CHỨNG ĐẠO CA
HUYỀN GIÁC
Bản dịch thơ Chứng Đạo Ca của H.T Thích Thuyền Ấn
I. Ngộ Phật tánh:
1. Ai có hay chăng bực Đạo nhân
Vô vi tuyệt học, vọng là chân?
Chính vô minh tánh: Bồ đề tánh
Thân huyễn không nầy tức Pháp thân.
2. Đốn ngộ Pháp thân vạn vật không
Pháp thân, Phật tánh bản nguyên đồng
Thân mây năm ấm bay qua lại
Ba độc nổi chìm bọt biển đông.
3. Thực tướng chứng rồi không pháp, nhân
Diệt A-tỳ nghiệp sát na phân
Nếu ta vọng ngữ lừa nhân thế
Lưỡi cắt ngàn đời tội vướng thân.
II. Cảnh giới tự chứng:
4. Hoát nhiên đốn ngộ Như Lai thiền
Sáu độ vẹn toàn muôn hạnh viên
Mê mộng đó đây sinh lục thú
Giác rồi không cả cõi tam thiên.
5. Không tội phước, không thêm bớt đâu
Bản nhiên tánh tịnh chớ tìm cầu
Từ xưa gương bụi chưa lau rửa
Tẩy sạch ngay đi đừng đợi lâu.
6. Ai không niệm? Liễu ngộ không sanh
Nếu có không sanh, không chẳng sanh
Xin hỏi mộc nhân[1] nguyên cớ ấy
Giúp công nhờ Phật việc không thành.
7. Buông bốn đại không hề vướng mang
Trong tâm ăn uống sống thanh nhàn
Vô thường vạn pháp toàn không cả
Viên Giác Như Lai huệ ngọc vàng.
III. Bảo tạng Như Lai:
8. Nói quyết định nêu rõ Thánh tăng
Có người chưa dám lộ cao đăng
Chân tâm liễu ngộ Phật minh chứng
Vạch lá tìm cành không khả năng.
9. Ma-ni châu, có ai hay đâu
Bảo tạng Như Lai toàn vẹn thâu
Vô tận thần thông gì chẳng có
Viên quang diệu thể quá thâm sâu.
10. Tịnh năm nhãn, diệu lực toàn năng
Ai chứng mới hay người thấu chăng
Ngắm ảnh trong gương điều chẳng khó
Đáy song ai dễ kiếm mò trăng.
IV. Niết bàn lộ:
11. Thường độc hành, đi bộ một mình
Niết bàn lộ liễu ngộ quang minh
Tinh thần trầm mặc, hình siêu thoát
Thân huyễn không nầy đầy tánh linh.
12. Xuất gia thoát tục làm bần tăng
Say đạo, vui nghèo, quên khó khăn
Nghèo tất thân choàng manh áo rách
Đạo thì tâm ngọc sáng như trăng.
13. Dùng chẳng hết vô giá bảo châu
Tùy duyên cứu độ thiếu gì đâu
Ba thân, bốn trí tâm sẵn đủ
Tám giải, sáu thông Đạo nhiệm mầu.
14. Thượng sĩ quyết tâm tất cả thông
Bực trung, bực hạ ngu và ngông
Hãy tìm bảo ngọc trong áo rách
Vô ích bề ngoài khoe tính công.
V. Chuyển chướng duyên thành trợ duyên:
15. Mặc ai hủy báng, chê bai gì
Đem lửa đốt trời có ích chi
Lời mắng nghe như cam lộ thủy
Tiêu dung thể nhập nan tư nghì.
16. Xem như công đức những rầy la
Người ấy thiện tri thức của ta
Không khởi hận thù, không oán trách
Nhân từ, nhẫn nhục lòng dung tha.
VI. Thông đạt:
17. Đạo lý suốt thông, tông chỉ thông
Sáng ngời định tuệ bỏ mê không
Điều nầy nào chỉ mình ta đạt
Chư Phật hằng sa ngộ tánh đồng.
18. Sư tử rống lên vô úy thanh
Thất kinh muôn thú chạy tan tành
Cong đuôi hoảng nhảy chúa voi trốn
Thiên long nghe được tâm an lành.
VII. Tâm ấn Tào khê:
19. Đạo rừng thiêng, thưởng ngoạn trùng dương
Học đạo tầm sư khắp vạn phương
Từ lúc Tào khê duyên hạnh ngộ
Liễu sinh thoát tử chứng chân thường.
20. Ngồi cũng thiền, đi đứng cũng thiền
Nói phô động tịnh tâm an nhiên
Kiếm đao hung dữ lòng thanh tịnh
Độc dược vướng nhằm thân vẫn yên.
VIII. Tự giác:
21. Bổn sư ta gặp Phật Nhiên Đăng
Tu nhẫn nhục tiên nhiều khó khăn
Sinh tử, tử sinh bao nạn kiếp
Liễu sinh thoát tử Phật cao thăng.
22. Từ khi đốn ngộ pháp vô sinh
Vui khổ không còn đổi nhục vinh
Vào tận thâm sơn, Lan nhã ở
Rừng tùng xanh, núi ngợp U linh
Tọa thiền thanh thản quên trần thế
Siêu thoát an nhiên trí tuệ minh.
23. Giác là liễu ngộ không thi công
Các pháp hữu vi vốn bất đồng
Bố thí phước sinh trời hưởng lạc
Thân như tên bắn lên hư không
Đến khi lực hết tên rơi xuống
Phiêu bạt trầm luân khổ não lòng
Đốn ngộ pháp môn: Chân thực pháp
Ai tu triệt chứng Như Lai tông.
IX. Giác tha:
24. Cội gốc phải lo, chớ bận cành
Lưu ly ngậm trọn trăng trời xanh
Trân châu ý ấy ai thông đạt
Độ thế cứu nhân siêu tuyệt danh
Trăng chiếu trên sông, tùng vút gió
Tuyệt vời trăng, nhạc thiền thanh thanh.
25. Phật tánh viên minh ẩn chứng tâm
Cà sa Phật bận hết thăng trầm
Hàng long bình bát, trượng trừ hổ
Hai dãy vòng vàng ngân diệu âm
Pháp khí trân châu không hủy bỏ
Như Lai dấu tích chẳng sai lầm.
X. Như Lai địa:
26. Chẳng đoạn vọng, rồi chẳng chứng chân
Vọng chân không tướng khó ai phân
Không “KHÔNG”, không “CÓ” siêu siêu hết
Chính đấy Như Lai chân Pháp thân.
27. Chân tâm sáng chiếu khắp nơi nơi
Thế giới hằng sa quá tuyệt vời
Vạn pháp muôn trùng tâm hiện rõ
Viên quang diệu thể khó nên lời.
28. Chẳng tin nhân quả, đắm mê không
Phóng đãng nghênh ngang họa vướng vòng
Bỏ “CÓ”, chấp “KHÔNG” bịnh cũng thế
Khác nào tránh nước, lửa thiêu ông.
29. Chân lý giữ, tâm vọng bỏ xa
Tâm thủ xả nầy loại quái ma
Liễu ngộ chẳng thông tu luyện bậy
Bỏ con ôm giặc đừng rên la.
30. Tâm, ý, thức mê vọng ám đi
Mất công đức, đạo lực còn gì
Nên thiền môn dạy thông tâm pháp
Đốn ngộ vô sanh trí diệu vi.
XI. Hành Như Lai sự:
31. Đại trượng phu, thanh kiếm huệ cầm
Tuyệt vời bát nhã ngời chân tâm
Thiên ma khiếp đảm tàn lui bước
Ngoại đạo tỉnh mê bỏ chấp lầm.
32. Pháp âm ngân, sấm pháp rền vang
Cam lộ mưa rơi trong nắng vàng
Vạn loại tam thừa đều giải thoát
Siêu nhân xuất hiện cứu trần gian.
XII. Pháp tánh viên dung:
33. Cỏ phì nhị[2] tuyết sơn tươi xanh
Nơi tạo đề hồ ta biết danh
Một tánh bao hàm tất cả tánh
Viên dung một pháp vạn hình sanh
Ánh trăng chiếu khắp muôn sông nước
Trăng nước muôn sông một ánh trăng
Chư Phật pháp thân tâm liễu nhiếp
Tâm ta, tâm Phật: diệu huyền đăng.
34. Tất cả địa trong một địa thông
Chẳng tâm, chẳng sắc, chẳng tây đông
Sát na diệt nghiệp ba kỳ kiếp[3]
Pháp môn muôn vạn phút giây xong
Văn chương chữ nghĩa toàn không cả
Chẳng dính líu gì giác tánh ông.
35. Chê khen vượt thoát, tâm thường an
Tĩnh lặng hư không thể niết bàn
Viên giác diệu tâm ngay trước mặt
Tìm là không thấy chớ nghênh ngang
Vướng vào thủ xả toàn không được
Không được ấy mà giác đạo quang
Lúc nói im, khi im lại nói
Mở khai thí hội tâm thênh thang.
36. Có người lại hỏi giảng tông gì?
Bát nhã kinh truyền tâm đại bi
Hoặc trái, hoặc sai người chẳng biết
Việc làm thuận nghịch trời hay chi.
XIII. Truyền tâm pháp yếu:
37. Trải qua nhiều kiếp ta chuyên tu
Nào dại bịp người hạnh ngốc ngu
Khai đạo tràng, truyền tâm pháp yếu
Tào khê liễu ngộ Tổ công phu.
38. Ca Diếp truyền tâm vị Tổ đầu
Tây thiên hăm tám Tổ truyền nhau
Khai thiền Đông độ Đạt Ma Tổ
Y bát tâm truyền sáu Tổ sau
Tiếp nối nhiều người tâm Phật chứng
Truyền tâm đốn ngộ: Pháp tu mau.
39. Chân không lập, vọng vốn toàn không
Trút bỏ có không mê chấp thông
Không tưởng đắm say trừ sạch hết
Như Lai thể tánh xưa nay đồng.
40. Tâm thành căn, pháp biến ra trần
Như bụi che gương đều khó phân
Căn cảnh băng tiêu gương bụi sạch
Ngàn đời lưu hộ Như Lai thân.
XIV. Ma chướng thời mạt pháp:
41. Than ôi! Mạt pháp: ác gian thời!
Phước bạc chúng sinh say đắm đời
Cách Phật lâu xa tà kiến nặng
Ma cường pháp nhược oán không vơi
Được nghe đốn ngộ Như Lai giáo
Cuồng hận phá, tan nát tả tơi.
42. Ác do tâm, khổ lụy thân sầu
Chớ oán trời người, không được đâu
Muốn khỏi sa vào vô gián ngục
Như Lai diệu pháp phải qui đầu.
XV. Khí tượng Phật thừa:
43. Thú thường không ở rừng chiên đàn
Sư tử một mình sống dọc ngang
Lãnh chúa sơn lâm uy dũng ngắm
Thú chim trốn đến nơi bình an.
44. Sống cạnh Mẹ đàn sư tử con
Lúc lên ba tuổi hét vang non
Chó rừng, muôn thú run lo sợ
Khi thấy Pháp vương vía chẳng còn.
XVI. Pháp viên đốn:
45. Pháp viên đốn vượt thoát thường tình
Diệt bỏ nghi nan chớ để sinh
Nhân ngã luận bàn xin chẳng dám
Đoạn, thường hố thẳm tránh điêu linh.
46. Thị chẳng thị, phi cũng chẳng phi
Lạc xa ngàn dặm, sai hào li
Thị như Long nữ khắc thành Phật
Thiện Tịnh vì phi đọa A-tỳ.
XVII. Chứng tích cá nhân:
47. Ta nay học vấn đã từ lâu
Kinh luận sớ sao nghiên cứu sâu
Mê đắm văn chương quên nhọc mệt
Biển mò đếm cát ngu như trâu
Đáng nghe quở trách Như Lai mắng
Đếm bảo châu người lợi ích đâu?
Tính lại mới hay công sức phí
Làm phong trần khách nhiều đêm thâu.
48. Hiểu lầm lạc, tánh chấp mê tà
Đốn giáo Như Lai không ngộ ra
Tinh tiến tiểu thừa thiếu huệ lực
Thông minh ngoại đạo trí yêu ma
Vừa ngông ngu, lại vừa thơ dại
Tay chỉ trời khờ khạo tưởng là:
“Tay chính mặt trăng”. Si tối thế!
U mê căn cảnh loạn phong ba.
49. Rời xa các tướng tức Như Lai
Như Quán Thế Âm giác huệ khai
Liễu được, tan vong toàn nghiệp chướng
Bằng không, oan trái vướng lâu dài.
50. Đói gặp tiệc vua không thể ăn
Bịnh xa thầy thuốc bịnh càng tăng
Thiền trong rừng dục thiền kiên cố
Biển lửa sen sinh thân vạn năng
Phạm giới Dũng Thi tâm liễu ngộ
Sớm thành Phật đạo quả cao đăng.
XVIII. Duy Ma sư tử hống:
51. Sư tử rống lên giọng dũng uy
Thương người mê tối lắm ngu si
Chỉ hay phạm trọng[4], chướng thành Phật
Chẳng rõ Như Lai ý diệu vi.
52. Hai vị tỳ kheo phạm sát, dâm
Ba-ly trí cạn tội phân lầm
Duy Ma Đại sĩ trừ nghi hoặc
Tội tiêu, vọng hết, chứng chân tâm.
53. Giải thoát nhiệm mầu sức tuyệt vời
Hằng sa diệu dụng hiện nơi nơi
Cúng dường tứ sự dâng không thiếu
Hiến triệu lượng vàng, hiến trọn đời
Thịt nát xương tan, đền chẳng đủ
Trần gian siêu thoát một câu thôi.
XIX. Pháp vương:
54. Tối thắng Pháp vương: Đức Thế Tôn
Đồng nhau chư Phật chứng tâm môn
Pháp vương tâm ngọc ta minh ngộ
Quên hết trần gian những dại khôn.
55. Liễu thoát thấy: không một vật nào
Không người, không Phật, không trăng sao.
Hằng sa thế giới: bọt trong biển
Tất cả Thánh hiền: điện chớp cao.
56. Giả sử thiết luân quay đỉnh đầu
Viên minh định tuệ mất nào đâu
Mặt trời lạnh, hoặc vừng trăng bừng nóng
Ma quỷ phải hàng Phật đạo mầu
Đường dốc xe voi lên vững mạnh
Cản đường châu chấu chuyện còn lâu.
57. Voi lớn không theo dấu thỏ đi
Ngộ rồi chấp tiểu tiết làm gì
Ếch ngồi đáy giếng chê trời hẹp
Chưa ngộ ta bày chỗ diệu vi.
Phật tử Quảng Minh đánh máy vi tính – 16/12/2013
[1] Mộc nhân: Người bằng gỗ.
[2] Phì nhị: Tương truyền trên tuyết sơn có loại cỏ rất quí tên là phì nhị, bò ăn loại cỏ nầy sinh ra sữa rất quí. Đem sữa ấy nấu và chế biến thành đề hồ, là thức ăn rất bổ dưỡng cho cơ thể.
[3] Ba kỳ kiếp: Gọi đủ là ba A tăng kỳ kiếp, có nghĩa là ba vô số kiếp.
[4] Phạm trọng: Phạm bốn trọng giới: Sát, Đạo, Dâm, Vọng.