(MỘT TRĂM CÔNG ÁN THIỀN TÔNG)
Thích Mãn Giác dịch
Chùa Việt Nam Trung Tâm Văn Hoá Phật Giáo Việt Nam tại Hoa Kỳ 1988
TẮC THỨ HAI MƯƠI BA
THÙY: Ngọc thì dùng lửa để thử, vàng thì dùng đá để thử, kiếm thì dùng lông để thử, nước thì dùng gậy để thử. Còn như trong môn hạ của các nạp tăng, một ngôn một cú, một cơ một cảnh, một xuất một nhập, một gặp một đối, phải thấy cho được chỗ nông sâu, phải thấy cho được chỗ tiến lùi. Thử nói xem, phải dùng gì để thử đây? Xin nêu lên xem.
CỬ: Bảo Phúc và Trường Khánh đi chơi núi, Bảo Phúc lấy tay chỉ nói, “Đây chính là Diệu Phong Đỉnh.” Trường Khánh nói, “Đúng thế, song đáng tiếc thật!” Tuyết Đậu phê bình rằng, “ Hôm nay đi chơi núi với mấy tay kia để làm gì?” Rồi lại nói thêm, “Trăm ngàn năm sau không nói là không có, chỉ là ít mà thôi.” Sau có người thuật lại cho Kính Thanh. Kính Thanh nói, “ Nếu như không nhờ Tôn công (Bảo Phúc) thì hẳn chúng ta đã thấy đầu lâu đầy đồng rồi.”
BÌNH: Bảo Phúc, Trường Khánh, Kính Thanh đều là những người truyền thừa của Tuyết Phong. Ba người này đồng kiến đồng văn đồng bắc đồng chứng đồng niêm đồng dụng. Một xuất một nhập cùng nhau đưa đối. Bởi vì họ là người của cùng một dòng, cho nên một người vừa nêu lên một điều gì là những người kia đã hiểu ngay ý hướng. Trong chúng hội của Tuyết Phong, thường là ba người này tham nhập vào các vấn đáp. Cổ nhân hành trụ tọa ngọa đều niệm nơi đạo này, cho nên (công án) vừa được nêu lên là họ đã hiểu ngay ý nghĩa.
Một hôm đi chơi núi, Bảo Phúc lấy tay chỉ nói, “Đây chính là Diệu Phong Đỉnh.” Những người học Thiền ngày nay mà bị hỏi như thế, chỉ biết nhăn mặt. Song ngày nay mà bị hỏi như thế, chỉ biết nhăn mặt.Song ở đây người bị hỏi lại là Trường Khánh. Các ông thử nói xem, Bảo Phúc nói như thế để làm gì? Cổ nhân làm như thế là để thử xem người khác có mắt hay không. Trường Khánh là người trong nha cho nên mới hiểu ý hướng. Do đó mới đáp rằng, “Đúng thế, song đáng tiếc thật!” Nhưng mà các ông thử nói xem, Trường Khánh nói như thế là có ý thế nào? Không thể lúc nào cũng như thế được. (Có nhiều kẻ) Giống như thế thật, song rất ít người đạt đến mức nhàn nhã vô sự được. Nhưng mà Trường Khánh quả thực hiểu thấu Bảo Phúc.
Tuyết Đậu phê bình rằng, “ Hôm nay đi chơi núi với mấy tay kia để làm gì?” Thử nói xem, ý nghĩa ở chỗ nào? Tuyết Đậu lại nói, “Trăm ngàn năm sau không nói là không có, mà chỉ là có ít thôi.” Tuyết Đậu biết chỉ vào lòng mình. Giống y như Hoàng Bá nói, “Tôi không nói là không có Thiền, mà chỉ bảo là không có thầy mà thôi.” Tuyết Đậu nói như thế, quả thực là nguy hiểm vời vợi. Song nếu không đồng thanh tương ứng như thế thì làm sao mà có thể lừng lững kỳ đặc như vậy được? Đây gọi là lời bình, ở cả vào hai bên, song tuy ở cả hai bên mà không trụ ở bên nào cả.
Sau có người thuật lại cho Kính Thanh. Kính Thanh nói, “ Nếu không nhờ Tôn Công thì hẳn chúng ta đã thấy đầu lâu đầy đồng rồi.” Tôn là tên tục của Trường Khánh. Há không nghe chuyện có ông tăng hỏi Triệu Châu, “Thế nào là diệu cô phong đỉnh?” Triệu Châu nói, “lão tăng không đáp?” Triệu Châu nói, “Nếu tôi trả lời ông, chỉ sợ ông sẽ ngã xuống ngay trên mặt đất bằng này.”
Trong kinh sách có nói rằng có vị tỳ khưu Đức Vân ở trên Diệu Cô Phong Đỉnh không bao giờ xuống. Thiện Tài[7] đến tham kiến mãi bẩy ngày mà không được gặp. Một hôm lại gặp nhau ở một đỉnh núi khác. Sau khi gặp rồi Đức Vân dạy cho Thiện Tài rằng tam thế chỉ là nhất niệm, trí huệ của tất cả chư Phật, quang minh phổ hiện nơi các pháp môn. đức Vân đã không bao giờ hạ sơn, tại sao lại gặp Thiện Tài trên một đỉnh khác? Nếu như các ông bảo rằng Đức Vân hạ sơn, rõ ràng trong kinh lại nói rằng Đức Vân chưa từng bao giờ hạ sơn, luôn luôn ở trên Diệu Cô Phong đỉnh. Đến đây rồi thì (thử nói xem rốt cuộc) Đức Vân và Thiện Tài ở đâu?
Sau đó Lý Trưởng Giả [8] bày vẽ thêm rắc rối thật hay, nói rằng, “ Diệu Cô Phong Đỉnh chính là pháp môn nhất vị bình đẳng. Nhất nhất đều thật, nhất nhất đều toàn. Độc lộ nơi vô đắc vô thất vô thị vô phi. Cho nên Thiện Tài mới không thấy.” Một khi đã đạt đến chỗ khế hợp với ( Pháp) tính rồi thì cũng giống như mắt không tự thấy, tai không tự nghe, ngón tay không tự chạm, lửa không tự đốt, dao không tự cắt, nước không tự rửa. Đến đây các ông hẳn đã thấy trong kinh có rất nhiều chỗ từ bi vì người. Cho nên mới bày ra một con đường, cho nên mới lập ra vị chủ vị khách, lập cơ cảnh, lập vấn lập đáp trong sự thật công ước[9]. Cho nên kinh mới nói, “ Chư Phật chưa từng bao giờ xuất thế, cũng chưa từng bao giờ nhập niết bàn. Tất cả các việc ấy là phương tiện (mà chư Phật bày ra) để độ chúng sinh mà thôi”.
Thử nói xem, rốt cuộc phải làm thế nào để tránh cho Kính Thanh và Tuyết Đậu khỏi nói như thế? Nếu như lúc ấy không thế vỗ tay, tương ứng thì hẳn đã “ thấy đầu lâu đầy đồng” rồi. Kính Thanh chứng được như thế, rồi thì cả hai đều tụng như thế. Sau đó, Tuyết Đậu tụng còn hiển hách hơn nữa:
TỤNG
Trên đỉnh Diệu Phong cỏ rậm rạp,
Nêu ra rõ ràng để cho ai?
Không nhờ Tôn công phân biện kỷ,
Đầu lâu đầy đồng mấy ai hay?
BÌNH: “Trên đỉnh Diệu Phong cỏ rậm rạp.” Mò mẫm trong cỏ mãi biết đến lúc nào mới dứt?” Nêu ra rõ ràng để cho ai?’ Chỗ nào là chỗ rõ ràng? Đây là để tụng câunói của Bảo Phúc, “Đây chính là Diệu Cô Phong Đỉnh”. “Không nhờ Tôn công phân biệt kỹ.” Tôn công thấy được sự thật gì mà lại nói rằng, “Đúng thế, song đáng tiếc thật!” Còn như “Đầu lâu đầy đồng mấy ai hay?” Các ông có biết không? Mù!
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D864801161.-%3B)