Subscribe HoaVoUu Youtube
Kính mời Subscribe kênh
YouTube Hoa Vô Ưu
Sitemap Hoavouu.com
Điền Email để nhận bài mới

Chu Văn An hướng về Phật giới thanh u.

19 Tháng Chín 201613:07(Xem: 5463)
Chu Văn An hướng về Phật giới thanh u.
                                                    Chu Văn An hướng về Phật giới thanh u.
 
                                                                   Quảng Trí Nguyễn Bỉnh Quân

Chu Văn An hướng về Phật giới thanh u.

Chu Văn An (1292-1370) hiệu là Tiều Ẩn, tên chữ là Linh Triệt, tên thụy là Văn Trinh. Tên thật của Chu Văn An vốn là Chu An, được phong tước Văn Trinh Công nên đời sau quen gọi là Chu Văn An. Ông là người làng Văn Thôn, xã Quang Liệt, huyện Thanh Đàm (nay là huyện Thanh Trì, ngoại thành Hà Nội). 

Sau khi thi  đỗ Thái học sinh, Chu Văn An không ra làm quan, chỉ ở nhà dạy học. Học trò theo học rất đông. Hai đại thần Phạm Sư Mạnh và Lê Bá Quát đều là học trò ông. 

Năm Khai Thái đời Trần Minh Tông ông mới nhận chức Quốc Tử Giám tư nghiệp, dạy cho thái tử học. Sau vua Trần Dụ Tông mê chơi bời, bỏ bê việc nước, bọn gian thần lộng quyền, hà khắc, tham nhũng; năm Nhâm Dần 1362 (1) Chu Văn An dâng Thất Trảm Sớ (2) xin chém đầu bảy gian thần,  nhưng vua không thuận nên ông từ chức, lui về ở ẩn. Tại đó ông làm bài thơ sau:
Xuân Đán
Tịch mịch sơn gia trấn nhật nhàn, 
Trúc phi tà ủng hộ khinh hàn. 
Bích mê thảo (3) sắc thiên như túy, 
Hồng thấp hoa sao lộ vị can. 
Thân dữ cô vân trường luyến tụ, 
Tâm đồng cổ tỉnh bất sinh lan. 
Bách huân bán lãnh trà yên yết, 
Khê điểu nhất thanh xuân mộng tàn.
Tạm dịch:
Sáng Mùa Xuân
Non vắng nhà xa cả buổi nhàn,
Cửa trúc che nghiêng bớt rét hàn.
Cỏ biếc tốt tươi trời quá chén,
Hồng giọt sương tình vẫn chửa tan.
Thân tựa cụm mây vương vấn núi, (4)
Tâm như giếng cổ sóng nào sanh. (5)
Hương bách nhạt phai trà nguội khói,
Tiếng chim bên suối mộng xuân tàn.
Quảng Trí Nguyễn Bỉnh Quân tạm dịch.

Ở ẩn sáng mùa xuân cũng chẳng có khách tới thăm, ngắm cảnh thiên nhiên, uống trà, làm thơ, viết sách. Cuộc đời như vậy có lẽ chẳng còn phiền não

Theo Đại Việt sử ký toàn thư, năm 1370 thời vua Trần Nghệ Tông sau khi chết Chu Văn An được truy tặng tước Văn Trinh công, ban cho tòng tự ở Văn Miếu, là người Việt Nam đầu tiên được nhà Trần đưa vào phối thờ ở Văn miếu.
Các tác phẩm của Chu Văn An phần lớn đã bị giặc Minh thâu hủy. Hiện chỉ còn lưu truyền lại mười hai bài thơ. 

Khi dừng chân ở một trạm nghỉ bên sông Chu Văn An làm bài thơ Giang Đình Tác sau đây:
Giang Đình Tác
Giang đình độc lập, sổ qui chu;
Phong cấp than tiền, nhất địch thu.
Tà nhật ngâm tàn, hồng đạm đạm,
Mộ thiên vọng đoạn, bích du du.
Công danh dĩ lạc hoang đường mộng,
Hồ hải liêu vi hãn mạn du.
Tự khứ, tự lai, hồn bất quản,
Thương ba vạn khoảnh tiện phi âu.
Chu Văn An
Tạm dịch:
Bài thơ làm ở trạm nghỉ bên sông
Bến sông vẳng tiếng sáo vi vu,
Chiều ngắm thuyền về lộng gió thu.
Ngâm tàn, tà nắng mây hồng nhạt
Vọng đoạn, trời xanh biếc trập trùng.
Công danh lạc nẻo hoang đường mộng,
Hồ hải tưng bừng giục lãng du.
Đi, ở, tùy tâm chơi thỏa thích
Sóng xanh nhàn tản cánh chim âu.
Quảng Trí Nguyễn Bỉnh Quân tạm dịch.

Dâng Thất Trảm Sớ không được vua ưng thuận nên Chu Văn An từ bỏ công danh về ở ẩn, dạy học và viết sách. Một hôm ông dừng chân nơi trạm nghỉ bên sông lúc xế chiều ngắm thuyền câu về bến, xúc cảnh sinh tình làm bài thơ này. Đến khi gần tối nắng tà nhuốm mây hồng nhạt, trời xa màu biếc trập trùng thì tiếng sáo và tiếng ngâm thơ ngừng bặt. Chu Văn An trạnh lòng nhớ lại công danh như vừa trải qua giấc mộng hoang đường, nhìn những cánh chim âu lướt sóng mà ao ước được phiêu du hồ hải, tự do tự tại, sống ngoài vòng cương tỏa.

Khi dừng chân nghỉ ở thôn Nam Sơn Chu Văn An làm bài thơ sau:
Thôn Nam Sơn Tiểu Khế
Nhàn thân Nam Bắc, phiến vân khinh;
Bán chẩm thanh phong, thế ngoại tình.
Phật giới thanh u (6), trần giới viễn ,
Đình tiền phún huyết, nhất oanh minh.
Chu Văn An
Tạm dịch:
Nhàn thân Nam Bắc nhẹ tênh tênh
Nửa gối gió mây lạnh thế tình.
Cửa Phật sạch trong thường tĩnh lặng,
Gần hoa đỏ thắm tiếng Oanh minh.
Quảng Trí Nguyễn Bỉnh Quân tạm dịch.

Trong thời gian về ở ẩn Chu Văn An sống đạm bạc, lạnh nhạt xa lánh cõi đời trần tục. Ông thích ngắm hoa thơm cỏ lạ, nghe tiếng chim kêu ríu rít. Ông ngưỡng mộ Phật giới thanh u thoát vòng tục lụy

Theo lời lẽ và ý tứ các bài thơ trên, Chu Văn An đã chịu nhiều ảnh hưởng của đạo Phật trong giai đoạn về ở ẩn. Tâm "như giếng cổ", làm ích lợi cho đời nhưng tĩnh lặng không sanh sóng nào có khác gì chân tâm, diệu tâmThiền Tông nói tới. Nhờ tìm về Phật giới thanh u mà khi về ở ẩn Chu Văn An vẫn bình tĩnh dạy học, viết sách và sống yên vui cho đến cuối đời.

Chú Thích:
(1) Có tài liệu nói Chu Văn An dâng Thất Trảm Sớ năm 1341 thì sai vì đó là năm vua Trần Dụ Tông mới lên ngôi lúc 6 tuổi. Năm 1362 vua Dụ Tông được 27 tuổi.
(2) Thất Trảm Sớ đã thất lạc nên không thể biết chắc bảy gian thần này là những ai.
(3) "Thảo" là cỏ. Có chỗ chép: "Bích mê vân sắc ..." "Vân" là mây. "Bích" là biếc. Tôi nghĩ là "thảo" có lẽ đúng hơn, khỏi trùng với vân trong "cô vân" ở một câu thơ dưới và gợi ý buồn cười, vân sắc nào phải là sắc của cô vân? Vả lại đang mùa xuân thời cây cỏ tốt tươi, hoa hồng khoe hương sắc nên hẳn là lúc làm thơ Chu Văn An đang uống trà , ngắm hoa hồng, cỏ biếc cùng các loại kỳ hoa dị thảo khác.
(4) Tiểu nhân đắc chí lộng hành, quân tử thất thế nên Chu Văn An về ở ẩn tại núi Phượng Hoàng, làng Kiệt Đặc, huyện Chí Linh, ứng với quẻ Thiên Sơn Độn trong Kinh Dịch, tự ví mình như cụm mây gần núi.
(5) Lấy ý quẻ Thủy Phong Tỉnh trong Kinh Dịch: làng xóm có khi thay đổi, còn giếng nước vốn không dời chỗ; dù Chu Văn An phải dời chỗ ở về núi Phượng Hoàng nhưng tấm lòng son của người quân tử vẫn chẳng hề phai. 
(6) "Thanh" là trong sạch. "U" là tĩnh lặng.

 
Quảng Trí Nguyễn Bỉnh Quân
Ngày 4/9/2016.
Gửi ý kiến của bạn
Tắt
Telex
VNI
Tên của bạn
Email của bạn
(Xem: 24500)
13 Vị Tổ Tịnh Độ Tông Trung Hoa - Hoavouu sưu tầm
(Xem: 26025)
Cuốn Ba Thiền Sư ghi lại cuộc đời của Ikkyu Sojun (1394-1481), Hakuin Ekaku (1686-1768), và Ryokan Taigu (1758-1831). Mỗi vị Sư đều hiển lộ Thiền Tông trong cách riêng.
(Xem: 13780)
Hòa Thượng THÍCH BẢO AN, húy thượng THỊ hạ HUỆ tự HẠNH GIẢI, thế danh LÊ BẢO AN, thuộc đời Lâm Tế Chánh Tông thứ Bốn mươi hai.
(Xem: 13185)
Ngoài những chứng ngộ Mật thừa, rõ ràng ngài là một hành giả Đại thừa, một yogi có chứng ngộ Bồ Đề tâmchứng ngộ không thể sai lầm về tánh Không.
(Xem: 22070)
Trong một số phương diện quan trọng, tiểu sử của Milarepa giống cuộc đời của đức Phật, mười hai biến cố chính của đời đức Phật tương đương với mười hai chương của cuộc đời Milarepa.
(Xem: 19078)
Như là một món quà cho những ai thích thú chuyên tâm vào dòng Karma Kagyu và ngưỡng mộ Gyalwa Karmapa mà chúng tôi đã thu góp và dịch ra câu chuyện của mười sáu hóa thân của Karmapa.
(Xem: 10007)
Các đóng góp tri thức mang tính toàn cầu của các học giả Anh quốc đã góp phần to lớn trong việc giúp cho cộng đồng thế giới biết rõ được con đường minh triết cũng như các giá trị văn hóa...
(Xem: 11919)
Giáo sư Trần Phương Lan – Pháp danh Nguyên Tâm - nguyên Phó trưởng khoa Phật Pháp Anh Ngữ tại Học Viện Phật giáo Việt Nam
(Xem: 13045)
Mục đích của quyển sách nhằm giới thiệu cuộc hành hương thỉnh Kinh đơn thân độc mã đầy uy dũng của vị cao tăng HUYỀN TRANG. Ngài phải đi qua một lộ trình thăm thẳm diệu vợi...
(Xem: 15197)
Hòa Thượng Thích Trí Chơn, thế danh Trương Xuân Bình, sinh ngày 20 tháng 11 năm 1933 (Quý Dậu) tại Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận (Trung Việt)
(Xem: 10543)
Lochen đã gặp Lạt ma của cô vào mùa hạ. Vào mùa đông, Lạt ma đi từ hang động của ngài tới ni viện nhỏ ở gần đó, tại đó ngài ban các giáo lý rộng lớn.
(Xem: 21834)
Ni sư Ayya Khema viết quyển tự truyện này không vì mục đích văn chương, mà để chúng ta từ câu chuyện đời của Ni sư tìm được những bài học giá trị về con đường đạo Người đã đi qua.
(Xem: 10138)
Đại Đức Anagarika Dharmapala xuất hiện như một vì sao chói sáng trong lịch sử Tích Lan bởi lòng nhiệt tâm phục vụ cao cả và chân thành cho xứ sở Ấn Ðộ thân yêunhân loại.
(Xem: 9851)
Đại sư Huệ Năng ra đời năm 638, là vị Tổ sư đời thứ sáu (Lục Tổ) của Thiền tông Trung Hoa, và là một trong những vị Tổ sư được nhiều người biết đến nhất.
(Xem: 9753)
Luật sư Christmas Humphreys làm việc không mệt mỏi để mang ánh sáng của chánh pháp tỏa chiếu khắp Anh quốc và các quốc gia ở châu Âu...
(Xem: 10194)
Các tu sĩ Phật giáo không hề bị cám dỗ bởi những sở hữu vật chất cá nhân. Đức Đạt Lai Lạt Ma luôn lặp lại câu nói: “Tôi là một Tăng sĩ rất giản đơn”.
(Xem: 27451)
Tám mươi tư vị đại sư trong tác phẩm này là những vị tổ sư của phái Đại thủ ấn truyền thống, sống trong thời kỳ từ thế kỷ thứ 8 đến thế kỷ 12.
(Xem: 17847)
Những câu chuyện về các vị đại sư tái sinh thuộc dòng Karma Kagyu mà chúng ta sẽ tìm hiểu trong phần sau đây sẽ là một sự minh họa sống động cho truyền thống tái sinh mà không ai có thể phủ nhận được.
(Xem: 13199)
Ngài Quảng Khâm xuất gia tu học tại chùa Thừa Thiên, Tuyền Châu, Phúc Kiến, Trung Quốc. Sau đó, Ngài đến Đài Loan hoằng phápxây dựng chùa Thừa Thiên Thiền Tự.
(Xem: 25169)
Với đạo Phật qua thời giankhông gian giáo thuyết của Phật vẫn không mai một mà còn được truyền bá ngày càng sâu rộng. Bởi lời Phật dạy là một chân lý muôn đời...
(Xem: 34680)
Trong suốt cuộc đời hóa độ, số người qui hướng về đức Thế Tôn nhiều đến nỗi không đếm hết được; riêng chúng đệ tử xuất gia, cả tăng lẫn ni, cũng phải hàng vạn.
(Xem: 26770)
Sức mạnh gia trì là làm thay đổi tâm niệm của người được gia trì. Gọi thần lực gia trì chủ yếu giúp người được gia trì an tâm, an thân vượt qua khó khăn...
(Xem: 19075)
Ngay từ khi Ngũ tổ Hoằng Nhẫn còn tại thế, ngài Thần Tú đã là một vị lãnh chúng, lãnh đạo cả một đồ chúng mấy trăm người và làm giáo thọ sư của họ.
(Xem: 9010)
Đức Đạt-lai Lạt-ma thứ VIII ra đời vào năm 1758 tại Thobgyal, Lhari Gang, thuộc vùng Tsang miền Tây Nam của Tây Tạng. Cha mẹ ngài là Sonam Dhargye và Phuntsok Wangmo.
(Xem: 13090)
Đức Đạt-lai Lạt-ma thứ VI là một nhân vật bi thương trong nhiều khía cạnh. Ngài đã chống đối lại chức vụ cao trọng mà Ngài đã được sinh ra ở đó...
(Xem: 9012)
Đức Đạt-lai Lạt-ma thứ V chào đời vào năm 1617 tại Chingwoi Taktse thuộc huyện Chongyas trên vùng biên giới phía Đông của Tsang. Cha của Ngài là một viên quan cao cấp...
(Xem: 9457)
Trong suốt cuộc đời ngắn ngủi của mình, Ngài đã duy trì sự quan tâm chủ yếu vào những vấn đề tâm linhthể hiện được là một người có năng lực tâm linh đích thực.
(Xem: 9143)
Đức Đạt-lai Lạt-ma thứ III là một người có năng lực tâm linh phi thường. Ngài đã lập nên sự nghiệp như một học giả lỗi lạc, một giáo sư, một nhà quản lý đầy tài năng...
(Xem: 11799)
Từ khi còn rất bé, Ngài đã được học hành dưới sự hướng dẫn của vị Lama Kunga Gyaltsen - cha ruột của Ngài. Ông đã trao truyền cho Ngài nhiều dòng truyền thừa quan trọng...
(Xem: 18527)
Đức Đạt-lai-lạt-ma đầu tiên đã thành công rực rỡ trong việc tiếp tục công tác do Ngài Tsongkhapa khởi xướng. Như đã đề cập, Ngài là một Tăng sĩ mẫu mực...
(Xem: 8787)
Visākhā là con gái nhà triệu phú Dhananjaya, rất giàu lòng quảng đại và cũng có tâm đạo nhiệt thành. Khi mới lên bảy, ông ngoại cô là triệu phú Menkada...
(Xem: 10673)
Có đôi khi trong cuộc đời, ta gặp được một người thật khác thường mà chỉ bằng con nguời bình thường của chính họ đã làm thay đổi hẳn cách sống của ta. Dipa Ma chính là mẫu người đó.
(Xem: 10961)
Đại sư TÔNG KHÁCH BA (1357-1419)- Dịch giả: Thích Hằng Đạt
(Xem: 28006)
A Dục Vương (Asoka) Cuộc ĐờiSự Nghiệp - Asoka, vị hoàng đế thứ ba của vương triều Maurya Ấn Độ, là một nhân vật lịch sử đã để lại cho nhân loại nhiều bài học lớn - Thích Tâm Minh
(Xem: 17880)
Kalu Rinpoche là một Đạo sư vĩ đại của Phật Giáo Tây Tạng. Trong bài tường thuật về tiểu sử của ngài, Dezhung Rinpoche, một Lạt ma cao cấp của phái Sakya đã viết:...
(Xem: 14415)
Như Áng Mây Bay là một phần thành quả của sự huân tập ý đạo, là một phần của cuộc hành trình đầy mạo hiểm mà ta gọi là kiếp người.
(Xem: 16366)
Nhiều thế kỷ trước, một vị vua đã lãnh đạo dân tộc Việt Nam hai lần đẩy lui quân Mông Cổ xâm lăng. Một hôm, vào năm 1293, vị vua anh hùng này đã rời ngôi vua...
(Xem: 13210)
Thành kính khẩn bạch đến chư Tôn Đức Tăng Già của quý Giáo Hội, quý Tự Viện, quý tổ chức Phật Giáo cùng toàn thể chư vị thiện nam tín nữ Phật tử: Đại Lão Hòa Thượng thượng Huyền, hạ Ấn, thế danh Hoàng Không Uẩn, sinh năm 1928 tại Quảng Bình, Việt Nam
(Xem: 15544)
Chân Nguyên chủ trương then chốt của việc đạt được giác ngộ là thắp sáng liên tục ý thức của mình về sự hiện hữu của tự tính “trạm viên” đó là nguồn gốc chân thật của mình.
(Xem: 14699)
Hòa Thượng THÍCH QUẢNG TÂM (1947 - 2010), húy Như Hảo, thế danh Lê Tấn Quang, sinh ngày 12 tháng 8 năm Đinh Hợi (1947) tại làng Thạch Trụ huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi trong một gia đình nhiều đời thâm tín Tam Bảo và có truyền thống xuất gia tu học.
(Xem: 7603)
Trong lịch sử đạo Phật có ghi lại chuyện một số các vị cưnổi tiếng, tuy các vị ấy không xuất gia nhưng về phương diện tu hành, thấu hiểu đạo lý thì không thua kém...
(Xem: 17056)
Khi nói tới Thiền tông thì tên tuổi của tổ Lâm Tế được nhắc nhở đến nhiều nhất vì dòng Thiền của tổ vẫn còn được truyền tiếp mạnh mẽ cho tới ngày nay.
(Xem: 8398)
Về tôn giáo, A Dục Vương chủ trương bao dungtôn kính tất cả mọi tôn giáo cùng giúp đỡ cho các đạo giáo phát triển. Riêng với Phật Giáo, nhà vua tích cực bảo vệ...
(Xem: 30727)
Tổ Hoàng Bá (?-850) pháp danh Hy Vận, người tỉnh Phước Kiến. Lúc nhỏ xuất gia và sau này thường hoằng pháp tại núi Hoàng Bá nên người sau kính trọng chỉ gọi là tổ Hoàng Bá.
Quảng Cáo Bảo Trợ
Gủi hàng từ MỸ về VIỆT NAM
Get a FREE Online Menu and Front Door: Stand Banner Menu Display for Your Restaurant