VI DIỆU PHÁP TOÁT YẾU
Nārada Mahā Thera - Phạm Kim Khánh dịch
Chương IX: ĐỀ MỤC HÀNH THIỀN
Vimokkhabhedo
7.
Tattha anattānupassanā attābhinivesaṁ muñcanti. Suññatānupassanā nāma vimokkhamukhaṁ hoti. Aniccānupassanā vipallāsanimittaṁ muñcanti, animittā-nupassanā nāma. Dukkhānupassanā taṇhāpaṇidhim muñcanti, appaṇihitānupassanā nāma. Tasma yadi vuṭṭhānagāminīvipassanā anattato vipassati, suññato vimokkho nāma hoti maggo. Yadi aniccato vipassati, animitto vimokkho nāma. Yadi dukkhato vipassati appaṇihito vimokkho nāmā'ti ca maggo vipassanā-gamanavasena tīṇi nāmāni labbhati. Tathā phalañca maggāgamanavasena maggavīthiyaṁ. Phalasamāpatti-vīthiyaṁ pana yathāvuttanayena vipassantānaṁ yathāsakaṁ phalamuppajjamānam pi vipassanā-gamanavasen' evasuññatādivimokkho'tica pavuccati. Ālambanavasena pana sarasavasena ca nāmattayaṁ sabbattha sabbesampi samameva.
Ayam' ettha vimokkhabhedo.
Giải Thoát
§7
Nơi đây, công phu quán tưởng về lý vô ngã, vốn loại trừ sự chấp thủ một linh hồn (49), trở thành một đường lối Giải Thoát, và được gọi là "Không Tánh Tùy Quán", tức quán tưởng tánh cách rỗng không của sự vật. Công phu quán tưởng lý vô thường, vốn loại trừ ảo kiến về hình tướng (50), trở thành một đường lối Giải Thoát, và được gọi là "Vô Tướng Tùy Quán", quán tưởng về đặc tính vô hình tướng của sự vật. Công phu quán tưởng lý đau khổ, vốn loại trừ lòng luyến ái khao khát bám níu (51), trở thành một đường lối Giải Thoát, và được gọi là "Vô Nguyện Tùy Quán", quán tưởng về trạng thái vô ước nguyện, không khát khao ham muốn sự vật.
Do đó, nếu với tuệ Minh Sát Giải Thoát đưa vào Con Ðường (Ðạo), hành giả quán tưởng lý vô ngã thì Ðạo được gọi là "Hư Không Giải Thoát"; nếu quán tưởng lý vô thường, thì Ðạo được gọi là "Vô Tướng Giải Thoát"; và nếu quán tưởng về lý đau khổ, thì Ðạo được gọi là "Vô Nguyện Giải Thoát". Như vậy Ðạo có ba tên, tùy theo đường lối mà hành giả phát triển tuệ Minh Sát. Cùng thế ấy, Quả, khởi phát trong lộ trình tâm của Ðạo cũng có ba tên tùy theo đường lối của Ðạo.
Mặc dầu trong lộ trình tâm liên quan đến sự chứng quả, những vị quán tưởng theo phương thức kể trên, Quả khởi sanh được gọi tên tùy trường hợp, là "Hư Không Giải Thoát" v.v.. theo đường lối mà vị ấy phát triển tuệ Minh Sát. Nhưng về phương diện đối tượng và tác dụng thì cả ba tên đều được áp dụng chung cho tất cả, nơi nào cũng được gọi là Ðạo và Quả.
Ðây là đoạn liên quan đến Giải Thoát.