinh
Chợt chàng nghĩ tới hoàng thành:
“Trong vườn thượng uyển quả tình lắm hoa
Loài hoa vợ muốn thiết tha
Ta vào bẻ trộm chắc là được luôn
Trong ao có nhiều chim muông
Khi ta vào đó tìm đường hái hoa 
Nếu người canh gác biết ra
Thì ta giả tiếng chim là xong thôi
Tài ta bắt chước lâu đời
Giả chim lên tiếng hót thời giống y.”
Nghĩ xong không ngại ngần chi
Nhắm vườn thượng uyển chàng đi tới liền
Lẻn vào ao, hái hoa sen
Đang khi bẻ trộm chẳng hên chút nào
Chàng làm mặt nước lao xao
Quân canh nghe thấy tới ao hỏi rằng:
“Có ai trong đó phải chăng?”
Giật mình, hoảng loạn nên chàng quên đi
Quên không hót giả chim kia
Lại lên tiếng đáp tức thì: “Tôi đây
Là chim sống ở ao này.”
Thế là mọi chuyện lộ ngay mất rồi
Quân canh nghe thấy tiếng người
Xuống ao bắt trộm tức thời khó đâu
Giải vào vua và trình tâu
Xin vua trị tội để mau răn đời.
Dọc đường chàng mới trổ tài
Hót như chim chóc chẳng sai chút nào
Quân canh cười nhạt nói mau:
“Bây giờ giả tiếng chim đâu ích gì.”
*
Ở đời đáng làm việc chi
Làm ngay đừng đợi đến khi muộn màng
Thời cơ qua, chuyện lỡ làng
Bấy giờ hối hả chẳng mang lợi về.
Nhiều người làm ác kể chi
Không hề hối cải tính bề hoàn lương
Khi gần chết mới tìm đường
Ăn năn quá muộn, đáng thương vô cùng
Trễ rồi, hối cũng bằng không
Bao nhiêu quả dữ chớ mong van nài!

* 48 *
CHÓ VÀ CÂY

Chó kia ngủ dưới gốc cây
Chợt đâu gió thổi gãy ngay một cành
Rơi trên lưng chó thình lình
Khiến cho chó bị hoảng kinh thất thần
Chạy qua chỗ trống ở gần
Nằm dài nghỉ mệt tấm thân biếng lười
Mắt thời vẫn nhắm lại thôi
Không cần biết đến cành rơi lưng mình
Chẳng cần ngó cây rung rinh
Nơi đây ngơi nghỉ thoả tình dài lâu,
Đến chiều chó mới ngóc đầu
Và rồi mở mắt nhìn mau bốn bề
Thấy xa xa gió thổi về
Hàng cây, nhánh lá tức thì nhẹ rung 
Như chào mừng trên không trung
Chó bèn tự nhủ: “Cây mong ta về
Cành đang vẫy gọi trên kia.”
Thế là chó chẳng còn chi ngần ngừ
Nhắm qua phía gốc cây xưa
Chạy về nằm lại coi như bình thường.
*
Người tu học quyết một đường
Quyết theo Phật pháp, đạo vàng chuyên tâm
Nếu thay đổi là lỡ lầm,
Khi thầy quở trách phải cần lắng nghe
Không nên tự ý bỏ đi
Để rồi gặp khó khăn thì quay lui,
Ăn năn trở lại đúng rồi
Nhưng mà đi lại ngược xuôi bao lần
Uổng thời gian, mệt xác thân
Cực kỳ sai trái, vô ngần đáng thương.

* 49 *
VỊ TIÊN LẦM LỘN

Có hai đứa trẻ còn thơ
Cùng nhau chơi giỡn bên bờ con sông
Chợt đâu vớt được sợi lông
Nổi trên mặt nước bềnh bồng trôi xuôi
Chúng cùng tranh luận tay đôi
Đứa này quả quyết: “Đây thời là râu
Râu tiên ông khác gì đâu.”
Đứa kia cãi lại trước sau một lời:
“Đó là lông gấu đấy thôi.”
Cả hai to tiếng một hồi rất hăng
Không chịu thua, chẳng chịu nhường
Cho mình là đúng, đối phương sai lầm.
Bờ sông chợt vẳng tiếng chân
Một tiên ông tiến lại gần chốn đây
Cả hai đứa trẻ mừng thay
Thỉnh cầu ngài phán đoán ngay giúp mình.
Ngài không giải đáp ngọn ngành
Để xem hai trẻ ai rành, ai sai
Ngài thò tay vào túi ngài
Lấy ra một nắm gạo nơi túi này
Thêm vừng một nắm trong đây
Bỏ nhai trong miệng loay hoay một hồi
Rồi ngài nhổ ra tay thôi
Đưa cho hai trẻ coi nơi tay liền
Nói rằng: “Hai đứa hãy nhìn
Vật gì thật giống phân chim vô cùng
Giống phân chim sẻ lạ lùng.”
Cả hai đứa trẻ đều không hiểu gì
Tiên ông nói chẳng đúng chi
Sai câu trẻ hỏi. Lạ kỳ biết bao.
*
Truyện này tỉ dụ giống sao
Nhiều người thuyết pháp nhắm vào lý suông
Vừa mơ hồ, lại viển vông
Còn phần chánh lý thời không thuyết trình
Không mang lợi cho chúng sinh
Nhọc công, uổng phí, chính mình ích đâu

* 50 *
SỬA LƯNG GÙ

Một ngày có kẻ lưng gù
Mời thầy điều trị rất ư kịp thời
Thầy bèn lấy ít sữa tươi
Thoa đều trên khắp lưng người gù kia
Lấy hai tấm ván nặng nề
Ép chàng vào giữa, ván kè hai bên
Rồi khiêng vào để nằm lên
Trước nhà, ngay phía trên thềm hành lang,
Tay thầy ép mạnh bất thường
Chàng gù đau đớn tang thương thảm sầu
Hai tròng mắt lọt ra mau
Lưng gù nào có hết đâu. Vẫn gù!
*
Ở đời có kẻ muốn tu
Muốn làm việc phước rất ư tốt lành
Tỉ như bố thí nhiệt thành
Nhưng dùng thủ đoạn của mình bất lương
Đoạt tiền tài của thập phương 
Gian tham, bất chính, không màng khen chê
Rồi mang của cải gian kia
Cúng tăng, xây tháp và đi cất chùa
Thỉnh tượng Phật. Ngỡ nhân từ
Nhưng mà làm thế kể như sai lầm
Tạo thêm nghiệp ác trầm luân
Tăng gia khổ não vào thân tâm mình
Bao phúc đức chẳng viên thành
Cúng dường, bố thí cũng đành công toi.

* 51 *
NGƯỜI TỚ GÁI

Chủ nhân xưa có năm ông
Hùn tiền thuê kẻ làm công việc nhà
Mướn người lối xóm không xa
Đến làm tớ gái thật là tiện thay.
Thế rồi chợt đến một ngày
Một trong năm chủ bảo ngay cô rằng:
“Áo quần ta để sẵn sàng
Con lo giặt giũ kỹ càng nghe con.”
Bốn người kia cũng sai luôn
Cũng đưa quần áo không còn chờ thêm,
Áo quần một đống để bên
Cô nhìn mà thấy muộn phiền khó khăn
Khiến cô nghĩ ngợi băn khoăn:
“Khó mà một lúc giặt năm người này
Đành lần lượt, biết sao đây.”
Nghĩ xong cô giặt cho ngay người đầu.
Người thứ hai có chịu đâu
Đùng đùng nổi giận ồn ào quát la:
“Tiền thuê ta cũng bỏ ra
Sao mi chẳng giặt cho ta tức thì
Lại đi phục vụ chủ kia
Giặt riêng chủ đó làm chi ngược đời.”
Ông liền trừng phạt cô thôi
Đánh cô tớ gái mười roi thảm sầu.
Các người chủ còn lại sau
Cũng đều nổi giận theo nhau đánh đòn
Mỗi ông đánh mười roi luôn
Khiến cô tớ gái tâm hồn nát tan
Lại thêm thân xác héo tàn
Bỗng dưng gánh chịu vô vàn oan khiên.
*
Truyện này thí dụ thấy liền
Thân do phiền não nhân duyên hợp thành
Tấm thân “ngũ ấm” mong manh
Chính do “sắc, thọ, tưởng, hành, thức” kia
Cùng nhau hợp một hạn kỳ
Đem “sinh, lão, bệnh, tử” về cho thân
Thêm đau khổ, thêm gian truân
Luân phiên hành hạ muôn phần tang thương
Chúng sinh khốn đốn trăm đường
Một ngày thân rã, “vô thường” mà thôi!
Chủ nhân đếm đủ năm người
So cùng “ngũ ấm” thấy thời giống nhau,
Còn cô tớ gái đớn đau
So cùng với tấm thân đâu khác gì!

* 52 *
TRÒ VUI GIẢ DỐI

Nghe chàng nhạc sỹ trứ danh
Vua bèn triệu đến kinh thành ngày mai
Mời chàng trình tấu phô tài
Nhà vua hứa hẹn nghe rồi trả công
Tiền vàng đủ một nghìn đồng,
Anh chàng nghệ sỹ vui lòng chịu ngay.
Sau khi trình tấu tuyệt hay
Nhà vua không trả chàng này chút chi
Chàng đòi mãi chẳng được gì
Lại nghe vua nói: “Nhạc thì tuyệt luân
Ngươi trình diễn hay vô ngần
Nhưng trò vui đó muôn phần giả thôi
Toàn gian dối, chỉ nhất thời
Nên vàng ta hứa trả ngươi khác gì
Cho ngươi nghe tạm vui đi
Niềm vui cũng dối có chi thật nào.”
*
Truyện này thí dụ giống sao
Cái vui nhân thế ồn ào ngợi khen
Ngẫm ra giả dối vô biên
Cuộc đời sinh diệt biến thiên không ngừng
Chỉ là huyễn hoá, vô thường
Như là chiếc bóng trong gương hiện hình,
Như trăng dưới nước lung linh
Làm sao tìm được thật tình an vui
Chân thường vĩnh viễn ở đời?
Đó là đạo lý sáng ngời nêu gương
Ai không hiểu được tận tường
Tự sinh phiền não đáng thương vô cùng!

* 53 *
LÃO SƯ BỊ HÀNH HẠ

Thuở xưa có một lão sư
Và hai đệ tử sớm trưa theo hầu,
Chân ngài già cả nên đau
Duỗi thời khổ sở, đi sao nhọc nhằn
Phải chống nạng rất khó khăn
Nên nhờ đệ tử bóp chân cho ngài
Mỗi người bóp một bên thôi
Hai chân phải, trái hai người chia nhau.
Hai chàng đệ tử từ lâu
Mãi luôn kình chống, có đâu thuận hòa
Dù cho cùng ở chung nhà
Coi như nghiệp báo oan gia lâu đời.
Đợi ngày một kẻ đi chơi 
Kẻ kia ở lại tức thời ra tay
Đập chân bên đó gãy ngay
Cái chân mà bạn thường ngày bóp xoa.
Bạn chàng khi trở về nhà
Thấy thời giận giữ bùng ra thét gầm
Trả thù cho hả cơn sân
Đập chân còn lại chẳng cần xót xa
Cái chân mà kẻ ở nhà
Thường hay xoa bóp. Thế là hoà nhau.
Riêng ông thầy chịu đớn đau
Hai chân bị đập gãy mau hết rồi.
*
Truyện này thí dụ ở đời
Cùng tu học Phật lắm người ganh đua
Đại thừa bài xích Tiểu thừa,
Tiểu thừa lại chẳng thích ưa Đại thừa
Kình qua, chống lại dây dưa
Cùng nhau tranh chấp kể như tự mình
Đều là Phật tử thuận thành
Lại đem giáo pháp vô tình hủy tiêu.

* 54 *
ĐẦU VÀ ĐUÔI RẮN
TRANH CÃI

Đầu và đuôi rắn một hôm
Sinh ra tranh chấp om xòm vui thay,
Đuôi lên giọng nói gắt gay:
“Để ta đi trước hôm nay xem nào.”
Đầu bèn phản đối: “Lạ sao
Ta thường đi trước từ bao lâu rồi
Đuôi bò trước thấy ngược đời.”
Cả hai cãi cọ tơi bời kể chi.
Thế rồi đầu rắn cứ đi
Nhưng mà đuôi rắn dễ gì chịu đây
Quấn ngay vào khúc thân cây
Không buông, hét lớn: “Đuôi này thua ai!”
Tất nhiên đầu rắn chịu thôi
Làm sao bò được, đành mời đuôi đi.
Đuôi nào biết đến hiểm nguy
Cứ bò chẳng thiết nghĩ suy thêm phiền
Đuôi đâu có mắt để nhìn
Lần mò bò tới qua bên kia đường
Thấy đâu hầm lửa than hồng
Rơi vào bị đốt thảm thương quá trời
Toàn thân đều bị cháy thui
Đầu đuôi chú rắn đi đời nhà ma!
*
Truyện này thí dụ cho ta
Thầy trò nên sống chan hòa tương thân,
Có nhiều đệ tử sai lầm
Chê thầy già cả thiếu phần tinh anh
Cho nên trò lại muốn tranh
 Giành quyền lãnh đạo phô danh với đời
Nghĩ mình tài giỏi hơn người
Nào hay kinh nghiệm mình thời còn non
Tính tình bồng bột hãy còn
Nhiều khi giới luật cũng luôn lơ là,
Trò cầm đầu thường xảy ra
Bao nhiêu lầm lạc thấy mà đáng chê
Gánh vào thất bại ê chề
Cùng sa địa ngục não nề bản thân.

* 55 *
CẠO RÂU VUA

Một ông vua thuở xa xưa
Có chàng hầu cận rất ư trung thành
Vua tin cẩn chàng thật tình
Giữ luôn trong chốn triều đình cạnh bên.
Có lần vua ra trận tiền
Mang quân giao chiến liên miên hiểm nghèo
Chàng hầu trung tín đi theo 
Khi vua lâm nạn chàng liều tấm thân
Tỏ ra can đảm vô ngần
Cứu vua thoát hiểm bình an trở về
Nên vua cảm mến tràn trề
Muốn ban thưởng lớn không hề tiếc chi
Vua bèn hỏi chàng hầu kia:
“Nếu nhà ngươi muốn thưởng gì lớn to
Nói ra ta sẽ ban cho.”
Chàng hầu cận chẳng thẹn thò khẽ thưa
Chỉ xin được cạo râu vua
Ngoài ra chẳng muốn, chẳng ưa xin nhiều.
Vua nghe thuận ý xuôi chiều:
“Cho ngươi mãn nguyện với điều ước mong.”
Mọi người nghe chuyện trên xong
Đều chê chàng đó: “Vô cùng ngu si!
Sao không xin được phân chia
Giang sơn một nửa còn gì sướng hơn,
Hay xin làm một chức quan
Ngang hàng với chức đại thần trong cung,
Hay xin làm tướng oai phong,
Hay xin vàng bạc tiền nong thật nhiều,
Chắc là vua sẽ thuận theo
Tại sao xin chỉ một điều nhỏ nhen
Cạo râu vua, thật ươn hèn
Thật là ngu ngốc nhất trên trần đời!”
* 
Truyện này thí dụ thân người
Nếu sinh ra được nghĩ thời khó sao,
Được nghe Phật Pháp tối cao
Lại càng thấy khó gấp bao nhiều lần,
Chúng ta may mắn bội phần
Được nghe Pháp, lại mang thân con người,
Giữ thêm chút giới luật thôi
Với tâm nhỏ hẹp nghĩ thời là xong
Nghĩ rằng đã đủ vô cùng
Không cần tiến tới và không mong cầu
Niết Bàn diệu pháp thiết đâu
Si mê lầm lạc dấn sâu đời đời
Tử sinh mãi mãi lăn trôi
Ngẫm ra thật đáng chê cười lắm thay!

* 56 *
CÁI KHÔNG CÓ

Hai người bạn đang đi đường
Chợt đâu thấy có một chàng đẩy xe
Trên xe toàn những vừng mè
Xe sa xuống hố khó bề kéo lên
Chủ xe nhờ hai người liền:
“Giúp tôi kéo chiếc xe trên hố bùn.”
Hai người lên tiếng hỏi luôn:
“Chúng tôi giúp hộ chẳng còn khó chi
Nhưng mà bạn sẽ đền gì
Trả công lao kéo xe kia lên đường?”
Chủ xe bèn trả lời suông:
“Đền ơn các bạn tôi ‘không có’ gì”.
Hai người xúm xít tức thì
Kéo giùm xe khỏi hố kia dễ dàng
Giúp xong đòi chủ xe hàng
Trả công cho họ đàng hoàng trước sau:
“Cái ‘không có’ của ông đâu
Mang đền ơn chúng tôi mau lên nào.”
Chủ xe lúng túng biết bao
Đáp: “Vì ‘không có’ làm sao đáp đền.”
Một người bướng bỉnh nói liền:
“Chính ông đã hứa chớ nên nuốt lời
Hãy mang ‘không có’ cho tôi.”
Nói xong đứng đợi, tay thời chìa ra.
Chủ xe bối rối ngẩn ngơ
Tính sao giải quyết bây giờ cho xuôi.
Bạn kề bên chợt bật cười
Hiểu ra sự thật thốt lời nói ngay:
“Chúng mình hãy rời khỏi đây
Đừng đòi hỏi chủ xe này làm chi,
Chủ xe nói ‘không có’ gì
Chính là đã tặng tức thì cho ta
Tặng cái ‘không có’ đó mà
Hai chữ hợp lại chính là ‘giả’ danh.”
*
Phàm phu tục tử thường tình
Chấp vào khái niệm “không” thành vấn vương
Sa vào cảnh giới bất thường
Chỗ “vô sở hữu”, con đường mê si
Bạn kia nói “không có” chi 
Tức là “vô tướng” còn gì nữa đâu
Lại thêm “vô nguyện” trước sau
Và thêm “vô tác” ta mau hiểu liền.

* 57 *
BỊ ĐẠP RỤNG RĂNG

Phú ông giàu có trong vùng
Thuê người hầu hạ ở chung quanh mình
Họ cung kính, họ tận tình
Luôn ca tụng chủ tâm thành mãi thôi.
Phú ông có bệnh lâu đời
Cổ vương đàm rãi ông thời khạc ra
Những người hầu quanh ông ta
Mỗi lần thấy vậy thế là tranh nhau
Vội vàng chạy tới cho mau
Đạp lên đàm rãi mong sao tỏ rằng
Mình thương quý chủ như vàng,
Một chàng hầu nọ lại thường chậm chân
Bị xô lấn nên mất phần
Đạp đâu đờm rãi chủ nhân kịp thời
Trong lòng buồn bã khôn vơi
Nghĩ thầm: “Nếu đợi đàm rơi ra ngoài
Nằm trên mặt đất xong xuôi
Ta mà chạy đến trễ rồi còn chi
Khó mà đạp được đàm kia
Nếu ta đạp được trước thì hay hơn
Ông sắp nhổ, ta đạp luôn
Mới là kế hoạch tinh khôn hơn người.”
Một hôm cơ hội tới nơi
Chủ vừa đằng hắng miệng thời há to
Đàm chưa nhổ, chỉ mới ho
Chàng khờ vội vã lấn xô mọi người
Chen vào thật lẹ quá trời
Đạp lên mặt chủ. Rụng rời! Đớn đau!
Phú ông răng rớt ra mau
Sứt môi. Méo miệng. Buồn rầu hỏi ngay:
“Tại sao ngươi ác thế này?”
 Chàng khờ hầu cận chắp tay phân trần:
“Tôi thương mến chủ vô vàn
Ước mong được đạp lên đàm của ông
Nhưng chờ hoài vẫn uổng công
Bị người chen lấn khó lòng lắm thay,
Đàm ông sắp nhổ hôm nay
Tôi bèn đạp trước vào ngay miệng mồm
Mong rằng vượt kẻ khác luôn
Mới hòng thoả nguyện được lần đầu tiên.”
Phú ông nghe giận như điên
Đồng thời nghĩ lại cũng thêm tức cười.
*
Truyện này mục đích khuyên người
Làm chi cũng phải chờ thời tới tay
Không thời cơ cứ làm ngay
Khó thành công nổi, chỉ đầy sầu bi
Mỗi khi muốn làm việc chi
Phải cần quan sát, nghĩ suy đủ điều
Xem thời cơ có thuận chiều
Mới mong đạt được mục tiêu của mình.

* 58 *
CHIA CỦA

Có ông già ở nước kia
Gia đình quý phái rất chi sang giàu
Nhưng ông đau ốm từ lâu
Biết mình bệnh nặng sắp mau lìa đời
Con trai chỉ có hai người
Ông bèn gọi lại thốt lời trối trăng:
“Sau khi cha đã lìa trần
Hãy đem tài sản ra phân chia đều
Thật công bằng, hỡi con yêu.”
Ít lâu cha chết, con theo đúng lời
Như trong di chúc cha thôi
Bao nhiêu tài sản chia đôi hai phần.
Nhưng chia đều khó vô ngần
Chia đi chia lại bao lần không xong
Anh em mãi chẳng thuận lòng
Chê nhiều, chê ít mà không chịu ngừng
Thật là khó xử vô cùng
Đành nhờ ông lão trong vùng tiếp tay.
Lão ông giúp ý kiến ngay:
“Hãy theo biện pháp sau này của ta
Món nào cũng cắt đôi ra
Mỗi người một nửa thế là đều nhau
Hoàn toàn bình đẳng trước sau
Cả hai hoan hỉ còn đâu than phiền.”
Anh em nghe đồng ý liền
Cắt đôi mọi thứ luân phiên khắp nhà
Áo quần đem xé đôi ra
Xẻ từ giường chiếu, cưa qua ghế bàn
Bẻ chén bát, cắt chăn màn
Đến như tiền bạc xé làm hai luôn
Thế là chỉ một vài hôm
Bao nhiêu tài sản thấy buồn biết bao
Cắt đôi tan nát, tiêu hao
Trở thành đồ bỏ ai nào còn ham.
*
Tu Phật pháp, theo Đạo vàng
Là mong gỡ bỏ buộc ràng cho mau
Mỗi khi thuyết pháp tại đâu
Phải nên vận dụng cho sao hợp thời
Tùy nghi thay đổi từng nơi
Môn thời bình đẳng, môn thời lại không
Du di sai biệt là thường
Không nên chấp nhặt mà vương lỗi lầm.
Như bên ngoại đạo nhiều lần
Cho mình là phải chẳng cần đổi thay
Mãi theo một pháp lâu nay
Cho rằng như vậy là hay hoàn toàn
Thật là đáng tiếc vô vàn
Pháp lành bỗng chốc suy tàn ích chi.

* 59 *
XEM LÀM BÌNH

Thong dong dạo bước hai người
Cùng đi hội nghị thảnh thơi kể gì
Giữa đường thấy thợ sứ kia
Làm bình sành khéo rất chi có tài
Bình sao trông đẹp tuyệt vời
Hai người dừng bước ghé chơi xem liền
Hồi lâu, tuy muốn xem thêm 
Một người vội vã không quên lên đường
Đúng giờ tới kịp hội trường
Vào trong hội nghị sẵn sàng tham gia
Rồi sau dự tiệc xa hoa
Nhận thêm tặng phẩm thật là quý thay.
Chàng kia chẳng chịu rời ngay
Đứng yên xem thợ loay hoay làm bình
Nhởn nhơ thầm nghĩ riêng mình:
“Thợ xong một cái mới đành ra đi.”
Nhưng ông thợ đồ sứ kia
Làm xong một cái tức thì tiếp luôn
Làm thêm cái nữa trong khuôn
Và rồi lần lượt không buồn ngưng tay.
Anh chàng cứ đứng xem đây
Đến chiều, rồi tối, hết ngày chưa đi
Thế là hỏng việc còn chi
Lỡ luôn hội nghị còn gì nữa đâu
Bụng thời lại đói như cào
Không còn được chút việc nào xong xuôi.
*
Truyện này thí dụ nhiều người
Thời giờ quý báu buông trôi lẹ làng
Chỉ ham công việc buộc ràng
Cho nên chẳng chịu siêng năng tu hành,
Nơi thường tụ hội chúng sanh
Nơi mà Phật thuyết pháp lành cho nghe
Cứ lơ là chẳng chịu đi
Chỉ ham việc chẳng ích chi cho mình 
Khó mà thoát khỏi tử sinh
Khó mà chứng ngộ được nhanh Phật thừa,
Đời vô thường vẫn cứ ưa
Con đường giải thoát kể như xa vời
Trầm luân bể khổ mãi thôi
Hãy quay đầu lại kịp thời cho mau!

* 60 *
THẤY VÀNG
DƯỚI NƯỚC

Một anh chàng đi lang thang
Đến bờ ao thấy có vàng dưới đây
Miếng vàng lấp lánh đẹp thay
Chàng bèn lội xuống ao ngay tức thì
Mò trong nước kiếm vàng kia
Mò hoài chẳng thấy vàng chi dưới này
Mệt thân người, mỏi chân tay
Chàng lên nghỉ ở bụi cây trên bờ.
Hồi sau mặt nước lặng lờ
Nước ao trong trẻo hiện ra miếng vàng
Chàng nhìn xuống lại thấy ham
Đứng lên bước vội bước vàng xuống ao
Mò tìm không thấy vàng đâu
Nước ao vẩn đục, vàng nào có đây
Chàng leo lên lại gốc cây
Ngồi nhìn mặt nước nhẹ lay thèm thuồng.
Cha chàng đang đi trên đường
Chợt nhìn xuống thấy con đương thẫn thờ
Mặt ngơ ngác, vẻ bơ phờ
Cha bèn bước xuống tới bờ hỏi thăm:
“Con đang lo nghĩ gì chăng?”
Chàng bèn than thở: “Con đang mò tìm
Vàng trong ao nước hiện lên
Hai lần mò xuống chẳng nên chuyện gì
Chỉ toàn bùn, thật lạ kỳ
Vàng kia bất chợt biến đi mất rồi
Giờ đây con mệt quá trời
Chịu đời không thấu, rã rời chân tay.”
Cha nghe nói thấy lạ thay
Đến bờ ao ngó xuống đây xem liền
Mới hay cái bóng hiện lên
Bóng vàng dưới nước đang in rành rành
Suy ra vàng chắc trên cành
Trên cây gần đó rọi hình xuống thôi
Cha bèn nói: “Này con ơi
Leo tìm vàng thử trên nơi cây này.”
Chàng con không hiểu hỏi ngay:
“Vàng thời dưới nước, lên cây làm gì?”
Cha chàng giải thích cho nghe
Nói thêm: “Chim chắc tha về trên cây
Nên vàng vướng mắc tại đây.”
Chàng con nghe vậy loay hoay leo trèo
Quả nhiên thấy miếng vàng treo
Bóng in xuống nước trong veo rõ ràng.
*
Phàm phu vô trí đáng thương
Tấm thân “vô ngã” lại thường hiểu ra
Cho rằng quả thực có “ta”
Nào hay cái đó chỉ là giả thôi
Như hoa in bóng gương soi
Như trăng dưới nước nổi trôi hiện hình
Cái “ta” tưởng mãi là mình
Phàm phu ám muội quả tình lầm sai
Trôi lăn trong biển khổ hoài
Nhọc công, mệt xác. Than ôi ích gì!
Như chàng mò dưới ao kia
Khuấy bùn, quậy nước kiếm chi được vàng.

* 61 *
TẠO HÌNH NGƯỜI

Giáo đồ đạo Bà La Môn
Tuyên truyền cho mọi người luôn tin rằng
Chính là Đại Phạm Thiên Vương
Đóng vai chúa tể quyền năng vô cùng
Tạo ra muôn vật nói chung
Quyền năng sáng tạo đều trong tay ngài.
Phạm Thiên nhiều đệ tử tài
Có chàng nổi hứng tức thời một hôm
Tự mình muốn tạo ra luôn
Một sinh vật lạ với khuôn hình người
Rất kỳ dị, rất lạ đời
“Cổ thì thật nhỏ, đầu thời lại to
Bàn tay vừa lớn vừa thô
Cánh tay lại nhỏ quá ư lạ thường
Bàn chân cũng nhỏ, dài vươn
Gót chân lại lớn to hơn bội phần.”
Anh chàng đệ tử đích thân
Đem hình người đó trình luôn cho thầy
Hỏi rằng: “Hình thể người này 
Thưa thầy trông nó giống ngay thứ gì?”
Phạm Thiên bèn đáp tức thì:
“Giống như con quỷ, có chi khác nào.”
*
Phạm Thiên có tạo ai đâu
Chuyện hoàn toàn chỉ nhuốm mầu ngụ ngôn.
Chúng sinh mỗi loại đều luôn
Chính do nghiệp báo đúc khuôn ra mình
Chính nghiệp báo tạo chúng sinh.
Chư Phật thuyết pháp phân minh tỏ tường
Như “bát chánh đạo” tám đường
Không chấp “đoạn diệt” hay “thường trụ” đâu!
Nhưng mà ngoại đạo đua nhau
Chấp luôn “đoạn” với “thường” đâu ngại ngần
Để rồi lừa dối thế nhân
Những điều như thế sai lầm mãi thôi
Xa lìa Chánh Pháp mất rồi!

* 62 *
ĂN THỊT GÀ

Có người mắc bệnh dây dưa
Rất là trầm trọng, quá ư lâu ngày
Nên mời thầy thuốc thật hay
Đến nhờ xem mạch. Ông thầy phán luôn:
“Anh nên ăn thịt gà con
Bệnh thời thuyên giảm chẳng còn ngại chi.”
Bệnh nhân nghe lời lương y
Sai người vội vã chạy đi mua gà
Chợ làng cũng chẳng có xa
Gà con mua được thật là dễ thay
Mua một con về ăn ngay
Chỉ ăn có vậy, một ngày rồi thôi.
Lương y ít bữa trở lui
Sau khi xem mạch thầy thời hỏi thăm:
“Bệnh tình anh khá hơn chăng
Sau khi đã được chữa bằng gà con?”
Bệnh nhân khẽ trả lời luôn:
“Thật tôi chẳng biết bệnh còn hay không
Vì tôi chỉ mới ăn xong
Một con gà nhỏ là ngưng lại rồi
Ăn nhiều chắc cũng vậy thôi.”
Lương y nghe vậy tức thời nhủ khuyên:
“Một con ăn chẳng khỏi liền
Muốn lành bệnh hãy ăn thêm nhiều vào.”
*
Truyện này thí dụ đạo mầu
Người tu Phật Pháp phải cầu mà theo
Học cho rộng, hỏi cho nhiều
Tháng ngày tinh tấn, sớm chiều thiết tha,
Phàm phu ngoại đạo lơ là
Tâm không bền bỉ tiến xa khó lòng
Học hành chút ít rồi ngừng
Đương nhiên bệnh độc chẳng mong diệt trừ
Ngu si phiền não từ xưa
Vẫn còn tồn tại kể như muôn đời.

* 63 *
CHẠY TRỐN

Một đoàn ca kịch nước kia
Năm nay trình diễn phải đi xa nhà
Chỉ vì nạn đói xảy ra
Ở trong nước họ thật là nguy tai
Đoàn đành đi ra nước ngoài
Đường đi trắc trở chông gai vô vàn
Phải qua núi thẳm non ngàn
Nghe đồn có quỷ thường ăn thịt người
Quỷ La Sát ẩn lâu đời
Nên đi chót lọt, ngưng thời chớ nên.
Khi đoàn đi tới núi trên
Thời trời đã tối màn đêm buông rồi
Khó mà vượt được kịp thời
Đoàn đành ngủ lại tại nơi hiểm nghèo.
Đêm nay trên núi cheo leo
Càng khuya càng lạnh gió nhiều buốt da
Mọi người nhóm lửa để hơ
Nằm quanh lửa ấm ngủ chờ bình minh
Một chàng phát bệnh thình lình
Chịu đâu cái lạnh nên đành ngồi lên
Lấy đồ diễn kịch mặc thêm
Tới gần ngọn lửa ngồi bên hơ người
Nào ngờ lại lấy nhầm rồi
Lấy đồ yêu quỷ mặc thời chẳng hay.
Một người khác trong đoàn này
Giật mình chợt thức và quay đầu nhìn
Thấy chàng bệnh ngồi gần bên
Mang đồ quỷ dữ. Hắn liền hoảng kinh
Tưởng Quỷ La Sát ngồi rình
Vội vàng chồm dậy phóng mình chạy mau
Chạy cho nhanh chẳng ngoái đầu,
Cả đoàn nghe tiếng ồn ào vẳng lên
Nửa khuya cũng thức dậy liền
Đầu đuôi nào rõ chuyện trên núi rừng
Thế là cả bọn hãi hùng
Cắm đầu cắm cổ đều vùng chạy theo.
Anh chàng khoác áo quỷ yêu
Lơ mơ bên lửa hồng reo đang ngồi
Thấy người bỏ chạy hết rồi
Cũng co chân chạy theo đuôi tức thì
Dù cho không hiểu chuyện chi.
Bọn người chạy trước đến khi quay nhìn
Thấy Quỷ La Sát cuồng điên
Chạy theo bén gót ngay liền phía sau
Thế là sợ hãi tăng mau
Gắng công cùng chạy theo nhau hãi hùng
Băng sông lạch, vượt suối nguồn
Đầu mình cây đập, tay chân gai cào
Thân người thương tích đớn đau
Tinh thần tán loạn trước sau cả đoàn.
Chạy cho phờ phạc xác thân
Đến khi trời sáng dừng chân ngoái đầu
Thấy ra có quỷ rượt đâu
Chỉ là người bạn chay mau theo mình
Mặc đồ diễn kịch thường tình
Khiến cho cả bọn đêm thanh kinh hoàng.
*
Chúng sinh “ngã kiến” buộc ràng
“Cái ta” cứ chấp, đáng thương vô cùng
Tử sinh lưu chuyển không ngừng
Âu lo, sợ sệt chập chùng bủa vây
Nào đâu giải thoát được đây!
Nếu như có thể phá ngay mê lầm
Hủy tiêu “ngã kiến” trăm phần
Bao nhiêu cuồng vọng trong tâm dứt liền
Chân như, thanh tịnh, an nhiên
Xưa nay sẵn có hiện lên sáng ngời
Thân tâm an lạc tuyệt vời
Vượt cơn kinh hoảng, tới nơi an bình
“Đất trời vô sự thật tình
Người ngu tự quấy nhiễu mình đấy thôi!”

* 64 *
QUỶ TRONG NHÀ CŨ

Một nhà cũ trong thôn làng
Không người cư ngụ, bỏ hoang lâu đời
Bà con đồn đãi truyền lời
Rằng nhiều quỷ dữ trong nơi nhà này
Mọi người sợ hãi lắm thay
Dám đâu vào ngủ tại đây buổi nào.
Bấy giờ có kẻ tự hào
Rằng mình can đảm từ bao lâu rồi
Chàng tuyên bố với mọi người:
“Tôi không hề sợ, chờ coi biết liền
Hôm nay tôi sẽ ngủ đêm 
Trong căn nhà đó để xem có gì.”
Buổi chiều chàng tới nhà kia
Tối trời ngủ lại, sợ chi tiếng đồn.
Có chàng khác ở cùng thôn
Cũng khoe can đảm vượt hơn người đầu
Quỷ ma chẳng ngán từ lâu
Cho nên cũng muốn tranh nhau khoe tài
Tối nay cũng lại tới nơi
Vào trong nhà cũ xem chơi thế nào
Chàng xô mạnh, đẩy cửa vào,
Bên trong chàng nọ chợt đâu giật mình
Tưởng đêm khuya quỷ hiện hình
Lao ra chặn cửa tận tình cản ngăn
Không cho quỷ dữ lấn chân,
Chàng ngoài thấy vậy nghĩ thầm: “Quỷ đây!
Đúng lời đồn đãi lâu nay
Ta nào há sợ. Tối này biết nhau!”
Thế là cố gắng đẩy mau
Muốn vào đọ sức trước sau một lần.
Trong xô, ngoài đẩy rầm rầm
Trời đêm khuya khuắt tối tăm chập chùng
Đến khi cánh cửa bật tung 
Trong, ngoài nhào tới tưng bừng đánh nhau
Có trông rõ được gì đâu
Tưởng cùng quỷ dữ canh thâu tranh tài
Đánh nhau tới lúc sáng trời
Đến khi nhìn rõ mặt người đôi bên
Mới hay quỷ chẳng hiện lên
Thế là ác chiến ngưng liền. Thật vui!
*
Thông thường ở khắp mọi nơi
Bao giờ cũng có hai người đấu tranh
Đôi bên đều nghĩ rằng mình
Là người có lý. Thật tình đều sai!
Bao nhiêu sự vật trên đời
Nhân duyên tạm hợp lại thôi đấy mà
Làm chi lại có cái “ta”
Có đâu chủ thể phân ra đôi đường 
Để tranh chấp với đối phương
Ganh đua hơn thiệt, đáng thương vô cùng.

* 65 *
ĂN BÁNH ĐỘC

Thuở xưa có người đàn bà
Không yêu chồng, lại tỏ ra dữ dằn
 Đòi bỏ chồng, muốn ly hôn
Luật không cho phép. Chị buồn kể chi
Loay hoay ngày tháng nghĩ suy
Chị tìm phương pháp thực thi ý mình
Giết chồng chị mới thoả tình
Thời cơ chưa tiện chị đành chờ trông.
Một ngày nghe được tin chồng
Sắp đi ngoại quốc, chị không chần chờ
Chụp ngay cơ hội bất ngờ
Làm năm trăm bánh chị đưa dặn chồng:
 “Dọc đường những lúc đói lòng
Anh ăn đỡ dạ, bánh dùng tiện thay.”
Thật ra trong những bánh này
Chị cho thuốc độc vào đây sẵn rồi.
Anh chồng không rõ đầu đuôi
Trong lòng cảm kích, ngậm ngùi ra đi
Nghĩ rằng vợ tốt khỏi chê
Lo cho chồng đủ mọi bề trước sau.
Chàng đi khoẻ khoắn ngày đầu
Quá trưa đã vượt qua mau biên thùy
Tiến vào nội địa nước kia
Và chàng lại chẳng chút chi đói lòng
Không ăn bánh. Ngủ lại rừng.
Đêm khuya sợ thú dữ hung hại mình
Nên chàng leo tuốt lên cành
Trên cây gần đó an lành ngủ đêm
Năm trăm cái bánh bỏ quên
Ở ngay tại gốc cây bên dưới rồi.
Ngay đêm đó lúc tối trời
Năm trăm tên cướp tới nơi rừng này
Sau khi chúng đã ra tay
Cướp năm trăm ngựa với đầy quý kim
Của nhà vua nước kế bên,
Quay về rừng rậm chúng liền dừng chân
Nghỉ đêm kín đáo ẩn thân
Đường xa mệt nhọc thêm phần đói meo
Bỗng nhiên thấy bánh rất nhiều
Chia cho cả bọn tính theo đầu người
Mỗi tên một cái đủ rồi
Ăn xong bọn cướp tức thời chết toi.
Ngủ trên cây đến sáng trời
Chàng kia thức dậy thấy nơi dưới mình
Xác người chết thật hoảng kinh
Chàng bèn trèo xuống đi quanh xem chừng
Thấy ra bọn cướp gian hùng
Chàng cầm dao bén đi vòng khắp nơi
Đâm vào xác chết từng người
Mỗi tên vài nhát xong rồi ngừng tay
Coi như những kẻ cướp này
Là do chàng gặp tại đây giết liền,
Chàng gom châu báu quý kim
Cùng năm trăm ngựa lại bên bờ rừng
Rồi mang qua phía biên cương
Tính dâng trả lại quốc vương nước ngoài
Đồ quân cướp lấy của ngài
Mong ngài ban thưởng cho người có công.
Nước ngoài chính vị quốc vương
Đem nhiều binh lính truy lùng quân gian
Mới đi được nửa quãng đường
Cả đoàn gặp được anh chàng chồng ngay
Nghe vua hỏi, chàng trình bày
Chuyện mình giết cướp với đầy gian nguy:
“Nguyên tôi ở kế biên thùy
Qua đây gặp cướp ngay khi tới rừng
Mình tôi chiến đấu hào hùng
Giết năm trăm cướp vô cùng khó khăn
Hiện thi hài hãy còn nằm
Ở ngay dưới gốc cây gần nơi đây
Tôi mang đồ cướp được này
Qua dâng vua lại hôm nay, thật lòng
Để mong vua sẽ thưởng công
Không tin xin hãy tới rừng kiếm xem.”
Vua nghe chuyện, nào dễ tin
Bèn sai thân tín đi liền tới nơi
Trở về xác nhận đúng lời
Nhà vua lúc đó mừng vui trong lòng
Cho là một việc lạ lùng
Bèn đưa chàng nọ về trong cung đình
Thưởng công hậu hĩnh đã đành
Lại phong chức lớn trở thành ông quan
Coi vùng đất thật đông dân.
Nhưng rồi một số cựu thần trong kinh
Ganh cùng chàng, chẳng cảm tình
Căm hờn, tìm cách tâu trình gièm pha:
“Hắn người ở nước phương xa 
Xin vua chớ có tin mà nghe theo
Hiện vua ưu đãi đủ điều
Lại còn cho hưởng rất nhiều đặc ân
So ra hơn các cựu thần
E rằng xảy chuyện muôn phần khó khăn.”
Anh chàng nghe chuyện các quan
Tới vua gièm tấu than van bất bình
Nên chàng nổi trận lôi đình
Thị oai, lớn tiếng khoe mình ngay thôi:
“Nếu ai sức mạnh hơn tôi
Muốn cùng đấu võ xin mời tới đây
Lên đài giao chiến thẳng tay
Để xem bản lãnh ai hay thật tình.”
Cựu thần nghe dọa hoảng kinh
Dám đâu lên tiếng, lặng thinh, họp bàn
Nghĩ ra một kế khôn ngoan,
Nhân vì tại phía rừng hoang biên thùy
Giữa miền đồi núi hiểm nguy
Có con sư tử rất chi dữ dằn
Ăn người, khát máu vô ngần
Hay mò xuống giết hại dân trong vùng
Gieo kinh hoảng, gây hãi hùng
Không ai trừ nổi đã từng lâu nay
Các quan bày kế thật hay
Tâu vua xin cử chàng này đi thôi:
“Anh chàng tài giỏi nước ngoài
Thường khoe mạnh mẽ không ai sánh cùng
Quả phi thường, thật anh hùng
Xin sai chàng đến tận vùng kể trên
Trừ thú dữ, giúp dân hiền.”
Vua nghe hợp lý nên liền chuẩn y
Cử ngay chàng tới miền kia
Cấp cho dao nhọn mang đi theo cùng
Và cây gậy sắt để dùng
Giết sư tử dữ trong rừng hoang vu.
Anh chàng nhận mệnh lệnh vua
Kiếm lời thoái thác kể như khó lòng
Nên đành liều lĩnh vào rừng
Đóng vai can đảm anh hùng giúp dân
Trừ con sư tử dữ dằn,
Ngờ đâu đi mới tới gần rừng cây
Thời sư tử dữ nơi đây
Thấy người vội nhảy ra ngay thét gầm
 Chờ xé xác, muốn banh thân
Anh chàng hết vía, thất thần, hoảng kinh
Trèo lên cây trốn thật nhanh,
Rượt theo sư tử chỉ đành nhìn lên
Gốc cây đứng rống cuồng điên
Miệng thời há rộng như thèm thịt tươi
Đỏ lòm tựa máu huyết người,
Trên cao nhìn xuống chàng thời sợ run
Dao trong tay rớt xuống luôn
Chàng nào hay biết, còn hồn vía đâu.
Dao kia rớt lạ lùng sao
Họng con sư tử rớt vào trong đây
Đúng vào miệng dưới gốc cây
Bị thương sư tử chết ngay tức thì.
Anh chàng vui sướng kể chi
Trên cây leo xuống vội đi về liền
Mang thây sư tử kề bên
Gặp vua giở giọng huyên thuyên tâu trình
Khoe khoang công trạng của mình
Khiến cho tất cả triều đình phục lăn,
Vua hoan hỉ chẳng ngại ngần
Ban cho chàng đó nhiều phần thưởng thêm.
*
Truyện này thí dụ cho xem
Bánh mang thuốc độc bỏ quên giữa rừng
Giống như “bố thí” vô cùng
Nhưng phần thanh tịnh thời không có gì.
Năm trăm tên cướp chết kia
Giống như “ngũ dục” đoạn đi được rồi.
Gặp ông vua của nước ngoài
Giống gặp hiền thánh bao người thiết tha.
Cựu thần mưu hại gièm pha
Giống như ngoại đạo quanh ta gian tình
Manh tâm phỉ báng hạnh lành.
Giết con sư tử rừng xanh khác gì
Làm cho phiền não tan đi
Phá luôn cả ác ma kia gây phiền.
Được vua phong thưởng nhiều thêm
Giống như chứng “đạo quả” liền đó thôi.
Truyện này chủ ý khuyên đời
Ban đầu bố thí lắm người lầm mê
Tâm không thanh tịnh chút gì
Thiện tri thức lại hộ trì tiếp tay
Cho nên được kết quả ngay,
Đó là “bất tịnh” còn gây quả lành
Huống chi mà các chúng sanh
Hân hoan bố thí, chân thành, thiện tâm
Với lòng thanh tịnh vô ngần
Thời bao công đức bội phần hưởng thêm.

* 66 *
CHẾT CHÌM

Có chàng trai trẻ nhà giàu
Cùng nhiều người xuống biển sâu lùng tìm
Ngọc ngà, châu báu, quý kim,
Bản thân chàng đó đã nghiên cứu nhiều
Đọc trong sách vở đủ điều
Dạy người vượt biển nên theo thực hành
Học xong chàng nhớ rành rành
Nên khoe với mọi người quanh chàng rằng:
“Lái tàu đi biển dễ dàng
Đá ngầm hay nước đại dương ngược dòng
Dù cho nguy hiểm vô cùng
Chỉ cần cầm chắc lái trong tay mình
Xem chừng phương hướng cho tinh
Và rồi xoay trở cho nhanh kịp thời
Phải bình tĩnh, cần khoan thai
Lo âu gạt bỏ, rối bời dẹp tan
Tức thời mọi chuyện bình an
Còn chi hãi sợ, vô vàn dễ thay,
Những phương pháp đó tuyệt hay
Ghi trong sách vở lâu nay rõ ràng
Đọc xong tôi thuộc kỹ càng
Không quên một chút. Ai bằng được tôi.”
Mọi người nghe nói vậy rồi
Rất là tin tưởng ở nơi chàng này.
Cùng nhau đi biển một ngày
Nhổ neo tàu chạy vượt ngay sóng vàng
Lênh đênh trôi giữa đại dương
Có ông thuyền trưởng vẫn thường chỉ huy
Chợt ông phát bệnh hiểm nguy
Rồi lăn ra chết đang khi lái tàu.
Anh chàng trai trẻ nhà giàu
Được người chỉ định thay mau thế vào
Đích thân điều khiển trước sau
Vì nghe chàng đó từ lâu khoe tài.
Con tàu tiếp tục trôi dài
Bỗng đâu có trận thiên tai tới rồi
Mây cuồn cuộn, gió tơi bời
Biển chao gào thét, sóng nhồi cuồng quay
Cả tàu đảo lộn lên ngay
Chợt chàng trai trẻ loay hoay, lầm bầm:
“Lái tàu phải thật bình tâm,
Chèo nên nắm chặt, hướng cần đổi thay.”
Nhưng trên thực tế chàng này
Xét cho chính xác không hay biết gì 
Không hề biết cách giải nguy
Khiến tàu bị sóng gió kia dập vùi
Cả tàu chao đảo một hồi
Dần chìm xuống đáy biển khơi thảm sầu
Mọi người náo loạn cùng nhau
Bỏ thây biển cả thương đau ngập tràn.
*
Phàm phu trong cõi nhân gian
Học Thiền không hiểu rõ ràng đầu đuôi
Biết qua đôi chút mà thôi
Tuy văn chữ rõ, nghĩa thời hiểu đâu
Hiểu đâu nghĩa lý thâm sâu
Tự khoe tường tận trước sau về Thiền
Để rồi lên giọng huyên thuyên
Dạy người phương pháp tu Thiền lầm sai
Khiến người mê muội rối bời
Tâm thời loạn động, ý thời cuồng điên
Bao năm di hại triền miên
Có đâu lợi ích được thêm chút gì
Giống chàng trẻ lái thuyền kia
Ngu si làm chết khách đi trên thuyền.