Chương 1

TỪ BỎ ƯU PHIỀN VÀ HƯỚNG ĐẾN AN VUI

Ca sĩ Michael Jackson là ngôi sao sáng số một của nhạc trẻ Hoa Kỳ. Lợi tức hàng năm của anh là hàng chục triệu mỹ kim. Danh vọng của anh lên đến tột đỉnh cùng với đời sống giàu sang. Tuy đã được rất nhiều giải thưởng và tiền bạc dư giả, Michael Jackson vẫn muốn có thêm danh vọng. Khi những đĩa nhạc mới của anh được một phần thưởng Grammy, phần thưởng cho những bản nhạc hay nhất trong năm, anh ta rất buồn vì chỉ được “một” giải thưởng mà thôi. Anh khóc lóc rất nhiều vì rất phiền muộn về chuyện đó. Anh tâm sự với một ký giả: “Điều ấy làm tôi bận tâm rất nhiều. Tôi khóc rất nhiều. Gia đình tôi nghĩ tôi sắp hóa điên vì tôi khóc quá nhiều do chuyện ấy.”

Một người đang ở tuyệt đỉnh vinh quang và giàu sang như Michael mà phải khổ đau như thế không phải là một chuyện đặc biệt. Nhiều người khác ở Hoa Kỳ và trên thế giới luôn luôn bất mãn về chính mình dù họ đã vượt lên trên nhiều người, có đầy đủ sức khỏe, tiền bạc và danh tiếng. Vì sao xảy ra như thế? Vì họ luôn luôn bị sự thôi thúc bên trong phải cạnh tranh chính với mình, phải luôn luôn vượt lên mãi mãi. Đối thủ không còn là người bên ngoài nữa mà đối thủ chính là họ. Và khi luôn luôn có sự bất như ý về chính mình như thế họ sẽ mãi mãi khổ đau vì không hưởng được hạnh phúc đang tràn đầy.

Đức Phật trên 2,500 năm trước đây ngài đã biết rõ điều ấy nên dạy cho chúng ta một phương pháp kỳ diệu về sống đời hạnh phúc như sau:

“Chính ta cũng mắc phải ưu phiền nhưng thấy có ưu phiền thì có khổ nên ta hướng đến cảnh an tịnh vô thượng của Niết Bàn vốn không ưu phiền. Cảnh an tịnh không gì hơn ấy ta đã chứng và cả Niết Bàn không ưu phiền nữa.”

Đức Phật dạy chúng ta phải giải quyết những vấn đề trong cuộc sống qua sự hiểu biết rõ ràng về bốn sự thật trong đời sống: Khổ, nguyên nhân của khổ, làm thế nào diệt khổ và cách sống an vui hạnh phúc tuyệt vời nhất mà chúng ta có thể thực hiện được trong đời sống hằng ngày. Chúng ta hãy đọc câu chuyện sau đây để hiểu rõ về điều ấy.

Người Cô Quạnh

Chúng ta hãy nghe bác sĩ Ornish kể lại một câu chuyện đặc biệt như sau: Sam đến với chương trình nghiên cứu cách chữa bệnh tim của bác sĩ Ornish. Bác sĩ Ornish là một chuyên gia chữa trị bệnh tim nổi tiếng thế giới vì ông ta dùng phương pháp trị liệu mới mẻ nhất tại Hoa Kỳ: cho bệnh nhân ngồi thiền, ăn chay, tập thể thao và tỏ bày những xúc cảm của mình để bớt bị cảm giác cô đơn trong đời sống.

Sam là một lực sĩ đã thành tựu điều mong ước. Anh cho biết anh đã tham gia thế vận hội, một lực sĩ thế giới về chạy bộ, đi bộ và xe đạp. Anh khám phá mình có bệnh vào lúc anh 49 tuổi. Trong một cuộc tranh giải, anh ta bị đau ngực rất nhiều nhưng cũng cố gắng hoàn tất cuộc đua. Bác sĩ khám bệnh sau đó và cho thấy nhiều động mạch vành tim của anh bị nghẽn. Các bác sĩ chữa trị bằng cách thông mạch máu tim cho anh và anh hết bị chứng đau ngực. Nhưng sáu tuần sau đó trong một cuộc chạy bộ, anh ta lại cảm thấy chứng đau ngực trở lại. Lần này bác sĩ thấy một trong các động mạch vành tim của anh ta hoàn toàn bị nghẽn nên không thể thực hành sự thông mạch máu tim như trước đây. Anh được giới thiệu đến chương trình nghiên cứu cách chữa bệnh tim đặc biệt của bác sĩ Ornish và thay đổi lối sống của mình.

Anh ta tuân theo chương trình ăn uống kiêng khem, không hút thuốc lá và thực hành sự giảm thiểu áp lực trong đời sống hàng ngày một cách máy móc trong sáu tuần lễ, nhưng sau đó anh ta ngưng hẳn thực hành điều ấy. Bác sĩ Ornish nhắc nhở anh Sam là chỉ nên tập thể thao trong giới hạn bác sĩ đề nghị và đừng bị ám ảnh bởi các ý tưởng mình phải luôn luôn vượt thắng, luôn luôn bắt buộc mình phải thực hiện một cuộc tranh đua để đạt được những sự mong ước về chính mình. Sự tập thể thao không tạo ra áp lực nhưng chính thái độ cạnh tranh tạo ra những áp lực trong đời sống.

Tuy anh ta tuân theo cách ăn uống kiêng khem và cách tập thể thao nhưng anh từ chối sự bày tỏ các cảm tưởng của anh trong những buổi họp chung vì anh lý luận: “Cảm tưởng chẳng dính dáng gì đến bệnh tim cả. Chỉ có cách ăn uống, tập tành, và cách làm cho chất cholesterol giảm xuống mới là điều chính yếu.” Lần đầu anh trách cứ người bạn gái của anh về hậu quả anh phải chịu, nhưng người bạn gái chỉ im lặng và không tỏ bày cảm tưỏng nào cả. Cách ăn uống đặc biệt làm cho số lượng cholesterol giảm từ 249 còn 121. Anh thấy chứng đau ngực không còn nữa và bắt đầu chơi thể thao nhiều như trước đây.

Luôn Luôn Muốn Hơn Người

Sam luôn luôn muốn chứng tỏ mình là con người đặc biệt để được thương yêu và quý trọng. Vì vậy anh ta tự cho mình là lực sĩ thượng thặng, một người đã tham dự thế vận hội, một lực sĩ tài ba. Nhưng đó là một điều sai lầm có tính cách sinh tử.

Khi tạo ra một hình ảnh lý tưởng về mình - chứ không phải biết rõ con người thật sự của mình – anh ta đã tạo ra một hình ảnh giả tạo mà mình không thể nào đạt được cả. Đạo Phật gọi đó là đầu mối, là nguyên nhân của khổ đau: ham muốn điều không thể có được. Con người lý tưởng mà anh vẽ ra đó luôn luôn cách biệt với con người thật sự của mình nên anh thấy bị cô đơn và thiếu tình thương yêu. Và vì cảm giác cô đơn và thiếu thốn tình yêu đó anh ta lại càng bị chính mình thúc dục phải thực hiện sự cạnh tranh, không phải với người nào khác, mà với chính anh ta để thấy mình có giá trị.

Trong một phiên họp có tính cách trị liệu, người ta yêu cầu các bệnh nhân vẽ hình quả tim. Sam vẽ hình quả tim với một vùng đen bao bọc chung quanh để bày tỏ sự cô quạnh mà anh đã cảm nhận. Tuy nhiên, anh từ chối nói về cảm tưởng của mình.

Mười tháng sau khi được chấp nhận chữa trị trong chương trình nổi tiếng này, Sam đã chết vì chứng bệnh tim! Đó là người bệnh duy nhất chết khi tham dự chương trình này.

Tự Mình Tạo Ra Thảm Kịch

Hôm đó anh đến một trung tâm thể thao và leo lên một máy chèo thuyền mà người chèo có thể tranh đua với hình ảnh những người chèo thuyền khác trong một máy chiếu hình ảnh. Hễ ngừời bên ngoài chèo nhanh thì hình ảnh của người bên trong cũng chèo nhanh. Hễ người bên ngoài chèo chậm lại thì hình ảnh bên trong cũng chèo chậm lại nhưng vẫn tiến hơn về phía trước. Sau một giờ chèo thuyền đua, Sam đã tự hào nói với người bên cạnh là mình đã vượt qua 150 hình những người chèo thuyền trong phim truyền hình. Sau đó, anh ta đứng lên, vào phòng vệ sinh, bị ngất xỉu rồi chết tức thì.

Bác sĩ Ornish cho đây là một thảm kịch vì một người luôn luôn muốn tranh thắng để có được cảm tưởng mình là quan trọng thì đến một cái máy cũng làm phát sinh ý muốn tranh chấp với nó. Anh cho phép một cái máy vô hồn có khả năng khơi động những xúc cảm nơi anh và đưa anh đến cái chết nhanh chóng. Khi giải phẫu tử thi, người ta khám phá một mạch máu vành tim của anh bị một cục máu đông làm nghẽn, một mạch máu khác bị co thắt đột ngột làm cho bể và chảy máu phía trong mạch máu này. Hai thứ trên là do áp lực muốn thi đua với máy truyền hình như là một chuyện sinh tử không thắng không được.

Một Bài Học Quý Giá

Bác sĩ Ornish rất buồn khi mất một người bệnh mà mình đã biết rõ. Qua sự mất mát đó ông ta đã rút ra một bài học quý giá như sau:

1. Cho người khác biết tin tức về sự bảo vệ sức khỏe cũng chưa chắc họ đã nghe theo:

Hiện nay hàng triệu người Mỹ vẫn hút thuốc lá dù trên bao thuốc có ghi hàng chữ: Hút thuốc lá làm nguy hại cho sức khỏe của bạn. Mỗi năm Bộ Y Tế đều có thông báo thống kê trên 400,000 người chết do thuốc lá mà số người hút thuốc vẫn nhiều: 50 triệu người hút thuốc lá làm cho 50 ngàn người không hút thuốc bị bệnh chết hàng năm vì ở gần họ. Mỗi năm, hàng ngàn trẻ em phải vào bệnh viện để chữa trị chứng hen xuyễn do khi thuốc lá mà cha hay mẹ các em đang hút trong nhà.

Khi một người cảm thấy cô đơn, không có niềm an vui trong cuộc sống thì anh ta nhìn cuộc đời theo cách tự làm cho mình thất bại và tự hủy diệt. Thái độ tự hủy diệt đó biểu lộ qua nhiều cách: ám ảnh không nguôi về sự cạnh tranh, tập dợt thể thao, làm việc liên tục, ám ảnh về dục tính, hút thuốc, rượu chè, xử dụng các thứ cần sa ma túy, cùng hàng trăm cách khác. Làm những điều trên họ sẽ giảm được sự khổ đau trong một thời gian rất ngắn nhưng sau đó cảm giác cô đơn lại gia tăng mãnh liệt.

2. Thay đổi thái độ có lúc cũng không phải là đủ cho sự chữa trị bệnh tật:

Chúng ta thay đổi lối sống như cách sinh hoạt, ăn uống làm việc là do chúng ta thay đổi về nhận thức trong đời sống. Nếu không có sự thay đổi sâu xa về cách nhận thức này mà chỉ có sự thay đổi những hành vi bên ngoài vì một lý do nào đó thì cũng không có ích lợi chữa trị thật sự như trường hợp anh Sam nói trên. Do đó, điều quan trọng là mình cảm nhận sự an vui của đời sống qua sự tiếp xúc với nguồn năng lực bên trong của mình với niềm an vui của mình và từ đó mình không còn bị ám ảnh bởi những giới hạn do mình tự tạo đưa đến khổ đau cho chính mình.

3. Sự lệ thuộc vào bên ngoài là nguyên nhân của khổ đau:

Khi chúng ta đầu tư vào sự quý trọng và giá trị của mình tùy thuộc vào sự chấp nhận của những người khác hay những biến cố bên ngoài thì vô tình chúng ta cho những người ấy, sự biến cố ấy có quyền hạn trên đời sống của mình. Thái độ của họ hay những gì xảy ra quanh mình có khả năng làm cho mình vui hay buồn, sướng hay khổ hay làm cho mình cảm thấy có giá trị hay không có giá trị. Hay nguy hại hơn, những yếu tố bên ngoài đó quyết định sự sống chết của mình.

4. Càng lệ thuộc càng xa rời hạnh phúc:

Cuối cùng, càng lệ thuộc vào người hay yếu tố bên ngoài để có hạnh phúc thì chúng ta càng quên đi, càng mất đi khả năng kỳ diệu, sức mạnh kỳ diệu sẵn có nơi mình. Khả năng kỳ diệu đó làm cho ta vui tươi, lành mạnh và hạnh phúc vô cùng.

Đạo Phật đưa chúng ta vào thế giới tâm linh trong sáng trong đó chúng ta cảm nhận sự ấm áp, tươi mát, tích cực của nguồn năng lực giác ngộ có mặt tràn đầy nơi mỗi chúng ta. Khi sống với lòng an vui rộng lớn tràn mình như các thiền sư trên núi hay sống trong gia đình, sống giữa đô thị ồn ào hay nơi vùng thôn quê hẻo lánh, chúng ta luôn luôn cảm thấy an vui, thoải mái và hạnh phúc.

Sống như thế là sống với tâm Phật, tâm giác ngộ hay tâm chân thật của mình làm cho chúng ta khỏe mạnh, vui vẻ và tích cực trong đời sống hàng ngày. Thật khác với những kẻ sống với cảm giác cô quạnh vì, theo bác sĩ Ornish, cảm giác cô quạnh, biệt lập với thế giới quanh mình đưa đến:

· Cách biệt với những cảm xúc của mình, của nội tâm và của bình an trong lòng.

· Cách biệt với kẻ khác.

· Cách biệt với những năng lực cao cả.

Chúng ta có những năng lực kỳ diệu cần phải được khám phá và sử dụng để sống an vui, lành mạnh và hạnh phúc.